Ο Ψ Ε Ι Σ Τ Ο Υ Θ Η Λ Υ Κ Ο Υ (4)

Συνέχεια από Τετάρτη 4 Σεπτεμβρίου 2013
 Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΚΑΙ Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ  (συνέχεια)
ΤΟ ΕΡΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ (η ψυχή στόν προθάλαμο τής επιστήμης) 

(Σημ: Διάλεξη για τους σπουδαστές του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης, που δόθηκε πιθανόν τον Δεκέμβριο του 1922. Αρχικά τυπώθηκε στα Αγγλικά, μεταφρασμένη από τους C.F. και M.G. Baynes από το ανέκδοτο γερμανικό χειρόγραφο, στον τόμο «Συμβολές στην αναλυτική ψυχολογία» (Λονδίνο και Νέα Υόρκη, 1928). Για την παρούσα μετάφραση συμβουλευθήκαμε αυτήν του Baynes).

Σας διαβεβαιώνω πως δεν είναι καθόλου με ελαφριά καρδιά που αναλαμβάνω να ανοίξω την συζήτησή σας για το ερωτικό πρόβλημα στους σπουδαστές διαβάζοντας μια γενική εργασία πάνω σε αυτό το θέμα. Μια τέτοια συζήτηση είναι ασυνήθιστη, και παρουσιάζει δυσκολίες εάν την αναλάβη κανείς να πνεύμα σοβαρότητας και με την ανάλογη αίσθηση ευθύνης.

Η αγάπη είναι πάντα ένα πρόβλημα, όποια και αν είναι η ηλικία μας. Στην παιδική ηλικία, η αγάπη των γονιών από το παιδί είναι ένα πρόβλημα, και για τον ηλικιωμένο άνθρωπο το πρόβλημα είναι το τί έκανε την αγάπη του. Η αγάπη είναι μια μοιραία δύναμη, που η ισχύς της φθάνει από τον ουρανό μέχρι την κόλαση. Πρέπει, νομίζω, να κατανοήσουμε την αγάπη με αυτόν τον τρόπο, προκειμένου να είμαστε στοιχειωδώς δίκαιοι με τα προβλήματα που συνεπάγεται. Αυτά παρουσιάζουν ένα τεράστιο φάσμα και πολυπλοκότητα, και δεν περιορίζονται σε μια ιδιαίτερη περιοχή, αλλά καλύπτουν κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής. Η αγάπη μπορεί να είναι ένα ηθικό, κοινωνικό, ψυχολογικό, φιλοσοφικό, αισθητικό, θρησκευτικό, ιατρικό, νομικό ή βιολογικό πρόβλημα, για να αναφέρουμε μόνο λίγες από τις όψεις αυτού του πολυδιάστατου φαινομένου. Αυτή η εισβολή της αγάπης σε όλες τις συλλογικές σφαίρες της ζωής είναι, εντούτοις, μόνο μια δευτερεύουσα δυσκολία μπροστά στο γεγονός ότι η αγάπη είναι επίσης ένα έντονα ατομικό πρόβλημα. Επειδή αυτό σημαίνει πως κάθε γενικό κριτήριο και κανόνας χάνει την αξία του, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που οι θρησκευτικές αντιλήψεις, αν και συνεχώς κωδικοποιούνται στην πορεία της ιστορίας, πάντοτε, στην ουσία τους, είναι μια ατομική εμπειρία που δεν υποκλίνεται μπροστά σε κανένα παραδοσιακό κανόνα.

Και μόνη η λέξη «αγάπη» είναι καθεαυτή ένα εμπόδιο στην συζήτησή μας. Πραγματικά, τί δεν έχει ονομασθή «αγάπη»! Αρχίζοντας με το ύψιστο μυστήριο της Χριστιανικής θρησκείας συναντάμε, κατεβαίνοντας στα επόμενα στάδια, την  a m o r  D e i (θεϊκό έρωτα) του Ωριγένη, την  a m o r   i n t e l l e c t u a l i s  D e i  (πνευματικό θεϊκό έρωτα) του Sipoza, την πλατωνική αγάπη της Ιδέας, και την Gottesminne των μυστικών. Τα λόγια του Goethe μας εισάγουν στην ανθρώπινη διάσταση της αγάπης:

Τώρα ας κοιμηθούν τα άγρια ένστικτα 
 και όλο το κακό που κάνουν. 
 Όταν η ανθρώπινη αγάπη αναδεύει στα βαθειά,
 κινείται επίσης και η αγάπη του Θεού.

Εδώ βρίσκουμε την αγάπη στον πλησίον, με την Χριστιανική όπως και με την βουδιστική έννοια της συμπάθειας, καθώς και την αγάπη για την ανθρωπότητα, όπως εκφράζεται στο κοινωνικό έργο. Μετά έρχεται η αγάπη κάποιου για την χώρα του και η αγάπη για ιδεολογικούς θεσμούς όπως η Εκκλησία. Έπειτα έχουμε την γονική αγάπη, πρώτα από όλα την αγάπη της μητέρας έπειτα την υιική αγάπη. Όταν ερχόμαστε στην συζυγική αγάπη αφήνουμε την σφαίρα του πνευματικού και μπαίνουμε στην ενδιάμεση περιοχή ανάμεσα στο πνεύμα και το ένστικτο. Εδώ η καθαρή φλόγα του Έρωτα βάζει φωτιά στην σεξουαλικότητα, και οι ιδεατές μορφές αγάπης – αγάπη των γονιών, της πατρίδας, του πλησίον κλπ – ανακατεύονται με το πάθος για προσωπική δύναμη και την επιθυμία για κατοχή και κυριαρχία. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε επαφή με το ένστικτο υποβιβάζει την αγάπη. Αντίθετα, η ομορφιά, η αλήθεια και η δύναμή της γίνονται τόσο πιο τέλειες όσο περισσότερο ένστικτο μπορεί να απορροφήση μέσα της. Μόνο αν το ένστικτο υπερισχύει έρχεται το ζώο στην επιφάνεια. Η συζυγική αγάπη μπορεί να είναι εκείνου του είδους για το οποίο ο Goethe λέει στο τέλος του Faust:

Το πνεύμα με την έλξη του τραβάει τα στοιχεία της ύλης, 
φτιάχνει δεσμούς 
που κανείς άνθρωπος ούτε άγγελος 
δεν γίνεται να καταστρέψη. 
 Διπλές φύσεις που χωριστά αυξήθηκαν 
και εσωτερικά ενώθηκαν 
 μονάχα με την αιώνια αγάπη μπορούν να διαιρεθούν.

Αλλά δεν χρειάζεται αναγκαστικά να είναι τέτοια η αγάπη. Μπορεί να θυμίζη τα λόγια του Nietzsche: «Δύο ζώα βρήκαν το ένα το άλλο». Η αγάπη του εραστή είναι πάλι κάτι δαφορετικό. Αν και το μυστήριο του γάμου λείπει, καθώς και η υπόσχεση της κοινής ζωής, αυτή η αγάπη μπορεί να μεταμορφωθή από την δύναμη της μοίρας ή από την ίδια την τραγική της φύση. Αλλά γενικά επικρατεί το ένστικτο, με την σκοτεινή του λάμψη ή τις λαμπιρίζουσες φλόγες του.

Και ακόμη δεν φθάσαμε στα όρια της αγάπης. Με τον όρο «έρωτας» εννοούμε επίσης την σεξουαλική πράξη σε όλα τα επίπεδα, από την επίσημα καθιερωμένη γαμήλια συμβίωση ως την βιολογική ανάγκη που σπρώχνει έναν άνδρα στις πόρνες, και στην ίδια την δουλειά που αυτές κάνουν ή αναγκάζονται να κάνουν με τον έρωτα.

Επίσης μιλάμε για «αγορίστικη αγάπη» εννοώντας την ομοφυλοφιλία, που μετά τους κλασσικούς χρόνους έχει χάσει την λάμψη της σαν κοινωνικός και εκπαιδευτικός θεσμός, και τώρα ζη μια άθλια τρομοκρατημένη ύπαρξη με το όνομα της διαστροφής και της αξιόποινης παράβασης, τουλάχιστον στην περίπτωση των ανδρών. Στις Αγγλο-σαξωνικές χώρες φαίνεται αντίθετα ότι η γυναικεία ομοφυλοφιλία σημαίνει πολύ περισσότερα από τον Σαπφικό συναισθηματισμό, επειδή κατά κάποιο τρόπο ενεργεί σαν κίνητρο για την κοινωνική και πολιτική οργάνωση  των γυναικών, ακριβώς όπως η ανδρική ομοφυλοφιλία ήταν ένας σημαντικός παράγοντας για την άνοδο της ελληνικής  π ό λ ε ω ς.

Τέλος η λέξη «έρωτας» θα πρέπει να εκταθή και να καλύψη όλες τις σεξουαλικές διαστροφές. Υπάρχει ο αιμομικτικός έρωτας, και ένας αυνανιστικός αυτοερωτισμός, που τον γνωρίζουμε σαν ναρκισσισμό. Η λέξη «έρωτας» περιλαμβάνει κάθε είδος σιχαμερής σεξουαλικής ανωμαλίας, καθώς και κάθε είδους απληστία που υποβιβάζει τον άνθρωπο στο επίπεδο του ζώου ή της μηχανής.

Έτσι βρισκόμαστε στην δύσκολη θέση να αρχίζουμε μια συζήτηση για ένα ζήτημα ή ιδέα, που το περίγραμμά της είναι από τα πιο αόριστα, και που η έκτασή της είναι σχεδόν απεριόριστη. Τουλάχιστον για τους σκοπούς αυτής της συζήτησης, θα θέλαμε να περιορίσουμε την έννοια της αγάπης στο πρόβλημα του πώς ένας νεαρός σπουδαστή θα έπρεπε να πλησιάση το σεξ. Αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνη, επειδή όλες οι έννοιες της λέξης «αγάπη» που ήδη ανέφερα μπαίνουν ενεργητικά μέσα στο ερωτικό πρόβλημα ενός σπουδαστή.

Μπορούμε, πάντως, να συμφωνήσουμε στο να συζητήσουμε τον τρόπο με τον οποίο το μέσο αποκαλούμενο φυσιολογικό άτομο συμπεριφέρεται κάτω από τις συνθήκες που ανέφερα. Παραβλέποντας το γεγονός ότι το «φυσιολογικό» άτομο δεν υπάρχει, βρίσκουμε, εντούτοις, αρκετές ομοιότητες ανάμεσα σε άτομα των διαφορετικών τύπων, που δικαιολογούν μια συζήτηση για το πρόβλημα του «μέσου» σπουδαστή. Όπως πάντοτε, η πρακτική λύση του προβλήματος εξαρτάται από δύο παράγοντες: τις απαιτήσεις και δυνατότητες του ατόμου, και τις περιβαλλοντικές συνθήκες.

Είναι καθήκον του ομιλητή να παρουσιάση μια γενική επισκόπηση του υπό συζήτηση θέματος. Φυσικά αυτό μπορεί να γίνη μόνο εάν, σαν γιατρός, μπορέσω να δώσω μια αντικειμενική εικόνα των πραγμάτων όπως είναι στην πραγματικότητα, αποφεύγοντας εκείνη την ξεπερασμένη ηθικιστική συζήτηση που καλύπτει το υποκείμενο με ένα μείγμα ντροπαλότητας και υποκρισίας. Εξ άλλου, δεν είμαι εδώ για να σας πω τι θα έπρεπε να γίνη. Αυτό θα έπρεπε να το αφήσουμε στους ανθρώπους που πάντα ξέρουν τι είναι το καλύτερο για τους άλλους.

Το θέμα μας είναι «το ερωτικό πρόβλημα στους σπουδαστές», και πιστεύω ότι «ερωτικό πρόβλημα» σημαίνει την σχέση ανάμεσα στα δύο φύλα, και δεν θα πρέπει να το ταυτίσουμε με το «σεξουαλικό πρόβλημα» στους σπουδαστές. Αυτό μας δίνει έναν χρήσιμο περιορισμό του θέματός μας, επειδή το ζήτημα του σεξ χρειάζεται να μας απασχολήση μόνο στον βαθμό που είναι ένα ερωτικό πρόβλημα, ή ένα πρόβλημα σχέσης. Έτσι μπορούμε να εξαιρέσουμε όλα εκείνα τα σεξουαλικά φαινόμενα που δεν αφορούν το πρόβλημα της σχέσης, όπως είναι οι σεξουαλικές διαστροφές (με εξαίρεση την ομοφυλοφιλία), ο αυνανισμός, και η συνουσία με πόρνες. Δεν μπορούμε να εξαιρέσουμε την ομοφυλοφιλία, επειδή πολύ συχνά είναι ένα πρόβλημα σχέσης· αλλά μπορούμε να εξαιρέσουμε την πορνεία, επειδή συνήθως δεν συνεπάγεται μια σχέση, αν και υπάρχουν εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Η μέση λύση στο ερωτικό πρόβλημα είναι, όπως γνωρίζετε, ο γάμος. Αλλά η πείρα δείχνει ότι αυτή η στατιστική αλήθεια δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση των σπουδαστών. Η άμεση αιτία γι’ αυτό είναι ότι ένας σπουδαστής γενικά δεν είναι σε θέση να ανοίξη σπίτι. Μια άλλη αιτία είναι η νεαρή ηλικία των περισσότερων σπουδαστών, που, είτε εξ αιτίας των ατελείωτων σπουδών τους, είτε εξ αιτίας της ανάγκης τους για ελευθερία να κινούνται από τόπο σε τόπο, δεν επιτρέπει ακόμη την κοινωνική σταθεροποίηση που συνεπάγεται ο γάμος. Άλλοι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπ’ όψη είναι η ψυχολογική ανωριμότητα, η παιδική προσκόλληση στο σπίτι και την οικογένεια, η σχετικά ανανάπτυκτη ικανότητα για αγάπη και υπευθυνότητα, η έλλειψη πείρας της ζωής και του κόσμου, οι τυπικές ψευδαισθήσεις της νεότητας, και ούτω καθεξής. Μια αιτία που δεν πρέπει να υποτιμηθή είναι η σοφή επιφυλακτικότητα των κοριτσιών-σπουδαστών. Ο πρώτος τους στόχος είναι να τελειώσουν τις σπουδές τους και να αναλάβουν ένα επάγγελμα. Επομένως απέχουν από τον γάμο, ιδίως από τον γάμο με έναν σπουδαστή, που όσο παραμένει σπουδαστής είναι ανεπιθύμητος σαν πιθανός σύζυγος για τους λόγους που ήδη αναφέραμε. Μια άλλη πολύ σημαντική αιτία για την σπανιότητα των γάμων ανάμεσα στους σπουδαστές είναι το ζήτημα των παιδιών. Συνήθως μόλις μια κοπέλλα παντρεύεται θέλει παιδί, ενώ ένας άνδρας μπορεί να ζήση αρκετά καλά για ένα διάστημα χωρίς παιδιά. Ένας γάμος χωρίς παιδιά δεν έχει ιδιαίτερη έλξη για μια γυναίκα· προτιμάει να περιμένη.

Τα τελευταία χρόνια, είναι αλήθεια πως οι γάμοι μεταξύ σπουδαστών είναι πιο συχνοί. Αυτό οφείλεται κατά ένα μέρος στις ψυχολογικές αλλαγές στην σύγχρονη κοσμοθεωρία μας, και κατά ένα άλλο μέρος στην διάδοση των αντισυλληπτικών μεθόδων. Οι ψυχολογικές αλλαγές που έχουν φέρει, μεταξύ άλλων, το φαινόμενο των συχνότερων γάμων μεταξύ σπουδαστών, είναι ίσως το αποτέλεσμα των πνευματικών αναστατώσεων των τελευταίων δεκαετιών, την συνολική σημασία των οποίων δεν είμαστε ακόμη ικανοί να συλλάβουμε. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι, εξ αιτίας της γενικής διάδοσης της επιστημονικής γνώσης και ενός πιο επιστημονικού τρόπου σκέψης, έχει επέλθει μια αλλαγή στην όλη σύλληψη του προβλήματος του έρωτα. Η επιστημονική αντικειμενικότητα έχει προκαλέσει μια επαναπροσέγγιση ανάμεσα στην «ιερή» ιδέα του ανθρώπου σαν ανώτερου όντος και σε αυτήν του ανθρώπου σαν φυσικού όντος, και έκανε δυνατό ο homo sapiens να πάρει την θέση του σαν ένα κομμάτι της φυσικής τάξης. Η αλλαγή αυτή έχει μια συναισθηματική καθώς και μια διανοητική πλευρά. Μια τέτοια άποψη επιδρά άμεσα επάνω στα αισθήματα του ατόμου, το οποίο αισθάνεται απελευθερωμένο από τους περιορισμούς ενός μεταφυσικού συστήματος και από εκείνες τις ηθικές κατηγορίες που χαρακτήριζαν την μεσαιωνική άποψη του κόσμου. Τα ταμπού που είχαν εμφανισθή με τον αποκλεισμό του ανθρώπου από την φύση δεν επικρατούν πια, και οι ηθικές κρίσεις, που σε τελευταία ανάλυση πάντα έχουν τις ρίζες τους στην θρησκευτική μεταφυσική της κάθε εποχής, έχουν χάσει την ισχύ τους. Μέσα στο παραδοσιακό ηθικό σύστημα όλοι γνωρίζουν τέλεια γιατί ο γάμος είναι «σωστός» και γιατί οποιαδήποτε άλλη μορφή έρωτα πρέπει να αντιμετωπίζεται με απέχθεια. Αλλά έξω από το σύστημα, μέσα στο στάδιο και το πεδίο μάχης της φύσης, όπου ο άνθρωπος αισθάνεται σαν το πιο προικισμένο μέλος της μεγάλης οικογένειας των ζώων, πρέπει να βρη και πάλι τον προσανατολισμό του. Η απώλεια των παλιών προτύπων και αξιών ισοδυναμεί, κατ’ αρχήν, με ηθικό χάος. Όλες οι προηγούμενα αποδεκτές μορφές αμφισβητούνται, οι άνθρωποι αρχίζουν να συζητούν πράγματα που για πολύ καιρό κρύβονταν πίσω από κάποια ηθική προκατάληψη. Ερευνούν με τόλμη τα πραγματικά δεδομένα και αισθάνονται μια ακαταμάχητη ανάγκη να καταγράψουν εμπειρίες, να γνωρίσουν και να καταλάβουν. Τα μάτια της επιστήμης είναι άφοβα και καθαρά· δεν υποχωρούν μπροστά στο κοίταγμα στο ηθικό σκοτάδι και τις βρώμικες γωνιές. Ο άνθρωπος σήμερα δεν μπορεί πια να επαναπαύεται σε μια από τις παραδοσιακές κρίσεις· πρέπει να ξέρη γιατί. Αυτή η αναζήτηση οδηγεί στην δημιουργία προτύπων αξιών.

Ένα από αυτά είναι η αξιολόγηση του έρωτα με τους όρους της υγιεινής. Μέσα από μια πιο ειλικρινή και πιο αντικειμενική συζήτηση για το σεξ, έχει διαδοθή πολύ περισσότερο μια γνώση των τεράστιων κινδύνων των αφροδίσιων νοσημάτων. Η υποχρέωση να παραμείνη κάποιος υγιής έχει αντικαταστήσει τους ένοχους φόβους της παλιάς ηθικής. Αλλά αυτή η διαδικασία της ηθικής εξυγίανσης δεν έχει ακόμη προχωρήσει ως το σημείο όπου η κοινή γνώμη θα επέτρεπε την λήψη των ίδιων μέτρων για τα αφροδίσια νοσήματα όπως και για τις άλλες μολυσματικές αρρώστειες. Τα αφροδίσια ακόμη θεωρούνται «ανάρμοστα», αντίθετα με την ευλογιά και την χολέρα, που ηθικά είναι αποδεκτές στο σαλόνι. Χωρίς αμφιβολία, αυτές οι «λεπτές» διακρίσεις θα προκαλούσαν το χαμόγελο σε μια πιο διαφωτισμένη εποχή.

Η πλατειά συζήτηση του σεξουαλικού προβλήματος  έχει φέρει την εξαιρετική σημασία της σεξουαλικότητας σε όλες τις ψυχικές διακλαδώσεις στο προσκήνιο της κοινωνικής μας συνείδησης, Μια σπουδαία συμβολή έγινε κατά την διάρκεια των τελευταίων εικοσιπέντε ετών από το δεκτό με πολλές αντιδράσεις κίνημα της ψυχανάλυσης. Σήμερα δεν είναι πια δυνατό να παραμερίσουμε την τρομερή ψυχολογική σημασία του σεξ με ένα κακόγουστο αστείο ή με την επίδειξη ηθικής αγανάκτησης. Οι άνθρωποι αρχίζουν να βλέπουν το σεξουαλικό πρόβλημα μέσα στο πλαίσιο των μεγάλων ανθρώπινων προβλημάτων, και να το συζητούν με την σοβαρότητα που του αρμόζει. Το φυσικό επακόλουθο αυτού είναι ότι πολλά πράγματα που πρώτα θεωρούνταν πως ήταν πέρα από κάθε αμφισβήτηση, είναι τώρα ανοιχτά στην αμφιβολία. Υπάρχει, για παράδειγμα, η αμφιβολία για το αν η επίσημα καθιερωμένη μορφή σεξουαλικότητας είναι και η μόνη ηθικά δυνατή, και για το αν όλες οι άλλες μορφές πρέπει να καταδικασθούν χωρίς δισταγμό. Τα επιχειρήματα υπέρ και κατά χάνουν σταδιακά την ηθική τους οξύτητα, πρακτικοί υπολογισμοί υπεισέρχονται στην συζήτηση, και τελικά αρχίζουμε να ανακαλύπτουμε ότι το νομιμοποιημένο σεξ δεν είναι αυτό καθεαυτό το ισοδύναμο της ηθικής ανωτερότητας.

Επί πλέον, το πρόβλημα του γάμου με το συνήθως σοβαρό του φόντο έχει γίνει θέμα για την ρομαντική λογοτεχνία. Ενώ το μυθιστόρημα του παλιού τύπου κατέληγε σε μια ευτυχισμένοι μνηστεία ή έναν γάμο, το σύγχρονο μυθιστόρημα συχνά αρχίζει μετά τον γάμο. Σε αυτά τα μυθιστορήματα, που φθάνουν στα χέρια όλων, τα πιο κρυφά προβλήματα συχνά αντιμετωπίζονται με μια έλλειψη σιωπής που είναι θετικά οδυνηρή. Για την πραγματική πλημμύρα των περισσότερο ή λιγότερο αμεταμφίεστων πορνογραφικών έργων δεν χρειάζεται σχεδόν να μιλήσουμε. Ένα δημοφιλές επιστημονικό βιβλίο, το «Σεξουαλικό πρόβλημα» του Forel, όχι μόνο είχε τεράστια απήχηση στο κοινό, αλλά βρήκε πάρα πολλούς μιμητές. Στην επιστημονική λογοτεχνία, έχουν γραφτεί έργα που και στο φάσμα τους και στην διφορούμενη φύση των περιεχομένων τους ξεπερνούν ο,τιδήποτε βρίσκεται στο «Psychopathia Sexualis» του Kraft–Ebing, με έναν τρόπο που θα ήταν αδιανόητος τριάντα ή σαράντα χρόνια πριν.

Αυτά τα δεδομένα και πλατειά γνωστά φαινόμενα είναι ένα σημείο των καιρών. Κάνουν ικανούς τους νέους ανθρώπους σήμερα να συλλάβουν την πλήρη σημασία του προβλήματος του σεξ πολύ νωρίτερα από ότι θα γινόταν σε οποιαδήποτε χρονική περίοδο κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών. Υπάρχουν μερικοί που ισχυρίζονται ότι αυτή η πρώιμη ενασχόληση με το σεξ είναι ανθυγιεινή, ένα σημάδι αστικού εκφυλισμού. Θυμάμαι ένα άρθρο που διάβασα πριν από δεκαπέντε χρόνια στο «Annalen der Naturphilosophie», και που έλεγε, κατά γράμμα: «Οι πρωτόγονοι άνθρωποι, όπως οι Εσκιμώοι, οι Ελβετοί κλπ. δεν έχουν κανένα σεξουαλικό πρόβλημα». Δεν χρειάζεται πολλή σκέψη για να δούμε γιατί οι πρωτόγονοι δεν έχουν κανένα σεξουαλικό πρόβλημα· πέρα από τις απαιτήσεις του στομαχιού δεν έχουν άλλα προβλήματα για να ανησυχήσουν. Τα προβλήματα είναι το προνόμιο του πολιτισμένου ανθρώπου. Εδώ στην Ελβετία δεν έχουμε μεγάλες πόλεις, αλλά αυτά τα προβλήματα υπάρχουν. Δεν νομίζω ότι η συζήτηση του σεξουαλικού προβλήματος είναι ανθυγιεινή ή στο ελάχιστο εκφυλιστική· την βλέπω μάλλον σαν ένα σύμπτωμα της μεγάλης ψυχολογικής επανάστασης του καιρού μας, και των αλλαγών που αυτή έχει προκαλέσει. Μου φαίνεται ότι όσο πιο σοβαρά και επισταμένα συζητάμε αυτό το ζήτημα, που είναι τόσο ζωτικής σημασίας για την υγεία του ανθρώπου και την ευτυχία του, τόσο το καλύτερο για όλους μας.

Χωρίς αμφιβολία, το σοβαρό ενδιαφέρον που επιδείχθηκε γι’ αυτό το ζήτημα είναι που έχει οδηγήσει στο μέχρι τώρα άγνωστο φαινόμενο των γάμων μεταξύ σπουδαστών. Αυτό το πολύ πρόσφατο φαινόμενο είναι δύσκολο να αξιολογηθή εξ αιτίας της έλλειψης επαρκών δεδομένων. Σε παλαιότερους καιρούς γίνονταν άφθονοι γάμοι σε νεαρή ηλικία, καθώς και γάμοι που θα πρέπει να φαίνονταν κοινωνικά πολύ ασταθείς. Καθ’ εαυτός λοιπόν, ο γάμος των σπουδαστών είναι απόλυτα επιτρεπτός. Το ζήτημα των παιδιών είναι όμως κάτι διαφορετικό. Εάν και οι δύο σύντροφοι σπουδάζουν, τα παιδιά προφανώς πρέπει να αποκλεισθούν. Αλλά ένας γάμος που παραμένει τεχνητά άτεκνος είναι πάντα πολύ προβληματικός. Τα παιδιά είναι το τσιμέντο που τον συγκρατεί όσο τίποτε άλλο. Και είναι η συγκέντρωση των γονιών επάνω στα παιδιά που σε αναρίθμητες περιπτώσεις κρατάει ζωντανό το αίσθημα της συντροφικότητας, που είναι τόσο ουσιαστικό για την σταθερότητα ενός γάμου. Όταν δεν υπάρχουν παιδιά, το ενδιαφέρον του κάθε συντρόφου στρέφεται προς τον άλλον, κάτι που καθεαυτό θα μπορούσε να είναι καλό. Στην πράξη, δυστυχώς, αυτή η απασχόληση του ενός με τον άλλον δεν δείχνει πάντοτε αγάπη. Ο κάθε ένας κατηγορεί τον άλλο για την έλλειψη ικανοποίησης που αισθάνονται και οι δύο. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ίσως καλύτερο για την γυναίκα να σπουδάζη, αλλοιώς μένει χωρίς αντικείμενο απασχόλησης· γιατί υπάρχουν πολλές γυναίκες που δεν μπορούν να αντέξουν τον γάμο χωρίς παιδιά, και γίνονται ανυπόφορες οι ίδιες. Εάν η γυναίκα σπουδάζει, έχει τουλάχιστον κάποια ζωή έξω από τον γάμο της, που την ικανοποιεί αρκετά. Μια γυναίκα αποφασισμένη οπωσδήποτε να κάνη παιδιά, και για την οποία τα παιδιά είναι πιο σπουδαία από τον σύζυγο, θα πρέπει σίγουρα να το ξανασκεφθή πριν ξεκινήση για  γάμο ενώ σπουδάζει. Θα πρέπει επίσης να συνειδητοποιήση ότι η ανάγκη της μητρότητας εμφανίζεται σε επιτακτική μορφή συχνά μόνο αργότερα, μετά τον γάμο.

Για το αν οι γάμοι των σπουδαστών είναι πρόωροι, θα πρέπει να σημειώσουμε ένα γεγονός που ισχύει για όλους τους γάμους σε νεαρή ηλικία, δηλαδή το ότι ένα κορίτσι είκοσι χρονών είναι συνήθως μεγαλύτερο από έναν άνδρα εικοσιπέντε χρονών, όσον αφορά την ωριμότητα της κρίσης. Για πολλούς άνδρες εικοσιπέντε χρονών η περίοδος της ψυχολογικής εφηβείας δεν έχει ακόμη περάσει. Η εφηβεία είναι μια εποχή ψευδαίσθησης και μόνο μερικής υπευθυνότητας. Η ψυχολογική διαφορά οφείλεται στο γεγονός ότι ένα αγόρι, μέχρι την ηλικία της σεξουαλικής ωριμότητας, είναι κατά κανόνα σχεδόν παιδί, ενώ ένα κορίτσι αναπτύσσει πολύ νωρίτερα τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά που συμβαδίζουν με την εφηβεία. Μέσα σε αυτήν την παιδικότητα, η σεξουαλικότητα συχνά εισβάλλει με ζωώδη ορμή, ενώ, παρά την έναρξη της εφηβείας, σε ένα κορίτσι συνεχίζει πολλές φορές να κοιμάται, ώσπου το πάθος της αγάπης να την ξυπνήση. Υπάρχει ένας εκπληκτικά μεγάλος αριθμός γυναικών που η αληθινή τους σεξουαλικότητα, παρόλο που είναι παντρεμένες, παραμένει παρθενική για χρόνια· την συνειδητοποιούν μόνο όταν ερωτευθούν έναν άλλο άνδρα. Αυτός είναι ο λόγος που πάρα πολλές γυναίκες δεν καταλαβαίνουν καθόλου την ανδρική σεξουαλικότητα – δεν έχουν απολύτως καμιά συνείδηση της δικής τους. Με τους άνδρες τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η σεξουαλικότητα ξεσπάει πάνω τους σαν θύελλα, γεμίζοντάς τους με κτηνώδεις επιθυμίες και ανάγκες, και δεν υπάρχει σχεδόν κανένας τους που να ξεφεύγη από το οδυνηρό πρόβλημα του αυνανισμού. Αλλά ένα κορίτσι μπορεί να αυνανίζεται για χρόνια χωρίς να ξέρει τί κάνει.

Συνεχίζεται

ΣΧΟΛΙΟ : Αυτό είναι τό μυστικό τής ψυχολογίας. Η λατρεία τής ψυχής καί τής ενσαρκώσεώς της στή γυναίκα. Η ΘΗΛΥΚΗ ΑΡΧΗ. Η οποία γεννά καί λογω τής οποίας υπάρχει τό "Εγώ". Η επιθυμία, ή αλλοιώς ένα εγώ σέ διαπροσωπική σχέση πού δίνει τήν συνείδηση, τό πρόσωπο. 

Αυτή τήν ψυχή προωθεί στήν επικαιρότητά μας ο ΘΕΡΜΟΣ. Κάι ο πάτρωνάς του ο ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ.

Αυτή η ψυχή δέν έχει καμία απολύτως σχέση μέ τήν αθάνατη ψυχή η οποία διαθέτει στό κέντρο της τόν ΝΟΥ, δηλαδή μέ τό κατ'εικόνα καί τό καθ'ομοίωση, τήν πνοή τής ζωής. ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ. Τό ΣΗΜΑΙΝΟΜΕΝΟ τών φιλοσοφούντων.

Αυτό πού βρίσκεται πίσω από τόν τοίχο όπου διαγράφονται οι σκιές τών ειδώλων πού εκλαμβάνουν σάν πραγματικότητα οι αλυσοδεμένοι τού Σπηλαίου τού Πλάτωνος.  ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΙΧΟ ΑΥΤΟ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΓΚΡΕΜΙΣΕ Η ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΩΝΤΑΣ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΙ ΔΙΑ ΠΑΝΤΟΣ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ, από τήν τελική της προτίμηση καί αγάπη τού σκότους.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΟΣ. Η καθημερινότης είναι η σημερινή βασιλεία τού Θεού. Συντηρείται καί διαιωνίζεται είτε από τούς κανόνες τού κέρδους, τής υγιεινής διατροφής καί τής οικολογίας, είτε από τήν τήρηση τών εκκλησιαστικών κανόνων.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ.

Αμέθυστος