ΜΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΑΘΕΟΥΣ (9)

Συνέχεια απο Κυριακή 28 Ιουλίου 2013  

Η ΑΙΩΝΙΑ, ΑΔΙΑΛΕΙΠΤΟΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑ.
 Του Franco Ferrarotti.
Μετα-Χριστιανικοί στοχασμοί.
 Η ΑΙΩΝΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Η τεχνολογία σαν εφαρμοσμένη επιστήμη που βιάζει την Φύση.

10) Η αιώνια θρησκεία και η θετική λειτουργία της αμαρτίας (συνέχεια) 

Υπάρχει όμως ένα σημείο που μας πάει σε επίπεδα ακόμη πιο βαθειά, πιο νευραλγικό, για την προσπάθεια ανατροπής του τρόπου σκέψεως που ισχύει σήμερα. Αφορά το ουσιώδες του εγκλήματος και τον τρόπο που το σημείο αυτό προοδεύει και γίνεται και κατοικεί μέσα στην συνείδηση, μετατρέποντας την συνείδηση αυτή σε εγκληματική συνείδηση. 

Στις χώρες του Χριστιανικού πολιτισμού υπερισχύει, ως προς το θέμα μας, και εντελώς φυσικά, μία έννοια που δένει το έγκλημα με την κακή συνείδηση και την δυνατότητα μεταμέλειας - και σε κάθε περίπτωση με μία βαθειά αίσθηση ενοχής, την οποία μπορούμε να ελαττώσουμε αλλά δεν μπορούμε να την εξαφανίσουμε. Πάνω σ’αυτή την παράδοση στηρίζεται εξάλλου και η μηχανή της αλήθειας ή ο ερευνητής-ψεύδους. Ίσως όμως σ’αυτή την περίπτωση η διαίσθηση του συγγραφέως και του καλλιτέχνη να είδε καλύτερα το θέμα, με μεγαλύτερη λεπτότητα και βάθος, από τον εγκληματολόγο. Ο Jean Genet λοιπόν γράφει κατά γράμμα στο «ένας άνθρωπος πολύ σοβαρός». «Τα εγκλήματα και η σιγουριά του εν μέσω αυτών, η ησυχία του όταν θα εκτελούσε, η γαλήνη εν μέσω του σκότους, τον έκαναν έναν άνθρωπο μεγάλης σοβαρότητος». Ξεχωριστή ανατροπή όλης της παραδόσεως της σκέψης και της αντίστοιχης συμβολογίας που ισχύει επίσημα. Τα εγκλήματα δεν μεταμορφώνουν τον εκτελεστή τους σε ζώο, σε λύκο αιμοδιψή. Τον κάνουν αντιθέτως έναν δεξιοτέχνη. Ανατρέπουν όλη την ηθική κληρονομιά του Χριστιανισμού και πάνω στο μοντέλο ενός Μακιαβέλλι, διευρυμένο από την πολίτικο-λαϊκή σφαίρα, στην ιδιωτική και προσωπική, αναστηλώνουν την ρωμαϊκή αξία σαν ικανότητα, δεξιοτεχνία, και στην ανάγκη σαν θηριωδία και το ίδιο το έγκλημα σαν υπόσχεση γαλήνης και ευτυχίας. Σε ανάλογα συμπεράσματα φτάνει και ο Norman Mailer στο βιβλίο του «το τραγούδι της Εκτέλεσης» του 1979.

[Τυχερός εκείνος που έχει ψυχή, τυχερός και εκείνος που δεν έχει. Αλλοίμονο σε κείνον που νομίζει ότι έχει].

Αυτό που απομένει, πέραν της καλλιτεχνικής εμπνεύσεως, είναι η εννοιολόγηση της εγκληματικής συμπεριφοράς, κάτι που γεννά ίσως καινούργιες κοινωνίες, όχι πλέον με την σημασία μίας «υποκουλτούρας της βίας», όπως εκείνη την οποία έχει επεξεργαστεί ο Marvin Wolfgang και άλλοι εγκληματολόγοι, τόσο ξένη στην κουλτούρα της κανονικότητος, ώστε να αυτοαπομονώνεται και να δικαιολογεί προληπτικά όλους τους μηχανισμούς της περιθωριοποιήσεως και ρατσισμού, αλλά σαν μία κανονική συνέχεια, ανάμεσα στην κανονικότητα και την διαστροφή, ανάμεσα στην εγκληματικότητα και τον «κοινό κόσμο». Όσο μεταδοτική και αν μπορεί να φανεί, η παρουσία του εγκληματία, συγχέεται με την παρουσία του κοινού ανθρώπου, του νομοταγούς πολίτη που μέρα με τη μέρα ζει την μέτρια και γκρίζα καθημερινότητα, στην ζεστή θαλπωρή μίας κανονικότητος που έχει ρυθμιστεί από το ωράριο της βιομηχανίας ή του γραφείου. 

Στις έρευνες μου πάνω στην βία νομίζω πώς απέδειξα πειστικώς την κοινωνιο-γενετική Φύση της βίας και της τρομοκρατίας, όπως επίσης και τον δεσμό τους με την απόλυτη εννοιολόγηση του ιερού, τοποθετώντας μία μεγάλης σημασίας συσχέτιση ανάμεσα στην ποιότητα, στις διαστάσεις και τον τύπο του αστικού περιβάλλοντος, με τρόπους ανάπτυξης, τύπους και κατευθύνσεις της οργανωμένης βίας, από την μαφιόζικη μέχρι την πολιτικά αιτιολογημένη. Υπάρχουν συγγραφείς οι οποίοι θίγουν μόλις, ελαφρά αυτό το σημείο, το οποίο είναι βασικό για να μπορέσουν να εξέλθουν οι σπουδές στην εγκληματικότητα και στην διαστροφή από το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκονται, όταν γράφουν πώς «η ενδοοικογενειακή αντιπαλότης, του ζεύγους, των γενεών κ.τ.λ. αντί να παρουσιαστεί αποκλειστικά σε υποκειμενικό επίπεδο ή τουλάχιστον διασχεσιακό μπορεί να παρουσιαστεί σαν ένα σημείο διατομής των ορμών στην κοινωνική αναπαραγωγή και των άλλων ψυχολογικών προτροπών, οι οποίες οφείλονται σε έναν συνεχή ανταγωνισμό ανάμεσα σε παλιά και καινούργια μοντέλα πολιτισμού και κουλτούρας». Πολύ σωστά, με την προϋπόθεση μόνον πώς το πολιτισμικό μοντέλο γίνεται κατανοητό με την πλατειά του έννοια, με την σημασία ότι περιέχει τόσο τις συμπεριφορές που καθορίζονται ανθρωπολογικά, όσο και την βασική υφιστάμενη δομή που τις στηρίζει και πάνω στις οποίες αυτές με την σειρά τους ενεργούν ποικιλοτρόπως και αλληλεπιδρούν. 

Οι σύγχρονες μελέτες του D.J Herbert και του D.J Evans στο Λονδίνο, όπως αναφέρει ο Howard Williamson, αποδεικνύουν την σπουδαιότητα του περιβάλλοντος ακόμη και αναφορικά με την εγκληματική συμπεριφορά των ανηλίκων οι οποίοι ανήκουν σε οικογένειες εντελώς κανονικές. Αυτή η συμπεριφορά μπορούσε να εξηγηθεί βάσει του υπολογισμού πώς αυτά τα ανήλικα ήταν απολύτως ικανά να κρίνουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα σχετικά με την συμπεριφορά τους. Πολύ συχνά, σύμφωνα μ’αυτούς τους ερευνητές, «το έγκλημα φαίνεται πρέπων» (crime after all, often does pay). Αυτό όμως που εντυπωσιάζει ακόμη περισσότερο είναι πώς η εγκληματική συμπεριφορά αποφασίζεται τις περισσότερες φορές όταν ενεργεί και μπορεί να διαθέσει μία ολόκληρη σειρά επαφών και προσώπων που ενεργούν και είναι παρόντα στην κοινότητα και ο δεσμός ανάμεσα στην διαστροφή και την κανονικότητα γίνεται πιο στενός, πιο χαλαρός και τέλος διαλύεται κάθε διάκριση πολύ αποφασιστική και μανιχαϊστική ανάμεσα στην κανονικότητα και το έγκλημα. 

Μπορεί να φανεί συγκλονιστικό και απίθανο να το αποδεχθεί και να το ομολογήσει κάποιος, αλλά είναι γεγονός πώς η εγκληματικότης σαν διαδεδομένη πρακτική κερδίζει, σε ιδιαίτερες στιγμές και κοινωνικές καταστάσεις, μία κοινωνική αξία θεσμικού επιπέδου, χαίρει μιας ιδιαίτερης κανονικότητος, αναπτύσσει παράπλευρες δραστηριότητες, αλλά κοινωνικά πολύ σημαντικές. Ο ηθικισμός σ’αυτές τις συνθήκες, αποκαλύπτει τα όριά του, ο ψυχολογισμός δεν έχει δόντια γι’αυτές τις πραγματικότητες. Η εγκληματικότης τότε τίθεται σαν ένα πιο εμφανές σύμπτωμα της διαδικασίας της σήψεως που κατατρώει τις βάσεις της κοινής ζωής και φέρει στην επιφάνεια άλλα επικίνδυνα ερωτήματα! Μπορεί ένα κράτος μαφίας να πολεμήσει στα σοβαρά την μαφία; Είναι δυνατόν για μία κοινωνία της οποίας οι αξιακές προϋποθέσεις είναι ενδογενώς αντιφατικές-διαχωρισμένες ανάμεσα στην κοινωνική αλληλεγγύη και στον ξέφρενο ανταγωνισμό, ανάμεσα σε απαιτήσεις συμμετοχής και δομές κυριαρχίας-να προσφέρει συντεταγμένες ηθικής και πολιτικής κατευθύνσεως, με την κλασσική έννοια αυτής της βιασμένης λέξης, ώστε να είναι επαρκείς και συναφείς ταυτοχρόνως. 

Πόσα, τέλος, από αυτά που φαίνονται στην συμβατική σοφία σαν φρικαλέα, εγκληματικά, έργα διαστροφής, δεν δείχνουν απλώς την ντροπαλή, ανατέλλουσα, ασυνείδητη και πρόωρη εμφάνιση μίας διαφορετικής κοινωνίας και μας ενοχλούν ακριβώς επειδή έχουμε την τάση να θεωρούμε αιώνιους τους τρόπους συμπεριφοράς και τους κοινωνικούς θεσμούς στα οποία είμαστε απλά συνηθισμένοι; 

Μερικοί σύγχρονοι στοχαστές-αποσπασματικοί, αφοριστικοί, χωρίς σύστημα αλλά ανοιχτοί και ίσως γι’αυτό, στο νέο και διαφορετικό, απροστάτευτοι αλλά και αδέσμευτοι από την βλακώδη επισημότητα, όπως ο Νίτσε και ο Μπατάϊγ π.χ., είδαν με καθαρότητα τον δεσμό ανάμεσα στην παράβαση προς τον Θεσμό και τον κανόνα που έχει εδραιωθεί και την ένταση προς το ίδιο το θεμέλιο όλων των γραπτών κανόνων, την βαθειά αξία η οποία «αγαπά την μάσκα, το προσωπείο». 

Μ’αυτή την έννοια είναι πιθανόν πώς το σχίσμα που πραγματοποιήθηκε από την παραβατικότητα στο Είναι, η πληγή που σχίζει την ακεραιότητα να ήταν ηθελημένη, «επιθυμητή», οπωσδήποτε επιτετραμμένη από τον Θεό. Ο Θεός επέτρεψε, συμφώνησε καθαρά ώστε ο Χριστός να πιεί, μέχρι τελευταίας σταγόνος, το πικρό του ποτήριο, να σταυρωθεί και να τεθεί σαν την πιο διφορούμενη έκφραση του κακού, δηλαδή για να το πούμε διαφορετικά, ώστε να πάρει πάνω στις αθώες του πλάτες όλες τις αμαρτίες του κόσμου. [Αυτές είναι οι συνέπειες της Λατινικής Θεολογίας, ότι η ενανθρώπιση οφείλεται στην αμαρτία]. Ο γραπτός νόμος είναι η συνθήκη της προκλήσεως, μία συλλογική κρίση, κριτική, η οποία αποθεώνει την δύναμη της εξαιρέσεως, της ευκαιρίας και δυνατότητος, την δυνατότητα του ανέφικτου. Καμία αμφιβολία πώς η αμαρτία, η επανάσταση στο Θείο, αντιπροσωπεύει μία σκιά στον τέλειο σχεδιασμό της δημιουργίας, πώς αποτελεί το σκάνδαλο, το σπάσιμο, μέσα από το οποίο όμως διέρχεται η ανθρώπινη αυτοσυνειδησία, ο καρπός της γνώσεως. 

Εάν το καλοσκεφτούμε, ο Χριστός ανασυνθέτει τους όρους της Φυσικής Θεολογίας, καθότι είναι Υιός του Θεού, δηλαδή του Πατρός, αλλά είναι και Υιός του ανθρώπου και την ώρα του υπέρτατου κινδύνου και του ματωμένου ιδρώτα, όταν αναρωτιέται την νύχτα του θανάτου (Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;) είναι και ο Υιός του κανενός - μία κατάσταση εγκαταλείψεως, αφύλαχτης δυναμικότητος η οποία καθεαυτή αποτελεί την προϋπόθεση βάσει της οποίας ο υιός του κανενός, που δεν είναι πλέον γιός του Πατέρα, γίνεται τελικώς γιός του εαυτού του, στην πληρότητα της ωριμότητός του και του ιστορικού του μεγέθους, ένας ηθοποιός ο οποίος δεν εξαντλείτο εξ’ολοκλήρου στην πράξη. 

Όχι ο Θεός, λοιπόν, αλλά το μυστήριο του Θεού. Η συνειδητοποίηση και ο σεβασμός της ζώνης του λυκόφωτος, της σκιάς, που καθιστά τον άνθρωπο -κάθε γυναίκα, κάθε άνδρα- ανεξάντλητο, απρόβλεπτο, Θείο. Ούτε λογική ούτε παραλογισμός λοιπόν, αλλά η γοητεία του άλογου, το κάλεσμα του μεταβλητού ορίζοντος του δυνατού: πέραν από την ώθηση της αποκτήσεως και της χρηστικής λογικής, μία ειρηνική θεωρία πάνω στον άνθρωπο και στα πράγματα. 

ΤΕΛΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ. 

Συνεχίζεται 

Αμέθυστος.