ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΗΣ, Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΙΡΕΣΗ (8)

Συνέχεια από:Δευτέρα, 2 Φεβρουαρίου 2015

ΔΥΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ SUMMA ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΑΚΙΝΑΤΗ.

ΕΡΩΤΗΣΗ 36 άρθρο 3

ΕΑΝ ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΠΡΟΟΔΕΥΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΔΙΑ ΤΟΥ ΥΙΟΥ.

                                                  ΤΟ ΦΙΛΙΟΚΒΕ   

ΦΑΙΝΕΤΑΙ πώς το Άγιο Πνεύμα δέν προοδεύει απο τον Πατέρα διά του Υιού. Και πράγματι:

          1. Αυτό που προοδεύει απο την Αρχή του μέσω κάποιου άλλου πράγματος δέν προοδεύει απο αυτή άμεσα. Εάν λοιπόν το Άγιο Πνεύμα προοδεύει απο τον Πατέρα διά του Υιού, δέν προοδεύει άμεσα απο τον Πατέρα. Κάτι που δέν μπορεί να γίνει αποδεκτό.

          2. Εάν το Άγιο Πνεύμα προοδεύει απο τον Πατέρα διά του Υιού, δέν θα προοδεύσει απο τον Πατέρα παρά μόνον δυνάμει τού Πατρός. Αλλά το πράγμα δυνάμει του οποίου ένα υποκείμενο αποκτά μία ποιότητα, τότε κατέχει περισσότερο την ίδια την ποιότητα. Επομένως το Άγιο Πνεύμα θα προοδεύσει περισσότερο απο τον Πατέρα παρά απο τον Υιό.

          3. Ο Υιός διαθέτει το Είναι γεννητώς(;) [Άλλο το Είναι, άλλο η Υπόσταση]. Εάν λοιπόν το Άγιο Πνεύμα προόδευε απο τον Πατέρα μέσω του Υιού, θα έπρεπε να είχε προηγηθεί η Γέννηση του Υιού, για να αποκτήσει στην συνέχεια το Άγιο Πνεύμα. Και έτσι η πρόοδος του Αγίου Πνεύματος δέν θα ήταν αιώνια. Αλλά αυτή είναι μία αίρεση.

          4. Όταν λέγεται πώς κάποιος ενεργεί για κάποιον άλλον, είναι δυνατόν να αντιστρέψουμε την φράση: Όπως όταν λέμε π.χ. ότι ο βασιλιάς ενεργεί διά του υπουργού του, λέμε επίσης ότι αυτός ενεργεί για τον βασιλιά. Αλλά με κανένα τρόπο δέν μπορούμε να πούμε πώς ο Υιός εκπνέει το Άγιο Πνεύμα διά του Πατρός. Και γι'αυτό δέν μπορούμε ούτε να πούμε πώς ο Πατήρ εκπνέει το Άγιο Πνεύμα διά του Υιού.

          ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ: Λέει ο Άγιος Ιλάριος: "διατήρησε σε παρακαλώ απαράλλακτο αυτή την πύρινη αφιέρωση τής ψυχής μου, ώστε να κατέχω πάντοτε τον Πατέρα, εσένα θέλω να πώ, και να λατρεύω μαζί με εσένα τον Υιό σου, και να αξιωθώ τού πνεύματός σου, το οποίο προοδεύει απο εσένα διά του μονογενούς σου".

          ΑΠΑΝΤΩ: Σε κάθε έκφραση στην οποία λέγεται ότι ένα τι ενεργεί για ένα άλλο, η πρόθεση "για" δείχνει στο συμπλήρωμα την αιτία ή την αρχή εκείνης της ενέργειας. Αλλά επειδή η ενέργεια υπάρχει ανάμεσα στον φορέα, στον ενεργούντα και το αποτέλεσμα, το συμπλήρωμα στο οποίο είναι ενωμένο το "την", μερικές φορές εκφράζει την αιτία της ενέργειας, καθότι αυτή προέρχεται απο τον ενεργούντα. Και τότε καθορίζει τον ενεργούντα να ενεργήσει, είτε με την ποιότητα τού τελικού αιτίου ή του ουσιαστικού αιτίου, ή του ποιητικού και ενστικτώδους αιτίου. Είναι τελική αιτία, όταν π.χ. λέμε ότι ένας τεχνίτης εργάζεται με την επιθυμία τού χρήματος. Ουσιαστική όταν λέμε ότι ενεργεί λόγω της συμφωνίας με την τέχνη του, ενστικτώδη όταν λέμε πώς ενεργεί με την διαταγή άλλων. Άλλες φορές το συμπλήρωμα στο οποίο είναι ενωμένη η πρόθεση "για" δείχνει την αιτία τής πράξεως, καθότι έχει σαν τέλος το αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, όταν λέμε ότι ένας τεχνίτης δουλεύει με το σφυρί. Πράγματι με αυτή την έκφραση δέν θέλουμε να πούμε πώς το σφυρί καθόρισε τον τεχνίτη για να πράξη. Αλλά ότι η αιτία οδήγησε το τεχνούργημα να προέλθει απο τον τεχνίτη. Και ότι και αυτή επίσης την αιτιότητα την απέκτησε απο τον τεχνίτη. Και αυτό αντιστοιχεί στην εξήγηση εκείνων οι οποίοι διδάσκουν πώς η πρόταξη, ή η πρόθεση μερικές φορές δείχνει την άμεση αιτιότητα, όπως στην έκφραση: ο βασιλιάς ενεργεί για το υπούργημα του. Άλλες φορές όμως δείχνει την έμμεση αιτιότητα, για παράδειγμα σ'αυτή την έκφραση. Ο υπουργός ενεργεί για τον βασιλιά.

          Έτσι λοιπόν επειδή ακριβώς ο Υιός έχει απο τον Πατέρα να είναι αρχή του Αγίου Πνεύματος, μπορούμε να πούμε πώς ο Πατήρ διά του Υιού εκπορεύει το Άγιο Πνεύμα. Η επίσης, κάτι που είναι το ίδιο, ότι το Άγιο Πνεύμα προοδεύει απο τον Πατέρα διά του Υιού.

          ΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ: 1. Σε κάθε ενέργεια πρέπει  να λάβουμε υπόψιν μας δύο πράγματα, τό ενεργών υποκείμενο δηλαδή και τον λόγο για τον οποίο ενεργεί. Στην φωτιά π.χ. και στην θερμοκρασία λόγω της οποίας ζεσταίνει. Εάν λοιπόν στον Πατέρα και στον Υιό υπολογισθεί ο λόγος για τον οποίο αυτοί εκπνέουν το Άγιο Πνεύμα, δέν δίνεται κάποια  μεσότης, διαμεσολάβηση. Διότι αυτός ο λόγος είναι ίδιος και ταυτόσημος και στους δύο. Εάν όμως υπολογισθούν τα πρόσωπα που εκπνέουν τότε, επειδή το Άγιο Πνεύμα προοδεύει εξίσου απο τον Πατέρα και απο τον Υιό, βρίσκουμε το Άγιο Πνεύμα, να προέρχεται άμεσα απο τον Πατέρα καθότι προοδεύει απο αυτόν, και να προέρχεται έμμεσα καθότι προοδεύει απο τον Υιό. Και μ'αυτή την έννοια λέγεται πώς προοδεύει απο τον Πατέρα μέσω του Υιού. Όπως για παράδειγμα ο Άβελ προήλθε άμεσα απο τον Αδάμ, καθότι υπήρξε ο πατέρας του, και έμμεσα καθότι η Εύα, που υπήρξε η μητέρα του, προερχόταν απο τον Αδάμ. Αυτό το παράδειμα όμως, μίας υλικής προόδου είναι αταίριαστο ολοφάνερα για να σημάνει την άυλη πρόοδο των Θείων προσώπων.

          2. Εάν ο Υιός διέθετε έναν δικό του λόγο για να εκπνεύσει το Άγιο Πνεύμα, αριθμητικώς διαφορετικό απο εκείνον του Πατρός, θα καταλήγαμε πώς αυτός θα ήταν σαν την δεύτερη αιτία και μόνον ένα όργανο αυτής της εκπνοής. Και τότε θα έπρεπε να πούμε πώς το Άγιο Πνεύμα προοδεύει περισσότερο απο τον Πατέρα παρά απο τον Υιό. Επειδή όμως αυτός ο λόγος εκπνοής είναι αριθμητικά ο ίδιος στον Πατέρα και στον Υιό, το Άγιο Πνεύμα προοδεύει εξίσου απο τον έναν όπως και απο τον άλλον. Κάποια φορά όμως αυτή η πρόοδος αποδίδεται κυρίως και ιδιαιτέρως στον Πατέρα, διότι ο Υιός μετέχει λόγω του Πατρός.

          3. Όπως η γέννηση του Υιού, είναι συναιώνιος του γεννήτορος, καθότι ο Πατήρ δέν υπήρχε πρίν γεννήσει τον Υιό, έτσι και η πρόοδος του Αγίου Πνεύματος είναι συναιώνιος με την Αρχή του. Έτσι δέν γεννήθηκε ο Υιός πρίν προοδεύσει το Άγιο Πνεύμα αλλά τόσο η γέννηση όσο και η πρόοδος είναι αιώνιες.

          4. Δέν είναι αλήθεια ότι όταν λέμε πώς ένας εργάζεται για έναν άλλον μπορούν να αντιστραφούν πάντοτε οι όροι: και πράγματι δέν μπορούμε να πούμε ότι το σφυρί εργάζεται για τον τεχνίτη. Λέμε πώς ο υπουργός ενεργεί για τον βασιλιά, διότι ο υπουργός κυριαρχεί των πράξεών του. Ενώ το σφυρί δέν εργάζεται παρά μόνον χρησιμοποιείται και γι'αυτό δέν μιλάμε γι'αυτό παρά σαν ένα εργαλείο. Αντιθέτως λέγεται πώς ο υπουργός ενεργεί για τον βασιλιά, παρότι η πρόθεσή "για" δείχνει μέσον, διότι όσο περισσότερο ένα υποκείμενο ανυψώνεται στην τάξη της πράξεως, τόσο περισσότερο γίνεται πιό άμεση ή επίδραση του στο αποτέλεσμα. Διότι είναι η επάρκεια της πρώτης αιτίας  που βοηθά την πραγμάτωση του αποτελέσματος, την δεύτερη αιτία. Γι'αυτό και στην ανάπτυξη τής αποδείξεως οι πρώτες αρχές λέγονται άμεσες. Και έτσι εάν υπολογίσουμε την συνεργασία των υποκειμένων που ενεργούν, θα πούμε πως ο βασιλεύς ενεργεί διά του υπουργού. Εάν όμως υπολογίσουμε την τάξη της εξουσίας τους θα πούμε πώς ο υπουργός ενεργεί για τον βασιλιά, διότι είναι η εξουσία τού βασιλιά που επιτρέπει να φτάσει σε αποτέλεσμα η ενέργεια τού υπουργού. Τώρα λοιπόν, ανάμεσα στον Πατέρα και τον Υιό δέν υπάρχει εξάρτηση και υποταγή εξουσιών, αλλά μόνον υποκειμένων (ή προσώπων). Και γι'αυτό λέγεται ότι ο Πατήρ εκπνέει διά του Υιού, αλλά όχι αντίστροφα.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.