Τετάρτη 16 Ιανουαρίου 2013

Μέγας Αντώνιος: «Σε όποιον ο νους υγιαίνει, σε αυτόν δεν είναι αναγκαία τα γράμματα»

Απόσπασμα από τον Βίο του αγίου Αντωνίου του Μεγάλου που συνέγραψε ο Μέγας Αθανάσιος

«Κάποτε λοιπόν δύο φιλόσοφοι ήλθαν προς αυτόν, ειδωλολάτρες, που νόμιζαν ότι μπορούν να ελέγξουν τον Αντώνιο. Ήταν στο όρος το έξω. Ο Αντώνιος κατάλαβε ποιοί άνθρωποι είναι όταν τους είδε και εξήλθε προς αυτούς και είπε με διερμηνέα: “Γιατί τόσο πολύ κοπιάσατε να έλθετε, ω φιλόσοφοι, προς ανόητο άνθρωπο;” 
Όταν είπαν αυτοί ότι δεν είναι ανόητος, αλλά και πολύ φρόνιμος, είπε προς αυτούς: “Αν μεν προς ανόητο ήλθατε, περιττός ο κόπος σας. Αν όμως θεωρείτε ότι είμαι φρόνιμος, να γίνετε όπως είμαι εγώ. Επειδή πρέπει να μιμούμαστε τα καλά. Και αν μεν εγώ ερχόμουν προς εσάς, τότε θα εμιμόμουν εσάς. Αν όμως εσείς (ήλθατε) προς εμένα, να γίνετε όπως εγώ. Επειδή είμαι Χριστιανός. Αυτοί θαυμάζοντας ανεχώρησαν επειδή έβλεπαν και τους δαίμονες να φοβούνται τον Αντώνιο..

Όταν άλλοι από αυτούς τον συνάντησαν προς το όρος το έξω και νόμισαν ότι θα τον χλευάσουν επειδή δεν είχε μάθει γράμματα, είπε προς αυτούς ο Αντώνιος: “Εσείς τι λέτε; Ποιό είναι πρώτο, ο νους ή τα γράμματα; και ποιό είναι αίτιο ποίου, ο νους των γραμμάτων, ή τα γράμματα του νου;” 

Όταν αυτοί απάντησαν ότι πρώτος είναι ο νους και αυτός είναι ο εφευρέτης των γραμμάτων, τους είπε ο Αντώνιος: “Σε όποιον λοιπόν ο νους υγιαίνει, σε αυτόν δεν είναι αναγκαία τα γράμματα”. Με αυτό και τους παρόντες και αυτούς εξέπληξε. Απήλθαν λοιπόν θαυμάζοντας, επειδή τόση πολλή σύνεση έβλεπαν σε αγράματο άνθρωπο. Και επειδή δεν είχε άγριο το ήθος, λόγω του ότι ανατράφηκε στο όρος και εκεί εγέρασε, αλλά ήταν γεμάτος χάρη και κοινωνικός. Και τον λόγο τον είχε νοστιμίσει με το θείο αλάτι, έτσι ώστε κανείς δεν τον φθονούσε, αλλά να χαίρονται με αυτόν, όλοι όσοι έρχονταν προς αυτόν.

Μετά από αυτά έτυχε να έλθουν πάλι μερικοί από αυτούς. Κι ήταν από αυτούς που οι ειδωλολάτρες θεωρούσαν σοφούς. Και απαιτούσαν λόγο από αυτόν λόγο περί της πίστης μας στον Χριστό. Και επεχείρησαν να μιλήσουν για το κήρυγμα του Θείου Σταυρού και ήθελαν να χλευάσουν. Ο Αντώνιος λυπήθηκε την άγνοιά τους, έλεγε με διερμηνέα, που καλώς διερμήνευε: “Τι είναι καλύτερο; Να ομολογούμε τον Σταυρό ή μοιχείες και δολοφονίες παιδιών να προσάπτετε σε αυτούς που ονομάζετε θεούς; Επειδή το πρώτο που λέμε εμείς είναι απόδειξη ανδρείας και γνώρισμα καταφρονήσεως θανάτου, ενώ τα δικά σας είναι ασέλγειας πάθη. Έπειτα τι είναι καλύτερο να λέμε, ότι ο Λόγος του Θεού δεν μεταβλήθηκε, αλλά παραμένοντας ο Ίδιος, για την σωτηρία και την ευεργεσία των ανθρώπων, έλαβε σώμα ανθρώπινο, έτσι ώστε να κοινωνήσει την ανθρώπινη φύση και να κάνει τους ανθρώπους να κοινωνήσουν την θεία και νοερή φύση, ή να εξομοιώνετε τον Θεό με άλογα ζώα, και για αυτό να σέβεστε τετράποδα κι ερπετά και ομοιώματα από ανθρώπους; Επειδή αυτά είναι τα σεβάσματα σε εσάς τους σοφούς. 

Και πως τολμάτε να μας χλευάζετε εμάς επειδή λέμε ότι ο Χριστός φανερώθηκε σαν άνθρωπος, όταν εσείς λέτε ότι η ψυχή χωρίστηκε από τον ουρανό, και λέτε ότι πλανήθηκε η ψυχή και έπεσε από την αψίδα των ουρανών σε σώμα, και μακάρι σε ανθρώπινο, και όχι και σε τετράποδα και σε ερπετά να έρχεται και να πέφτει. Επειδή η δική μας πίστη λέει την παρουσία του Χριστού λόγω της της σωτηρίας των ανθρώπων. Εσείς όμως πλανάσθε όταν λέτε για ψυχή αγέννητη (αδημιούργητη). Και εμείς πιστεύουμε στο δυνατό και φιλάνθρωπο της Πρόνοιας, ότι και αυτό δεν ήταν αδύνατο στον Θεό, όμως εσείς, λέτε ότι η ψυχή είναι εικόνα του Νου, και της προσάπτετε πτώσεις και μυθολογείτε ότι είναι μεταβλητή. Και λοιπόν λόγω της ψυχής και τον νουν τον θεωρείτε τρεπτό. Επειδή όποια είναι η εικόνα, έτσι είναι και εκείνο, του οποίου είναι εικόνα. Όταν σχετικά με το νου τέτοια νομίζετε, να θυμάστε ότι σε αυτόν τον Πατέρα του νου βλαστημάτε.
  Και για τον Σταυρό τι καλύτερο μπορείτε να πείτε; Να υπομένει τον Σταυρό, όταν γίνεται σχέδιο εναντίον Του από πονηρούς ανθρώπους και να μην φοβάται τον θάνατο που οπωσδήποτε συνεπάγεται. Ή τις πλάνες για τον Όσιρι και την Ίσιδα και κακά σχέδια του Τυφώνα και την φυγή του Κρόνου και τα πως έφαγε τα παιδιά του και τις πατροκτονίες να μυθολογεί; Επειδή αυτά είναι το δικά σας σοφά. Πως, αν και χλευάζετε τον Σταυρό, δεν θαυμάζετε την Ανάσταση; Επειδή αυτοί (οι Ευαγγελιστές) που έγραψαν αυτό, έγραψαν και εκείνο. Ή γιατί ενώ θυμάστε τον Σταυρό, σιωπάτε για τους αναστημένους νεκρούς, και τους τυφλούς που ανέβλεψαν, και τους θεραπευμένους παραλύτους, και τους λεπρούς που καθαρίστηκαν, και την πεζοπορία πάνω στην θάλασσα, και για τα άλλα σημάδια και τεράστια, τα οποία όχι πλέον άνθρωπο, αλλά Θεό αποδεικνύουν τον Χριστό; Μου φαίνεται ότι πολύ αδικείτε τους εαυτούς σας και ότι δεν διαβάζετε γνήσια τις Γραφές μας. Αλλά να διαβάζετε και να βλέπετε ότι αυτά που έκανε ο Χριστός, τον αποδεικνύουν Θεό, που ήλθε για την σωτηρία των ανθρώπων. 
Πείτε μας κι εσείς τα δικά σας. Τι μπορείτε να πείτε για τα μη λογικά, παρά για την μη λογική και την αγριότητα; Αν, όπως ακούω, θέλετε να πείτε ότι τα λέτε σαν μύθους και μιλάτε αλληγορικά για την αρπαγή της Κόρης (Περσεφόνης) στην γη, και την αναπηρία του Ηφαίστου στην φωτιά, και την Ήρα στον αέρα, και τον Απόλλωνα στον ήλιο, και την Άρτεμη στην Σελήνη, και τον Ποσειδώνα στην θάλασσα. Όχι κάτι λιγότερο, αυτόν τον Θεό δεν τον σέβεσθε, αλλά την κτίση λατρεύετε, αντί τον Θεό, που έκτισε τα πάντα. Επειδή αν είναι όμορφη η κτίση, αυτά τα ταιριάξατε, αλλά έπρεπε μέχρι μόνο να θαυμάσετε και να μην θεοποιήσετε τα κατασκευασμένα. Για να μην παρέχετε την τιμή του Δημιουργού στα δημιουργήματα. Επειδή είναι ώρα για εσάς και του αρχιτέκτονα την τιμή να μεταφέρετε στο σπίτι που έγινε από αυτόν, ή την (τιμή) του στρατηγού στον στρατιώτη. 
Τι λέτε για αυτά, για να ξέρουμε, αν έχει άξιο σε κάτι για χλευασμό ο σταυρός; Επειδή εκείνοι βρέθηκαν σε αμηχανία και στριφογύριζαν από εδώ κι εκεί, αφού χαμογέλασε ο Αντώνιος, είπε πάλι με διερμηνέα: Αυτά και έχουν τον έλεγχο με όσα είπαμε. Επειδή εσείς περισσότερο στηρίζεστε στους αποδεικτικούς λόγους, έχοντας αυτήν την τέχνη, θέλετε κι εμείς να είμαστε θεοσεβείς χωρίς λογικές αποδείξεις. Πείτε μας πρώτα εσείς τα πράγματα και μάλιστα η γνώση για το Θεό πως ακριβώς γίνεται με τις λογικές αποδείξεις ή με την ενέργεια της πίστεως; Και ποιο είναι το πρώτο; η ενέργεια της πίστεως ή οι λογικές αποδείξεις; Όταν απάντησαν ότι είναι πρώτο η ενέργεια της πίστεως και ότι αυτή είναι η ακριβής γνώση, είπε ο Αντώνιος: Καλώς είπατε, γιατί η πίστη γίνεται από την διάθεση της ψυχής, αλλά διαλεκτική από την τέχνη των συνδυασμών. Λοιπόν, σε όσους υπάρχει η ενέργεια της πίστεως, δεν είναι αναγκαία ή ίσως και περιττή η λογική απόδειξη. Και επειδή αυτό ακριβώς, που εμείς κατανοούμε, αυτό εσείς προσπαθείτε να το κατασκευάσετε με τα λόγια. Και πολλές φορές ούτε να εκφράσετε μπορείτε αυτά που κατανοούμε. Ώστε καλύτερη και ισχυρότερη είναι η ενέργεια της πίστεως από τους σοφιστικούς σας συλλογισμούς. Εμείς οι Χριστιανοί δεν έχουμε (βασίσει) το μυστήριο της σε ελληνικούς φιλοσοφικούς συλλογισμούς, αλλά στην δύναμη της πίστεως, που μας επιχορηγείται από τον Θεό, δια του Ιησού Χριστού. Και ότι ο λόγος αυτός είναι αληθινός, να τώρα, αν και δεν μάθαμε γράμματα, πιστεύουμε στον Θεό, γνωρίζοντας από τα δημιουργήματα Του την Πρόνοια για τα πάντα. Και ότι είναι ενεργή η πίστη μας, να τώρα, που εμείς στηριζόμαστε στην πίστη προς τον Χριστό, εσείς, όμως (στηρίζεστε) σε σοφιστικές λογομαχίες. Και τα ομοιώματα των ειδώλων, που έχετε, καταργούνται, η δική μας, όμως πίστη επεκτείνεται παντού. Και εσείς, με τους συλλογισμούς και τα σοφίσματά σας, δεν πείθετε (κανένα να επιστρέψει) από τον Χριστιανισμό στον Ελληνισμό. Ενώ, εμείς, διδάσκοντας την πίστη προς τον Χριστό, ξεγυμνώνουμε την δική σας δεισιδαιμονία, επειδή ξέρουμε ότι ο Χριστός είναι Θεός και του Θεού Υιός. Και εσείς, με τα όμορφα λόγια, δεν εμποδίζετε την διδασκαλία του Χριστού, εμείς, όμως, ονομάζοντας τον εσταυρωμένο Χριστό, διώχνουμε όλους τους δαίμονες, τους οποίους εσείς φοβάστε σαν θεούς. Και όπου γίνεται το σημείο του Σταυρού, αδυνατίζει η μαγεία και δεν ενεργεί η φαρμακεία. Πείτε μας, λοιπόν, που είναι τώρα τα μαντεία; Που τα μαγικά άσματα των Αιγυπτίων; Που οι φαντασίες των μάγων; Πότε αυτά έπαυσαν και αδυνάτησαν, παρά τότε που έγινε ο Σταυρός του Χριστού; 
Άρα λοιπόν είναι άξιος χλεύης τούτος (ο Σταυρός) ή μάλλον αυτά που καταργήθηκαν από αυτόν και αποδείχτηκαν αδύναμα; Επειδή και τούτο είναι αξιοθαύμαστο: ότι τα δικά σας ουδέποτε εδιώχθηκαν, αλλά σε κάθε πόλη τιμώνται από τους ανθρώπους, ενώ οι (πιστοί) του Χριστού διώκονται και περισσότερο τα δικά μας από τα δικά σας ανθούν και πληθαίνουν. Και τα δικά σας, αν και τιμώνται και προφυλάσσονται, καταστρέφονται, αλλά η πίστη και διδασκαλία του Χριστού, αν και χλευάζεται από εσάς και πολλές φορές εδιώχθηκε από τους βασιλείς, έχει γεμίσει την οικουμένη. Επειδή πότε (άλλοτε) εξέλαμψε έτσι η θεογνωσία; Και πότε φανερώθηκε έτσι η σωφροσύνη και η αρετή της παρθενίας; Και πότε περιφρονήθηκε έτσι ο θάνατος παρά τότε που πραγματοποιήθηκε ο Σταυρός του Χριστού; Για τούτο κανείς δεν αμφιβάλλει όταν βλέπει τους μάρτυρες για τον Χριστό να περιφρονούν τον θάνατο και όταν βλέπει τις παρθένες (μοναχές) της Εκκλησίας για τον Χριστό να φυλάνε καθαρά και αμόλυντα τα σώματα.


Και είναι αρκετά αυτά τα τεκμήρια για να δείξουμε ότι η κατά Χριστό πίστη είναι η μόνη αληθινή προς την θεοσέβεια. Να, ακόμα εσείς απιστείτε, γιατί ζητάτε αποδεικτικούς συλλογισμούς. Εμείς δεν αποδεικνύουμε με πειστικούς λόγους Ελληνικής σοφίας, όπως είπε ο δάσκαλός μας (Παύλος - Α’ Κορ. β, 4), αλλά πείθομε ολοφάνερα με την πίστη, η οποία υπερέχει από την κατασκευή των συλλογισμών. 
Να, είναι παρόντες δύο πάσχοντες από δαιμόνια. Ήταν μερικοί, που ήλθαν προς αυτόν ενοχλούμενοι από δαιμόνια και τους έφερε στο μέσον, είπε: "Ή εσείς με τους συλλογισμούς σας και με όποια τα τέχνη ή μαγεία θέλετε, επικαλεστείτε τα είδωλά σας και καθαρίστε τους. Ή, αν δεν μπορείτε, σταματήστε την μάχη προς εμάς και θα δείτε την δύναμη του Σταυρού του Χριστού". Και αφού είπε αυτά, επικαλέστηκε τον Χριστό και σφράγισε τους πάσχοντες με το σημείο του Σταυρού δύο και τρεις φορές. Και αμέσως στήθηκαν οι άνθρωποι σώοι, σώφρονες και ευχαριστώντας λοιπόν τον Κύριο. Και οι λεγόμενοι φιλόσοφοι θαύμαζαν και αληθινά εξεπλάγησαν για την σύνεση του άντρα (Αντωνίου) και για το γινόμενο σημάδι (θαύμα). Ο Αντώνιος είπε: "Τι θαυμάζετε με αυτό; Δεν είμαστε εμείς, που το κάναμε, αλλά ο Χριστός είναι, που τα κάνει, δια μέσου αυτών που πιστεύουν σε Αυτόν. Πιστέψτε, λοιπόν, κι εσείς κα θα δείτε, ότι δεν είναι τέχνη λόγων τα δικά μας, αλλά πίστη δια αγάπης, που ενεργοποιείται στον Χριστό. Την οποία, εάν έχετε κι εσείς, δεν θα ζητάτε λογικές αποδείξεις, αλλά θα θεωρήσετε αυτάρκη την πίστη στον Χριστό". 
Αυτά ήταν του Αντωνίου τα λόγια. Εκείνοι θαύμασαν και για αυτά, αναχώρησαν κατασπαζόμενοι αυτόν και ομολογούσαν ότι ωφελήθηκαν από αυτόν.

Δεν υπάρχουν σχόλια: