ΤΟΝ ΘΕΡΜΟΠΑΡΑΚΑΛΟΥΣΑΝ ΝΑ ΜΗΝ ΒΓΑΙΝΕΙ ΣΤΑ ΠΑΡΚΑ ΜΕ ΤΑ ΡΑΣΑ!!!!ΑΣ ΕΒΓΑΙΝΕ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΜΕ ΤΟΝ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟ!!! ΓΙΑ ΕΥΛΟΓΙΑ!!!
Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2024
Τρίτη 5 Νοεμβρίου 2024
Οι Ροσμινιανές ρίζες του πνευματιστικού υποκειμενισμού.
του Φραντσέσκο Λαμεντόλα
Υπήρχαν τέσσερα κύρια ρεύματα στα οποία διαρθρώθηκε η καθολική σκέψη κατά τον 20ό αιώνα.
Πρώτα απ 'όλα, ο Θωμισμός, ή μάλλον ο νεοθωμισμός, ισχυρός στο κοινό και επίσημη η αναγνώριση που έλαβε ο Λέων ΙΓ' με την Εγκύκλιο Aeterni Patris της 4ης Αυγούστου 1879, στην οποία η φιλοσοφία του Αγίου Θωμά του Ακινάτη ανακηρύχθηκε ως η καταλληλότερη για τη διάχυση. του χριστιανικού μηνύματος σε μια ταχέως εκκοσμικευόμενη κοινωνία, και επίσης ως η τελειότερη στον προβληματισμό και την αποσαφήνιση των ειδικών περιεχομένων του Καθολικού δόγματος. Είχε προβληματικούς προδρόμους στους Matteo Liberatore και Luigi Taparelli d'Azeglio. Στη Γαλλία εμφανίστηκαν οι προσωπικότητες των Réginald Garrigou-Lagrange, Antonin-Dalmce Sertillanges και Étienne Gilson. Στο Βέλγιο άκμασε η σχολή του Λουβέν, όπου όμως ο Ιησουίτης Joseph Maréchal, ο οποίος ωστόσο επιχείρησε μια απίθανη συνδιαλλαγή του Θωμισμού με την καντιανή κριτική. στην Ιταλία το κέντρο της αναγέννησης των Νεοτόμι οργανώθηκε γύρω από το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Ιερής Καρδιάς και είχε μεταξύ των σημαντικότερων εκπροσώπων του τον Amato Masnovo, τον Francesco Olgiati και τη Sofia Vanni Rovighi, καθώς και τον Gustavo Bontadini, ο οποίος, ωστόσο, κατέχει μια θέση ξεχωριστά σε αυτό. καθώς όρισε τόν εαυτό του ως «νεοκλασικό ριζωμένο στην καρδιά της σύγχρονης σκέψης», όχι χωρίς έντονη παρμενίδεια νοσταλγία. Ο πιο ριζοσπαστικός στην πλήρη απόρριψη του καντιανισμού και κάθε φιλελεύθερης φιλοσοφίας, σύμφωνα με την επιταγή και το πνεύμα του Syllabus του Pius IX, ήταν ο Friulian Jesuit Guido Mattiussi, μια κάπως απομονωμένη μορφή ακόμη και σε ένα εκκλησιαστικό περιβάλλον, και ειδικά στο Μιλάνο, ακριβώς λόγω της αδιαλλαξίας του. Στην Ελβετία ξεχωρίζει, αλλά είναι και κάπως απομονωμένος, η μορφή του Romano Amerio, αδελφού ενός άλλου σημαντικού νεοθωμιστή στοχαστή, του Σαλεσιανού Franco Amerio. Όπως μπορείτε να δείτε, δεν ήταν ένα συμπαγές μέτωπο. Μερικοί από αυτούς αναζητούν ανοιχτά έναν διάλογο και την ενσωμάτωση με εκείνη την καρτεσιανή, καντιανή και υποκειμενιστική φιλοσοφία, που θεωρητικά θα έπρεπε να ήταν ο κύριος κριτικός στόχος τους.
Μετά υπήρχαν οι εκφραστές του καθολικού πνευματισμού. Επηρεάστηκαν από τη Φιλοσοφία του Πνεύματος των Γάλλων Réné le Senne και Louis Lavelle, αλλά και, όπως θα δούμε, από τη σκέψη του Antonio Rosmini. Οι πιο γνωστοί ήταν οι Armando Carlini, Felice Battaglia, Michele Federico Sciacca, Augusto Guzzo και Luigi Stefanini. Μερικοί από αυτούς επιδίωξαν μια ανάκαμψη του διαλόγου με τον ιδεαλισμό, τόσο από τον Κρότσε όσο και από τον Τζεντίλ. Επιπλέον, σχεδόν όλοι δίνουν την έμφαση στη συνάντηση με τον Θεό ως ένα καθαρά εσωτερικό γεγονός, και επομένως υποκειμενικό, παρά ως μια λογική πορεία προς την αντικειμενική αλήθεια, όπως συμβαίνει στον Θωμισμό.
Μια άλλη κατεύθυνση ήταν η προσωπολατρική, εμπνευσμένη σε μεγάλο βαθμό από τον Emmanuel Mounier και το περιοδικό Esprit , αλλά και από τον Charles Pèguy και τον πρώην προτεστάντη Jacques Maritain, παντρεμένο με μια Ρωσίδα Εβραία που επίσης προσηλυτίστηκε, και που άσκησε συνεχή επιρροή - συμφωνίας με Léon Bloy – στον Ιουδαϊσμό του Καθολικισμού, ελαχιστοποιώντας τα κρίσιμα ζητήματα και προσπαθώντας να δείξει ότι η σωτηρία προέρχεται από τους Εβραίους . Πολλοί διανοούμενοι που συχνάζουν στα σαλόνια τού Maritain και της Raissa διατηρούν περήφανα τις αντίστοιχες μη καθολικές θρησκευτικές τους ταυτότητες, γι' αυτό υιοθετούν τον ορισμό τής κοινωνίας προσώπων για τον δικό τους κύκλο . Γι' αυτούς η συνάντηση με το άτομο προηγείται της θρησκευτικής αλήθειας. μισούν την αστική τάξη και το αστικό και φιλισταϊκό πνεύμα και λατρεύουν, αν μη τι άλλο, έναν διάλογο με τους μαρξιστές (μέσα στην ουτοπική και μη ρεαλιστική προοπτική μιας «υπέρβασης» του μαρξισμού), στο όνομα μιας κοινής αλληλεγγύης με τους «φτωχούς». , στη συνείδηση ότι η Ευρώπη και ο κόσμος βιώνουν μια κρίση πολιτισμού.
Τέλος, υπήρξαν μερικοί καθολικοί στοχαστές που, έχοντας παραμερίσει τις ιμανεντιστικές και μηδενιστικές πτυχές της σκέψης του Χάιντεγκερ και του Σαρτρ, ακολούθησαν το ιδεώδες του χριστιανικού υπαρξισμού: πριν από αυτούς ο Γκάμπριελ Μαρσέλ, ο οποίος, ωστόσο, ποτέ δεν δέχτηκε για τη φιλοσοφία του έναν τέτοιο ορισμό. Ο Marcel μπορεί να συγκριθεί με τη φιγούρα του Emmanuel Mounier, που ήδη αναφέρθηκε, και, φυσικά, με τον μακρινό Δανό πρόδρομο, τον «ιππότη της πίστης» Søren Kierkegaard. και εν μέρει τη φιλοσοφία δράσης του Μωρίς Μπλοντέλ που όμως όταν φάνηκε η αντινεωτερική αντίδραση προτίμησε να διακόψει τις σχέσεις με τους «οπαδούς» του και να πάρει μέρος μόνος του.
Αναφέραμε ότι ο πραγματικός εμπνευστής των καθολικών πνευματιστών ήταν ο Antonio Rosmini (όπως ο Bergson ήταν ο εμπνευστής της φιλοσοφίας της δράσης και επομένως, έμμεσα, του μοντερνισμού). Ο μεγαλύτερος εκφραστής αυτής της σχολής, ο Armando Carlini (1878-1959), το αναγνωρίζει ανοιχτά αφού διέψευσε και απέρριψε τις διάφορες μορφές κριτικής του Διαφωτισμού, από αυτή του Kant έως αυτή του Condillac, στο τελευταίο κεφάλαιο του τόμου του The Myth of Realism. (Φλωρεντία, Sansoni, 13936, cit. στο A.Carlini – A. Guzzo, MF Sciacca, Contemporary Italian spiritualism , Turin, Società Editrice Internazionale, 1954, σελ. 8-10):
Ας πάρουμε μάλλον ως σημείο εκκίνησης τον Ροσμίνι μας με το ισορροπημένο δόγμα του, που ήδη σωστά τονίστηκε από άλλους, την ευαισθησία ως εκείνη την αίσθηση που έχει η ψυχή για τον εαυτό της στην ένωσή της με το σώμα. Ποιο είναι το σώμα που εδώ, σε αυτό το συναίσθημα που ορίζεται από τη Rosmini ως ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΣ , είναι ένα, αν και όχι ως ταυτότητα, με την ψυχή; Δεν είναι το σώμα, λέει, που μελέτησε ο φυσικός ή ο φυσιολόγος: «Είναι το ίδιο σαν κάποιος να ανατομεί και να αντιλαμβάνεται τα νεύρα ενός άλλου ζωντανού ευαίσθητου όντος, τα οποία όμως νεύρα δεν είναι ευαίσθητα σε αυτόν που τα ανατομίζει. , αλλά σε αυτόν που είναι». Αυτό είναι ένα σώμα που έχει ήδη γίνει εξωτερικό: ένα σώμα «όπως κάθε εξωτερικό σώμα που πέφτει κάτω από τις αισθήσεις και παράγει αισθήσεις μέσα σε αυτό». Το σώμα που περιλαμβάνεται στο θεμελιώδες μας συναίσθημα είναι αυτό που ταυτίζεται μαζί μας, «αισθανόμαστε ότι συναινεί» με την ψυχή μας. Ο Rosmini ονομάζει τον πρώτο τρόπο αντίληψης του σώματός μας εξωυποκειμενικό, τον δεύτερο υποκειμενικό. αλλά, λοιπόν, ακόμη και σε αυτό το δεύτερο διακρίνει δύο τρόπους σκέψης, τους οποίους συνιστά να μην συγχέονται: ο ένας είναι το καθαρό θεμελιώδες αίσθημα της σωματικότητας, ο άλλος είναι αυτό το ίδιο συναίσθημα που καθορίζεται στις τροποποιήσεις και τις μεταλλάξεις των ιδιαίτερών μας αισθήσεων.
Πιστεύουμε ότι πρέπει να εμμείνουμε σε αυτό το δόγμα της Ροσμινίας στα δύο βασικά σημεία, κατά τη γνώμη μας. Τό πρώτο είναι αυτή η αίσθηση της εσωτερικότητας που διακρίνει το συναίσθημά μας από το εξωτερικό του αντικειμένου της. το άλλο είναι ο χαρακτήρας της θεμελιώδους φύσης, δηλαδή της υπερβατικότητας, που αυτό το συναίσθημα διατηρεί ως προϋπόθεση των πολλαπλών αισθήσεων στις οποίες συμβαίνει το γεγονός. Θα απορρίψουμε, ωστόσο, τις περαιτέρω εξελίξεις που δέχονται αυτά τα σημεία λόγω της παρέμβασης, στη Ροσμινιανή θεωρία, μιας διανοητικής ανησυχίας, παρόμοιας με αυτής του Καντ, όπου ανταλλάσσει την αυτοσυνείδηση, ήδη παρούσα στο συναίσθημα, με την ανακλώμενη που κάνει τό αντικείμενό της τήν πρώτη, χαμηλωμένη σε αυτό το σημείο, σε ένα συναίσθημα που δεν είναι πια συναίσθημα. «Η αίσθηση που λέει δεν μπορεί ποτέ να παρατηρήσει τον εαυτό της: είναι η κατανόηση που παρατηρεί την αίσθηση: η επίγνωση που παίρνουμε για την αίσθηση δεν είναι τίποτα άλλο από τη διανοητική αντίληψη τής ίδιας, ή ένας προβληματισμός πάνω σε αυτή καθεαυτή: ωστόσο αυτή η πράξη με που καταλαβαίνουμε ότι η αίσθηση είναι τελείως διαφορετική από αυτή με την οποία είναι η ίδια η αίσθηση, δηλαδή με την οποία νιώθουμε». Εδώ το θεμελιώδες συναίσθημα έχει γίνει μια αίσθηση ανάγκης, όπως όλα τα άλλα, μιας διαφορετικής αρχής για τη θεμελίωση του. Σε άλλο σημείο, όμως, έγραψε ότι «μόνο αυτός που νιώθει τον εαυτό του υπάρχει μέσα του». «Το να νιώθει κανείς τον εαυτό του, να υπάρχει στον εαυτό του, είναι πράξη, όχι απλώς «ζωτική»» (που λόγω έλλειψης καλύτερου όρου ονομάζουμε ΑΙΣΘΗΜΑ , αν και στην τρέχουσα χρήση αυτό έχει μάλλον παθητικό παρά ενεργητικό νόημα). αλλά είναι επίσης μια αρχικά γνωστική, θεωρητική πράξη, καθώς υπονοεί μια ΔΙΑΙΣΘΗΣΗ , δηλαδή μια «διαίσθηση» στην ίδια την πράξη του συναισθήματος. Με αυτή την έννοια λέμε ότι όλη η αυτοσυνείδηση είναι ήδη παρούσα στην ευαισθησία, έτσι ώστε δεν χρειάζεται να παρεμβαίνει ένα INTELLECTUS (ΔΙΑΝΟΙΑ) είτε απ' έξω, όπως στον Αριστοτέλη ή στον Αβερρόη, είτε από ένα εσωτερικό που -ή κατανοείται με τον τρόπο του Αγ. Τόμας, είτε με αυτόν του Λάιμπνιτς, είτε με εκείνον του Καντ, είτε διαλεκτικά – σε κάθε περίπτωση θα ήταν πάντα ένα εξωτερικό σε σύγκριση με την εσωτερικότητα του καθαρού συναισθήματος.
Από την πλευρά του, ο ήδη αναφερόμενος Franco Amerio, στα Περιγράμματα της ιστορίας της Φιλοσοφίας (Turin, Società Editrice Internazionale., 1960, P. 482), παρατηρεί:
Ο Armando Carlini πάντα φιλοσοφούσε σε σχέση και σε διαμάχη με τον ρομανισμό. Η αυτοσυνείδηση ως αρχή της φιλοσοφίας είναι το πλεονέκτημα του ρεαλισμού: η αυτοσυνείδηση ως εμφυτη της πράξης είναι το ελάττωμά της. Η αυτοσυνείδηση μπορεί να εξηγήσει τον κόσμο, αλλά δεν εξηγεί τον εαυτό της. εξηγεί την εξωτερικότητα, αλλά όχι την εσωτερικότητα. Αλλά την ίδια στιγμή που εξηγεί την εξωτερικότητα, βρίσκει στον εαυτό της ένα πρόβλημα, ένα πρόβλημα καθαρής εσωτερικότητας. Εδώ είναι που προκύπτει η ανάγκη για το υπερβατικό, για τον Θεό: ωστόσο, ο Θεός δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη σκέψη, χρειάζεται και η πίστη. Η φιλοσοφία πρέπει απαραίτητα να ενσωματωθεί με τη θρησκεία αν θέλει να λύσει το πρόβλημα ΤΗΣ Εσωτερικότητας ΩΣ ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ. Είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της σκέψης του Carlini ότι η κοσμολογία διακρίνεται σαφώς από τη μεταφυσική, η απόρριψη της παραδοσιακής μεταφυσικής ως κοσμολογία και νατουραλισμός και η σφυρηλάτηση μιας νέας μεταφυσικής που θα ήθελε να είναι πραγματικά πνευματιστική, ένα όργανο ικανό να φτάσει στον αληθινό Θεό, ο οποίος δεν θά είναι η «Αριστοτελική μηχανή και πράξη, αλλά η θεογνωσία και η αγάπη του Χριστιανισμού.
Και ο Don Curzio Nitoglia, αυθεντία στο θέμα , όπως και οι άλλες θέσεις του ή όχι, στη μελέτη του From Scotus and Suarez the risks of false metaphysics, από την οποία αναφέρουμε μεγάλο μέρος του τρίτου μέρους, The philosophical error and theological heterodoxy rosminiana , τα δύο πρώτα είναι τεχνικά ανέφικτα (από: https://doncurzionitoglia.wordpress.com/2011/11/09/da-scoto-e-suarez-a-rosmini-i-pericoli-della-falsa-metafisica-parte -terza- rosmini , εξαλείφοντας τις νότες):
Ο Ροσμίνι ήθελε να εκσυγχρονίσει και να ενημερώσει ή να προσαρμόσει την καθολική παράδοση με ετερογενή τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη τις νέες πολιτιστικές ανάγκες (Ντεκάρτ και Καντ) και επιθυμούσε όχι μια σύγκρουση με τη νεωτερικότητα, αλλά μια συνάντηση μεταξύ του Χριστιανισμού και του σύγχρονου κόσμου (…. ). Αντίθετα, η φιλοσοφία του κάνει χρήση της καντιανής «συνθετικής μεθόδου», δηλαδή λειτουργεί μια «σύνθεση» μεταξύ του πραγματικού όντος και του ιδανικού όντος («η ιδέα του είναι») Καντιανό-ιδεαλιστής και σε αυτό είναι ένας αληθινός πρόδρομος του κλασικού μοντερνισμού, που καταδικάστηκε από τον Άγιο Πίο Επομένως στο φιλοσοφικό του σύστημα η πρωτοκαθεδρία ανήκει - Καρτεσιανά - στην ιδέα ή τη θεωρία της γνώσης (επιστημολογία) και όχι στην πραγματικότητα ή στη μεταφυσική του όντος. Στην πραγματικότητα, ακόμη και για τον Roveretano , με έναν καρτεσιανό τρόπο, το cogito έρχεται πρώτα και μετά το είναι ή το πραγματικό. Το Ροσμινιανό ον αποκαλείται πιο σωστά η «ιδέα του είναι», αφού εφαρμόζει υποκειμενικές ή «a priori» έννοιες στο είναι. Όπως γράφει ο πατέρας Battista Mondin, ο Rosmini επιχείρησε «έναν πολύ δύσκολο διάλογο με την μετακαρτεσιανή σκέψη, εγγενώς έμφυτη. […], μια συνάντηση μεταξύ του Χριστιανισμού και του σύγχρονου κόσμου. […] Σε αντίθεση με τον Αριστοτέλη και τον Άγιο Θωμά […], ο Ροσμίνι χρησιμοποιεί τη συνθετική μέθοδο, […] ως σύνθεση μεταξύ ιδανικού όντος και πραγματικού όντος». Επιπλέον, «ο Rosmini επιστρέφει στην κλασική θέση [του είναι, εκδ.], αλλά την προτείνει ξανά σε ένα νέο πλαίσιο που είναι αυτό του Kant. […] Ο Ρόσμινι συμφωνεί στην ανάγκη να υπάρχει ένα «a priori» στοιχείο στη γνώση, το οποίο περιορίζει στη μοναδική ιδέα της ύπαρξης». Εν ολίγοις, ο Ροσμινιανισμός είναι ένα μείγμα ρεαλισμού και ιδεαλισμού, προάγγελος του «υπερβατικού» ή καντιανού θωμισμού του Joseph Maréchal και του Karl Rahner, που δεν έχει πια τίποτα Θωμιστικό, εκτός από το όνομα.(...)
Επιπλέον, ο Roveretano μπερδεύει το ΟΝ και το Είναι, σαν να ήταν εναλλάξιμα συνώνυμα, ανατρέποντας έτσι τη Θωμιστική μεταφυσική. Αρνείται την αξία των πέντε θωμιστικών τρόπων (που υιοθετήθηκαν και ορίστηκαν δογματικά από την Πρώτη Σύνοδο του Βατικανού, και επομένως αλάνθαστους, ως η πραγματική ικανότητα της ανθρώπινης νόησης να ανιχνεύει -με βεβαιότητα- από τα δημιουργημένα αποτελέσματα το Άκτιστο και τήν Δημιουργική Αιτία, DB 1806) ως προς την απόδειξη της ύπαρξης του Θεού, αρνείται να ακολουθήσει το οντολογικό επιχείρημα, που για τον άγιο Άνσελμο της Αόστα είχε μόνο πνευματικό-απολογητικό νόημα, ενώ το κάνει φιλοσοφικό επιχείρημα με την αυστηρή και αποδεικτική έννοια, κινούμενος από την έννοια. του Θεού στην ύπαρξή του, δηλαδή από το ιδανικό στο πραγματικό. Όσον αφορά τις θεϊκές ιδιότητες ή Ονόματα, ακολουθεί την αποφατική οδό ή τον κακώς ερμηνευμένο Μαϊμονιδείο ή Διονυσιακό θεολογικό μηδενισμό (Τα Ονόματα του Θεού), για τον οποίο ο Θεός είναι εντελώς άγνωστος. ενώ η αιώνια φιλοσοφία και το Δόγμα που ορίζει το Βατικανό διδάσκει ότι η ανθρώπινη λογική, πέρα από την ύπαρξη του Θεού, δεν μπορεί να τά γνωρίζει όλα, αλλά μερικές από τις ιδιότητες, τις τελειότητες ή τα «Ονόματα» του (Είναι, Αλήθεια, Καλοσύνη, Ομορφιά).
Με άλλα λόγια, αν δεν απομακρυνθούμε από τον καρτεσιανό υποκειμενισμό και δεν βασίσουμε τη μεταφυσική στο Είναι, στο πράγμα καθαυτό και όχι στο «θεμελιώδες συναίσθημα», που είναι η ιδέα του Είναι, δεν θα φτάσουμε ποτέ στην αλήθεια και θα πρέπει πάντα να αρκούμαστε -με καντιανό τρόπο- σε ένα είδος κερδοσκοπικού αγνωστικισμού, όπου τα πράγματα είναι, ναι, και είναι επίσης αληθινά, σίγουρα, αλλά επειδή και μέχρι να λάβουν από εμένα το βαθμό και το μέτρο της ύπαρξής τους και της βεβαιότητάς τους...
Το αν αυτό μπορεί να θεωρηθεί ένα βήμα προς τα εμπρός, τόσο στον Καντιανισμό όσο και στον Θωμισμό, θα το αφήσουμε στον αναγνώστη να το κρίνει.
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ, ΕΝΑΣ ΚΡΙΚΟΣ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΑΝΗΚΕΙ ΕΞΟΛΟΚΛΗΡΟΥ, ΣΤΟΝ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟ ΧΡΗΣΤΟ ΓΙΑΝΝΑΡΑ.
ΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟ ΣΩΜΑ
Βρήκα την πληρέστερη απάντηση στους Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας – τη μεγαλοφυέστερη ως τώρα αποκάλυψη. Μα η αίσθηση της βεβαιότητας ότι μια μέρα, όχι πολύ μακρινή, το κορμί μου θα λιώσει στο χώμα, αυτό το κορμί με την ανατριχίλα των αισθήσεών του και το ξουράφι του μυαλού, το κορμί που μόνο με αυτό χαίρομαι την ομορφιά του κόσμου, ταξιδεύω στα μήκη και στα πλάτη της γης, χαμογελώ στους διπλανούς μου, χειρονομώ, μιλάω, ακούω μουσική και κάνω έρωτα – η αίσθηση πως το κορμί μου είναι προορισμένο να γίνει λάσπη, δεν ισοφαρίζεται ούτε και με τις γνώσεις της πατερικής θεολογίας, ούτε βέβαια με τον ίλιγγο των πληροφοριών της αστροφυσικής ή των συμπερασμάτων της ψυχανάλυσης, που υποχρεώνουν τον νου να ψηλαφήσει μια Υπέρτατη υπαρκτική ή αιτιώδη Αρχή. Εδώ και χιλιάδες χρόνια, στην κάθε διαδοχική στιγμή πεθαίνουν πάνω στη γη κάποιες χιλιάδες ανθρώπων, και ο δικός μου θάνατος θα είναι ένας ακόμα κόκκος στην άμμο των αμέτρητων θανάτων που συντηρούν την ατέρμονη κλεψύδρα. Μέσα σε αυτή τη ροή που παρασέρνει τον βίο μου όλο και πιο κοντά στο αναπότρεπτο τέλος, καμία ιδεολογία και καμία γνώση ή επιστήμη δεν μου φωτίζει ένα στήριγμα να κρατηθώ, να μη βουτήξω κατακέφαλα στη δίνη του παραλόγου – όσο για τα προγράμματα κοινωνικού μετασχηματισμού και το διαλεκτικό προτσές της Ιστορίας, γι’ αυτά καγχάζω δίχως τύψεις εγώ ο μελλοθάνατος. Εκεί που σταματώ είναι μόνο ένα όνομα. Όχι ιδέα ή έννοια, αλλά μόνο όνομα-«σημείο» ζωής προσωπικής, επώνυμης και ταυτόχρονα καθολικής: το όνομα Χριστός Ιησούς. Στα όρια της προσωπικής αναφοράς που επισημαίνει, οι ιδέες ξευτελίζονται, οι έννοιες αχρηστεύονται, το αίνιγμα του έρωτα και του θανάτου παύει να με περιμένει σαν Σφίγγα στο σταυροδρόμι. Και κάθε λόγος πέρα από αυτό το Όνομα μοιάζει περιττός».
ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ
Διεθνές Συνέδριο
ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ
Συνέδριον εις μνήμην του Μητροπολίτου Περγάμου Ιωάννου Δ. Ζηζιούλα
Κωνσταντινούπολις, 5 – 7 Νοεμβρίου 2024
Το αναλυτικό πρόγραμμα του συνεδρίου έχει ανακοινωθεί και βρίσκεται εδώ: https://tinyurl.com/zizioulasprogram
ΓΕΝΝΗΘΗΚΑ ΑΚΟΥΣΙΑ του Roberto PECCHIOLI
Αν το σκεφτώ, ήθελα να γεννηθώ πιο όμορφος, πιο πλούσιος, πιο κυνικός, πιο φιλόδοξος. Αλλά όχι: έκαναν τα πάντα, ο Άλντο και η Ινές, γονέας 1, μητέρα ή ο κυοφορούμενος γονέας, και γονέας 2, ο πατέρας του σκοτεινού παρελθόντος. Δεν με αμφισβήτησαν, μετά με μεγάλωσαν όπως ήθελαν - και στήν κοινωνία - ενσταλάζοντας περίεργα πράγματα που ονομάζονται αξίες και αρχές. Με βάφτισαν μάλιστα τις πρώτες μέρες της ζωής μου. Πώς το έκαναν; Με δίδαξαν άχρηστα και –όλα τα θεωρούμενα– λάθος πράγματα, ειλικρίνεια, πίστη, υπευθυνότητα. Ο πατέρας μου μάλιστα με έμαθε να αγαπώ την πατρίδα μου, τον τόπο όπου γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε τυχαία. Δεν θα τον συγχωρήσω ποτέ που με έκανε να υποστηρίξω μια ποδοσφαιρική ομάδα που χάνει συχνά, τη Σαμπντόρια. Αφήνοντάς με ελεύθερο, θα ήμουν μέ τη Ρεάλ Μαδρίτης.
Με λίγα λόγια, τα έκαναν όλα μόνοι τους. Γιατί να τους αγαπώ, να λατρεύω τη μνήμη τους τώρα που δεν είναι πια εδώ; Έχω το πρόσωπό τους, το χρώμα των ματιών τους, τη βόλτα τους, το ίδιο σπάνιο χαμόγελο. Πώς τολμούν, επαναλαμβάνω. Εδώ είναι το κακό που πρέπει να εξαλειφθεί. Ευτυχώς περνάω το τελευταίο σκέλος της ζωής μου στον χρόνο που όλα είναι ρευστά, ανακλητά, όπου το υποκείμενο είναι υπεύθυνο νά διατάζει (που το υποκείμενο έχει το πάνω χέρι). Ήταν καιρός. Αν είχα επιλέξει μόνος μου, τι χαρά. Εν τω μεταξύ, θα είχα γεννηθεί σαράντα χρόνια μετά, τότε θα προτιμούσα ένα ουδέτερο όνομα, δεν ξέρω, έναν κωδικό, Alfa Omicron 2. Θα είχα αξιολογήσει αν το αρσενικό, το γυναικείο ή το καλύτερο από όλα , το ιριδίζον ουδέτερο θα ήταν κατάλληλο. Σήμερα Pippo, αύριο Silvana, σήμερα εδώ, αύριο εκεί. Γιατί να περιοριστώ σε έναν κοινότοπο, προφανή, βαρετό «σεξουαλικό προσανατολισμό»; Ομολογώ: Μου αρέσουν οι γυναίκες, είμαι φυσιολογικός, τουλάχιστον σύμφωνα με τις παλιές παραμέτρους, με τα παλιά πρότυπα. Καλύτερα η συγκίνηση, επιλέγοντας ανάλογα με τη διάθεση, τη μέρα, το συναίσθημα, το απαίσιο συναίσθημα που έχει αντικαταστήσει όλα τα άλλα.
Απαιτώ συγκατάθεση μετά από ενημέρωση. Μια μέρα θα το έχουμε, και κατά κάποιο τρόπο σήμερα είναι ακόμα αδιανόητο, πριν γεννηθούμε θα μπορούμε να διαλέξουμε ποιος και πώς θα είμαστε, να αναβάλουμε τον τοκετό σε καλύτερες στιγμές ή να τον αρνηθούμε, να αποβάλουμε τον εαυτό μας. Με λίγα λόγια, επιλέγω. Η μετανεωτερικότητα έφτασε επιτέλους στο αποκορύφωμά της: δεν είμαστε όπως μας υπαγορεύει η φύση και η πραγματικότητα, αλλά όπως μας αρέσει, όπως αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, τώρα, άμεσα, με τρόπο ανακλητό και αναμφισβήτητο. Υπάρχουν γάτοι (γατο-άνθρωποι) και σκύλοι (σκυλο-άνθρωποι) επειδή αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως τέτοιο. Θα ήμουν άνθρωπος αρκούδος.
Ο Τζάκομο Λεοπάρντι ρώτησε το φεγγάρι το νόημα της ζωής. «Αν η ζωή είναι ατυχία, γιατί διαρκεί για εμάς, γιατί αντέχουμε;» Προφανώς, γιατί δεν επιλέξαμε. Εξάλλου, τα πράγματα δεν είχαν πάει καλά για τον ποιητή από την αρχή: πλούσιος και ευγενής, αλλά άσχημος, μικρός, καμπουριασμένος. Ακόμη, τον ταλαιπώρησε η ανεπιθύμητη γέννησή του σε ένα «άγριο χωριό», το γλυκό Ρεκανάτι. Αναγκαστικά αφού η Σίλβια τον πέταξε, καί ότι η ζωή δεν κράτησε τις σαββατιάτικες υποσχέσεις του χωριού και ότι ο καημένος μισούσε τη "μεγαλειώδη μοίρα και την πρόοδο". Γεννήθηκε πολύ νωρίς: σήμερα θα έλυνε τα προβλήματά του, η τεχνολογία θα του έδινε την πολυπόθητη ευτυχία. Η ευτυχισμένη σύγχρονη εποχή έχει αναγάγει τα πάντα σε εμπόρευμα. Έχει πάντα δίκιο ο πελάτης. Σύντομα θα μπορείτε να παραγγείλετε το δικό σας προϊόν (το προϊόν του εαυτού σας), τον διαδικτυακό κατάλογο στον οποίο ο καθένας θα επιλέξει και θα δημιουργήσει ποιος και πώς να είναι. Εδώ είναι η ευτυχία. Ως εδώ για τον Άλντο και την Ινές. Το μέλλον πρόκειται να διορθώσει τα πράγματα. Για να διευκολυνθεί η επιλογή, θα εφεύρουν ένα τέχνασμα, κάτι σαν το Άλεφ του Μπόρχες, «το μέρος όπου βρίσκονται όλα τα μέρη του πλανήτη, χωρίς να μπερδεύονται, ιδωμένα από όλες τις οπτικές γωνίες. «Το Άλεφ αντιπροσωπεύει τη δυνατότητα να γνωρίζεις τα πάντα. Ωστόσο, όποιος το έβρισκε - ένας βαρετός άνθρωπος του παρελθόντος - δεν μπορούσε να είναι ευτυχισμένος γιατί τίποτα δεν τον εξέπλητε πια, όλα του φαινόταν ήδη γνωστά. Τι υπέροχο, όμως, για τον άνθρωπο του αύριο να ξέρει τα πάντα, να προβλέπει τα πάντα, με το οριστικό τσιπ ενσωματωμένο, το τεχνο-Αλέφ που θα μας επιτρέψει να μεγιστοποιήσουμε τα συναισθήματα και θα μπορέσουμε να παγώσουμε τη στιγμή. Σταμάτα, στιγμή, είσαι τόσο όμορφη, παρακαλεί ο Φάουστ, έτοιμος να συνεννοηθεί με τον Μεφιστοφέλη που του έδωσε τα πάντα με αντάλλαγμα το τίποτα, την ανθρώπινη εφεύρεση που ονομάζεται ψυχή.[ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ]
Ο μεταμοντέρνος άνθρωπος είναι δημιουργός του εαυτού του: σιδεράς και Θεός αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου, κατασκευάζω τον εαυτό μου και, αν τά παίξω, αποδομώ τον εαυτό μου. Η ζωή είναι ένα πέρασμα, αγοράστε από μένα, φώναζε στην αγορά ένας φιλόσοφος έμπορος από τα παιδικά μου χρόνια. Κατάλαβε τα πάντα: το τράνζιτ είναι η μοίρα μας, ας γίνουμε λοιπόν τρανς. Τρέχουμε από τη μια πλευρά στην άλλη χωρίς να σταματήσουμε, αλλάζουμε προφορά και σκέψεις, όπως η κινητή γυναίκα στο Ριγκολέττο, μια άρια που πρέπει να καταγγελθεί στην αστυνομία της σκέψης για σεξισμό. Αν γίνουμε τρανς, όλα θα λυθούν στη ρίζα τους. Τι είναι όλη αυτή η ρητορική για τη φύση; Με έκανε ήδη άσχημο, λίγο κοντόφθαλμο. Θέλω να αλλάξω, σε παράταση. Πρώτα απ 'όλα, όχι πια αρσενικός, άντρας, λευκός, γοητευμένος από τίς γυναίκες, πιστός και σαμπντοριανός. Ο μπαμπάς και η μαμά, η καταραμένη ετεροπατριαρχική κοινωνία, οι παπάδες, με δίδαξαν τρομερά πράγματα. Αλλά ήταν πραγματικά αυτό που ήθελα να γνωρίσω, να μάθω, να γίνω; Έχω άλλη μια αναλαμπή: βλέπω τον εαυτό μου να χειροκροτεί την Elly Schlein και την Emma Bonino. Χαίρομαι για ένα γκολ της Γένοβας, μετά γελάω με κάποιον που μπαίνει σε μια εκκλησία, κυματίζω τη σημαία του ουράνιου τόξου, κοιτάζω ένα αγόρι με έλξη. Ένα ρίγος, μια ανατριχίλα, ο τρόμος, δεν είμαι εγώ πια, αλλά είναι μια στιγμή. Δεν πειράζει, ο χρόνος αντιστράφηκε. Γεννημένος από τη θέληση των άλλων, είμαι όπως ήθελε η φύση: πρέπει να αλλάξω. Η θέληση μετράει: παρόμοια με τον Βιτόριο Αλφιέρι, ήθελα, ήθελα πολύ έντονα.
Φανταστικό: Έχω το δικαίωμα -ίσως το καθήκον- να «αναδημιουργήσω» τον εαυτό μου. Είμαι Θεός του εαυτού μου, γλύπτης ενός νέου Εαυτού. Θα ξεκινήσω με την αισθητική χειρουργική και μετά θα προχωρήσω στα φάρμακα που αλλάζουν το φύλο (καθώς το γράφω, νιώθω queer, περίεργα). Μετά θα τρέξω να κάνω ένα τατουάζ: ένα κρανίο εδώ, ένα σπαθί εκεί, το όνομα κάποιου, μια «ιστορική» φράση, κατά προτίμηση στα αγγλικά, χρώματα, doodles και σχέδια κατά μήκος του σώματος. Ήμουν γυμνός, τώρα είμαι ντυμένος στό πετσί, ένα έργο τέχνης που περπατά και επιδεικνύω τη μοναδικότητα μέσα από το σώμα. The One of a kind: απίστευτο οξύμωρο του σύγχρονου ανθρώπου. Μεταθανάτια νίκη ενός προφήτη, Max Stirner: The One and His Property (Ο μοναδικός και η ιδιοκτησία του). Γιατί να είμαι το αντίγραφο των προγόνων, να αναπαράγω τα πρότυπα, την κοινωνία, τις πεποιθήσεις, τις γλώσσες και τους πολιτισμούς τους που λαμβάνονται χωρίς ποτέ να έχω δώσει τη συγκατάθεσή μου; Ο Thomas Paine, ο οποίος ηγήθηκε της αμερικανικής και της γαλλικής επανάστασης, τάχθηκε ενάντια στη «δικτατορία των νεκρών», δηλαδή του παρελθόντος, των παραδόσεων, της μετάδοσης αξιών και τρόπων ύπαρξης. Όλα ακυρώθηκαν. Τι ωραία, εγώ αποφασίζω για όλα.
Παρεμπιπτόντως, τι κάνουμε με τον θάνατο; Αφού διαλέξω αν και πώς θα ζήσω, θέλω επίσης να αποφασίσω αν και πότε θα πεθάνω. Θυμηθείτε τον μάγο Giucas Casella: θα λύσετε τα χέρια σας «όταν το πω». Αρκετά με την γκρίνια για τον «φυσικό» θάνατο. Είναι ήδη αρκετά ενοχλητικό να αφήνουμε τα πάντα ακριβώς όταν έχουμε χτίσει την ευτυχία μας, σύμφωνα με το αμερικανικό Σύνταγμα, το ηγετικό έθνος των Homo Deus. Ας αφήσουμε το πεδίο ανοιχτό στην επιστήμη. Πρώτα θα παρατείνει τη ζωή, μετά θα βρει μια θεραπεία για τον θάνατο. Υπάρχει η «ιδιαιτερότητα/μοναδικότητα» του Ray Kurzweil, γκουρού της Google, ένας συνδυασμός τριών τεχνολογιών: γενετικής, νανοτεχνολογίας και τεχνητής νοημοσύνης. Θα προχωρήσουμε προς την αθανασία, αν και τεχνολογική, εγκαταλείποντας το σώμα και διατηρώντας το εγκεφαλικό αποτύπωμα σε έναν τεράστιο ηλεκτρονικό εγκέφαλο.
Δεν με πείθει: καλύτερα να πεθάνω, ειδικά τώρα που γερνάω. Μια σύριγγα και φεύγεις. Χωρίς παιδιά, μια νοσοκόμα θα μας κλείσει τα μάτια, αν αυτό απαιτεί το πρωτόκολλο της ευθανασίας, ένας καλός θάνατος, μετά από τη δέουσα επιμέλεια. Μέχρι εδώ ο Άμλετ, να είσαι ή να μην είσαι, να κοιμηθείς, να πεθάνεις. Και ο Θεός; Δεν υπάρχει, όπως η θερμοκρασία στο Livigno τον Ιανουάριο. Και τότε, γιατί ο Θεός; Καλύτερα «εγώ». Αν είσαι εκεί γιατί δεν με ρώτησες, γιατί δεν υπογράψαμε συμβόλαιο; Μου επέβαλες μόνο Εντολές, δηλαδή υποχρεώσεις, όλα πολύ ενοχλητικά. Τίμα τον πατέρα και τη μητέρα σου. Και γιατί, αν με έφεραν στον κόσμο έτσι, στα τυφλά, χωρίς ίχνος συμβολαίου; Μην κλέβεις, μην πορνεύεις, μη σκοτώνεις, μην επιθυμείς τις γυναίκες και τα πράγματα των άλλων. Πολλά από αυτά που κάνουν απολαυστικό αυτό το παράξενο διάλειμμα ανάμεσα σε δύο τεράστια τίποτα (πριν από τη γέννηση και μετά το θάνατο) απαγορεύονται. Γιατί το έκανες τότε; Ευτυχώς, έχοντας γίνει ενήλικος μετά από χιλιετίες μειονότητας, ο άνθρωπος ξέρει ότι είσαι εφεύρεση. Η συγκεκριμένη πραγματικότητα είναι η επιστήμη, η υπηρέτρια της τεχνολογίας. Σύντομα θα μπορέσουμε ίσως να πεθάνουμε εγκαίρως, να φύγουμε και μετά να επιστρέψουμε: μια παύση για προβληματισμό/σκέψη, σαν το αξιοθρήνητο ψέμα πολλών ζευγαριών που χωρίζουν.
Θα ήθελα να γίνω ηθοποιός, ο μόνος που μπορεί να προσποιηθεί ότι είναι κάποιος άλλος και να πληρωθεί για αυτό. Ακόμα καλύτερα, ο σκηνοθέτης που κάνει τους άλλους να κάνουν αυτό που του αρέσει. Ή ο φιλόσοφος, ο ειδικός τομέας του πνεύματος που θέτει αναπάντητα ερωτήματα. Υπάρχει όμως το πνεύμα; Προφανώς όχι, για τη Θεά Επιστήμη (Goddess Science). Ποιός νοιάζεται; Αυτό που μετράει είναι η στιγμή, η έντασή της, η ψευδαίσθηση της αιωνιότητας των ευτυχισμένων στιγμών, η μουσική, η εγγύτητα αυτών που αγαπάς, το συναίσθημα της ομορφιάς, η φύση, η τέχνη, ένα σώμα, μια χειρονομία. Ναι, αλλά είναι μια ψευδαίσθηση που τελειώνει. Θάνατος δεν υπάρχει, είναι μόνο «δική μου» απουσία. Αν είχα τη δυνατότητα να διαλέξω, αν είχα το Άλεφ, ίσως θα έλεγα όχι σε αυτή τη διέλευση, τόσο προσωρινή, τόσο ατελή. Γεννήθηκα άθελά μου, ακούσια. Γι' αυτό είναι τόσο ανήσυχη η καρδιά μου, η ομολογία του Αυγουστίνου, που ήταν και άγιος. Η μόνη λογική λύση είναι να ηρεμήσει κανείς στον Θεό, τον εντελώς Άλλο, να εγκαταλείψει τον εαυτό του στο amor fati - την αποδοχή του πεπρωμένου - αδύνατη στη νεωτερικότητα. Amor fati, το μόνο μέσο για να ξεπεράσεις τη φρίκη του κενού, του τέλους.
Α, αλλά ήταν απλώς ένα όνειρο, η ονειρική διάσταση όπου όλα γίνονται δυνατά, πιο αληθινά από την πραγματικότητα, όπου ο άνθρωπος παίζει με τον εαυτό του και με τη ζωή, όπου επιστρέφει στην αγκαλιά της μητέρας του. Αυτής που με τη συνενοχή του μπαμπά με ανάγκασε να έρθω στον κόσμο. Ήταν όλα ένα όνειρο. Προσποιήθηκα τον φιλόσοφο, αυτόν που, όπως ο ποιητής, είναι προσποιητής: «προσποιείται ότι ο πόνος που πραγματικά νιώθει είναι πόνος». Το βιβλίο της ανησυχίας.
ΙΔΕ Ο ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ!!!
Τι σημαίνει να είσαι χριστιανός για τον Karl Rahner
του Φραντσέσκο Λαμεντόλα
Ο Karl Rahner (Freiburg im Breisgau, 5 Μαρτίου 1904-Ίνσμπρουκ, 30 Μαρτίου 1984) ήταν, ειδικά για τον ρόλο του ως «ειδικού», δηλαδή θεολογικού συμβούλου, στη Β' Σύνοδο του Βατικανού, μετά από πρόσκληση του Ιωάννη XXIII, μία από τίς πιο θανατηφόρες φιγούρες όλων των εποχών για το δόγμα και για την καθολική πίστη.
Έγραψε, μεταξύ άλλων, στο Nuovi Saggi (μετάφραση από τα γερμανικά E. Martinelli, Ρώμη, Edizioni Paoline, 1968, τ. Ι, σ. 760):
Ο χριστιανός έχει την πεποίθηση ότι ο άνθρωπος, για να πετύχει τη σωτηρία του, πρέπει να πιστεύει όχι μόνο σε έναν Θεό, αλλά και στον Χριστό. Είναι ακράδαντα πεπεισμένος ότι αυτή η πίστη δεν είναι απλώς μια θετική αρχή από την οποία μπορεί κανείς να εξαιρεθεί για οποιοδήποτε λόγο. Πιστεύει ότι το να ανήκεις στην αληθινή εκκλησία δεν περιλαμβάνει μόνο έναν εξωτερικό περιορισμό, ο οποίος δεν μπορεί να επιβληθεί σε κάποιον απλώς και μόνο επειδή δεν γνωρίζει τίποτα γι 'αυτό ή την αναγκαιότητά του. Αυτή η πίστη είναι αντίθετα απαραίτητη από μόνη της, και επομένως απαιτείται άνευ όρων: όχι μόνο ως προϋπόθεση, αλλά ως η μόνη βιώσιμη οδός. Ναι, γιατί η σωτηρία του ανθρώπου δεν είναι τίποτε άλλο από την πληρότητα, την ωριμότητα και το τελικό στάδιο ΑΥΤΗΣ της αρχής , που επομένως δεν μπορεί να αντικατασταθεί με τίποτα άλλο.
Υπό αυτή την έννοια, έξω από την Εκκλησία ουσιαστικά δεν υπάρχει σωτηρία, όπως έλεγε ο αρχαίος θεολογικός τύπος.
Ωστόσο, μπορεί ο Χριστιανός να πιστέψει, έστω και για μια στιγμή, ότι θα χαθεί ένα αναρίθμητο πλήθος των αδελφών του; Μπορεί ίσως να παραδεχτεί ότι το τεράστιο πλήθος των πλασμάτων, που όχι μόνο ζουσαν πριν από την έλευση του Χριστού από την πιο μακρινή αρχαιότητα (των οποίων οι ορίζοντες ωθούνται όλο και περισσότερο πίσω από την παλαιοντολογία), αλλά και που ζουν στο παρόν και προορίζονται να έρθουν στον κόσμο στο μέλλον, είναι κατ' αρχήν αναπόφευκτα αποκλεισμένος από την πληρότητα της ζωής και ανελέητα καταδικασμένος στον αιώνιο παραλογισμό;
Φυσικά και όχι. Πρέπει να απορρίψει μια τέτοια ιδέα. Και η δική του πίστη του αποδεικνύει ότι έχει δίκιο. Μάλιστα, στη Γραφή λέγεται ρητά: Ο Θεός θέλει να σωθούν όλοι οι άνθρωποι (Α' Τιμ. 2.4). Η Διαθήκη ειρήνης που όρισε ο Θεός με τον Νώε μετά τον κατακλυσμό δεν έχει ποτέ ανακληθεί, πράγματι ο ίδιος ο Υιός του Θεού ήθελε να τη σφραγίσει με την αδιαμφισβήτητη εξουσία της αγάπης του που προσφέρεται σε θυσία, η οποία αγκαλιάζει τους πάντες.[ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΤΟΝ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ]
Τώρα, εφόσον πρέπει να έχουμε υπόψη μας και τις δύο αρχές μαζί: την αναγκαιότητα της χριστιανικής πίστης και την καθολική σωτηριολογική θέληση της θείας αγάπης και παντοδυναμίας, μπορούμε να το κάνουμε μόνο με έναν τρόπο. Ο τρόπος είναι ο εξής: όλοι οι άνθρωποι πρέπει από κάποια άποψη να μπορούν να ανήκουν στην εκκλησία. Και αυτή τους η ικανότητα δεν μπορεί να κατανοηθεί με την έννοια μιας απλώς λογικής και αφηρημένης πιθανότητας, αλλά μάλλον μιας πραγματικής και ιστορικά συγκεκριμένης.
Με τη σειρά του, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί συμμετοχής στην εκκλησία. Πρέπει να υπάρχουν με μια ΑΝΩΔΙΚΗ έννοια , ξεκινώντας από το βάπτισμα, προχωρώντας στην πλήρη επαγγελία της χριστιανικής πίστης και στην αναγνώριση της ορατής κυβέρνησης της εκκλησίας, για να φτάσουν στη συνέχεια στην κοινωνία της ζωής στην Ευχαριστία, η οποία οδηγεί τελικά στην πραγματοποίηση τής αγιότητος.
ΟΧΙ μονο. Πρέπει όμως να υπάρχουν και με τήν ΑΠΑΓΩΓΙΚΗ έννοια , ξεκινώντας πάλι από το ρητό γεγονός της βάπτισης, για να καταλήξουμε σε έναν μη επίσημο Χριστιανισμό, ακριβώς ανώνυμο, ο οποίος όμως παρά τα πάντα μπορεί ή θα έπρεπε ακόμη και να χαρακτηριστεί νόμιμα με το όνομα του Χριστιανισμού. ακόμα κι αν δεν μπορεί ή δεν θέλει να λέγεται έτσι.
Είναι γεγονός ότι ο άνθρωπος στον οποίο απευθύνεται η ιεραποστολική έμπνευση της εκκλησίας εξακολουθεί να είναι προηγουμένως, ή τουλάχιστον θα μπορούσε να είναι, ένας άνθρωπος που ήδη κινείται προς τη σωτηρία και σε ορισμένες περιπτώσεις ίσως την έχει ήδη πετύχει ακόμη και χωρίς τόν ευαγγελισμό της εκκλησίας. Ταυτόχρονα όμως, είναι εξίσου καλά τεκμηριωμένο ότι η σωτηρία που πέτυχε είναι η σωτηρία που μας έφερε ο Χριστός, γιατί δεν υπάρχει άλλη σωτηρία. Τώρα, αν όλα αυτά είναι αλήθεια, πρέπει να είναι δυνατό να υπάρχει όχι μόνο ένας ανώνυμος «θεϊστής», αλλά και ένας ανώνυμος ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ . Και πρέπει να υπάρχει (δεδομένου ότι η εκκλησία του Χριστού δεν είναι μια απλή εσωτερική πραγματικότητα) όχι μόνο ως ένα μοναδικά εσωτερικό γεγονός, άπιαστο απ' έξω, αλλά μάλλον ως γεγονός που παρουσιάζει ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΔΕΙΚΤΗ ορατότητας και αντιληπτότητας σχέσεων.
Επομένως, ο Ράνερ, η καλοσύνη του, παραδέχεται ότι, για να επιτευχθεί η σωτηρία, δεν αρκεί η γενική πίστη σε οποιονδήποτε θεό, και ίσως στην Παχαμάμα, αλλά μάλλον ειδική πίστη στον Ιησού Χριστό, ο οποίος λέει για τον εαυτό του: Εγώ είμαι η οδός, αλήθεια και η ζωή . Στην πραγματικότητα, όμως, αυτή η απαιτητική και αποφασιστική δήλωση είναι εξαιρετικά αποδυναμωμένη, και θα λέγαμε εξουδετερωμένη, από τον πολύ προσωπικό ορισμό που δίνει για την έννοια της σωτηρίας: η σωτηρία του ανθρώπου δεν είναι τίποτα άλλο από την πληρότητα, την ωριμότητα και το τελικό στάδιο ακριβώς ΑΥΤΗΣ τής αρχής , δηλαδή η πίστη στον Ιησού Χριστό, έστω και ανεξάρτητα -το λέει ρητά- από την Εκκλησία που ίδρυσε Αυτός, και από την οποία ο μεμονωμένος «πιστός» μπορεί να μην γνωρίζει καν τίποτα, ούτε για την ύπαρξή της, ούτε για την αναγκαιότητά της. Μια περίεργη κατάσταση: ότι κάποιος, παρόλο που δεν γνώριζε ποτέ τίποτα για την Εκκλησία, θα μπορούσε να γνωρίσει τον Ιησού Χριστό και να καταλάβει ότι η σωτηρία περνάει μόνο από Αυτόν, αλλά ας παραδεχτούμε για μια στιγμή ότι αυτό είναι δυνατό, αν και εξαιρετικά απίθανο: μέ ποιά διαίσθηση μπορείς να καταλάβεις κάτι τέτοιο; Σημειώνουμε, παρεμπιπτόντως, ότι εδώ υπάρχει ήδη η προτεσταντική ιδέα της καθολικής ιερωσύνης των πιστών: η Εκκλησία δεν είναι πλέον ο απαραίτητος ενδιάμεσος μεταξύ ανθρώπου και Θεού, αλλά είναι μόνο ένας παράγοντας διευκόλυνσης, ένας επιπλέον εξοπλισμός της μηχανής.[ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ. ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ Η ΟΔΟΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΠΑΡΕΚΤΟΣ ΤΟΥ ΘΕΛΗΜΑΤΟΣ ΜΑΣ]. Σε κάθε περίπτωση, η σωτηρία δεν συνίσταται πλέον, όπως πάντα δίδασκε η Εκκλησία, σε μια ευλογημένη καί μακάρια ζωή με τον Θεό μετά θάνατον. όχι!! Η σωτηρία είναι κάτι εντελώς έμφυτο(immanente) και συνίσταται στην «πληρότητα», στην ωριμότητα και στο «τελικό στάδιο» (αυτή η τελευταία έκφραση είναι ιδιαίτερα κρυπτική) της ίδιας της πίστης.[κ. Γιανναρά κάντε ένα βήμα μπρός] Είτε πρόκειται για ένα φαύλο κύκλωμα, είτε για λογοπαίγνιο: δεν μπορούμε να δούμε άλλο νόημα, όσο κι αν προσπαθούμε να το βρούμε. [ΞΕΧΑΣΑΜΕ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΤΟΝ ΕΞΟΡΚΙΣΜΟ ΠΡΙΝ ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ, ΣΑΝ ΑΠΟΛΥΤΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ, ΚΑΘΟΤΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΥΡΙΕΥΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΣΚΛΑΒΟΣ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ. ΞΕΧΑΣΑΜΕ ΤΟ ΕΝΔΥΜΑ ΦΩΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΘΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΤΗΝ ΠΛΑΝΗ ΤΟΥΣ ΘΡΗΣΚΕΥΟΜΕΝΟΥΣ ΤΗΣ ΓΗΣ. ΞΕΧΑΣΑΜΕ ΤΟΝ ΑΟΡΑΤΟ ΠΟΛΕΜΟ ΤΩΝ ΛΟΓΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΞΕΓΕΛΙΟΜΑΣΤΕ ΜΕ ΜΕΣΑΖΟΝΤΕΣ. ΗΘΟΠΟΙΟΙ ΤΗΣ ΠΙΟ ΜΑΚΑΒΡΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ]
Επομένως, μπροστά σε μια τέτοια «σωτηρία», η επανάληψη ότι δεν υπάρχει άλλη, εκτός της Εκκλησίας (της οποίας η τελευταία μόλις δήλωσε το μη ουσιώδες) φαίνεται να είναι ένα είδος αστείου, ένας δόλος που αποσκοπεί να ρίχνουν καπνό στα μάτια των καλόπιστων αλλά αφελών Καθολικών. Ακόμη περισσότερο αφού, αμέσως μετά, ο Rahner προσπαθεί να προκαλέσει στους αναγνώστες του ένα ρίγος τρόμου στην ιδέα ότι ένα τεράστιο μέρος της ανθρωπότητας θα μπορούσε να παραμείνει αποκλεισμένο από την πληρότητα, δηλαδή, θέλαμε να πούμε, από τη σωτηρία: μπορεί ίσως ο χριστιανός να πιστέψει , έστω και για μια στιγμή, να χαθεί ένα αναρίθμητο πλήθος από τα αδέρφια του; Εν ολίγοις, η σωτηρία είναι για όλους και ο καθένας έχει το ιερό δικαίωμα να σώσει τον εαυτό του. ακόμα κι αν δεν πιστεύουν στην Εκκλησία (τα λόγια του) και ακόμα κι αν δεν πιστεύουν στον Ιησού Χριστό (γιατί ο Χριστιανός δεν μπορεί να δεχτεί ούτε για μια στιγμή την ιδέα ότι οι μη Χριστιανοί παραμένουν αποκλεισμένοι: και προφανώς αυτό που πιστεύουν οι πιστοί είναι νόμος για τον Κύριό μας, έτοιμος αποδέκτης και εκτελεστής των αποφάσεων της δημοκρατικής πλειοψηφίας). Τότε, όμως, πώς συμβιβάζετε τα δύο αξιώματα ότι μόνο μέσω της πίστης στον Ιησού Χριστό μπορεί κανείς να «σωθεί» και ότι όλοι οι άνθρωποι, χωρίς εξαίρεση, πρέπει να μπορούν να σωθούν, προφανώς ακόμα κι αν δεν θέλουν να το μάθουν; Απλό: επινοώντας το αθώο τέχνασμα σύμφωνα με το οποίο υπάρχουν διάφοροι τρόποι να ανήκει κανείς στην Εκκλησία (αναγκαιότητα που σε αυτό το σημείο μπαίνει στο παιχνίδι, ακόμα κι αν είχε αρνηθεί μερικές γραμμές παραπάνω), και υπάρχει τουλάχιστον ένας που επιτρέπει να σώσουμε και τις κατσίκες και τα λάχανα: Χριστιανοί ναι, αλλά και στην πραγματικότητα χωρίς να είμαστε ένα, ή τουλάχιστον χωρίς να γνωρίζουμε ότι είναι ένα: όλοι οι άνθρωποι πρέπει από μια άποψη να μπορούν να ανήκουν στην εκκλησία . Γιατί αν δεν συνέβαινε αυτό, δεν θα σώζονταν όλοι: και το σημαντικό δεν είναι να αποδείξουμε τι είναι αληθινό και τι είναι ψέμα, αλλά μάλλον να μην απογοητεύσουμε τις υποθέσεις του Karl Rahner και όλων των μοντερνιστών μεταμφιεσμένων σε καθολικούς, για τους οποίους είναι απαράδεκτο να παραμένει κάποιος αποκλεισμένος, κάτι που θα αντέβαινε στις πεποιθήσεις του όσον αφορά τον οικουμενισμό και τον διαθρησκειακό διάλογο.
Έτσι, με μια άψογη λογική, δεδομένων των υποθέσεων, παρατηρεί με συναίσθηση: αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχουν διάφοροι βαθμοί νά ανήκεις στην εκκλησία. Είναι σαφές; Η αναγκαιότητα ενός πράγματος δεν εξαρτάται από την εσωτερική λογική αυτού του πράγματος (δεν είναι γραμμένο πουθενά ότι ο καθένας πρέπει να σώσει τον εαυτό του) αλλά από την εσωτερική λογική της ευεργετικής και οικουμενιστικής ιδεολογίας του θεολόγου Karl Rahner: αυτός στον οποίο κάθε θέληση πρέπει να κάμπτεται, αυτές των συνοδικών πατέρων στο Βατικανό, όπως και η Πραγματικότητα του Θεού του, υπάκουη, λυγίζει στις επιθυμίες του: και εφόσον το επιθυμεί, έπεται ότι πρέπει να είναι έτσι, ότι πρέπει να υπάρχει. να είναι διαφόρων βαθμών νά ανήκεις στην Εκκλησία . Και αυτοί οι διαφορετικοί βαθμοί (πραγματικά μια πολύ νέα έννοια, για την οποία το Magisterium, στα σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια της ιστορίας της Εκκλησίας, δεν είχε ποτέ ξεστομίσει λέξη, ούτε έκανε τον πιο αόριστο υπαινιγμό) που λέει - να λασπώσουν λίγο τα νερά - ανερχόμενοι και απόγονοι , στην πράξη μπορούν απλώς να ονομαστούν συνειδητοί ή ανώνυμοι. Το νέο και καθοριστικό στοιχείο που εμφανίζεται σε αυτό το σημείο είναι στην πραγματικότητα η έννοια του ανώνυμου Χριστιανισμού , ένα «λαμπρό» οξύμωρο που δημιουργήθηκε με στόχο να επαναφέρει από το παράθυρο ό,τι είχε βγει από την πόρτα. Είναι αξιοπερίεργο, στην πραγματικότητα, ότι τόσο για τους βαθμούς των «ανερχόμενων» όσο και για τους «απογόνους» ο Ιησουίτης μας καθιερώνει ένα φαινομενικά αντικειμενικό και αδιαμφισβήτητο σταθερό σημείο: το γεγονός ότι έλαβε το μυστήριο του Βαπτίσματος, ένα σαπάκι που δόθηκε στους βαρετούς «παραδοσιακούς». "; μόνο για να το αδειάσει από το νόημα, δηλώνοντας ότι ένας μη Χριστιανός ή ένας άθεος, «εκ φύσεως» με κλίση προς τη Χριστιανική Αλήθεια και επομένως χωρίς δόγμα ή Εκκλησία, είναι επίσης Χριστιανοί με τον τρόπο τους.
Μάλιστα, σε όλη τη συλλογιστική του αιωρείται η ιδέα, η οποία γίνεται σαφής σε άλλα κείμενά του , ότι για να είναι κανείς Χριστιανός αυτού του είδους, δηλαδή «ανώνυμοι Χριστιανοί», αρκεί μια φυσική κλίση προς τις αλήθειες του Ευαγγελίου (σαν αυτά νά ήταν φυσικά και όχι υπερφυσικά), ή κάτι παρόμοιο με την Αμβροσιακή έννοια (ευρέως αναθεωρημένη και διορθωμένη, για να μην πω παραποιημένη) του «βαπτίσματος της επιθυμίας», που σε εκείνο το σημείο θα αντικαθιστούσε επάξια το πραγματικό Βάπτισμα. Στην πραγματικότητα, όλοι οι άνθρωποι, σύμφωνα με τον Rahner, που εδώ δεν αναφέρεται σε κανέναν άλλον εκτός από τον Kant, τείνουν φυσικά προς τον Θεό και ζουν μια τέτοια υπερβατική εμπειρία (και εδώ ο δικός μας υιοθετεί και καντιανή ορολογία). Και κάπως έτσι καταφέρνει να ανατρέψει τη φόρμουλα του Αγίου Κυπριανού Extra Ecclesiam nulla salus στο ακριβώς αντίθετό της, αλλά χωρίς επίσημα ρήξη με το Magisterium και μάλιστα να αναφέρεται, απίστευτα , στη Σύνοδο του Τρεντ, στην οποία το δόγμα του Αγίου Αμβροσίου του Βαπτίσματος του πόθου είχε ανακληθεί. Αυτό, με τον τρόπο του, είναι ένα αριστούργημα - ένα αριστούργημα του διαβόλου, αν θέλετε: να δείξετε ότι ο καθένας μπορεί να αυτοαποκαλείται ή να θεωρείται Χριστιανός και επομένως έχει περισσότερα από επαρκή προσόντα για να επιδιώκει, ή μάλλον να απαιτεί τη σωτηρία, οτιδήποτε με αυτό γίνεται κατανοητό
Και για να μην υπάρχει αμφιβολία για την αληθινή θεολογική σκέψη του Karl Rahner, καλό θα ήταν να παραθέσουμε ένα άλλο απόσπασμα, βγαλμένο από τη διάσημη, ή μάλλον διαβόητη, συνέντευξη βιβλίου του, του οποίου ο τίτλος είναι ήδη ένα ολόκληρο πρόγραμμα, The Fatigue of Believing ( Ο Karl Rahner σε συνομιλία με τον Meinold Krauss, Edizioni Paoline, 1986, σελ.
Ανώνυμος Χριστιανισμός σημαίνει αυτό: όποιος ακολουθεί τη συνείδησή του, είτε πιστεύει ότι πρέπει να είναι Χριστιανός είτε μη Χριστιανός, είτε πιστεύει ότι πρέπει να είναι άθεος είτε πιστός, ένα τέτοιο άτομο γίνεται αποδεκτό και είναι αποδεκτό από τον Θεό και μπορεί να επιτύχει αυτήν την αιώνια ζωή που στη χριστιανική μας πίστη ομολογούμε ως στόχο όλων των ανθρώπων. Με άλλα λόγια: χάρη και δικαίωση, ένωση και κοινωνία με τον Θεό, δυνατότητα επίτευξης αιώνιας ζωής, όλα αυτά συναντούν εμπόδιο μόνο στην κακή συνείδηση του ανθρώπου.
Τώρα, οποιοσδήποτε ποντίφικας ενώπιον της Β' Συνόδου του Βατικανού, οποιοσδήποτε επίσκοπος , οποιοσδήποτε ιερέας θα είχε χαρακτηρίσει αυτές τις δηλώσεις ως απερίσκεπτες, βαθύτατα εσφαλμένες, αιρετικές. κανένα εδάφιο της Γραφής, καμία συνοδική δήλωση (των είκοσι συνόδων πριν από το Βατικανό Β'), κανένας Πατέρας ή Γιατρός της Εκκλησίας δεν θα τα είχε υπογράψει ποτέ, ούτε μπορούν να τους προσφέρουν την παραμικρή δογματική υποστήριξη. Αυτή είναι μια ιδέα του Χριστιανισμού που δεν έχει καμία σχέση με αυτό που πάντα δίδασκε η Εκκλησία και που όλοι, εντός και εκτός της Εκκλησίας, πάντα θεωρούσαν τον παράγοντα διάκρισης στο να αποκαλείται κανείς Χριστιανός, μη Χριστιανός ή άθεος. Αλλά τώρα, χάρη σε αυτόν τον λαμπρό και αδίστακτο Ιησουίτη, ο οποίος προσδοκά περίπου τριάντα χρόνια αυτό που ο κ. Bergoglio δηλώνει ήρεμα στον κ. Scalfari, δηλαδή ότι αρκεί να ρωτήσει κανείς τη συνείδησή του για να μάθει τι πρέπει να γίνει και ότι ο Θεός είναι πλήρως ικανοποιημένος, μαθαίνουμε ότι το να είμαστε και να δηλώνουμε Καθολικοί ή Προτεστάντες, Εβραίοι ή Μουσουλμάνοι, άθεοι ή Βουδιστές, είναι λίγο πολύ το ίδιο πράγμα, εφόσον η υποκειμενική συνείδηση δεν θέτει το εμπόδιο της «κακής θέλησης». . Διότι όλοι, τελικά, αποδεικνύονται χριστιανοί, άλλοι ρητά, άλλοι ανώνυμα: άρα κανείς δεν αποκλείεται από τα οφέλη της σωτηρίας και όλοι είναι ευτυχισμένοι και ευχαριστημένοι. Και ο διάβολος σε ευχαριστεί από καρδιάς.
https://www.brigataperladifesadellovvio.com/blog/che-vuol-dire-essere-cristiano-per-karl-rahner
ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΜΑΣ ΠΕΙ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΑΡΑ;
ΓΙΑ ΤΟΝ ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥΣ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΥΝΟΗΤΟ. ΝΑ ΑΓΑΠΑΣ ΤΗΝ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΣΑΝ ΟΜΟΙΟΤΗΤΑ. ΤΗΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ Η ΟΠΟΙΑ ΑΝΑΣΤΑΙΝΕΙ ΤΟ ΟΜΟΟΥΣΙΟ.
Είναι εφικτός ένας μεταφυσικός υπαρξισμός;
του Φραντσέσκο Λαμεντόλα
Ο υπαρξισμός που επικράτησε στην Ευρώπη, και πιο συγκεκριμένα στο Παρίσι, και πιο συγκεκριμένα στην αριστερή όχθη, ανάμεσα σε ανήσυχους και δυσαρεστημένους, ανώμαλους και στερημένους διανοούμενους (όπως ο Σαρτρ με τη Μποβουάρ, με τους οποίους μοιραζόταν τα πάντα, ακόμα και τις ανταλλαγές ανηλίκων), γεμάτοι απογοήτευση και έτοιμοι να φτύσουν στο πιάτο τους, περιμένοντας την αναπόφευκτη επανάσταση που θα τα βάλει όλα πίσω στη θέση τους, είναι ένα τυπικό οπισθοδρομικό φαινόμενο, από αυτά που συμβαίνουν όταν μια κοινωνία είναι μπερδεμένη, αναστατωμένη, πικραμένη και αισθάνεται τα θεμέλια που ταλαντεύονται κάτω από τον αντίκτυπο πολύ ισχυρών δυνάμεων, ιδιαίτερα οικονομικού χαρακτήρα, που δεν έχουν ψυχή και δεν νοιάζονται για το πόσα βάσανα και πόσα εκατομμύρια άνεργες και άσχημα διαιρεμένες οικογένειες θα αφήσουν πίσω τους, όσο η ατζέντα τους τηρείται και προχωρά χωρίς εμπόδια ή καθυστέρηση. Δεν ήταν πια ο υγιής, αρρενωπός, συνεκτικός υπαρξισμός του Κίρκεγκωρ: ένας έντιμος υπαρξισμός, που σε κοιτάζει κατευθείαν στα μάτια και δεν σου συγχωρεί ούτε την παραμικρή απιστία. Όχι: ήταν ο άρρωστος, υστερικός, βαριεστημένος υπαρξισμός που προέκυψε από τις παρανοϊκές μηρυκασίες του Χάιντεγκερ και αναζωογονήθηκε, κάνοντας τον χειρότερο, από τον Jaspers, τον πιο άχρηστο από τους πολιτικά ορθούς φιλοσόφους, και από τον Sartre, τον μεγάλο χαμαιλέοντα, τον μεγάλο παμφάγο, τον πύθωνα που καταπίνει τα πάντα, ακόμα και το θήραμα πολύ μεγαλύτερο από τον εαυτό του: ένα κουρασμένο και αναίμακτο πράγμα, εξαντλημένο, ετοιμοθάνατο, όπως συμβαίνει όταν οι κοινωνικές και ηθικές δυνάμεις έχουν φτάσει στο όριό τους, έχουν καταναλώσει τα πάντα και έχουν περιοριστεί, από απελπισία, στο μάσημα του δέρματος των στιβαλιών (των μποτών) για να ξεγελάσουν την πείνα κάνοντας να δουλεύουν τα δόντια τους.
Μια παρόμοια κατάσταση είχε συμβεί στην Ιταλία μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, από τον οποίο είχε βγει τόσο εξουθενωμένη και πικραμένη που πίστευε και φαινόταν ότι ήταν ένα ηττημένο έθνος. Αυτοί που δεν το είχαν πιστέψει ποτέ, οι ηττοπαθείς, οι λιποτάκτες, όσοι είχαν φωνάξει Ζήτω το Καπορέττο! όπως είκοσι χρόνια νωρίτερα, στα νέα της μάχης της Άντουα, είχαν φωνάξει Ζήτω ο Μεναλίκ! (Viva Menelik!), ήταν οι πιο δυσαρεστημένοι από όλους. Γιατί η κατάρρευση δεν είχε συμβεί, παρ' όλες τις ζοφερές προβλέψεις (και ελπίδες) τους, και επομένως ο αντικατοπτρισμός του ονείρου της επανάστασης των Μπολσεβίκων υποχωρούσε. Το μόνο που έπρεπε να κάνουν ήταν να εκτονώσουν τον ανίκανο θυμό τους φτύνοντας τους βετεράνους και σκίζοντας τα διακριτικά γαλόνια και τα μετάλλια από τους ανάπηρους πολέμου και πετώντας τα στον υπόνομο. Αλλά οι άλλοι, εκείνοι που τον ήθελαν ή που, παρόλο που δεν τον ήθελαν, είχαν προσαρμοστεί να πολεμούν για να τον κερδίσουν και να μην τον χάσουν όπως θα γινόταν της μόδας είκοσι χρόνια αργότερα, δεν έμεναν με σταυρωμένα τα χέρια: είχαν φύγει πάρα πολλοί σύντροφοι, νεκροί στο πετρώδες έδαφος του Καρστ ή στις όχθες του Πιάβε. Καλώς ή κακώς, ένιωθαν ότι είχαν ζήσει μια μεγάλη εμπειρία, τη σκληρότερη δοκιμασία που αντιμετώπισε το ενωμένο έθνος, και ότι την είχαν ξεπεράσει: ένιωθαν υποχρεωμένοι να μην κατασπαταλήσουν την ηθική του κληρονομιά, που αποτελείται από θυσίες και γενναιόδωρα ιδανικά. Είχαν κερδίσει τον πόλεμο ενάντια στον εχθρό. Τώρα έπρεπε να κερδίσουν την ειρήνη ενάντια στους εσωτερικούς εχθρούς, τους αιώνια δυσαρεστημένους, αυτούς που θα ήθελαν να τους μαχαιρώσουν πισώπλατα για να «κάνουν όπως ο Λένιν». Αυτοί που κυριάρχησαν και αυθαιρετούσαν στις κόκκινες περιφέρειες, στα εργατικά επιμελητήρια, στις σοσιαλιστικές διοικήσεις, στις αγροτικές ενώσεις, και άφησαν όσους δεν ήταν μέλη του κόμματός τους να πεθάνουν από την πείνα.
Ακόμη και από πνευματική και φιλοσοφική άποψη, οι βετεράνοι ένιωθαν ότι ήταν φορείς μιας νέας Ιταλίας , μιας Ιταλίας που ήθελε να τα καταφέρει μόνη της, για πρώτη φορά - μελετώντας τους ξένους δασκάλους, αλλά χωρίς κανένα σύμπλεγμα κατωτερότητας.
Η γαλλική κατάσταση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο θυμίζει κάπως την ιταλική μετά τον Πρώτο. Εκτός από το ότι η ουσία των πραγμάτων είναι ακριβώς η αντίθετη. Η Ιταλία το 1918 ένιωσε σχεδόν ηττημένη, και αντίθετα είχε μόλις επιστρέψει από τη μεγαλύτερη νίκη σε ολόκληρη τη στρατιωτική της ιστορία. Η Γαλλία το 1945 προσποιήθηκε ότι ήταν μεταξύ των νικητών, αλλά είχε ηττηθεί και μάλιστα πολύ άσχημα. Δέν είχε πολεμήσει σχεδόν. Δεν ήταν μια καταστροφή όπως το 1870, αλλά ένα είδος στρατιωτικής απεργίας. Είχε προτιμήσει να αφήσει τον Χίτλερ να κερδίσει. Επίσης επειδή οι κομμουνιστές στο εσωτερικό υποστήριζαν τους Ναζί, προς τιμήν του Συμφώνου Μολότοφ-Ρίμπεντροπ. Εκείνη τη στιγμή, για αυτούς, η πορεία προς τον κομμουνισμό συνέπεσε με το ρυθμικό βήμα των SS στα Ηλύσια Πεδία (Champs Elysées). Αλλά ακόμη και το 1918, η Γαλλία, για να είμαι ειλικρινής, είχε κερδίσει μόνο κατ' όνομα, λέμε τώρα. Είχε νικήσει γιατί είχε σπρωχθεί και συρθεί από τις ενωμένες δυνάμεις όλου του κόσμου, ενάντια σε έναν μόνο αντίπαλο. Μόνη της, θα είχε συντριβεί από την Big Bertha, τα Zeppelins και τα τμήματα εφόδου. Όπως και να έχει, το μεταπολεμικό κλίμα είναι πολύ διαφορετικό μετά από μια επιτυχημένη δοκιμασία και μετά από μια ήττα. Η Γαλλία του 1945 δεν είχε τίποτα να καυχηθεί, πόσο μάλλον για τις αδίστακτες δίκες maramaldeschi (στα ιταλικά η έκφραση αυτή δηλώνει τον αδίστακτο που δεν διστάζει να επιτεθεί σε κάποιον πιο αδύναμο από αυτόν) εναντίον του Pétain, του Laval και των άλλων. Σαν να μην έφτανε αυτό, η νέα φιλοσοφία που ήταν τόσο της μόδας στους νέους της Λατινικής Συνοικίας (Quartiere latino) και στους επαναστάτες λόγω βαρεμάρας καθηγητές τους ήταν γερμανικής καταγωγής: ύψιστη προσβολή, που αύξησε, ίσως ασυνείδητα, την αίσθηση της αυτοπεριφρόνησης.
Ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ πολλαπλασίασε τις επισκέψεις του στην ξύλινη καλύβα στο Μέλανα Δρυμό (κατά τύχη, έπεσε ακριβώς στη γαλλική ζώνη κατοχής που δημιούργησαν οι νικητές) και επέστρεψε με σημειωματάρια γεμάτα σημειώσεις. Το μικρό παράσιτο, τής επιβίωσης άνθρωπος, πάντα πρόθυμος για ανήλικα κορίτσια και περίεργα τρίγωνα, ήταν πεπεισμένος ότι ο βροντερός γέρος και πρώην ναζί έλεγε λίγο πολύ τα ίδια πράγματα που έπαιρναν μορφή τώρα στο μυαλό του: ότι το Είναι και ο χρόνος, από το 1927, του είχε ξεκαθαρίσει τη σύνταξη του Είναι και το τίποτα του 1943. Και τώρα ετοιμαζόταν να αποθησαυρίσει, σαν καλός μάνατζερ, τα καλά του ένστικτα, την καλή του μύτη. Ήταν σε μεγάλο βαθμό μια παρεξήγηση: επειδή ο Χάιντεγκερ ήταν ένας κακός φιλόσοφος, που έλεγε ένα πράγμα και πάντα εννοούσε άλλο, αλλά τουλάχιστον είχε ένα αυθεντικό φιλοσοφικό πάθος. Ενώ ο Σαρτρ ήταν ένας ντιλετάντης σε αταξία (ένας ερασιτέχνης με το καλημέρα), τόσο ματαιόδοξος όσο και επιφανειακός. Και τότε έκτισε έναν μύθο επιδέξια, με επιμονή: τόν μύθο της θλιμμένης Κασσάνδρας, γιατί ξέρει τα πάντα, αλλά ποτέ δεν την πιστεύουν. Και το μόνο που έχει να κάνει είναι να τριγυρνάει με τα αστεία του αδιάβροχα, καπνίζοντας και τήν τελευταία γόπα μέχρι το φίλτρο, με αυτό το επιθετικό και ειρωνικό βλέμμα που αρέσει τόσο πολύ στους νέους και που θυμίζει τον Χάμπρεϊ Μπόγκαρτ στην Καζαμπλάνκα καθώς κάνει συμμαχία με τον «ελεύθερο Γάλλο» Claude Rains (Κλοντ Ρέινς). Πολιτιστικά, επαναλαμβάνουμε, δεν υπήρχε τίποτα περισσότερο από τον φθαρμένο και μπαγιάτικο μύθο της ville lumiére που ανέπνεε για άλλη μια φορά τον αέρα της ελευθερίας (σε μορφή Yankee). Εκτός αν θέλουμε να θεωρήσουμε τις αμφίβολες και διαχρονικές ερμηνείες της Josephine Baker, πριν και μετά την Απελευθέρωση, ως το non plus ultra μιας πολύ καλλιεργημένης και άκρως πολιτισμένης Ευρώπης λόγω των περιστάσεων, έχοντας αποτινάξει με το αποφασιστικό βάρος του Κόκκινου Στρατού τόν εφιάλτη του Χίτλερ (ο ένας εφιάλτης διώχνει τον άλλον και όλοι είναι χαρούμενοι).
Λέγαμε ότι ο υπαρξισμός των χρόνων μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο είναι το σημάδι της αδυναμίας και του φιλοσοφικού τίποτα της Ευρώπης στον απόηχο της οριστικής αυτοκτονίας της. Ωστόσο, για κάποιο χρονικό διάστημα, το υπαρξιστικό αεράκι θεωρήθηκε λανθασμένα τόσο ζωηρός και ζωογόνος άνεμος που πολλαπλασιάστηκαν οι εκδοχές και οι προσπάθειες προσαρμογής με άλλες πολιτιστικές σφαίρες. Υπήρξε ακόμη και μια απόπειρα χριστιανικού υπαρξισμού του οποίου η πιο εξέχουσα μορφή ήταν ο Gabriel Marcel, αν και πάντα αρνιόταν μια τέτοια ταμπέλα. Αλλά μια χριστιανική εκδοχή, από τη γερμανική πλευρά, δεν είχε ήδη επιχειρηθεί από τον Karl Jaspers, φυσικά μετά από μια ενδελεχή σχολαστική πλύση, ώστε να μην μείνει τίποτα που θα μπορούσε να κάνει κάποιον να σκεφτεί τον μισητό πλέον συνάδελφό του Heidegger, αυτόν που είχε προδώσει τη γερμανική φιλοσοφία έχοντας σχέση με τον ναζισμό (και σαν να μην έφτανε αυτό, πηγαίνοντας στο κρεβάτι την πιο προικισμένη Εβραία μαθήτριά του, τη Χάνα Άρεντ, που συνέχισε να τον αγαπά ακόμα και μετά το τέλος του πολέμου), ενώ εκείνος, ο Γιάσπερς, είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη Γερμανία εξαιτίας της Εβραίας συζύγου του, που επλήγη από τους φυλετικούς νόμους;
Στην ουσία, το ερώτημα που θέτουμε στον εαυτό μας είναι το εξής: υπάρχει κάτι στον υπαρξισμό που να επιδέχεται μεγάλες φιλοσοφικές εξελίξεις; Που να είναι ικανό να οδηγήσει σε μεγάλες φιλοσοφικές εξελίξεις; Και συγκεκριμένα, είναι δυνατόν, είναι νοητός ένας υπαρξισμός που μπορεί να συμβιβαστεί με τη μεταφυσική παράδοση;
Ας ξεκινήσουμε από έναν ιστορικό της φιλοσοφίας με χριστιανική και αυγουστινιανή προσέγγιση, τον Primo Montanari, στο βιβλίο του "Ιστορικό προφίλ της φιλοσοφίας", Ρώμη, Εκδόσεις Παολίνε, 1958, σελ. 493-494):
Στη Γαλλία, ο υπαρξισμός εκπροσωπείται από τον Γκαμπριέλ Μαρσέλ (γενν. 1887), κριτικό και φιλόσοφο, ο οποίος στο μεταφυσικό του περιοδικό πολεμά εναντίον τών εννοιών που ισχυρίζονται ότι έχουν αντικειμενική και καθολική ισχύ και διαμαρτύρεται για αυτές τίς αλήθειες υπέρ αυτού που ζει και βιώνει ένα μοναδικό πρόσωπο εδώ και τώρα, δηλαδή υπέρ της ΥΠΑΡΞΗΣ. Ωστόσο, όσο περισσότερο είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε το ατομικό ον ως τέτοιο, τόσο περισσότερο θα βρισκόμαστε στο δρόμο για να συλλάβουμε το ον (την ύπαρξη ως ύπαρξη). Αφού το ΑΤΟΜΙΚΟ ΟΝ είναι ο τρόπος ύπαρξης του ανθρώπου στον κόσμο, δηλαδή να ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙΣ στην ύπαρξη. Στο έργο του «Being and Having=Να είσαι και να έχεις», λέει: όσο περισσότερο είμαι τόσο λιγότερα έχω, διότι στην πραγματικότητα αν ΕΧΟΝΤΑΣ, π.χ. πλούτη, παραμένει μόνο ένα έχω, γίνεσαι ένα ον που κατέχεται από τέτοια πλούτη, ενώ αντίθετα, αν δεν με κυριεύει αυτό που έχω, αν δεν με αλυσοδένουν τα υπάρχοντά μου, είμαι πιο ελεύθερος όταν αντιμετωπίζω την επιλογή των δικών μου ΠΕΠΡΩΜΕΝΩΝ, είμαι πιο ελεύθερος στην επιλογή της μοίρας μου. Και επομένως, σύμφωνα με αυτόν, όποιος βρίσκεται σε τέτοιο πλούτο του ΕΙΝΑΙ, και όχι στη φτώχεια του έχω, μπορεί να βρει τον δρόμο, γιατί η ψυχή του, απαλλαγμένη από τόν εγωισμό, ανοίγεται στην ελπίδα, στην πίστη και στην αγάπη του Θεού. Στον εμπειρισμό του Marcel υπάρχει επομένως μια μυστικιστική ανάγκη να υπερβεί την ύπαρξη, να αναδυθεί από την εμπειρία για να προσεγγίσει το Είναι.
Δίπλα στο πνευματιστικό ρεύμα του υπαρξισμού του Marcel μπορούμε να τοποθετήσουμε τη λεγόμενη «Philosophie de l'esprit», της Πασκαλιανής μνήμης, που σχηματίστηκε από τους Renato Le Senne (γεν. 1882) και Luigi Lavelle a81883-19519. Ο Le Senne έγραψε το «Duty = Το καθήκον» (1930) και το «Obstacle and Value = Εμπόδιο και αξία» (1935), όπου δηλώνει ότι κάθε εμπειρία ύπαρξης είναι μια ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ , και επομένως ΑΜΦΙΒΟΛΗ. Ωστόσο, αντιμέτωποι με τα εμπόδια της αντίφασης, το καθήκον να την ξεπεράσουμε προκύπτει μέσα μας , και επομένως η ύπαρξη παίρνει την έννοια της ΠΙΣΤΗΣ ΣΤΗΝ ΑΞΙΑ και όχι της πίστης στο θάνατο, όπως ήθελε ο Χάιντεγκερ. Ωστόσο, αυτή η δέσμευση να υπερβεί την αντίφαση δεν φτάνει ποτέ στην ολοκλήρωση, αλλά αναδημιουργείται σε μια συνεχής διαλεκτική. Ο ίδιος ο Θεός, που ο Le Senne αντιλαμβάνεται ως Αξία που είναι Πρόσωπο, δεν μπορεί να είναι ο σκοπός του, γιατί η αντίφαση μετατοπίζεται και η ειρήνη μας μαζί, γιατί η αγάπη είναι επίσης διαλεκτική. Και ως εκ τούτου, στη δυσαρέσκεια κάθε προσωρινού στόχου, αναπτερώνεται μόνο τη λαχτάρα μας προς το Αιώνιο. (…)
Εάν ο υπαρξισμός θέλει πραγματικά να είναι μια μεταφυσική της ανθρώπινης ύπαρξης, δεν μπορεί να σταματήσει, όπως κάνει, σε μια μοναδική φαινομενική περιγραφή. Είναι απαραίτητο να μπούμε στην καρδιά του προβλήματος και να ρωτήσουμε τον λόγο αυτής της ύπαρξης και των ίδιων των φαινομένων, δηλαδή. Γιατί να είσαι παρά να μην είσαι, γιατί αγωνία και όχι χαρά, γιατί θάνατος και όχι ζωή. Φυσικά, όποιος δημιούργησε και ενθάρρυνε αυτή τη φιλοσοφία ύπαρξης, τόσο με την απαισιοδοξία όσο και με την ελπίδα της, αναμφίβολα τόν ώθησε η ανάγκη που αισθάνεται ο καθένας αναζητώντας αιώνιες αξίες, αλλά με έναν ιδιαίτερο τρόπο συνέβαλε και η σύγχρονη νοοτροπία σε αυτό, η νοοτροπία της τεχνολογίας, που έκανε τους ανθρώπους περήφανους με τις μεγάλες εφευρέσεις της, και ταυτόχρονα τους γοήτευσε με την άνεση και τις απολαύσεις της, απομακρύνοντάς τους όλο και περισσότερο από την πνευματικότητα και τον Θεό, και κατέληξε να τους κάνει να σκεφτούν αυτό τόν κόσμο ως τήν μόνη υπάρχουσα αξία. Η αγωνία του υπαρξισμού είναι επίσης καρπός αυτής της συγκεκριμένης κατάστασης, γιατί ακριβώς όταν ο άνθρωπος περιορίζεται στη γη και του αφαιρείται ο Θεός, τότε νιώθει όλη την αγωνία αυτού του κόσμου και υποφέρει ακόμη περισσότερο. Ο περισσότερος κόσμος ξεχνά ότι υπάρχει ένας τρόπος ανοίγματος, μια διέξοδος, αλλά είναι ένας τρόπος που μυρίζει ταπεινοφροσύνη, δέος, ένας τρόπος που υποτάσσεται και διακρίνει μεταξύ των ενδεχόμενων και του αναγκαίου και του Απόλυτου, κάνοντάς μας να αναφωνήσουμε με το S. Augustine: «Inquietum est cor nostrum donec donc requiescat in Te!»="Ανήσυχη είναι η καρδιά μας μέχρι να βρει ανάπαυση σε Σένα!" (Εξομολογήσεις, Ι,1).
Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί η διαφορετική θέση του γαλλικού υπαρξισμού. Στη «Philosophie de l'esprit», στην οποία ανήκουν οι Marcel, Le Senne και Lavelle, υπάρχει μια θεολογική ανάγκη για υπέρβαση, που έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και καταβολές διαφορετικές και ανεξάρτητες από τον υπαρξισμό του Heidegger και του Jaspers. Στην πραγματικότητα, στον τελευταίο, η υπέρβαση εξακολουθεί να είναι μια εμμονή σε εκείνη την ύπαρξη που προέρχεται από το τίποτα και πηγαίνει προς το τίποτα, και επομένως είναι και αυτή μηδενικότητα.
Ο υπαρξισμός είναι ένα σύνθημα, παρά μια πραγματική φιλοσοφία. Δεν έχει νόημα να μιλάμε για ύπαρξη διαχωρίζοντάς την από το ον του οποίου είναι η εκδήλωση (actus essendi). Είναι μυθοπλασία. Η ύπαρξη τών πραγμάτων δεν είναι απόλυτο και πρωτότυπο γεγονός. Είναι μέρος του ευρύτερου γεγονότος ότι τα πράγματα υπάρχουν και δεν υπάρχουν από μόνα τους. Δεν μπορούν να δώσουν στον εαυτό τους την ύπαρξή τους. Επομένως υπάρχουν για κάτι, με σκοπό το τέλος. Αλλά αυτό ακριβώς ξεφεύγει από τους υπαρξιστές. Αν το παραδεχόντουσαν, δεν θα ήταν πια τέτοιοι. Όσο για τους χριστιανούς υπαρξιστές, ή τους μεταφυσικούς υπαρξιστές, είναι μια αντίφαση ως προς τους όρους: η μεταφυσική είναι η επιστήμη του να είσαι ως όν, όχι του υπάρχοντος ως ύπαρξης. Η ύπαρξη πάντα και μόνο δίνει ύπαρξη (Το να υπάρχεις πάντα και μόνο σημαίνει να υπάρχεις). Για να προχωρήσουμε παραπέρα, για να βρούμε τα θεμέλια της ύπαρξης, πρέπει να συνδυάσουμε το γεγονός της ύπαρξης με το γεγονός ότι είναι η ύπαρξη κάτι. Και επομένως είναι: γιατί μόνο από το είναι (από την ουσία) προκύπτει ότι το υπαρκτό (η ύπαρξη), μια πράξη χωρίς ουσία, αγκυροβολείται σε μια αληθινή πραγματικότητα.
E’ possibile un esistenzialismo metafisico? (www-brigataperladifesadellovvio-com.translate.goog)
ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΟ ΚΡΥΨΟΥΜΕ; ΕΙΧΑΜΕ ΚΑΙ ΤΟΝ ΔΙΚΟ ΜΑΣ ΣΑΡΤΡ, ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΑΡΑ, ΚΑΙ ΤΟΝ ΔΙΚΟ ΜΑΣ ΤΙΠΟΤ(Α)ΕΝΙΟ, ΤΟΝ ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΝΟΣΤΑΛΓΟΥΣ ΤΟΥ ΛΕΝΙΝ. ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΑΝΑΨΑΝ ΤΗΝ ΦΩΤΙΑ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΑΙΕΙ ΑΚΟΜΗ.
ΔΕΝ ΚΑΤΟΡΘΩΣΑΜΕ ΟΜΩΣ ΑΚΟΜΗ, ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΦΥΚΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ, ΝΑ ΣΤΗΡΙΧΘΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΓΚΡΕΜΙΣΤΗΚΑΜΕ ΣΤΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΙΜΗΣΗ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ.
Σήμερα, στη θέση των φιλοσοφικών σχολών και των Εκκλησιών, υπάρχουν μόνο φροντιστήρια ξένων γλωσσών! Μητρική μας γλώσσα η ετερότης! Ξεχωρίζουμε ακόμη και στην υποδούλωσή μας. Είμαστε οι πιο κωμικοί δούλοι του παγκοσμιοποιημένου χωριού! Μπορούμε να επισκεφτούμε αν θέλουμε, ενδεικτικά, μερικά μεγάλα φροντιστήρια ξένων γλωσσών για να γνωρίσουμε ορισμένα χαρακτηριστικά της ταυτότητός μας!
Στη Θεσσαλονίκη λειτουργεί από χρόνια η σχολή βιβλικών σπουδών του κ. Αγουρίδη. Εκπαιδεύει μεγάλα στελέχη, επισκόπους, καθηγητές των θεολογικών σχολών, Managers ας πούμε! Στο τελευταίο μεγάλο βιβλίο του Ράμφου, όπου αμφισβητείται η θεότης του Κυρίου, ολόκληρος ο εκδοτικός οίκος αυτής της μεγάλης σχολής εισαγωγών ιστορικού υλικού, χρησιμοποιείται σαν όργανο αποδείξεων. Όποιος επιθυμεί να αμφισβητήσει την θεότητα του Κυρίου, ας γραφτεί γρήγορα στο φροντιστήριο του κυρίου αυτού. Καθώς βεβαιώνει και ο κ. Ράμφος, είναι το πιο γρήγορο και το πιο αποτελεσματικό.
Στην Αθήνα λειτουργεί από χρόνια η προσωπική σχολή του κ. Γιανναρά. Διδάσκει θεολογικό στυλ, Γαλλικές σχέσεις! Έχει ξεσηκώσει με μεγάλη επιτυχία το στυλ του Βολταίρου, όταν με πάθος ξεσήκωνε τις καρδιές και τις ελπίδες των κυριών επί των τιμών, αναγγέλλοντας το νέο διαφωτιστικό φως. Χωρίς αυτό, είναι αδύνατες οι προσωπικές σχέσεις. Ο άνθρωπος χάνεται στις ορμέμφυτες σχέσεις!
Στο Βατικανό, στη Σκωτία και παντού στην Ελλάδα λειτουργεί η σχολή της “κοινωνίας” του Ζηζιούλα. Μεγάλο υποκατάστημα λειτουργεί τελευταίως και στον Βόλο. Δεν είναι σχολή κοινωνιολογίας. Δεν πρέπει να παρασυρόμεθα από το όνομα! Τα στελέχη της σχολής αυτής μαζί με τον υπεύθυνο της, παίρνουν το πρόγευμα τους καθημερινώς με την Αγία Τριάδα. Από τον ίδιο τον Πατέρα μαθαίνουν το μυστικό της κοινωνίας και των σχέσεων, καθότι ο ίδιος ο Πατήρ είναι η Αρχή των προσωπικών σχέσεων. Κατόπιν, με ταπεινότητα και ευγένεια διδάσκουν ό,τι έμαθαν από τον Πατέρα στις σχολές. Μιμηταί μου γίγνεσθε καθώς καγώ Πατρός! Δόξα τώ Θεώ, Μεγάλη του Γένους Σχολή η οποία εκπαιδεύει και ξένα στελέχη, για την επικείμενη παγκοσμιοποίηση! Ένα τέτοιο εκπαιδευτήριο ετερότητος, λειτουργεί ήδη στο Κέιμπριτζ. Κάτω από τη δυναμική παρουσία του εκλεκτού Κάλλιστου Γουέαρ. Σε αυτή τη σχολή ενώνονται τα δύο μεγάλα ρεύματα! Το ρεύμα της κοινωνίας του Ζηζιούλα, το οποίο κατάγεται από τον ίδιο τον Πατέρα της Αγίας Τριάδος, και το ρεύμα της Αιωνίου θρησκείας, της μιας παραδόσεως, που δίδαξε ο Φιλίπ Σεράρντ και το οποίο κατάγεται από τα χαμηλά υψίπεδα του Θιβέτ, με μεγάλους εκπροσώπους τον Κουμαρασβάμυ και τον Σουόν, μαθητές των οποίων υπήρξαν ο γοητευτικός Φιλίπ Σεράρντ και ο Έλληνας Ζήσιμος Λορεντζάτος. Κατηχητική σχολή αυτής της σχολής λειτουργεί ήδη στην Ελλάδα.
Μοναδική σχολή, πνευματική, λειτουργεί στην Πεντέλη από τον κ. Ράμφο. Εισάγει ένα περίεργο και εκρηκτικό μείγμα Γερμανικού Ιδεαλισμού και Ρομαντισμού. Μια Σύνθεση Kant και Hamann! Άξιζαν μιας τέτοιας συνθέσεως και μπράβο στον κ. Ράμφο που τα κατάφερε! Μη σας φοβίζει με την δύστροπη νεοπατερική του γλώσσα. Ενσαρκώνει τη μεγάλη έμπνευση του Hamann. Εάν ο πονηρός (ο λύκος), σκέφτηκε, ντύνεται ένδυμα προβάτου, εμείς τα αληθινά πρόβατα θα ντυθούμε ένδυμα λύκου για να τον αντιμετωπίσουμε.
Τέλος, μεγάλες σχολές Ρωμαϊκών οργίων λειτουργούσαν και λειτουργούν σε πολλές Μητροπόλεις, Επισκοπές και Αρχιεπισκοπές. Σχολές Βυζαντινής ίντριγκας λειτουργούν ακόμη στα Πατριαρχεία!
Για να μην σκάσουμε όμως από χαρά θα σταματήσουμε εδώ, αφήνοντας για μιαν άλλη ευκαιρία το Άγιον Όρος. Τη μοναδική Ελληνική Μονάδα παραγωγής, η οποία κινδυνεύει όχι λόγω καταρρεύσεως, αλλά λόγω αναστηλώσεως! Λόγω Λίφτινγκ! Θα το αφήσουμε γιατί είναι η μόνη μας ελπίδα και γιατί άρχισε να δέχεται ήδη ισχυρές επιθέσεις και αμφισβητήσεις από γιανναρικά και ραμφικά συμφέροντα. Πρέπει να δούμε τις εξελίξεις πριν απ’ όλα!
Η Γνώση μπαίνει στην Εκκλησία με τον Χάιντεγκερ και τον Rahner
Τι άλλο είναι η γνώση, όχι αυτό ή εκείνο το γνωστικό σύστημα, αλλά η αιώνια γνώση, αν όχι η ανθρώπινη προσπάθεια να κατακτήσει μια απόλυτη αλήθεια με έναν μυστικό, μυητικό τρόπο, με τρόπο που δεν επιτρέπεται στους κοινούς θνητούς, αλλά μόνο σε εξαιρετικά άτομα, μόνο και μόνο για να ανακαλύψουμε στη συνέχεια ότι, τελικά, ο Θεός δεν είναι αυτός που είναι, αλλά Αυτός που γίνεται, επειδή είμαστε μέρος του, και καθώς το συνειδητοποιούμε σταδιακά, ανάβουμε, ας πούμε, τη θεϊκή μας φύση και σηκωνόμαστε στα πιο υπέροχα μυστήρια της ύπαρξης;
Και ο μηδενισμός, από την άλλη, τι είναι αν όχι η ριζική άρνηση οποιουδήποτε λόγου, οποιουδήποτε τέλους, οποιουδήποτε σκοπού ή νοήματος της εκδηλωμένης πραγματικότητας; Με άλλα λόγια: η άρνηση να αναζητήσει κανείς στον Λόγο, και στη ζωή μας, έναν επαρκή λόγο ύπαρξης και να στεφανώσει την ύπαρξη του με νόημα; Δεν είναι ίσως η ιδέα ότι τα πάντα προέρχονται από το τίποτα, τυχαία, και ότι τυχαία ολισθαίνουν πίσω στο τίποτα, χωρίς να αφήνουν κανένα ίχνος πίσω τους, όπως η άμμος στην ακρογιαλιά αφού την έχει σκεπάσει η υψηλή παλίρροια, σβήνοντας τα ονόματα που γράφτηκαν με το δάχτυλο πάνω της, σαν να μην είχαν πάει ποτέ εκεί, σαν να μην υπήρχαν ποτέ;
Φαίνεται, επομένως, ότι η γνώση και ο μηδενισμός βρίσκονται στον αντίποδα η μιά του άλλου. Ότι τίποτα δεν μπορούσαμε να φανταστούμε πιο μακρινό, πιο ξένο, πιο ανθεκτικό σε φιλοσοφικό επίπεδο. Κι όμως δεν είναι έτσι, αφού και το ένα και το άλλο είναι οι αιώνιοι πειρασμοί της ανθρώπινης σκέψης όταν χάνει την αίσθηση της αναλογίας και το δικό της οντολογικό όριο και αποτελούν, ας πούμε, τα δύο άκρα μιας ανάκαμψης που περνά συνεχώς, από εποχή σε εποχή, από μια υπερβολή της αυτοπεποίθησης σε μια εξίσου αδικαιολόγητη υπερβολή αυτοκαταστροφής και απαισιοδοξίας. Αυτό, τουλάχιστον, σύμφωνα με τα φαινόμενα.
Είναι όμως όντως έτσι; Η Γνώση εκφράζει τη σταθερή ανθρώπινη θέληση να γνωρίσει, να ξεπεράσει τα όρια, να υπερβεί τους εσωτερικούς Στύλους του Ηρακλή και να αρπάξει τη φωτιά των θεών, όπως ο Προμηθέας: είναι ο άνθρωπος που θέλει να γνωρίσει, να γνωρίσει τα πάντα, χωρίς υπολείμματα. Ακόμα και αυτό που δεν φαίνεται, ακόμα και αυτό που κρύβεται από το κοινό βλέμμα των θνητών. Θέλει να μάθει για να αντλήσει τη σωτηρία που έρχεται από τη γνώση. Με άλλα λόγια, μέσω της μυστικής γνώσης, που είναι ακριβώς η γνώση, ο άνθρωπος φιλοδοξεί να αυτοφωτιστεί και να λυτρωθεί: δεν περιμένει τη σωτηρία από κανέναν άλλο εκτός από τον εαυτό του. Πιστεύει ότι είναι ικανός να στοχεύει τόσο ψηλά, γιατί είναι πεπεισμένος ότι έχει όλα τα απαραίτητα εργαλεία μέσα του, μόνο που ξέρει να τα χρησιμοποιεί κατάλληλα. Υπάρχει επομένως μια μυστικιστική, ή τουλάχιστον πνευματική, έμπνευση στην ένταση του προς την αληθινή γνώση: περισσότερο από μια προσπάθεια διανοητικής και κερδοσκοπικής φύσης, είναι μια γενική ώθηση για πρόσβαση στην ολότητα του είναι, με έμμεσο και άμεσο τρόπο.
Από την άλλη πλευρά, είναι ένας μυστικισμός, αν μπορούμε να το πούμε, που είναι ριζικά ενυπάρχον: δεν είναι το ζήτημα, για την ψυχή, να ανοίξει το δρόμο της προς το Είναι, το οποίο κατοικεί στις ανώτερες διαστάσεις, αλλά να γίνει θεϊκή η ίδια, χάρη ακριβώς στην ακριβή γνώση της μυητικής οδού και την ευλαβική τήρησή της. Υπάρχουν διάφορες αποκρυφιστικές αναμνήσεις εδώ, από το Θιβετιανό Βιβλίο των Νεκρών μέχρι τους αιγυπτιακούς πάπυρους της απαγορευμένης επιστήμης. Υπάρχει η πεποίθηση ότι η ψυχή, εκπαιδευμένη στη ζωή σχετικά με το τι πρέπει να κάνει αφού περάσει το κατώφλι του θανάτου, μπορεί να διατηρήσει τις ικανότητες λήψης αποφάσεων και να κατευθυνθεί ελεύθερα προς μια κατεύθυνση αντί για άλλη, ασκώντας ακόμη και μεταθανάτια μια αληθινή και σωστή κυριαρχία πάνω στο πεπρωμένο της. Από την άλλη πλευρά, η σύλληψη της διαδικασίας σωτηρίας της ψυχής ως συνειδητής και ενδόμυχης λειτουργίας, αποκλείει από μόνη της την ύπαρξη ενός υπερβατικού, στοργικού και προνοητικού Θεού, δημιουργού και συντηρητή των πάντων. Υπό αυτή την έννοια, μπορεί κανείς να μιλήσει για μηδενισμό ή τουλάχιστον για αθεϊστικό μυστικισμό: η μυστικιστική κατάνυξη δεν στρέφεται στην πραγματικότητα προς ένα ον που στέκεται πάνω από τη φύση, αλλά προς τη φυσική διάσταση, και πιο συγκεκριμένα προς κάποια μυστική γνώση της, άγνωστη στους περισσότερους ανθρώπους: η οποία μοιάζει πολύ με το μαγικό σύμπαν του μάγου ή του σαμάνου.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της αναλογίας, για να μην πούμε αυτής της γειτνίασης, μεταξύ γνώσης και μαγείας, είναι η πίστη στη δυνατότητα του μυημένου να πραγματοποιεί αστρικές πτήσεις, μια πεποίθηση που είναι πράγματι κοινή στους σαμανικούς και γνωστικούς πολιτισμούς. Είναι γνωστό ότι, σύμφωνα με ορισμένες παραδόσεις, ο Σίμων ο Μάγος, που θεωρείται ο πρώτος από τους Γνωστικούς δασκάλους κατά σειρά χρόνου, ήθελε να επιδείξει δημόσια τις δυνάμεις του πετώντας στη Ρωμαϊκή Αγορά, παρουσία του αυτοκράτορα Νέρωνα, αλλά στη συνέχεια, ακολουθώντας τις προσευχές των Αποστόλων, έπεσε στο έδαφος, στα πόδια του Αγίου Πέτρου, με σπασμένα τα πόδια του και στη συνέχεια κατέληξε λιθοβολημένος από το πλήθος. Φυσικά, η μυητική «φυγή» γίνεται κατανοητή από όλες σχεδόν τις παραδόσεις με εσωτερική έννοια, ως η ικανότητα να μεταβούμε από τη διάσταση της ακαθάριστης ύλης σε αυτή της λεπτής ύλης. Θα ήταν επομένως μια αστρική πτήση στην οποία αυτό που έχει σημασία δεν είναι να σηκωθείς από το έδαφος, αλλά να βγεις από τη φυλακή του σώματος και να κυριαρχήσεις στα αιθερικά στοιχεία και στα ενδοδιάστατα κατώφλια της πραγματικότητας.
Λοιπόν, αν υπάρχει μια σύγχρονη φιλοσοφία που προσφέρεται για την εκτέλεση αυτής της λειτουργίας της σύνδεσης δύο στάσεων που φαίνονται αντίθετες, αλλά δεν είναι, η μία υπερήφανης εμπιστοσύνης στην ικανότητα αυτολύτρωσης, η άλλη ριζικής άρνησης σε έναν υπερβατικό Θεό, και ως εκ τούτου ενωμένοι με την ιδέα ότι τα πράγματα προέρχονται από το τίποτα και πάνε προς το τίποτα, αυτή είναι η φιλοσοφία του Χάιντεγκερ, με το είναι-ρίχνεται-στον-κόσμο και το είναι-για-τον-θάνατο, η μόνη απόλυτη βεβαιότητα που παρέχεται στους ανθρώπους· και με τις διφορούμενες σκέψεις του μεταξύ της υπαρξιακής οντολογίας του Είναι και του Χρόνου και της θέλησης για εξουσία, του amor fati, του ποιμένα του είναι και της αρνητικής θεολογίας των τελευταίων έργων του. Εφόσον τα πάντα ή σχεδόν όλα βρίσκονται στη σκέψη του Χάιντεγκερ, συμπεριλαμβανομένου και του αντιθέτου της, μπορεί κάλλιστα να ειπωθεί ότι σε αυτήν ο κύκλος μεταξύ γνώσης και μηδενισμού κλείνει και αφήνει τους μελετητές του με το επίπονο έργο της αναζήτησης, αν όχι της συνάφειας, τουλάχιστον ενός κατανοητού νοήματος...
Ο Franco Volpi γράφει στο κλασικό πλέον δοκίμιό του Il nihilismo (Bari, Laterza, 2005, σσ.121-12):
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το έργο του Χάιντεγκερ παρέχει μια θεμελιώδη συμβολή στην ανάλυση του ευρωπαϊκού μηδενισμού. Ωστόσο, στα τελικά του αποτελέσματα, αναδεικνύει ένα μοναδικό παράδοξο, που είναι ταυτόχρονα και το παράδοξο ενός σημαντικού μέρους της σύγχρονης σκέψης. Πρόκειται για το γεγονός ότι σε αυτό φαίνονται να αγγίζουν και να συνυπάρχουν δύο ασυμβίβαστα άκρα: ένας ριζοσπαστικός μηδενισμός, από τη μια, και ένας εμπνευσμένος από το όραμα, αν όχι από τον μυστικισμό, από την άλλη. Για το λόγο αυτό, όσο περισσότερο εμμένουμε στη μία οπτική στη μεταφορά της διδασκαλίας του Χάιντεγκερ, τόσο περισσότερο βλέπουμε τον εαυτό μας αντιμέτωπο με τα προβλήματα που ανοίγει η άλλη. Η ριζοσπαστικοποίηση της φιλοσοφικής αμφισβήτησης, που επενδύει τα πάντα και καταναλώνει τα πάντα, παράγει αφενός μια επιτάχυνση διάλυσης, μια ενίσχυση του μηδενισμού. Από την άλλη πλευρά, στην εκπλήρωση αυτής της διάλυσης, η σκέψη ανοίγεται στην προοπτική του εντελώς άλλου, σε αυτό που βρίσκεται ριζικά πέρα από αυτό που έχει διαλυθεί. Η αποδόμηση των εννοιών και των θεωρημάτων της παραδοσιακής φιλοσοφίας έχει ως αποτέλεσμα ένα άνοιγμα στην προβληματική του ιερού και του θείου. Η αμφισβήτηση που ο Χάιντεγκερ θεωρεί «το κρίμα της σκέψης» συνεπάγεται αμφισβήτηση και διάλυση, αλλά ταυτόχρονα και έρευνα και αναμονή (προσδοκία): οδηγεί σε αυτό το Τίποτα που είναι η ακραία κάθαρση του πεπερασμένου και το απογυμνώνει από τα πάντα για να του επιτρέψει να έχει πρόσβαση στο θείο. Οδηγεί σε εκείνο το ακραίο σημείο που ο Μάιστερ Έκχαρτ αποκάλεσε με σχεδόν βλάσφημα λόγια (...) το σημείο «όπου ο άγγελος, η μύγα και η ψυχή είναι το ίδιο πράγμα». Είναι ένα ερώτημα που ισοπεδώνει τη μεταφυσική για να προετοιμαστεί για την έλευση της «νέας αρχής».
Το κλειδί που έφερε καλύτερα από κάθε άλλο στο φως αυτή τη δυνατότητα συνύπαρξης μηδενισμού και μυστικισμού είναι αυτό της αντιπαράθεσης της Χαϊντεγκεριανής σκέψης με τη γνώση. Αυτή η σύγκριση είναι μια παραλλαγή της γενικότερης αναβίωσης του Γνωστικού παραδείγματος - χωρισμένο από την ιστορική του θέση στην ύστερη αρχαιότητα - ως παλίμψηστο για μια ερμηνεία της νεωτερικότητας. Ένα μονοπάτι που είχε ήδη πατήσει τον δέκατο ένατο αιώνα ο Ferdinand Christian Baur. Τον περασμένο αιώνα, τα εύσημα για την εκ νέου ανακάλυψη της γνώσης πρέπει να αποδοθούν στον Carl Gustav Jung και στις συναντήσεις που προώθησε ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1930 στην Ascona, για τις οποίες το "Eranos Jahrbuch" παρέχει τεκμηρίωση. Αλλά ήταν ιδιαίτερα στη δεκαετία του 1950 που η καρποφορία του Γνωστικού παραδείγματος ήρθε στο φως και συζητήθηκε σε μεγαλύτερη κλίμακα. Η συζήτηση θερμάνθηκε γύρω από τις θέσεις που υποστήριξαν αντίστοιχα οι Eric Voegelin και Hans Blumenberg.
Ο πρώτος επιτέθηκε μετωπικά στη νομιμότητα της σύγχρονης εποχής, υποστηρίζοντας ότι η ανάπτυξή της πρέπει να ερμηνευθεί ως θρίαμβος της γνώσης. Φιλόσοφοι που ήταν καθοριστικοί για τη νεωτερικότητα όπως ο Χέγκελ, ο Μαρξ και ο Νίτσε θα θεωρούνταν «Γνωστικοί», καθώς ένα θεωρητικό σύστημα Γνωστικής προέλευσης θα λειτουργούσε στη σκέψη τους. Στον Χέγκελ, η διαδικασία κατά την οποία το πνεύμα έρχεται να βρεθεί από μια κατάσταση αλλοτρίωσης είναι για τον Voegelin ανάλογη με το προσκύνημα μέσω του οποίου η αλλοτριωμένη σπίθα ("πνεύμα") των Γνωστικών επιστρέφει από την εξορία του στον κόσμο στην πληρότητα μιάς αναπόσπαστης ανθρώπινης ύπαρξης. Στον Νίτσε η φυσική αρχή της θέλησης για εξουσία μεταμορφώνει τον άνθρωπο, ασφυκτιώντας από εχθρικές προς τη ζωή αξίες και τώρα αναίμακτα, σε υπεράνθρωπο. Και στις τρεις περιπτώσεις λειτουργεί η ιδέα της αυτοσωτηρίας του ανθρώπου μέσω της «γνώσης» της δικής του κατάστασης αιχμαλωσίας και αποξένωσης, η οποία γίνεται το όργανο της λύτρωσης. Δυνάμει αυτής της «γνώσεως», άρα χάρη στον εαυτό του, το υποβαθμισμένο ον αποκαθιστά την αρχική του πληρότητα. Ο σύγχρονος θρίαμβος της γνώσης σημαίνει για τον Voegelin την εμμενοποίηση της χριστιανικής εσχατολογίας, η οποία τελικά οδηγεί στον μηδενισμό: ο Θεός και η πνευματική ζωή του ανθρώπου θυσιάζονται στον πολιτισμό με την αφιέρωση όλων των ανθρώπινων ενεργειών στην ανάληψη της σωτηρίας μέσω της εμμενούς δράσης που υπάρχει στον κόσμο.
Ο Blumenberg αντιτάχθηκε σθεναρά σε αυτές τις θέσεις. Υπερασπίστηκε τη νεωτερικότητα, υποστηρίζοντας ότι δεν είναι τόσο η εκκοσμίκευση του Χριστιανισμού, αλλά μάλλον η διαδικασία της αυτόνομης επιβεβαίωσης του ανθρώπου στον κόσμο. Με την απολυτοποίηση της γήινης διάστασης, η νεωτερικότητα αρνείται τον Γνωστικό δυϊσμό, που εξακολουθεί να υπάρχει στην ύστερη μεσαιωνική θεολογική εικασία που χωρίζει ριζικά τον Θεό και τον κόσμο. Η νεωτερικότητα, λοιπόν, δεν είναι ο θρίαμβος, αλλά η δεύτερη, οριστική ήττα της γνώσης. (…)
Εάν η γνώση, που θεωρείται όχι ως ιστορικό φαινόμενο αλλά ως πρότυπο σκέψης, μπορεί να ερμηνευθεί ως ένας «ante litteram» υπαρξιστικός μηδενισμός, ο οποίος μέσω του «annihilatio mundi» επιφέρει μια ριζική απομόνωση της ψυχής για να αποκτήσει τη σωτηρία της και τήν επανένωση με τον Θεό, τότε ο σύγχρονος μηδενισμός μπορεί με τη σειρά του να διαβαστεί ως ένας σύγχρονος αθεϊστικός Γνωστικισμός: τυφλός σε κάθε υπερβατικότητα, συγκεντρώνεται σε μια τραγική περιγραφή του ξεριζωμού και του αποπροσανατολισμού της θνητής ύπαρξης. Στην κοσμική της μοναξιά, η ύπαρξη επαναλαμβάνει το Γνωστικό ερώτημα, γνωρίζοντας ότι θα μείνει αναπάντητο: ποιοι είμαστε; Από πού ερχόμαστε; Πού πάμε;
Στο τέλος αυτής της έρευνας, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με όλες τις αμφιβολίες και τις αμηχανίες-απορίες που είχαμε από την αρχή. Εάν η γνώση, λέει ο Φράνκο Βόλπι, μπορεί να ερμηνευθεί ως ένας υπαρξιστικός μηδενισμός «ante litteram», ο οποίος μέσω του «annihilatio mundi» επιφέρει μια ριζική απομόνωση της ψυχής για να επιτευχθεί σωτηρία και επανένωση με τον Θεό, τότε ο σύγχρονος μηδενισμός μπορεί με τη σειρά του να διαβαστεί ως ένας σύγχρονος αθεϊστικός Γνωστικισμός. Ωστόσο, μας φαίνεται ότι αυτή η ερμηνεία παρουσιάζει περισσότερες δυσκολίες από αυτές που ισχυρίζεται ότι επιλύει. Η Γνώση είναι κάτι πολύ διαφορετικό από τον υπαρξιστικό μηδενισμό: προβάλλεται μάλλον προς την αναζήτηση μιας ανώτερης αλήθειας και, ενώ ουσιαστικά αρνείται την οντολογική διαφορά μεταξύ πλασμάτων και δημιουργού (εμανατισμός), δεν αρνείται καθόλου την ύπαρξη μιας πρώτης αρχής. ούτε μιας τελικής αιτίας, για την οποία ο μηδενισμός φαίνεται ξένος και ασυμβίβαστος με αυτόν. Εάν η ύπαρξη του κόσμου και των οντοτήτων δεν είχε σκοπό, γιατί να αγωνίζεται ο Γνωστικός στην αναζήτησή του για μια ανώτερη γνώση που θα του αποκάλυπτε το μυστήριο της ύπαρξης; Θα ήταν μια αντίφαση από άποψη όρων. Από την άλλη, αν ο μηδενισμός ήταν η εκδοχή, ας πούμε έτσι, του αθεϊστικού γνωστικισμού, θα μπορούσαμε να μιλάμε για γνώση γι' αυτόν; Η γνώση δεν συνεπάγεται απαραίτητα, εξ ορισμού, μια μυητική πορεία προς το θείο; Τώρα, ανεξάρτητα από τον ορισμό του θείου στη Γνωστική σύλληψη, είναι βιώσιμη η θέση ότι η σύγχρονη γνώση μπορεί να βασίζεται στον αθεϊσμό, στο όραμα μιας ολοκληρωτικά έμφυτης πραγματικότητας, χωρίς να πέφτει, αν μη τι άλλο, σε μια περισσότερο ή λιγότερο ρητή μορφή πανθεϊσμού; Ωστόσο, από τόσο αβέβαιες και αντιφατικές βάσεις, δεν έλειψαν οι ερμηνευτές και οι οπαδοί του Χάιντεγκερ που ήθελαν να κάνουν τη φιλοσοφία του τη σύγχρονη εκδοχή της αιώνιας γνώσης. Το πιο θανατηφόρο είναι ότι ανάμεσα σε αυτούς τους θαυμαστές και οπαδούς υπάρχει ο Ιησουίτης θεολόγος Karl Rahner, ο οποίος άσκησε αποφασιστική επιρροή στη λεγόμενη ανθρωπολογική καμπή-στροφή της Δεύτερης Συνόδου του Βατικανού.