Οι τρεις καταστροφικές επιλογές της Ευρώπης για την Ελλάδα

Καθώς οι ηγέτες της ΕΕ οδηγούνται στις έκτακτες συζητήσεις αυτής της εβδομάδας, αντιμετωπίζουν την επιλογή τριών επικίνδυνων δρόμων έξω από την ελληνική κρίση.

Ο πρώτος δρόμος τους οδηγεί να κάνουν υποχωρήσεις στην Ελλάδα. Στον δεύτερο, θα κρατήσουν τη θέση τους και θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να αφήσει το ευρώ. Στον τρίτο, η Αθήνα θα δεχθεί κατά μεγάλο μέρος τις απαιτήσεις των πιστωτών της.

Η επιλογή φαίνεται δύσκολη. Η αλήθεια είναι, ωστόσο, πως και οι τρεις δρόμοι μπορεί τελικά να οδηγήσουν στον ίδιο προορισμό: την καταστροφή του ενιαίου νομίσματος της Ευρώπης. Η διάρκεια του κάθε ταξιδιού θα ήταν διαφορετική, το ίδιο και η θέα της διαδρομής, αλλά ο τελικός σταθμός θα ήταν ο ίδιος.

Δρόμος πρώτος: η Ελλάδα κερδίζει. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ λειτουργεί με την υπόθεση πως οι ευρωπαίοι εταίροι του τελικά θα προτιμήσουν να κάνουν μεγάλες υποχωρήσεις αντί να διακινδυνέψουν να φύγει μια χώρα από το ευρώ. Αυτές οι υποχωρήσεις θα περιλάμβαναν τη διαγραφή κάποιων από τα χρέη της Ελλάδας και το να επιτραπεί στην Ελλάδα να εγκαταλείψει κάποιες μεταρρυθμίσεις, όπως οι περαιτέρω περικοπές στις συντάξεις και οι υψηλότεροι φόροι.

Οι ηγέτες φοβούνται, ωστόσο, πως αν κάνουν τέτοιες υποχωρήσεις, θα κατέληγαν να καταστρέφουν την ευρωζώνη για να τη σώσουν. Οι κυβερνήσεις χωρών όπως η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Λετονία – που έχουν τηρήσει τα προγράμματα λιτότητάς τους – αυτόματα θα υπονομεύονταν. Ριζοσπαστικά αριστερά κόμματα, παρόμοια με τον ΣΥΡΙΖΑ, όπως οι Podemos στην Ισπανία, θα κέρδιζαν έδαφος. Την ίδια στιγμή, οι ψηφοφόροι στη Γερμανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία και την Ολλανδία – χώρες που έχουν ήδη δανείσει δισεκατομμύρια στην Ελλάδα – θα έπρεπε να μάθουν πως εκείνα τα δάνεια μπορεί να μην ξεπληρωθούν ποτέ.

Ως απάντηση, τα αντιευρωπαϊκά κόμματα όπως το Alternative της Γερμανίας και οι True Finns θα κέρδιζαν στήριξη. Η παρουσία εθνικιστών και ακροαριστερών κομμάτων σε μελλοντικές συνόδους κορυφής της ΕΕ θα έκανε πραγματικά αδύνατη τη λήψη αποφάσεων. Σε εκείνο το σημείο, η επιβίωση της ίδιας της ΕΕ – όχι μόνον του ευρώ – θα τιθόταν υπό αμφισβήτηση.

Δρόμος δεύτερος: Grexit. Αντί να ακολουθήσει τον πρώτο, φαινομενικά επικίνδυνο δρόμο, οι ηγέτες της ΕΕ έχουν προετοιμαστεί για να αντιμετωπίσουν μια δεύτερη διαδρομή, κατά την οποία η Ελλάδα χρεοκοπεί και πιθανώς αφήνει το ευρώ. Οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι ακούγονται γενικώς βέβαιοι πως το Grexit δεν είναι απαραίτητο να επιφέρει μετάδοση, όπου οι χρηματοπιστωτικές αγορές αρχίζουν άμεσα να εικάζουν για τη διάσπαση της ευρωζώνης, πιέζοντας τα επιτόκια προς τα πάνω και πιθανώς προκαλώντας νέες κρίσεις χρεών σε χώρες όπως η Ιταλία ή η Ισπανία.

Βραχυπρόθεσμα, η ευρωζώνη μπορεί να καταφέρει να αποφύγει την μετάδοση, καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει προγράμματα που της επιτρέπουν να αγοράσει απεριόριστες ποσότητες ομολόγων των χωρών της ευρωζώνης, αναγκάζοντας τους τα επιτόκια να ξαναπέσουν. Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, δεν είναι πολύ πιθανό αυτό να αποτελέσει εγγύηση έναντι των κρίσεων χρέους. Οι δυνάμεις της ΕΚΤ είναι σχεδιασμένες για να είναι προσωρινές – αλλά το προηγούμενο πως μια χώρα μπορεί να αφήσει το ευρωπαϊκό κοινό νόμισμα θα ήταν μόνιμο.

Σε αναζήτηση μιας πιο μόνιμης λύσης, ύστερα από ένα Grexit, οι λήπτες αποφάσεων της ΕΕ θα πίεζαν για μια βαθύτερη ενοποίηση, για να κάνουν πιο ανθεκτική τη νομισματική ένωση – συγκεκριμένα, μέσω πραγματικής τραπεζικής ένωσης. Ωστόσο, οι βορειοευρωπαίοι ψηφοφόροι θα έχουν μόλις δει τα λεφτά τους να εξαφανίζονται στην ελληνική χρεοκοπία, είναι πολύ απίθανο να συμφωνήσουν να εγγυηθούν για τις τράπεζες της νοτίου Ευρώπης.

Οι πολιτικές συνέπειες του Grexit θα ήταν επίσης καταστροφικές για την ΕΕ. Μία πικραμένη και αποσταθεροποιημένη Ελλάδα θα ήταν εκτός του κοινού νομίσματος, αλλά ακόμη μέσα στην ΕΕ – τουλάχιστον για ένα διάστημα. Από αυτή τη θέση, θα μπορούσε να μπλοκάρει και να διαταράξει την πολιτική της ΕΕ σε αρκετά ζητήματα, από τις κυρώσεις στη Ρωσία έως την παράνομη μετανάστευση.

Το πιο σημαντικό απ’ όλα, το Grexit θα δημιουργούσε ερωτήματα για όλο το ευρωπαϊκό σχέδιο. Επί δεκαετίες, η σταθερή εξάπλωση της ΕΕ έχει συνδεθεί με την εξάπλωση της ειρήνης και της ευημερίας. Η χαοτική αποβολή μιας χώρας από το ευρώ, εν μέσω φτώχειας και κοινωνικής αναστάτωσης, θα ανέτρεπε αυτή τη διαδικασία.

Δρόμος τρίτος: η Ελλάδα κάνει πίσω. Δεδομένων των κινδύνων των πρώτων δύο επιλογών, η ΕΕ επιμένει συνεχώς πως η Αθήνα θα πρέπει να τηρήσει το πρόγραμμα – πληρώνοντας τα χρέη της και πραγματοποιώντας βασικές μεταρρυθμίσεις για να τοποθετήσει την οικονομία τις σε πιο βιώσιμες βάσεις.

Δυστυχώς, δεν υπάρχουν εγγυήσεις πως ακόμη και αυτός ο δρόμος θα οδηγήσει την ΕΕ σε έναν ασφαλή προορισμό.

Υπάρχουν αρκετά προβλήματα. Το χρέος της Ελλάδας μοιάζει σχεδόν αδύνατον να ξεπληρωθεί, συνεπώς είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν νέες κρίσεις χρέους τα επόμενα χρόνια. Δεν είναι επίσης καθόλου εμφανές πως το κράτος μπορεί να μεταρρυθμιστεί γρήγορα και με τρόπους που θα το κάνουν να λειτουργεί καλύτερα. Τα προβλήματα του πελατειακού συστήματος και της έλλειψης ανταγωνισμού είναι πολύ βαθιά.

Το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι πως η ελληνική κρίση έχει εκθέσει το γεγονός πως το ευρώ είναι ένα σχέδιο με σημαντικές ατέλειες. Ιστορικά, τα νομίσματα που έχουν τελικώς τη στήριξη ενός εθνικού κράτους έχουν καταρρεύσει. Η ΕΕ, παρ’ όλα αυτά, πίστευε πως είχε δημιουργήσει δομές που θα μπορούσαν να κάνουν το ευρώ να δουλέψει. Αυτό έχει αποδειχθεί αναληθές. Ως απάντηση, κάποιοι ευρωπαίοι ηγέτες θα υποστηρίξουν πως η ευρωζώνη θα πρέπει τώρα να δημιουργήσει δομές που θα μοιάζουν περισσότερο με κρατικές, όπως μια τραπεζική ένωση ή έναν μεγαλύτερο ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Τα τελευταία πέντε χρόνια, ωστόσο, έχουν δείξει πως αυτό πιθανώς να αποδειχτεί πολιτικά αδύνατον.

Η πικρή αλήθεια είναι πως όταν οι ηγέτες της Ευρώπης δημιούργησαν το ενιαίο νόμισμα της Ευρώπης, κινούσαν για άγνωστα και επικίνδυνα εδάφη. Δεν υπάρχει ασφαλής δρόμος πίσω.            http://www.sofokleous10.gr

 

 diolkos.