Συνέχεια από : ΤΡΙΤΗ, 22 ΜΑΡΤΙΟΥ 2011
E R I C H N E U M A Ν N
Η ΨΥΧΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΘΗΛΥΚΟΥ
Στην ανάπτυξη της Ψυχής η μητριαρχία αντιπροσωπεύεται από τις αδελφές, που συμβολίζουν τον αδελφικό δεσμό της θηλυκής ομάδας και συγχρόνως την εχθρότητά του απέναντι στον προσωπικό άνδρα. Η μητριαρχική εχθρότητα απέναντι στη συνάντηση με τον άνδρα, δηλαδή απέναντι στον έρωτα, πρέπει πραγματικά να ξεπερασθή και η πατριαρχία αντιπροσωπεύει ένα απαραίτητο μεταβατικό στάδιο ακόμη και για τη θηλυκή ανάπτυξη, αλλά η «σκλαβιά» της πατριαρχίας, η «ψυχολογία του χαρεμιού», είναι μια οπισθοδρόμηση που έρχεται σε αντίθεση με τη μητριαρχική ανεξαρτησία της γυναίκας. Γι’ αυτόν τον λόγο ένα ουσιαστικό και θετικό στοιχείο περιέχεται στην αντίθεση των μητριαρχικών δυνάμεων στην αιχμαλωσία του θηλυκού στο πατριαρχικό σύστημα, καθώς και στη δουλεία του στον Έρωτα-δράκοντα, τον πατρικό ουροβόρο.
Με αυτήν την έννοια η «οπισθοδρόμηση» στις μητριαρχικές δυνάμεις έχει συχνά ένα προοδευτικό νόημα, όπως μπορεί να διαπιστωθή και από την ψυχολογία της σύγχρονης γυναίκας. Έστω και αν οι δυνάμεις αυτές αντιπροσωπεύουν ένα μέρος της θηλυκής σκιάς, η αφομοίωσή τους, όπως έγινε με την πράξη της Ψυχής, μπορεί να οδηγήση σε μια νέα ολοκλήρωση και σε μια διεύρυνση της προσωπικότητας.
Αυτό, όμως, συμβαίνει μόνον όταν οι δυνάμεις γίνονται αποδεκτές προς όφελος μιας ακόμη άγνωστης και διευρυμένης προσωπικότητας, μιας κίνησης προς την ψυχική ολότητα, και όχι όταν η ψυχή υποκύπτει σε μιαν καταστρεπτική, προσωπικά οπισθοδρομική μορφή σκιάς, όπως αυτή που αντιπροσωπεύουν οι αδελφές στην ιστορία της Ψυχής. Ο αρνητικός χαρακτήρας των αδελφών φαίνεται ήδη στην αρνητική σχηματοποίηση των συνειδήσεών τους σε σχέση με την Ψυχή· αυτός ο χαρακτήρας γίνεται εντελώς φανερός όταν σκεφθούμε τη μετέπειτα εξέλιξή τους – εάν η καταδίκη τους μπορεί να ονομασθή εξέλιξη. Σημαντικά ψυχολογικά και μυθολογικά στοιχεία κρύβονται σε αυτό το επεισόδιο, που παρουσιάζεται σαν η εκδίκηση του Έρωτα και της Ψυχής ενάντια στις αδελφές. Με κίνδυνο να κατηγορηθούμε για καταχρηστική ερμηνεία, θα υποδείξουμε αυτές τις συνδέσεις, αν και η πλήρης σημασία τους μπορεί να φανή μόνο μέσα από μια έκθεση της θηλυκής ανάπτυξης σε όλες της τις φάσεις.
Ο θάνατος των αδελφών μέσω του Έρωτα είναι ένα τυπικό παράδειγμα της καταστροφής του θηλυκού μέσω του πατρικού ουροβόρου. Ασυνείδητα, οι αδελφές κατέχονται από τον εραστή της Ψυχής όσο και αυτή, αν όχι περισσότερο. Τον βλέπουν σαν θεό σχεδόν αμέσως, και σωστά συνδέουν μαζί του τον αισθησιακό παράδεισο στον οποίον η Ψυχή ζη πραγματικά με τον Έρωτα. Η γοητεία αυτού του θεϊκού εραστή «προσωποποιείται» σε μεγάλη έκταση στην ιστορία, γιατί το παλάτι, το χρυσάφι, τα κοσμήματα και ούτω καθεξής, εμφανίζονται εδώ σαν «γήινα» αγαθά, αλλά πίσω από αυτά η δύναμη της υπερπροσωπικής γοητείας του Έρωτα είναι ακόμα ορατή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την κατάσταση αυτών των αδελφών που, αιχμάλωτες του πατριαρχικού γάμου, μαραζώνουν στον ρόλο της κόρης ή μητέρας- νοσοκόμας. Παρά την κωμική τους πλευρά, η ζήλεια τους και το κακόβουλο μίσος και ο φθόνος για την Ψυχή, καθώς και η παράτολμη προθυμία τους να εγκαταλείψουν τα πάντα και να ριχθούν στην αγκαλιά του Έρωτα, δεν είναι χωρίς μια κρυφή, τραγική ιδιότητα. Το τέλος τους είναι, χαρακτηριστικά , εντελώς μυθικό. Στην πυρετώδη παραίσθησή τους πηδούν από έναν γκρεμό, τον κλασσικό γκρεμό της νύφης του θανάτου (σ.τ.μ.: Ας θυμηθούμε, π.χ., τον γκρεμό της Σαπφούς), εκεί όπου είχε σταθή η Ψυχή – και γίνονται κομμάτια. Με την παράξενη δικαιοσύνη του μύθου, οι τυφλωμένες αδελφές επιβεβαιώνουν, μέσω της τρέλλας τους, την αλήθεια όλων των αρνητικών δηλώσεων που είχαν κάνει στην Ψυχή για τον αόρατο αγαπημένο της, και με έναν σκοτεινό, τραγικό τρόπο αντικαθιστούν την Ψυχή στην εκπλήρωση του θανάτου της. Γι’ αυτές ο έρωτας είναι πραγματικά το αρσενικό τέρας που καταβροχθίζει, το φρικτό κτήνος του Πυθικού χρησμού. Πέρα από την ανδροφόρα συνείδησή τους, καταλαμβάνονται από τον Έρωτα με τον τρόπο των Διονυσιακών μαινάδων· είναι μια ερωτική φρενίτιδα που τις κάνει να πέσουν από τον γκρεμό. Οι αδελφές είναι πιστά παράλληλα των γυναικών που ασυνείδητα καταλαμβάνονται από τον Διόνυσο προσπαθώντας να του αντισταθούν, και που πεθαίνουν μέσα σε μαιναδική τρέλλα.
Αλλά στην πορεία της ανάπτυξής της η Ψυχή έχει απελευθερωθή και από τις μητριαρχικές δυνάμεις, που της είχαν δώσει την επαναστατική της ορμή, και από την αιχμαλωσία στον αισθησιακό παράδεισο, που ο Έρωτας σαν πατρικός ουροβόρος της είχε προσφέρει. Η βοήθεια του θηλυκού – της Δήμητρας-Ήρας – δεν δόθηκε στην Ψυχή, και αναγκάσθηκε να βαδίση τον αρσενικό δρόμο, που τον είχε αρχίσει με μαχαίρι και με λυχνάρι, μέχρι το γλυκόπικρο τέλος. Με την αόρατη βοήθεια του Πάνα εκτέλεσε τους μητριαρχικούς άθλους που της επέβαλε η Αφροδίτη· και αυτό σημαίνει ότι με τη συνάντησή της με τον Έρωτα προχώρησε σε στρώματα του ασυνειδήτου της, στα οποία οι αρσενικές δυνάμεις και μορφές είναι κυρίαρχες.
Οι αρσενικές δυνάμεις μέσα στο θηλυκό ασυνείδητο εκτείνονται πολύ πέρα από τις ονομαζόμενες μορφές «animus». (Βλ. Jung: «Οι σχέσεις ανάμεσα στο εγώ και το ασυνείδητο», σ.σ. 186 κ.ε.) Περιλαμβάνουν ουροβορικές μορφές που ξεπερνούν το «απλά αρσενικό» (βλ. το βιβλίο μου: «Σχετικά με τη σελήνη και τη μητριαρχική συνείδηση»), καθώς και εξωανθρώπινες σχηματοποιήσεις. Στο θηλυκό ασυνείδητο ζώα όπως το φίδι, καθώς επίσης ο ταύρος, το κριάρι, το άλογο κ.τ.λ., συμβολίζουν την ακόμη πρωτόγονη γονιμοποιό δύναμη του αρσενικού πνεύματος, και τα πουλιά, από το γονιμοποιό πνεύμα-περιστέρι ως τον αετό του Δία, είναι όλα σύμβολα τέτοιων πνευματικών δυνάμεων, όπως δείχνουν οι λατρείες και οι μύθοι σε όλους τους λαούς. Το γονιμοποιό αρσενικό στον φυτικό κόσμο, για παράδειγμα σαν καρπός που τρώγεται, είναι αρχετυπικά τόσο ουσιαστικής σημασίας όσο η ανόργανη δύναμη των πετρών ή του ανέμου που, όπως κάθε γονιμοποιός αρχή, έχει πάντα ένα πνευματικό στοιχείο μέσα της. Αυτή η ανώνυμη αρσενική πνευματική αρχή, με τη δημιουργική και την καταστρεπτική της πλευρά, αυτή η αρχή που ορίζουμε σαν πατρικό ουροβόρο, αντιπροσωπεύει μιαν ψυχική δύναμη που λειτουργεί στο περιθώριο του κόσμου του animus μέσα στη γυναίκα, και πέρα από αυτόν.
Με τους πρώτους της τρεις άθλους, η Ψυχή έθεσε σε κίνηση τις αρσενικές- θετικές δυνάμεις της φύσης της που χαρίζουν τη γνώση. Αλλά μετέτρεψε, επιπλέον, τις ασυνείδητες δυνάμεις, που την είχαν βοηθήσει, σε συνειδητή δραστηριότητα, και απελευθέρωσε έτσι την αρσενική της πλευρά. Ο δρόμος της, το συνειδητό ταξίδι του εγώ σε αντίθεση με τη Μεγάλη Μητέρα, είναι η τυπική πορεία του αρσενικού ήρωα, στο τέλος της οποίας η Ψυχή θα είχε μεταμορφωθή σε μια Νίκη. Ένας πολύ συζητήσιμος θρίαμβος, όπως έχουν δείξει συχνά οι περιπτώσεις θηλυκής ανάπτυξης προς αυτήν την κατεύθυνση. Γιατί, το να πετύχη μια τέτοια νικηφόρα αρσενική ανάπτυξη σε βάρος της ερωτικής της έλξης – της έλξης της δηλαδή προς τον Έρωτα – θα ήταν καταστροφή για μια θηλυκή Ψυχή, που εκτελούσε τις πράξεις της από αγάπη, κάτω δηλαδή από το σημάδι του Έρωτα. Αυτή η έκβαση αποφεύχθηκε με αυτό που ερμηνεύσαμε σαν «αποτυχία της Ψυχής».
Μετά τη συνειδητοποίηση των αρσενικών της στοιχείων και τη βίωσή τους, και μετά την ολοκλήρωσή της μέσω της ανάπτυξης της αρσενικής πλευράς, η Ψυχή ήταν σε θέση να αντιμετωπίση την ολότητα της Μεγάλης Μητέρας στη διπλή της όψη, σαν Αφροδίτη-Περσεφόνη. Το τέρμα αυτής της αντιπαράθεσης ήταν η παράδοξη νίκη-ήττα και αποτυχία της Ψυχής, με την οποία ξανακέρδισε όχι μόνον έναν Έρωτα μεταμορφωμένο σε άνδρα, αλλά επίσης την επαφή της με τον κεντρικό θηλυκό της εαυτό.
Σε αυτό το σημείο η Ψυχή γίνεται δεκτή στον Όλυμπο, οδηγημένη εκεί από τον Ερμή, θεοποιημένη, και ενωμένη για πάντα με τον Έρωτα. Εδώ ο Ερμής εκπληρώνει για μια ακόμη φορά την αληθινή και ταιριαστή σε αυτόν λειτουργία του «ψ υ χ ο π ο μ π ο ύ», του οδηγού ψυχών. Όταν υπηρετούσε την Αφροδίτη στην αρχή, δεν ήταν τίποτε περισσότερο από ένας «αγγελιοφόρος των θεών», η δευτερεύουσα και εύκολα γελοιοποιούμενη φιγούρα του ρωμαϊκού πανθέου. Αλλά τώρα που η Ψυχή αποκτά την αθανασία που έχει κερδίσει, λυτρώνεται επίσης και ο Ερμής, ξανακερδίζοντας την αρχική μυθική του μορφή· η πραγματική ερμηνευτική του ιδιότητα σαν οδηγού της θηλυκής ψυχής γίνεται ορατή.
Με την αποδοχή της Ψυχής στον Όλυμπο σαν γυναίκας του Έρωτα, μια κοσμογονική εξέλιξη για το θηλυκό και για όλη την ανθρωπότητα εκδηλώνεται στον μύθο. Ιδωμένο από την άποψη του θηλυκού, αυτό σημαίνει ότι η ατομική ικανότητα της ψυχής να αγαπά είναι θεϊκή, και ότι η μεταμόρφωση μέσω της αγάπης είναι ένα μυστήριο που θεοποιεί. Αυτή η εμπειρία της θηλυκής ψυχής παίρνει ιδιαίτερη σημασία μέσα στο πλαίσιο του αρχαίου πατριαρχικού κόσμου, με τη συλλογική ύπαρξη του θηλυκού, υποταγμένου στον κανόνα της αρχής της γονιμότητας.
Το ανθρώπινο στοιχείο πήρε τη θέση του στον Όλυμπο, αλλά αυτό δεν έγινε από έναν αρσενικό, θεοποιημένο ήρωα, αλλά από μια ψυχή που αγαπάει. Η ανθρώπινη γυναικεία φύση έχει ανεβή ατομικά στον Όλυμπο, και εδώ, στην τελειότητα που έχει επιτευχθή με το μυστήριο της αγάπης, η γυναίκα στέκεται δίπλα στα αρχέτυπα του ανθρωπίνου γένους, τους θεούς. Και κατά παράδοξο τρόπο, κέρδισε αυτήν τη θεϊκή θέση ακριβώς μέσω της θνητότητάς της, του περάσματος μέσα από τον θάνατο στην αναγέννηση και την ανάσταση του Έρωτα, που κάνει την Ψυχή θεϊκή σε ένα μυστήριο μεταμόρφωσης, που τη μεταφέρει πέρα από την απανθρωπία του «αποκλειστικά θεϊκού», όπως το καταλάβαιναν οι αρχαίοι.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μάς δίνεται η δυνατότητα να καταλάβουμε ένα τελευταίο πρόβλημα, αυτό του παιδιού που γεννήθηκε από την ένωση της Ψυχής με τον Έρωτα. Αυτό το παιδί, που η αύξησή του συνοδεύει ολόκληρη την ανάπτυξη της Ψυχής και τον Γολγοθά της, αναφέρεται για πρώτη φορά ακριβώς όταν η Ψυχή αποκαλύπτει τα πρώτα σκιρτήματα της ανεξαρτησίας της. Μετά την πρώτη επίσκεψη των αδελφών, ο Έρωτας λέει στην Ψυχή για την εγκυμοσύνη της, και προφέρει τις μυστηριώδεις λέξεις: «Η μήτρα σου, η μέχρι τώρα παιδική, φέρνει μέσα της ένα παιδί όμοιο με εσένα. Εάν κρατήσης σιωπηλά το μυστικό μου, θα γίνη θεός· εάν το φανερώσης, θνητός».
Τί μπορεί να σημαίνουν αυτές οι λέξεις; Τους δίνουμε υπερβολικό βάρος, όταν υποθέτουμε ότι πρέπει να ερμηνευθούν; Γιατί η Ψυχή τελικά πράγματι γεννάει ένα θεϊκό παιδί, και θα φαινόταν εκ πρώτης όψεως ότι κάθε άλλο παρά κρυφό κράτησε το «μυστικό» - αν το περιεχόμενό του ήταν οπωσδήποτε η αορατότητα του Έρωτα. Αφού πρέπει να αποκλείσουμε αυτήν την ερμηνεία, προκύπτει το ερώτημα: Ποιο ήταν το μυστικό που η Ψυχή δεν έπρεπε να βεβηλώση;
Τα αληθινό και ανέκφραστο μυστήριο, το «μυστικό» που δεν πρέπει να «φανερωθή» και να βεβηλωθή, βρίσκεται στην εσωτερική πιστότητα της ανθρώπινης Ψυχής στη μυστηριώδη και ‘απίθανη’ αγάπη της, και στην ουσιαστική μεταμόρφωση από την οποία περνάει μέσω της σχέσης της με τον θεϊκό της σύντροφο. Γιατί, κοιταγμένη «απ’ έξω», όπως τη βλέπει η Αφροδίτη και οποιοσδήποτε άλλος, αυτή η αγάπη είναι ένας παραλογισμός και ένα παράδοξο· είναι κάτι και απαγορευμένο και αδύνατο. Το πραγματικό μυστικό τηρείται από την Ψυχή ακόμη και σε αντίθεση με τον ίδιο τον Έρωτα και παρά την αντίστασή του, επειδή το ανέκφραστο μυστικό της αγάπης της εκφράζεται μόνο μέσα από την ζωή της Ψυχής, μέσα από τις πράξεις της και τη μεταμόρφωσή της. Παρ’ όλο που η Ψυχή αποκαλύπτει ό,τι είναι δυνατόν να αποκαλυφθή, αυτός ο εσωτερικός πυρήνας της αγάπης της διατηρεί την ουσία του σαν ένα αφανέρωτο μυστικό μέσα της. Ακόμη και ο ίδιος ο Έρωτας γίνεται ικανός να το διακρίνη μόνο μέσω της αυτοθυσίας της Ψυχής, επειδή η κατανόηση τού τί είναι η αγάπη και το αληθινό μυστικό της γίνεται προσιτή σε αυτόν, γίνεται γι’ αυτόν ζωντανή εμπειρία, μόνο μέσω της αγάπης της Ψυχής. Μέχρι τότε είχε δοκιμάσει την αγάπη μόνο στο σκοτάδι, σαν ένα ακόλαστο παιχνίδι, σαν μια επίθεση αισθησιακού πόθου στην πρόθυμη υπηρεσία της Αφροδίτης· αλλά μέσω της πράξης της Ψυχής τη δοκιμάζει τώρα σαν ένα έργο της προσωπικότητας, που οδηγεί μέσω του πόνου στη μεταμόρφωση και τον φωτισμό.
Ο γάμος θανάτου, η ζωή στον παράδεισο του ασυνειδήτου, η πάλη με τον δράκοντα, ο Γολγοθάς των τεσσάρων άθλων, το ταξίδι στον Κάτω Κόσμο και η απόκτηση της πολύτιμης ουσίας, η αποτυχία σαν δεύτερος θάνατος – που στον μύθο παίρνει συχνά τη μορφή της φυλάκισης (σημ: Βλ. στο βιβλίο μου: «Καταγωγή και ιστορία του ανθρώπινου συνειδητού», σελ.319), η λύτρωση, ο ιερός γάμος, η ανάσταση, η αναγέννηση της Ψυχής σαν θεάς, και η γέννηση του παιδιού – αυτά δεν είναι ξεχωριστά αρχετυπικά μοτίβα· αντιπροσωπεύουν ολόκληρο το φάσμα των αρχετύπων, που δεν εμφανίζεται μόνο σε μύθους και παραμύθια αλλά παρουσιάζεται επίσης και στα μυστήρια, και έχει δείξει επίσης αναρίθμητες παραλλαγές της βασικής δομής του στα θρησκευτικά συστήματα, όπως για παράδειγμα στον Γνωστικισμό. Αυτή η μυστηριακή πορεία δεν συνίσταται μόνο σε δράση· συνήθως το νόημά της βρίσκεται στην αύξηση της γνώσης. Αλλά εδώ, όπως και στα Ελευσίνια μυστήρια, το πράγμα παίρνει μια μορφή. Δεν πρόκειται για ένα μυστήριο της γνώσης, δηλαδή του λόγου, αλλά για ένα μυστήριο του Έρωτα. Και γι’ αυτό, το παιδί που γεννιέται, αντίθετα με τις προσδοκίες του Έρωτα (σημ.: Βλ. Weinreich: «Το παραμύθι του Έρωτα και της Ψυχής», στο έργο του Friedändre: «Παραστάσεις από την εθιμική ιστορία της Ρώμης». Βλέπε και την ιστορία του Απουλήιου, όταν ο Έρωτας αναγγέλλει στην Ψυχή την εγκυμοσύνη της), είναι κορίτσι.
Στην αγάπη της για τον Έρωτα, η Ψυχή δεν είναι μόνο διαφορετική από την Αφροδίτη, ή οποιαδήποτε άλλη θεά· είναι κάτι εντελώς καινούργιο. Ο θρίαμβος της αγάπης της Ψυχής και η άνοδός της στον Όλυμπο ήταν ένα γεγονός που επηρέασε βαθειά το ανθρώπινο γένος για δύο χιλιάδες χρόνια. Επί δύο χιλιετίες το μυστηριακό φαινόμενο του Έρωτα έχει καταλάβει το κέντρο της ψυχικής ανάπτυξης και του πολιτισμού, της τέχνης και της θρησκείας. Ο μυστικισμός των μεσαιωνικών καλογραιών, η ευγενική αγάπη των τροβαδούρων, η αγάπη του Δάντη για την Βεατρίκη, το αιώνιο θήλυ του Faust – όλα αντανακλούν αυτήν την ακατάπαυστη μυστηριακή ανάπτυξη της ψυχής στη γυναίκα και τον άνδρα. Αυτή η ανάπτυξη έφερε και καλό και κακό, αλλά αποτέλεσε οπωσδήποτε ένα ουσιαστικό στοιχείο ζύμωσης στην ψυχική και πνευματική ζωή της Δύσης μέχρις τις ημέρες μας.
Η αγάπη της Ψυχής για τον θεϊκό εραστή της είναι ένα κεντρικό μοτίβο στον ερωτικό μυστικισμό όλων των εποχών, και η αποτυχία της Ψυχής, η τελική της αυτο-εγκατάλειψη, και ο θεός που πλησιάζει σαν σωτήρας αυτήν ακριβώς τη στιγμή, αντιστοιχούν ακριβώς στην υψηλότερη φάση μυστικιστικής έκστασης, στην οποίαν η ψυχή αυτοπαραδίδεται στη θεότητα.
Γι’ αυτόν τον λόγο λέγεται στην ιστορία ότι «στη γλώσσα των θνητών» το παιδί της Ψυχής «ονομάζεται Ηδονή». Αλλά στη γλώσσα του ουρανού – και είναι ένα ουράνιο παιδί αυτό που η θεοποιημένη Ψυχή γεννάει στον ουρανό – αυτό το παιδί είναι η μυστική χαρά που σε όλους τους λαούς περιγράφεται σαν ο καρπός της υψηλότερης μυστικής ένωσης. Είναι «η Χαρά η ίδια, αλλά έχοντας ξεπεράσει τον αισθησιασμό» . ( Σημ.: Βλέπε: Tejobindu, Upanisad αρ.8. Στο βιβλίο του Leussen: 60 Upanisads, σ. 605).
Η «γέννηση του θεϊκού παιδιού» και η σημασία του μάς είναι γνωστά από τη μυθολογία, αλλά ακόμη πιο ολοκληρωμένα από όσα έχουμε μάθει από τη διαδικασία της εξατομίκευσης. (Σημ.: Βλέπε τα έργα του Jung: «Το μυστικό του χρυσού λουλουδιού», « Η ψυχολογία του αρχετύπου του παιδιού», «Ψυχολογία και Αλχημεία», κ.τ.λ.) Ενώ σε μια γυναίκα η γέννηση του θεϊκού γιου σημαίνει μιαν ανανέωση και θεοποίηση της πλευράς του animus-πνεύματός της, η γέννηση της θεϊκής κόρης αντιπροσωπεύει μιαν ακόμη πιο κεντρική διαδικασία, που έχει σχέση με τον εαυτό της γυναίκας και με την ολότητα.
Είναι μια από τις βαθύτερες ενορατικές ιδέες του μύθου το ότι τελειώνει με τη γέννηση μιας κόρης που είναι η Ηδονή-Χαρά-Ευδαιμονία. Αυτή η τελευταία πρόταση, που σχετίζεται με την υπερβατική γέννηση της κόρης, που στην πραγματικότητα υπερβαίνει τον ίδιο τον μύθο, υποδηλώνει ένα κομμάτι εσωτερικής θηλυκής εμπειρίας που δεν επιδέχεται περιγραφή, και σχεδόν δεν επιδέχεται κατανόηση, αν και εκδηλώνεται επανειλημμένα σαν η αποφασιστική, οριακή εμπειρία της ψυχής και της ψυχικής ζωής.
(συνεχίζεται)
Aμέθυστος
E R I C H N E U M A Ν N
Η ΨΥΧΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΘΗΛΥΚΟΥ
Με αυτήν την έννοια η «οπισθοδρόμηση» στις μητριαρχικές δυνάμεις έχει συχνά ένα προοδευτικό νόημα, όπως μπορεί να διαπιστωθή και από την ψυχολογία της σύγχρονης γυναίκας. Έστω και αν οι δυνάμεις αυτές αντιπροσωπεύουν ένα μέρος της θηλυκής σκιάς, η αφομοίωσή τους, όπως έγινε με την πράξη της Ψυχής, μπορεί να οδηγήση σε μια νέα ολοκλήρωση και σε μια διεύρυνση της προσωπικότητας.
Αυτό, όμως, συμβαίνει μόνον όταν οι δυνάμεις γίνονται αποδεκτές προς όφελος μιας ακόμη άγνωστης και διευρυμένης προσωπικότητας, μιας κίνησης προς την ψυχική ολότητα, και όχι όταν η ψυχή υποκύπτει σε μιαν καταστρεπτική, προσωπικά οπισθοδρομική μορφή σκιάς, όπως αυτή που αντιπροσωπεύουν οι αδελφές στην ιστορία της Ψυχής. Ο αρνητικός χαρακτήρας των αδελφών φαίνεται ήδη στην αρνητική σχηματοποίηση των συνειδήσεών τους σε σχέση με την Ψυχή· αυτός ο χαρακτήρας γίνεται εντελώς φανερός όταν σκεφθούμε τη μετέπειτα εξέλιξή τους – εάν η καταδίκη τους μπορεί να ονομασθή εξέλιξη. Σημαντικά ψυχολογικά και μυθολογικά στοιχεία κρύβονται σε αυτό το επεισόδιο, που παρουσιάζεται σαν η εκδίκηση του Έρωτα και της Ψυχής ενάντια στις αδελφές. Με κίνδυνο να κατηγορηθούμε για καταχρηστική ερμηνεία, θα υποδείξουμε αυτές τις συνδέσεις, αν και η πλήρης σημασία τους μπορεί να φανή μόνο μέσα από μια έκθεση της θηλυκής ανάπτυξης σε όλες της τις φάσεις.
Ο θάνατος των αδελφών μέσω του Έρωτα είναι ένα τυπικό παράδειγμα της καταστροφής του θηλυκού μέσω του πατρικού ουροβόρου. Ασυνείδητα, οι αδελφές κατέχονται από τον εραστή της Ψυχής όσο και αυτή, αν όχι περισσότερο. Τον βλέπουν σαν θεό σχεδόν αμέσως, και σωστά συνδέουν μαζί του τον αισθησιακό παράδεισο στον οποίον η Ψυχή ζη πραγματικά με τον Έρωτα. Η γοητεία αυτού του θεϊκού εραστή «προσωποποιείται» σε μεγάλη έκταση στην ιστορία, γιατί το παλάτι, το χρυσάφι, τα κοσμήματα και ούτω καθεξής, εμφανίζονται εδώ σαν «γήινα» αγαθά, αλλά πίσω από αυτά η δύναμη της υπερπροσωπικής γοητείας του Έρωτα είναι ακόμα ορατή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την κατάσταση αυτών των αδελφών που, αιχμάλωτες του πατριαρχικού γάμου, μαραζώνουν στον ρόλο της κόρης ή μητέρας- νοσοκόμας. Παρά την κωμική τους πλευρά, η ζήλεια τους και το κακόβουλο μίσος και ο φθόνος για την Ψυχή, καθώς και η παράτολμη προθυμία τους να εγκαταλείψουν τα πάντα και να ριχθούν στην αγκαλιά του Έρωτα, δεν είναι χωρίς μια κρυφή, τραγική ιδιότητα. Το τέλος τους είναι, χαρακτηριστικά , εντελώς μυθικό. Στην πυρετώδη παραίσθησή τους πηδούν από έναν γκρεμό, τον κλασσικό γκρεμό της νύφης του θανάτου (σ.τ.μ.: Ας θυμηθούμε, π.χ., τον γκρεμό της Σαπφούς), εκεί όπου είχε σταθή η Ψυχή – και γίνονται κομμάτια. Με την παράξενη δικαιοσύνη του μύθου, οι τυφλωμένες αδελφές επιβεβαιώνουν, μέσω της τρέλλας τους, την αλήθεια όλων των αρνητικών δηλώσεων που είχαν κάνει στην Ψυχή για τον αόρατο αγαπημένο της, και με έναν σκοτεινό, τραγικό τρόπο αντικαθιστούν την Ψυχή στην εκπλήρωση του θανάτου της. Γι’ αυτές ο έρωτας είναι πραγματικά το αρσενικό τέρας που καταβροχθίζει, το φρικτό κτήνος του Πυθικού χρησμού. Πέρα από την ανδροφόρα συνείδησή τους, καταλαμβάνονται από τον Έρωτα με τον τρόπο των Διονυσιακών μαινάδων· είναι μια ερωτική φρενίτιδα που τις κάνει να πέσουν από τον γκρεμό. Οι αδελφές είναι πιστά παράλληλα των γυναικών που ασυνείδητα καταλαμβάνονται από τον Διόνυσο προσπαθώντας να του αντισταθούν, και που πεθαίνουν μέσα σε μαιναδική τρέλλα.
Αλλά στην πορεία της ανάπτυξής της η Ψυχή έχει απελευθερωθή και από τις μητριαρχικές δυνάμεις, που της είχαν δώσει την επαναστατική της ορμή, και από την αιχμαλωσία στον αισθησιακό παράδεισο, που ο Έρωτας σαν πατρικός ουροβόρος της είχε προσφέρει. Η βοήθεια του θηλυκού – της Δήμητρας-Ήρας – δεν δόθηκε στην Ψυχή, και αναγκάσθηκε να βαδίση τον αρσενικό δρόμο, που τον είχε αρχίσει με μαχαίρι και με λυχνάρι, μέχρι το γλυκόπικρο τέλος. Με την αόρατη βοήθεια του Πάνα εκτέλεσε τους μητριαρχικούς άθλους που της επέβαλε η Αφροδίτη· και αυτό σημαίνει ότι με τη συνάντησή της με τον Έρωτα προχώρησε σε στρώματα του ασυνειδήτου της, στα οποία οι αρσενικές δυνάμεις και μορφές είναι κυρίαρχες.
Οι αρσενικές δυνάμεις μέσα στο θηλυκό ασυνείδητο εκτείνονται πολύ πέρα από τις ονομαζόμενες μορφές «animus». (Βλ. Jung: «Οι σχέσεις ανάμεσα στο εγώ και το ασυνείδητο», σ.σ. 186 κ.ε.) Περιλαμβάνουν ουροβορικές μορφές που ξεπερνούν το «απλά αρσενικό» (βλ. το βιβλίο μου: «Σχετικά με τη σελήνη και τη μητριαρχική συνείδηση»), καθώς και εξωανθρώπινες σχηματοποιήσεις. Στο θηλυκό ασυνείδητο ζώα όπως το φίδι, καθώς επίσης ο ταύρος, το κριάρι, το άλογο κ.τ.λ., συμβολίζουν την ακόμη πρωτόγονη γονιμοποιό δύναμη του αρσενικού πνεύματος, και τα πουλιά, από το γονιμοποιό πνεύμα-περιστέρι ως τον αετό του Δία, είναι όλα σύμβολα τέτοιων πνευματικών δυνάμεων, όπως δείχνουν οι λατρείες και οι μύθοι σε όλους τους λαούς. Το γονιμοποιό αρσενικό στον φυτικό κόσμο, για παράδειγμα σαν καρπός που τρώγεται, είναι αρχετυπικά τόσο ουσιαστικής σημασίας όσο η ανόργανη δύναμη των πετρών ή του ανέμου που, όπως κάθε γονιμοποιός αρχή, έχει πάντα ένα πνευματικό στοιχείο μέσα της. Αυτή η ανώνυμη αρσενική πνευματική αρχή, με τη δημιουργική και την καταστρεπτική της πλευρά, αυτή η αρχή που ορίζουμε σαν πατρικό ουροβόρο, αντιπροσωπεύει μιαν ψυχική δύναμη που λειτουργεί στο περιθώριο του κόσμου του animus μέσα στη γυναίκα, και πέρα από αυτόν.
Με τους πρώτους της τρεις άθλους, η Ψυχή έθεσε σε κίνηση τις αρσενικές- θετικές δυνάμεις της φύσης της που χαρίζουν τη γνώση. Αλλά μετέτρεψε, επιπλέον, τις ασυνείδητες δυνάμεις, που την είχαν βοηθήσει, σε συνειδητή δραστηριότητα, και απελευθέρωσε έτσι την αρσενική της πλευρά. Ο δρόμος της, το συνειδητό ταξίδι του εγώ σε αντίθεση με τη Μεγάλη Μητέρα, είναι η τυπική πορεία του αρσενικού ήρωα, στο τέλος της οποίας η Ψυχή θα είχε μεταμορφωθή σε μια Νίκη. Ένας πολύ συζητήσιμος θρίαμβος, όπως έχουν δείξει συχνά οι περιπτώσεις θηλυκής ανάπτυξης προς αυτήν την κατεύθυνση. Γιατί, το να πετύχη μια τέτοια νικηφόρα αρσενική ανάπτυξη σε βάρος της ερωτικής της έλξης – της έλξης της δηλαδή προς τον Έρωτα – θα ήταν καταστροφή για μια θηλυκή Ψυχή, που εκτελούσε τις πράξεις της από αγάπη, κάτω δηλαδή από το σημάδι του Έρωτα. Αυτή η έκβαση αποφεύχθηκε με αυτό που ερμηνεύσαμε σαν «αποτυχία της Ψυχής».
Μετά τη συνειδητοποίηση των αρσενικών της στοιχείων και τη βίωσή τους, και μετά την ολοκλήρωσή της μέσω της ανάπτυξης της αρσενικής πλευράς, η Ψυχή ήταν σε θέση να αντιμετωπίση την ολότητα της Μεγάλης Μητέρας στη διπλή της όψη, σαν Αφροδίτη-Περσεφόνη. Το τέρμα αυτής της αντιπαράθεσης ήταν η παράδοξη νίκη-ήττα και αποτυχία της Ψυχής, με την οποία ξανακέρδισε όχι μόνον έναν Έρωτα μεταμορφωμένο σε άνδρα, αλλά επίσης την επαφή της με τον κεντρικό θηλυκό της εαυτό.
Σε αυτό το σημείο η Ψυχή γίνεται δεκτή στον Όλυμπο, οδηγημένη εκεί από τον Ερμή, θεοποιημένη, και ενωμένη για πάντα με τον Έρωτα. Εδώ ο Ερμής εκπληρώνει για μια ακόμη φορά την αληθινή και ταιριαστή σε αυτόν λειτουργία του «ψ υ χ ο π ο μ π ο ύ», του οδηγού ψυχών. Όταν υπηρετούσε την Αφροδίτη στην αρχή, δεν ήταν τίποτε περισσότερο από ένας «αγγελιοφόρος των θεών», η δευτερεύουσα και εύκολα γελοιοποιούμενη φιγούρα του ρωμαϊκού πανθέου. Αλλά τώρα που η Ψυχή αποκτά την αθανασία που έχει κερδίσει, λυτρώνεται επίσης και ο Ερμής, ξανακερδίζοντας την αρχική μυθική του μορφή· η πραγματική ερμηνευτική του ιδιότητα σαν οδηγού της θηλυκής ψυχής γίνεται ορατή.
Με την αποδοχή της Ψυχής στον Όλυμπο σαν γυναίκας του Έρωτα, μια κοσμογονική εξέλιξη για το θηλυκό και για όλη την ανθρωπότητα εκδηλώνεται στον μύθο. Ιδωμένο από την άποψη του θηλυκού, αυτό σημαίνει ότι η ατομική ικανότητα της ψυχής να αγαπά είναι θεϊκή, και ότι η μεταμόρφωση μέσω της αγάπης είναι ένα μυστήριο που θεοποιεί. Αυτή η εμπειρία της θηλυκής ψυχής παίρνει ιδιαίτερη σημασία μέσα στο πλαίσιο του αρχαίου πατριαρχικού κόσμου, με τη συλλογική ύπαρξη του θηλυκού, υποταγμένου στον κανόνα της αρχής της γονιμότητας.
Το ανθρώπινο στοιχείο πήρε τη θέση του στον Όλυμπο, αλλά αυτό δεν έγινε από έναν αρσενικό, θεοποιημένο ήρωα, αλλά από μια ψυχή που αγαπάει. Η ανθρώπινη γυναικεία φύση έχει ανεβή ατομικά στον Όλυμπο, και εδώ, στην τελειότητα που έχει επιτευχθή με το μυστήριο της αγάπης, η γυναίκα στέκεται δίπλα στα αρχέτυπα του ανθρωπίνου γένους, τους θεούς. Και κατά παράδοξο τρόπο, κέρδισε αυτήν τη θεϊκή θέση ακριβώς μέσω της θνητότητάς της, του περάσματος μέσα από τον θάνατο στην αναγέννηση και την ανάσταση του Έρωτα, που κάνει την Ψυχή θεϊκή σε ένα μυστήριο μεταμόρφωσης, που τη μεταφέρει πέρα από την απανθρωπία του «αποκλειστικά θεϊκού», όπως το καταλάβαιναν οι αρχαίοι.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μάς δίνεται η δυνατότητα να καταλάβουμε ένα τελευταίο πρόβλημα, αυτό του παιδιού που γεννήθηκε από την ένωση της Ψυχής με τον Έρωτα. Αυτό το παιδί, που η αύξησή του συνοδεύει ολόκληρη την ανάπτυξη της Ψυχής και τον Γολγοθά της, αναφέρεται για πρώτη φορά ακριβώς όταν η Ψυχή αποκαλύπτει τα πρώτα σκιρτήματα της ανεξαρτησίας της. Μετά την πρώτη επίσκεψη των αδελφών, ο Έρωτας λέει στην Ψυχή για την εγκυμοσύνη της, και προφέρει τις μυστηριώδεις λέξεις: «Η μήτρα σου, η μέχρι τώρα παιδική, φέρνει μέσα της ένα παιδί όμοιο με εσένα. Εάν κρατήσης σιωπηλά το μυστικό μου, θα γίνη θεός· εάν το φανερώσης, θνητός».
Τί μπορεί να σημαίνουν αυτές οι λέξεις; Τους δίνουμε υπερβολικό βάρος, όταν υποθέτουμε ότι πρέπει να ερμηνευθούν; Γιατί η Ψυχή τελικά πράγματι γεννάει ένα θεϊκό παιδί, και θα φαινόταν εκ πρώτης όψεως ότι κάθε άλλο παρά κρυφό κράτησε το «μυστικό» - αν το περιεχόμενό του ήταν οπωσδήποτε η αορατότητα του Έρωτα. Αφού πρέπει να αποκλείσουμε αυτήν την ερμηνεία, προκύπτει το ερώτημα: Ποιο ήταν το μυστικό που η Ψυχή δεν έπρεπε να βεβηλώση;
Τα αληθινό και ανέκφραστο μυστήριο, το «μυστικό» που δεν πρέπει να «φανερωθή» και να βεβηλωθή, βρίσκεται στην εσωτερική πιστότητα της ανθρώπινης Ψυχής στη μυστηριώδη και ‘απίθανη’ αγάπη της, και στην ουσιαστική μεταμόρφωση από την οποία περνάει μέσω της σχέσης της με τον θεϊκό της σύντροφο. Γιατί, κοιταγμένη «απ’ έξω», όπως τη βλέπει η Αφροδίτη και οποιοσδήποτε άλλος, αυτή η αγάπη είναι ένας παραλογισμός και ένα παράδοξο· είναι κάτι και απαγορευμένο και αδύνατο. Το πραγματικό μυστικό τηρείται από την Ψυχή ακόμη και σε αντίθεση με τον ίδιο τον Έρωτα και παρά την αντίστασή του, επειδή το ανέκφραστο μυστικό της αγάπης της εκφράζεται μόνο μέσα από την ζωή της Ψυχής, μέσα από τις πράξεις της και τη μεταμόρφωσή της. Παρ’ όλο που η Ψυχή αποκαλύπτει ό,τι είναι δυνατόν να αποκαλυφθή, αυτός ο εσωτερικός πυρήνας της αγάπης της διατηρεί την ουσία του σαν ένα αφανέρωτο μυστικό μέσα της. Ακόμη και ο ίδιος ο Έρωτας γίνεται ικανός να το διακρίνη μόνο μέσω της αυτοθυσίας της Ψυχής, επειδή η κατανόηση τού τί είναι η αγάπη και το αληθινό μυστικό της γίνεται προσιτή σε αυτόν, γίνεται γι’ αυτόν ζωντανή εμπειρία, μόνο μέσω της αγάπης της Ψυχής. Μέχρι τότε είχε δοκιμάσει την αγάπη μόνο στο σκοτάδι, σαν ένα ακόλαστο παιχνίδι, σαν μια επίθεση αισθησιακού πόθου στην πρόθυμη υπηρεσία της Αφροδίτης· αλλά μέσω της πράξης της Ψυχής τη δοκιμάζει τώρα σαν ένα έργο της προσωπικότητας, που οδηγεί μέσω του πόνου στη μεταμόρφωση και τον φωτισμό.
Ο γάμος θανάτου, η ζωή στον παράδεισο του ασυνειδήτου, η πάλη με τον δράκοντα, ο Γολγοθάς των τεσσάρων άθλων, το ταξίδι στον Κάτω Κόσμο και η απόκτηση της πολύτιμης ουσίας, η αποτυχία σαν δεύτερος θάνατος – που στον μύθο παίρνει συχνά τη μορφή της φυλάκισης (σημ: Βλ. στο βιβλίο μου: «Καταγωγή και ιστορία του ανθρώπινου συνειδητού», σελ.319), η λύτρωση, ο ιερός γάμος, η ανάσταση, η αναγέννηση της Ψυχής σαν θεάς, και η γέννηση του παιδιού – αυτά δεν είναι ξεχωριστά αρχετυπικά μοτίβα· αντιπροσωπεύουν ολόκληρο το φάσμα των αρχετύπων, που δεν εμφανίζεται μόνο σε μύθους και παραμύθια αλλά παρουσιάζεται επίσης και στα μυστήρια, και έχει δείξει επίσης αναρίθμητες παραλλαγές της βασικής δομής του στα θρησκευτικά συστήματα, όπως για παράδειγμα στον Γνωστικισμό. Αυτή η μυστηριακή πορεία δεν συνίσταται μόνο σε δράση· συνήθως το νόημά της βρίσκεται στην αύξηση της γνώσης. Αλλά εδώ, όπως και στα Ελευσίνια μυστήρια, το πράγμα παίρνει μια μορφή. Δεν πρόκειται για ένα μυστήριο της γνώσης, δηλαδή του λόγου, αλλά για ένα μυστήριο του Έρωτα. Και γι’ αυτό, το παιδί που γεννιέται, αντίθετα με τις προσδοκίες του Έρωτα (σημ.: Βλ. Weinreich: «Το παραμύθι του Έρωτα και της Ψυχής», στο έργο του Friedändre: «Παραστάσεις από την εθιμική ιστορία της Ρώμης». Βλέπε και την ιστορία του Απουλήιου, όταν ο Έρωτας αναγγέλλει στην Ψυχή την εγκυμοσύνη της), είναι κορίτσι.
Στην αγάπη της για τον Έρωτα, η Ψυχή δεν είναι μόνο διαφορετική από την Αφροδίτη, ή οποιαδήποτε άλλη θεά· είναι κάτι εντελώς καινούργιο. Ο θρίαμβος της αγάπης της Ψυχής και η άνοδός της στον Όλυμπο ήταν ένα γεγονός που επηρέασε βαθειά το ανθρώπινο γένος για δύο χιλιάδες χρόνια. Επί δύο χιλιετίες το μυστηριακό φαινόμενο του Έρωτα έχει καταλάβει το κέντρο της ψυχικής ανάπτυξης και του πολιτισμού, της τέχνης και της θρησκείας. Ο μυστικισμός των μεσαιωνικών καλογραιών, η ευγενική αγάπη των τροβαδούρων, η αγάπη του Δάντη για την Βεατρίκη, το αιώνιο θήλυ του Faust – όλα αντανακλούν αυτήν την ακατάπαυστη μυστηριακή ανάπτυξη της ψυχής στη γυναίκα και τον άνδρα. Αυτή η ανάπτυξη έφερε και καλό και κακό, αλλά αποτέλεσε οπωσδήποτε ένα ουσιαστικό στοιχείο ζύμωσης στην ψυχική και πνευματική ζωή της Δύσης μέχρις τις ημέρες μας.
Η αγάπη της Ψυχής για τον θεϊκό εραστή της είναι ένα κεντρικό μοτίβο στον ερωτικό μυστικισμό όλων των εποχών, και η αποτυχία της Ψυχής, η τελική της αυτο-εγκατάλειψη, και ο θεός που πλησιάζει σαν σωτήρας αυτήν ακριβώς τη στιγμή, αντιστοιχούν ακριβώς στην υψηλότερη φάση μυστικιστικής έκστασης, στην οποίαν η ψυχή αυτοπαραδίδεται στη θεότητα.
Γι’ αυτόν τον λόγο λέγεται στην ιστορία ότι «στη γλώσσα των θνητών» το παιδί της Ψυχής «ονομάζεται Ηδονή». Αλλά στη γλώσσα του ουρανού – και είναι ένα ουράνιο παιδί αυτό που η θεοποιημένη Ψυχή γεννάει στον ουρανό – αυτό το παιδί είναι η μυστική χαρά που σε όλους τους λαούς περιγράφεται σαν ο καρπός της υψηλότερης μυστικής ένωσης. Είναι «η Χαρά η ίδια, αλλά έχοντας ξεπεράσει τον αισθησιασμό» . ( Σημ.: Βλέπε: Tejobindu, Upanisad αρ.8. Στο βιβλίο του Leussen: 60 Upanisads, σ. 605).
Η «γέννηση του θεϊκού παιδιού» και η σημασία του μάς είναι γνωστά από τη μυθολογία, αλλά ακόμη πιο ολοκληρωμένα από όσα έχουμε μάθει από τη διαδικασία της εξατομίκευσης. (Σημ.: Βλέπε τα έργα του Jung: «Το μυστικό του χρυσού λουλουδιού», « Η ψυχολογία του αρχετύπου του παιδιού», «Ψυχολογία και Αλχημεία», κ.τ.λ.) Ενώ σε μια γυναίκα η γέννηση του θεϊκού γιου σημαίνει μιαν ανανέωση και θεοποίηση της πλευράς του animus-πνεύματός της, η γέννηση της θεϊκής κόρης αντιπροσωπεύει μιαν ακόμη πιο κεντρική διαδικασία, που έχει σχέση με τον εαυτό της γυναίκας και με την ολότητα.
Είναι μια από τις βαθύτερες ενορατικές ιδέες του μύθου το ότι τελειώνει με τη γέννηση μιας κόρης που είναι η Ηδονή-Χαρά-Ευδαιμονία. Αυτή η τελευταία πρόταση, που σχετίζεται με την υπερβατική γέννηση της κόρης, που στην πραγματικότητα υπερβαίνει τον ίδιο τον μύθο, υποδηλώνει ένα κομμάτι εσωτερικής θηλυκής εμπειρίας που δεν επιδέχεται περιγραφή, και σχεδόν δεν επιδέχεται κατανόηση, αν και εκδηλώνεται επανειλημμένα σαν η αποφασιστική, οριακή εμπειρία της ψυχής και της ψυχικής ζωής.
(συνεχίζεται)
Aμέθυστος
Ερώτηση:
ΑπάντησηΔιαγραφήΠοιο ειναι το πρώτο πραγμα που εχει υποφέρει απο την Πτώση του ανθρώπου;
Απάντηση:
Μα ο...ΈΡωτας!
Αλλοιώθηκε!
Τιποτα σημερα δεν ειναι όπως ήτανε τότε!
ή να το πω και αλλιως:
Αν σημερα, και ο Ερωτας διατηρει την δυναμικη του, την Ομορφιά του, το Καλλος του...
..φαντάζεστε ποσο πιο ΟΜΟΡΦΟΣ ητανε στον Παράδεισο...πριν την Πτώση;
Μυρμιδόνας
Αυτή είναι η ζωή του άνδρα...
ΑπάντησηΔιαγραφήΌταν ο Θεός δημιούργησε το γάιδαρο του είπε: "Θα δουλεύεις από το πρωί ως το βράδυ και θα κουβαλάς βαριά πράγματα στην πλάτη σου. Θα τρως χόρτο και θα έχεις λίγη νοημοσύνη, θα ζεις 50 ΧΡΟΝΙΑ".
Τότε ο γάιδαρος απάντησε: "50 χρόνια ζωή είναι πολύ σκληρό. Δώσε μου μόνα 30 χρόνια".
Έτσι και έγινε.
Μετά ο Θεός δημιούργησε τον σκύλο και του είπε: "Σαν σκύλος θα φυλάς την ιδιοκτησία του ανθρώπου και θα είσαι ο πιο αφοσιωμένος φίλος του. Θα τρως ότι περισσεύει από τον άνθρωπο και θα ζεις 25 ΧΡΟΝΙΑ".
Τότε ο σκύλος απάντησε: "Θεέ μου 25 χρόνια τέτοια ζωή δεν αντέχεται. Δώσε μου μόνο 10χρόνια"
Έτσι και έγινε.
Μετά ο Θεός δημιούργησε τον πίθηκο και του είπε: "Θα πηδάς από δέντρο σε δέντρο. Θα κάνεις το γελωτοποιό και θα ζεις για 20 ΧΡΟΝΙΑ".
Τότε ο πίθηκος απάντησε: "Θεέ μου, 20 χρόνια σαν γελωτοποιός του κόσμου πάει πολύ. Δώσε μου μόνο 10 χρόνια".
Έτσι και έγινε.
Τελικά ο Θεός δημιούργησε τον άνδρα και του είπε: "Είσαι άνδρας το μόνο λογικό ον που θα κατοικεί στη γη. Θα χρησιμοποιείς την νοημοσύνη σου για να επιβάλλεσαι στα άλλα δημιουργήματα. Θα εξουσιάζεις τη γη και θα ζεις για 20 ΧΡΟΝΙΑ"
Τότε ο άνδρας απάντησε: "Θεέ μου, να είμαι άνδρας μόνο για 20 χρόνια δεν αρκεί. Δώσε μου σε παρακαλώ τα 20 χρόνια που άφησε ο γάιδαρος, τα 15 χρόνια που άφησε ο σκύλος και τα 10 χρόνια που άφησε ο πίθηκος".
Έτσι και έγινε.
Από τότε ο άνδρας ζει 20 χρόνια σαν άνδρας, μετά παντρεύεται και...
...δουλεύει 20 χρόνια σαν γάιδαρος και από το πρωί ως το βράδυ κουβαλά τα βάρη.
Μετά αποκτά παιδιά και ζει 15 χρόνια σαν σκύλος φρουρώντας το σπίτι και την περιουσία του, τρώγοντας ότι περισσεύει από την οικογένεια και αφού γεράσει πια...
...ζει σαν πίθηκος, συμπεριφέρεται σαν χαζός και κάνει τον γελωτοποιό στα εγγόνια του.
ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΑ !!!!!