Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΜΟΝΤΕΡΝΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΣΜΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΔΥΣΕΩΣ. Το Μοντέρνο Πνεύμα της Ασίας (23)-επανάληψη

Δημιουργώντας την Θρησκεία της Ανατολής
Η μαγεία της εκκοσμίκευσης
Μαγεία και νεωτερικότης
Ινδικές και κινέζικες εναλλακτικές στην δυτική επιστήμη

Η μαγεία και η θρησκεία είναι έννοιες του 19ου αιώνα που επιτρέπουν την αντίληψη πως η θρησκεία είναι πηγή ηθικής για το έθνος, από την οποία έχουν αφαιρεθεί εκείνοι οι ισχυρισμοί που θα μπορούσαν να την φέρουν σε σύγκρουση με την επιστήμη. Και ενώ ακόμα και σήμερα υπάρχουν διαμάχες ως προς την θεωρία της εξελίξεως, ιδιαιτέρως στις ΗΠΑ, αυτό δεν επηρεάζει και δεν εμποδίζει την επιστήμη από το να είναι ο ισχυρός παράγοντας της σύγχρονης ανάπτυξης, που διαμορφώνει τον κόσμο μας με μυριάδες τρόπους. Στα πλαίσια της ηθικής, η θρησκεία μπορεί να θεωρηθεί σημαντικό όργανο του κράτους για την πειθάρχηση των ατόμων (υποκειμένων) και για την προώθηση φρόνιμης συμπεριφοράς. Την ίδια στιγμή, η θρησκεία είναι ένας σημαίνων τόπος ελέγχου της ηθικότητας του κράτους.
Οι ισχυρισμοί γνώσεως, που παλαιότερα ανήκαν στον χώρο της θρησκείας, δεν εξαφανίστηκαν, αλλά μπήκαν στην κατηγορία της μαγείας, «ψευδούς γνώσεως» ή προκατάληψης. Τα όρια μεταξύ θρησκείας και μαγείας μετακινούνται διαρκώς, αφού εκείνο που σε μια δεδομένη στιγμή θεωρείται γνώση, μπορεί σε κάποια άλλη στιγμή να γίνει ψευδής γνώση. Το κεντρικό στοιχείο της μαγείας είναι η αποτελεσματικότητα των πρακτικών της, πράξεις που έχουν αντίκτυπο στον πραγματικό κόσμο, όπως είναι η ίαση, η πρόγνωση του μέλλοντος ή μορφές ελέγχου των φυσικών φαινομένων. Η απόφαση να χαρακτηριστεί μια πρακτική ως μαγεία, μπορεί να παρθεί από εξωτερικούς παράγοντες που δεν επιτρέπουν ορισμένες πρακτικές. Την ίδια στιγμή γίνονται ζωηροί διάλογοι εντός των παραδόσεων περί ορθότητας ή μη ορισμένων πρακτικών. Η θέση των θαυμάτων στην χριστιανική παράδοση έχει μεγάλη ιστορία συζητήσεων, ιδιαίτερα στις αντιθέσεις μεταξύ καθολικισμού και προτεσταντισμού, αλλά και εντός της κάθε παράδοσης. Η αντίθεση μεταξύ θρησκείας και μαγείας, είναι μια μορφή αντίθεσης μεταξύ ψευδούς και αληθούς θρησκείας, που της έχει δοθεί μια νέα στροφή προερχόμενη από την αυξανόμενη σημασία των εμπειρικών επιστημών κατά τον 19ο αιώνα.

Τόσο στην Κίνα όσο και στην Ινδία βλέπουμε μια εθνικιστική ερμηνεία της παραδοσιακής ιατρικής, που είναι μια εναλλακτική προς την βιοϊατρική επιστήμη ή την «Δυτική ιατρική». Γίνονται προσπάθειες να αφαιρεθούν οι αναφορές στην θρησκεία εντός των εναλλακτικών αυτών εθνικών επιστημών, που σκοπό έχουν να τις κάνουν να φαίνονται περισσότερο «επιστημονικές» παρά μαγικές, αλλά συχνά είναι δύσκολο το εγχείρημα. Και ενώ στο σημείο αυτό έχουμε μια θρησκευτική αμφισβήτηση της καθολικής (universal) επιστήμης, που κανονικά θα χαρακτηριζόταν ως μαγεία, παρουσιάζονται οι απόψεις αυτές ως προερχόμενες από την εθνική κληρονομιά και όχι από την θρησκευτική παράδοση. Δεν θεωρούνται μαγικές, τουλάχιστον μέχρι την στιγμή που αρχίζουν και αμφισβητούν την εξουσία του κράτους, όπως συνέβη με το Falun Gong.
Η μαγεία ως ψευδής επιστήμη. Ο κομμουνισμός βασίζεται στη αντίληψη περί ανθρώπινης εξέλιξης, όπως την προσφέρει ο διαφωτισμός του Μαρξ, και θεωρεί την μαγεία ως σημαντικό εργαλείο στα χέρια των κυβερνώντων ελίτ, που τους δίνει την δυνατότητα να κρατήσουν τις μάζες σε άγνοια. Η απομάκρυνση της μαγείας είναι λοιπόν απαραίτητη για την απελευθέρωση των ανθρώπων. Το ότι οι λαοί δε θέλουν να ελευθερωθούν είναι αποτέλεσμα «εσφαλμένης συνείδησης». Ο Κομμουνισμός έχει χτυπητές ομοιότητες προς τον καλβινιστικό περιορισμό της μαγείας. Ο ινδικός εθνικισμός ασχολείται περισσότερο με τό θόλωμα των ορίων μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων, στο πεδίο της συγκρητιστικής, μαγικής πρακτικής, και δεν ασχολείται τόσο με τον καθαρισμό της θρησκείας από μαγικά στοιχεία. Ενώ ο κομμουνισμός προσφέρει μια επιστημονική εικόνα του κόσμου στα πλαίσια του ιστορικού υλισμού, ο ινδικός εθνικισμός τοποθετεί την επιστήμη στα πλαίσια της εκκοσμίκευσης, που επιτρέπει την πολλαπλότητα των θρησκευτικών απόψεων.

(Συνεχίζεται μέ τό κεφάλαιο γιά τό πνευματικό σώμα)

Αμέθυστος