Marie Louise von Franz --- Puer aeternus (31)

Συνέχεια από: Πέμπτη, 15 Δεκεμβρίου 2011  

Puer aeternus

Μέρος δεύτερο

Μια πραγματική περίπτωση

5 Το μεγάλο όνειρο 2

Με ποια μορφή εμφανίζεται μια τέτοια “συντριβή”, το είδαμε στην περίπτωση του νεαρού άνδρα που έπαθε πολιομυελίτιδα, και στην περίπτωση του άλλου νεαρού που μετά την απάτη, στην οποία παρασύρθηκε, κατέληξε στην φυλακή. Μπορεί όμως η “συντριβή” να λάβει χώρα εντελώς εσωτερικά, χωρίς να φαίνεται τόσο πολύ στον εξωτερικό κόσμο. Τότε ένας τέτοιος άνδρας, αντί να γίνει ένας λαμπρός Puer, γίνεται ξαφνικά ένας κυνικός, πικραμένος γέρος. Η λαμπρότητα μεταμορφώνεται σε κυνική απογοήτευση, και ο άνδρας δείχνει πρόωρα γερασμένος, δεν έχει πια καμιά πίστη και κανένα ενδιαφέρον. Είναι εντελώς απογοητευμένος και για τον λόγο αυτόν χάνει την δημιουργικότητά του, κάθε ίχνος από elan vital και κάθε σχέση με το πνευματικό. Τότε γίνονται τα λεφτά, η φιλοδοξία και ο πόλεμος ενάντια στους συναδέλφους το πιο σημαντικό περιεχόμενο. Όλα τα άλλα εξαφανίζονται μαζί με τον ρομαντισμό της νιότης. Το πρόσωπο ενός τέτοιου άνδρα έχει συνήθως μια πικραμένη έκφραση. Η επόμενη περίπτωση απεικονίζει ξεκάθαρα τα παραπάνω:

Ένας πολύ ρομαντικός νεαρός άνδρας, που ήταν τύπος Don Juan, και είχε θετικό μητρικό σύμπλεγμα, παντρεύτηκε και οικοδόμησε την επαγγελματική του καριέρα. Δυστυχώς σε κάποια στιγμή είχε αποφασίσει, να επιστρέψει μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του στην πόλη όπου ζούσαν οι γονείς του. Φυσικά υπήρξαν οι συνηθισμένες προστριβές μεταξύ της γυναίκας του και των πεθερικών της. Ο άνδρας αυτός είχε καλή σεξουαλική σχέση με την γυναίκα του, ελάχιστη όμως ανθρώπινη επαφή, ώστε στην πραγματικότητα την δεν γνώριζε. Eίχε επίσης μεγάλες ψευδαισθήσεις για την μάνα, την οποία λόγω θετικού μητρικού συμπλέγματος είχε εξιδανικεύσει, όπως και την γυναίκα του. Όταν ξεκίνησαν οι προστριβές δεν μπορούσε να κάνει τίποτα, εκτός από το να είναι απογοητευμένος από την συμπεριφορά των δυο γυναικών. Η κάθε μια τον έπαιρνε ξεχωριστά και του αράδιαζε δηλητήρια εναντίον της άλλης, ψέματα, συκοφαντίες και ξεσπάσματα -τα συνηθισμένα όπλα των γυναικών σε τέτοιες περιστάσεις. Αυτός έπεσε κυριολεκτικά από τα σύννεφα και παραιτήθηκε. Πήγαινε απλά στην δουλειά του και προσπαθούσε να αγνοεί τις γάτες που πολεμούσαν, και του έκαναν την ζωή κόλαση. Και αντί να τις φωνάξει που και που, αυτός δεν έπαιρνε θέση απένaτι τους. Όταν τον είχα ξαναδεί, ήμουν σοκαρισμένη από την τρομακτική αλλαγή που υπέστη. Ήταν ένας απογοητευμένος, χλωμός άνδρας με πικραμένη όψη. Τον ρώτησα πως τα πάει επαγγελματικά, και μου είπε πως όλα πήγαιναν καλά, πως είχε πολλά να κάνει , και τότε βγήκαν όλα στη επιφάνεια. Δεν παραδεχόταν ότι ήταν απογοητευμένος, αλλά θεωρούσε πως έτσι ήταν η ζωή, και πως ο ίδιος είχε αντιμετωπίσει πολύ καλά την κατάσταση, με πρακτικό τρόπο. Δεν είχε όμως συνειδητοποιήσει το συναισθηματικό σοκ. Και τότε μου διηγήθηκε το εξής αρχετυπικό όνειρο:

Είχε έρθει σε μια περίεργη πόλη όπου ζούσε ένας πρίγκηπας, ο οποίος αγαπούσε μια όμορφη γυναίκα. Αυτή όμως είχε γίνει σταρ του κινηματογράφου και τον εγκατέλειψε, και αυτός ήταν τώρα αρραβωνιασμένος με μια άλλη γυναίκα. Ήταν όμως αμφίβολο αν το αίσθημα του ήταν το ίδιο ισχυρό. Φαίνεται πως αγαπούσε ακόμα την πρώτη γυναίκα, στην οποία είχε δώσει ως αποχαιρετιστήριο δώρο ένα κόσμημα το οποίο είχε κατασκευαστή ειδικά γι' αυτήν -ένα τεράστιο διαμάντι με την μορφή ενός δακρύου. Ο ονειρευόμενος βρίσκεται ξαφνικά σε κάποιον δρόμο αυτής της περίεργης πόλης, και βλέπει τον πρίγκηπα μαζί με την δεύτερη γυναίκα του. Την είχε τυλίξει με το χέρι του. Πολλά αυτοκίνητα έτρεχαν με μεγάλη ταχύτητα πάνω στον δρόμο, και ο ονειρευόμενος νόμισε πως θα χτυπούσαν το ζευγάρι. Αυτοί όμως κατάφεραν να περάσουν τον δρόμο και πήγαν σε μια σκοτεινή αυλή, σε μια πολύ βρώμικη γειτονιά. Βλέπει ξαφνικά σκοτεινούς άνδρες να πηδούν από τα γύρω κτήρια και να θέλουν να επιτεθούν στον πρίγκηπα. Εκεί όμως αλλάζει το σκηνικό, και ο ονειρευόμενος κειτόταν χτυπημένος πάνω στο οδόστρωμα, αλλά δεν ήταν νεκρός. Διερωτούνταν αν οι δράστες ήταν ακόμα εκεί ή αν θα ερχόταν βοήθεια.

Στο όνειρο αυτό βλέπουμε πως ο πρίγκηπας είναι το αρχέτυπο του Puer aeternus, με τον οποίο ο ονειρευόμενος δεν ταυτίζεται πια. Ο άνδρας αυτός ξέπεσε από την ταύτισή του με τον πρίγκηπα, και η αυτόνομη μορφή μέσα του δεν είναι πια ο Puer aeternus, αλλά ο πρίγκηπας. Κάπου δέκα χρόνια πριν, ο ίδιος ήταν ο πρίγκηπας, ένας κλασικός Puer aeternus, αλλά τώρα μπήκε στην πραγματικότητα. Απελευθερώθηκε από την ταύτιση με αυτό το αρχέτυπο, το οποίο όμως ζει ακόμα μέσα στην ψυχή του, αυτονομημένο από το εγώ του. Όταν το εγώ απελευθερώνεται από αυτήν την ταύτιση, τότε η μορφή, η οποία ήταν προηγουμένως ένα μείγμα νηπιακής σκιάς και εαυτού, γίνεται ένα καθαρό σύμβολο του εαυτού. Ο συνειρμός του για το όνειρο ήταν, πως ο πρίγκηπας αγαπούσε μια όμορφη γυναίκα, η οποία ως σταρ του αμερικάνικου κινηματογράφου κατάντησε σε μια φτηνή εξωστρέφεια. Αυτή είναι μια κανονική ανάπτυξη, όπου ένα μέρος της άνιμα παραπλανά τον άνδρα και τον τραβά στην ζωή. Ήταν το μέρος το οποίο τον οδήγησε στο να παντρευτεί, το εξώθησε στην καριέρα, και που τον ενέπλεξε στην ζωή (έκανε οικογένεια, έψαξε να βρει διαμέρισμα να μείνει....). Με ένα μέρος της θέλησης του για ζωή θαύμαζε την ζωή. Αυτό ήταν εντάξει, αλλά ο ρομαντικός πρίγκηπας εγκαταλείφθηκε, δεν μπορούσε να ακολουθήσει αυτό το μέρος της ζωής. Έτσι ο πρίγκηπας διάλεξε μια άλλη γυναίκα για νύφη, που σημαίνει πως ένα άλλο μέρος της άνιμα - πιθανόν όχι η εξωγαμική αλλά η ενδογαμική πτυχή- συνδέεται με τον εαυτό.

Κατά την περίοδο ανάπτυξης της άνιμα, οι νεαροί έχουν συχνά μια φίλη, την οποία θαυμάζουν, αλλά δεν μπορούν να παντρευτούν, γιατί είναι ακόμα πολύ νέοι, και αργότερα παντρεύονται ένα άλλο τύπο γυναίκας. Στην ηλικία όμως μεταξύ των 40 και 50 αναδύεται συχνά η εικόνα της άνιμα την οποία θαύμαζαν, και παίζει συνήθως τον ρόλο εκείνης της μορφής της άνιμα, η οποία οδηγεί στον εαυτό. Αυτή η πτυχή της άνιμα αναλαμβάνει τον ρόλο της Βεατρίκης του Δάντη, δηλαδή της οδηγού στο εσωτερικό του ανθρώπου, ενώ μια άλλη πτυχή τον σαγηνεύει και τον οδηγεί στον γάμο και στην ζωή. Μπορούμε να πούμε λοιπόν, πως υπάρχει μια εξωγαμική άνιμα, και λόγω αυτής η εμπλοκή στην εξωτερική ζωή, αλλά και μια ενδογαμική πτυχή της ίδιας εικόνας, η οποία μένει μέσα, και αργότερα στην ζωή, γίνεται οδηγός προς την πραγμάτωση της εσωτερικής ζωής. Η νέα νύφη αυτού του απογοητευμένου άνδρα θα ήταν αυτή η ενδογαμική πτυχή της άνιμα, αυτή όμως δεν είναι συγκεκριμένη, δεν είναι ακόμα σαφής, και ο ίδιος δεν έχει ακόμα καταλάβει τι σημαίνει.

Ο  πρίγκηπας δίνει στην σταρ ένα διαμάντι που μοιάζει με δάκρυ, πράγμα που εκφράζει σαφώς την στενοχώρια του για την φυγή της, και υπονοεί πως αυτός αναγνωρίζει την μεγάλη αξία της, και γι' αυτό είναι τόσο συγκινημένος από τον αποχαιρετισμό. Πιθανόν να έμενε προσκολλημένος πάνω της εάν δεν τον εγκατέλειπε. Παρ' όλη την πικραμένη και βασανισμένη εμφάνιση του, ο ονειρευόμενος δεν είχε ακόμα συνειδητοποιήσει πόσο πολύ υπέφερε από την απογοήτευση για την ζωή του, πόσο εξαπατημένος αισθανόταν, επειδή ήταν περιπλεγμένος στην συνηθισμένη ανθρώπινη, πολύ ανθρώπινη ζωή πάνω σε αυτόν τον πλανήτη. Ο πρίγκηπας μέσα του αναπολούσε κατά κάποιο τρόπο την χαμένη ζωτική ενέργεια (elan vital), η οποία τον  είχε ελκύσει στην ζωή, και τώρα είχε εξαφανιστεί. Όταν πια έχει συνδεθεί με αυτή την νέα μορφή της άνιμα, η οποία στρέφεται προς την εσωτερική ανάπτυξη, τότε τα αυτοκίνητα σχεδόν τον χτυπάνε, καθώς περνάει στην άλλη πλευρά του δρόμου.

Όταν ένας άνδρας στρέφεται προς την εσωτερική του ζωή, τότε η πορεία της εξωτερικής ζωής στρέφεται εναντίον του. Η εξωτερική πορεία απαιτεί από ένα άνδρα που έφτιαξε οικογένεια, να συνεχίσει την οικοδόμηση της καριέρας του, να κερδίσει περισσότερα λεφτά, να πάρει καλύτερες θέσεις εργασίας, και προσπαθεί να γίνει boss και superboss. Στο σημείο αυτό όμως, ο ονειρευόμενος ο οποίος ήταν μέσης ηλικίας, θα έπρεπε να τα εγκαταλείψει όλα αυτά και να στραφεί προς μια άλλη σφαίρα της ζωής. Δεν έχει όμως στήριγμα για την ανάγκη του αυτή - ο ρυθμός και οι απαιτήσεις του εξωτερικού βίου τον απειλούν. Ο ονειρευόμενος βρισκόταν στην πραγματικότητα σε μια κατάσταση πλήρους υπερκόπωσης. Ήταν πολύ επιτυχημένος, και γι' αυτό ήταν πολύ δύσκολο γι' αυτόν να παραδεχθεί, πως παρ' όλη την μεγάλη επιτυχία στον εξωτερικό βίο, είχε την όψη ενός πικραμένου γέρου.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος