Ο ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΙΔΕΑΛΙΣΜΟΥ (8)

Συνέχεια από Τετάρτη, 24 Απριλίου 2013

του HENRI DE LYBAC

 
ΣΕΛΛΙΝΓΚ (4)

Ας τονίσουμε πριν συνεχίσουμε πως ακόμη και ανάμεσα στους στοχαστές προτεσταντικών καταβολών, το πνεύμα του Ιωακείμ ντα Φιόρε είναι το αντίστροφο ακριβώς του πνεύματος της Μεταρρυθμίσεως. Καθότι η Μεταρρύθμιση απαιτεί να ξαναβρεί τον αυθεντικό πρωταρχικό Χριστιανισμό.

Έτσι λοιπόν ο Σέλλινγκ (F.W.J. Schelling) διευκρινίζει πως η εμφανής πρόθεση του Χριστού ξεκινά, καθώς μας λέει ότι η εξουσία ανήκε στον Πέτρο και συνέχιζε από αυτόν. Αυτό όμως δεν μπορεί να συνδυαστεί με την εκπληκτική κλήση του Παύλου, ο οποίος έχει το αποστολικό του αξίωμα κατευθείαν από τον Κύριο και λόγω αυτού του γεγονότος είναι ανεξάρτητος από τον Πέτρο. Ο Παύλος προφυλάσσεται με επιμονή από κάθε σημείο υποταγής απέναντι στον αρχηγό των Δώδεκα: φαίνεται λοιπόν εξ' αυτού πως είχε καθαρή συνείδηση ότι αντιπροσωπεύει μια διαφορετική Αρχή από εκείνη του Πέτρου, τέτοια που διαφεύγει από την εξουσία του. Ο Πέτρος ενσαρκώνει ακριβώς την αρχή της εξουσίας και της αυθεντίας, από την οποία όλα έπρεπε να ξεκινήσουν. Είναι ο ιδρυτής κατεξοχήν και μάλιστα ακόμη παραπάνω είναι ο βράχος στον οποίο οικοδομείται η Εκκλησία. Για να μην κατανοείται με αυτόν τον τρόπο το κείμενο το Κατά Ματθαίον (16, 18), πρέπει να είμαστε τυφλωμένοι από το πνεύμα της μερικότητος. Αυτό το θεμέλιο, διαρκεί στην Ρωμαϊκή Εκκλησία. Κατόρθωσε, όπως και ο ίδιος ο Πέτρος, να απαρνηθεί περισσότερες φορές τον Δάσκαλό του: δεν σταμάτησε ποτέ να είναι η Εκκλησία του, και χωρίς την σταθερότητα, από την οποία δεν αποκόπηκε ποτέ, όλο το οικοδόμημα θα είχε γκρεμιστεί. Διατηρεί τον Ιστορικό δεσμό με τον Χριστό. Ακόμη και ο Λούθηρος την ονόμασε την Μητέρα του.

Όμως ο "αυστηρός της νομικισμός" δείχνει μια νόηση ακόμη εξωτερική της πίστεως που διατηρεί, έχει ακόμη την νοοτροπία της Παλαιάς Διαθήκης. Για να άνθισε το πνεύμα του Ευαγγελίου, έπρεπε να της αντιτεθεί, στον κατάλληλο χρόνο, η "αρχή της ελευθερίας", που ενσαρκώθηκε από τον Παύλο. Μετά τον καθολικισμό, ο ζυγός του οποίου, η τιμή που πλήρωσε για την σταθερότητά του, γινόταν όλο και πιο ανυπόφορος και αδικαιολόγητος, στο μέτρο που απομακρυνόταν από την καταγωγή του, από τις πηγές. Έπρεπε λοιπόν να αναδυθεί ο ανταγωνιστή του, λανθάνων από καταγωγής. Ο προτεσταντισμός. Όπως κάποτε ο Παύλος στην Αντιόχεια, η Μεταρρύθμιση υποχρεώθηκε να ορθωθεί εναντίον του Πέτρου. Αλλά όμως ούτε ο Πέτρος ούτε ο Παύλος, ο καθένας  για λογαριασμό του, ούτε και οι δύο μαζί, αρκούν για να πραγματοποιηθεί η Εκκλησία στην πληρότητά της. Εξάλλου ο προτεσταντισμός είναι μια αντίθεση μόνον και δεν μπορεί ακόμη να είναι παρά μια μεσολαβητική στιγμή. Όπως ο Πέτρος έχει την ανάγκη του Παύλου, ο Παύλος έχει την ανάγκη του Πέτρου: χωρίς την ιστορική αρχή του Πέτρου, η ιδεαλιστική αρχή του Παύλου, χωρίς ρίζες, θα ήταν μόνον καταστροφική.

Όλο αυτό είναι ένα «πέρασμα» και κατανοημένο σαν τέτοιο, έρχεται να βοηθήσει τον ανταγωνιστή του για να ανοίξει με αυτόν τον δρόμο προς μια ανώτερη σύνθεση (την οποία πέτυχε εδώ που τα λέμε ο Νίτσε με τον Ζαρατούστρα και τον Αντίχριστο). Όταν λοιπόν, λόγω της Μεταρρύθμισης, η ενότης της Εκκλησίας θα εσωτερικευθεί, θα γίνει συνειδητή και ελεύθερη, δηλαδή στ' αλήθεια Καθολική, η Μεταρρύθμιση θα τελειώσει, δεν θα έχει πια κανέναν άλλον λόγο υπάρξεως.

Από το μέρος της η Ρωμαϊκή Εκκλησία θα θυμηθεί τον λόγο του Κυρίου στον Πέτρο και σαν τον Πέτρο, θα χύσει δάκρυα μετανοίας. Τότε το έδαφος θα είναι ελεύθερο για την αυγή της μελλοντικής Εκκλησίας, "της Καθολική Εκκλησίας", οικοδομημένης με το πνεύμα, που θα μπορεί να υπάρχει μόνον μέσω της χριστιανικής νοήσεως. Κάτι που δεν προϋποθέτει την αφομοίωσή της στην "απόλυτη γνώση" και την απλή και καθαρή εκκοσμίκευσή της στο κράτος, αλλά την πραγματική της συγχώνευση με τις επιστήμες και την γενική γνώση. Θα είναι η «Εκκλησία του Ιωάννη». Και ίσως οι χρόνοι πλησιάζουν.

«Ο Ιωάννης δεν έχει ούτε την ζωντάνια ούτε την δύναμη του θεμελιωτού του Πέτρου, δεν έχει ούτε τον ορμητικό χαρακτήρα του Παύλου, ούτε την φωτοβόλο ιδιοφυΐα του, αλλά διαθέτει την απλότητα του Πέτρου και την διαλεκτική οξύτητα του Παύλου». «Στην αρχή έμεινε σιωπηλός, αλλά πρέπει να επανενώσει εξυπνώνοντάς τα, τον καθολικό νομικισμό και την προτεσταντική χάρη, στο ουράνιο και γλυκύ του πνεύμα. Είναι ο αγαπημένος Απόστολος του Χριστού, αυτός που ανήγγειλε το Άγιο πνεύμα. Η Εκκλησία του Ιωάννη δεν είναι η Ελληνική Εκκλησία, είναι η Εκκλησία που ακόμη πρέπει πάντοτε να έλθει. Θα είναι η δεύτερη, η νέα Ιερουσαλήμ, που ο Οραματιστής της Αποκαλύψεως θεώρησε να κατέρχεται από τον ουρανό. Θα επανενώσει όλους τους χριστιανούς που είναι σήμερα χωρισμένοι, θα δεχθεί στους κόλπους του τους Ιουδαίους και του Εθνικούς, θα υφίσταται καθ' εαυτή, χωρίς αντιπαραθέσεις και χωρίς όρια, χωρίς εξωτερική αυθεντία οποιουδήποτε τύπου, καθένας θα εντάσσεται ελεύθερα. Θα είναι η μόνη αληθινά λαϊκή θρησκεία, η θρησκεία της ανθρώπινης ράτσας κατέχοντας την υψηλότερη γνώση. Εάν είχαν να κτίσω μια Εκκλησία, θα την αφιέρωνα στον Ιωάννη».

Δεν υπονοεί πως ο Ιωάννης θα πραγματοποιούσε την Ιδανική Εκκλησία προβάλλοντας στον χριστιανισμό τα καθοριστικά φώτα της φιλοσοφίας του Σέλλινγκ; Τα πιο μεγάλα πνεύματα φτιάχνουν τέτοια όνειρα, στα οποία τελικώς πρέπει να βλέπουμε λιγότερη υπερηφάνεια παρά αγαθότητα.

Υποκινημένος από την σφοδρή του επιθυμία για μια καθολική σύνθεση, ο Σέλλινγκ, θα ήθελε, σ' αυτή την Εκκλησία στην καθοριστική της μορφή, να συνεχίσει να ενώνει τον Πέτρο, τον Παύλο και τον Ιωάννη. Από εδώ ξεκινά μια σειρά από αντιφάσεις που φαίνονται ανεπίτρεπτες. «Ο Χριστιανισμός θα έπρεπε να εξαφανίσει και τις τελευταίες μορφές που διατήρησε από την Εκκλησία του Πέτρου, τα κιγκλιδώματα με τα οποία προσπάθησε να προστατευθεί, στην διάρκεια της πρώτης του φάσης. Από το άλλο μέρος όμως ούτε ο Παύλος θα μπορούσε να είναι κάτι χωρίς τον Πέτρο. Οι προτεσταντικές Εκκλησίες ζουν μόνο από την διαμαρτυρία τους και η πρώτη τους αρχή τις καταδικάζει στον κατακερματισμό, έτσι που να βεβαιωνόμαστε πως η καθολική μορφή της Εκκλησίας πρέπει να υφίσταται. Άλλη μία δυσκολία είναι η εξής: Η Μεταρρύθμιση η οποία επετεύχθη τον δέκατο έκτο αιώνα, είναι ανεπίστροφος, μη αντιστρεπτή, όμως ο Χριστιανισμός δεν μπορεί να είναι Γερμανικός από μια άλλη άποψη. Μόνον στους Μεταρρυθμισμένους χαρακτήρες μπορούμε να τον υπολογίσουμε δικό μας, διαφορετικά πρέπει να τον απαρνηθούμε».  

Όμως αυτή η αντίφαση ξεκαθαρίζει εάν θυμηθούμε πως ο ίδιος ο Σέλλινγκ δεν είχε δηλώσει πως ο ρόλος της Μεταρρυθμίσεως ήταν πρόσκαιρος; Πώς εάν η μοίρα της Μεταρρυθμίσεως είναι εκείνη της Γερμανίας που την γέννησε, εάν τα δύο αυτά είναι ενωμένα, τότε η απόλυτη ύπαρξη του ανθρώπου στην καθοριστική μορφή της Εκκλησίας, θα οφειλόταν στην θυσία της Γερμανίας;

Πάντοτε κατά τον Σέλλινγκ, ο Πέτρος, όπως ο Μωυσής, δεν θεμελιώνει το παρελθόν; Ο Παύλος σαν τον Ηλία δεν καθορίζει το παρόν; Και μόνον ο Ιωάννης, σαν τον Βαπτιστή, δεν ανακοινώνει ίσως το μέλλον;

(Συνεχίζεται)

Αμέθυστος