Μιλάς πολύ για τον Χριστό χωρίς να είσαι ακόμη έτοιμος

παπά-Λίβυος

Aυτός που ξέρει δε μιλεί κι όποιος μιλεί δεν ξέρει,

αυτός που ξέρει προσπαθεί και θα τα καταφέρει.(Κρητική Μαντινάδα)

Μιλάς πολύ για τον Χριστό χωρίς να είσαι ακόμη έτοιμος. Λες πολλά πνευματικά, και έπειτα αισθάνεσαι ένα κενό, μια βαθιά ρωγμή στα στήθη όπου χάνεται στάλα στάλα όλη σου η ενέργεια. Γεμίζεις με θυμό, νεύρα και ένταση. Μια παράξενη θλίψη και ακαταστασία ντύνεται η ύπαρξη σου.
Γιατί άραγε; Είναι δαιμονική ενέργεια και μόνο; Είναι μονάχα κάτι που έρχεται έξω από σένα;
Δεν νομίζω αδελφέ μου. Πριν αποδώσουμε την ευθύνη της ζωής μας και του βιώματος μας, έξω από εμάς, ας κοιτάξουμε με νηπτικές και εν πνεύματι ματιές μέσα μας.Εκεί θα δούμε, ότι οι αιτίες που κίνησαν όλη αυτή την εσωτερική ακαταστασία είναι;

Γιατί δεν μίλησες για τον Χριστό, μα για τον εαυτό σου. Τον εαυτό σου κήρυττες φορώντας την μάσκα του θρησκευόμενου ανθρώπου. Άλλωστε εκείνος αναπαύεται στην σιωπή και όχι στην λεκτική επιβολή και στις έριδες, δρόμο που διάλεξες εσύ.
Γιατί πίσω από τα σπουδαία λόγια περί Θεού, θέλησες να προβληθείς εσύ. Το πρόσωπο σου έκρυψε εκείνο του Χριστού. Οι λόγοι σου τα λόγια Του. Θέλησες να τον αντιπροσωπεύσεις, λες και Εκείνος έλειψε ποτέ από τις καρδιές των ανθρώπων. 

 Γιατί όταν μιλάς πολύ για το Φως, αγριεύουν οι σκιές μέσα σου. Το αντίθετο πνεύμα όπως έλεγε και ο Άγιος Πορφύριος, αντιδρά.

 Γιατί ακόμη μέσα στο βαθύτερο εαυτό σου, δεν έχεις αποδεχθεί αυτά που λες. Εξωτερικά κάνεις ανώδυνες ομολογίες, μεγάλα θεολογικά διαγγέλματα, πολλές φορές μάλιστα με στόμφο και απολυτότητα, οργή και φανατισμό, αλλά όσα η γλωσσα σου κομίζει η καρδιά σου δεν γνωρίζει. Δεν ανήκουν ακόμη σε εσένα, δεν είναι μέρος του εσώτερου βιώματος σου. Βρίσκονται στο μυαλό σου και όχι στην καρδιά σου. Δεν αναβλύζουν από αγιοπνευματικό βίωμα, από την πηγή του βαθύτερο υπαρξιακού μας κέντρου. Απο τον όντως εαυτό μας. Ετσι ο κρυφός ευατος σου αντιδρά, σε αυτά που λες και κάνεις, γιατί δεν έχει ακόμη αποδεχθεί εσωτερικά αυτά που εξωτερικά κηρύττεις.

Και ξέρεις κάτι; Όταν δεν είσαι εσύ μέσα σου σίγουρος για κάτι, τότε βλέπεις παντού εχθρούς, όχι γιατί οι άλλοι είναι κακοί, αλλά γιατί σου ξυπνάνε τις δικές σου αμφιβολίες, την δική σου απιστία.

Πρόσεχε γιατί πολλές φορές πίσω από έναν «ομολογητή» και «ζηλωτή» κρύβεται μια ατακτοποίητη, φοβισμένη και άπιστη καρδιά.

πηγή
Προσκυνητής

Εδώ θα γίνει ο λάκκος μας

του Γιάννη Λαζάρου

Όσο το δικό μας κεφάλι χτυπάει σε τοίχο τόσο οι απόγονοι αυλικοί των Βαυαρών στήνουν τα τάγματά τους με μεγάλη άνεση για να μας ακρωτηριάσουν με το νόμιμο των ψηφισμάτων, διαγγελμάτων, εγκυκλίων και νόμων.

Κλαψουρίζουμε για την κατάντια μας και το αύριο που θα μάς βρει χωρίς ψωμί και νερό στο τραπέζι και η άνοια  έχει γίνει το χαρακτηριστικό εκατομμυρίων πολιτών που πλέον δεν ξέρουν ούτε γιατί ζουν, ούτε πού πάνε, ούτε τι να κάνουν. Σαν πρόβατα κλεισμένα στο μαντρί ακούνε τους λύκους να τριγυρίζουν και ποδοπατώντας ο ένας τον άλλον περιμένουν την τελική εισβολή και το μακελειό που θα ακολουθήσει. 

Το σιχτίρισμα άργησε πολλά χρόνια και τα χαστούκια, που απανωτά έπρεπε να πέφτουν σε κάθε ευκαιρία στα μάγουλα των πολιτικών και όλων των κοπρόσκυλων που τους φυλάνε, τελικά δεν θα έρθουν ποτέ. 

Ξεκίνησε η ιστορία και αποβάλλει τον λαό σαν πλέμπα και τα καθίκια που μπουσουλούσαν ανάμεσα μας χρόνια τώρα βρήκαν πάτημα πάνω στο σβέρκο μας και σήκωσαν ανάστημα.  Κουνάνε δακτυλάκια απειλητικά εναντίον μας, προειδοποιούν για την νομιμότητα της αναγκαίας για την ειρήνη λεπίδας που θα χωθεί στα λαρύγγια μας.

Σκιαζόμαστε τις κυράτσες που πήραν θέση στα υπουργικά συμβούλια. Σκιαζόμαστε τους ηλίθιους που κάθονται στα έδρανα της Βουλής στήνοντας κάθε τόσο και από ένα τσίρκο σε επανάληψη. Και μετά σχολιάζουμε ποιος τα είπε καλύτερα στον άλλο θέλοντας με το ζόρι να πείσουμε τον εαυτό μας ότι άλλη λύση δεν μένει παρά να επιλεχθεί δημοκρατικά (μη χέσω) η επόμενη κυβερνοτοσυμμορία που θα μάς βγάλει από το αδιέξοδο. 

Το μεγαλύτερο αδιέξοδο είναι η δημοκρατία όταν έχεις πάρει απόφαση ότι η επιλογή σου πρέπει να γίνει ανάμεσα σε αυτά που η εξουσία σού επιβάλλει. 

Φτάσαμε στο σημείο που δεν είναι ο λαός που θα αποφασίζει για την κυβέρνησή που θα έχει, αλλά η εξουσία που θα αποφασίζει τι λαό θα έχει. Μεθοδικά τον έφτιαξαν τον λαό που βολεύει την δημοκρατία όλα τα ταγεροκούστουμα που την κόβουν και την ράβουν στα μέτρα τους καθισμένα στα έδρανα του μπουρδελοβούλιου. Στο μπόι της ρηχότητας της ψυχής τους, της συνείδησης τους και της προσφοράς τους πνίγεται η δημοκρατία.

Λαός που κλαψομουνιάζει, λαός που σκιάζεται στην επόμενη απειλητική επιστολή από τις υπηρεσίες του κράτους, λαός που δεν τον νοιάζει που είναι η χώρα του αρκεί να έχει αύριο μια ελπίδα να δει το μισθό του στα 500 ευρώ και να μην χάσει τις μουχλιασμένες καταναλωτικές του συνήθειες. Λαός που κρύβεται κάτω από τα βομβαρδισμένα ερείπια κάνοντας τον πεθαμένο μη και η επόμενη βόμβα δεν τον "μυριστεί" και δεν τον κάνει κιμά. 

Ο ναζιστής Μάρδας στο ξεκαθάρισε βάζοντας τον μετανάστη και τον πρόσφυγα ως σημείο αναφοράς ότι στην Ελλάδα μέσα στα επόμενα χρόνια αν δεν έχεις χρήμα δεν ζεις. Ψοφάς. Στο είπε και εσύ νόμισες ότι το είπε για τους σακατεμένους από πολέμους μην έχοντας ακόμη καταλάβει ότι ζεις έναν πόλεμο μόνο που δεν έχεις το πειστήριο της σφαίρας που καρφώθηκε στον τοίχο του σπιτιού σου. 

Τα πρόβατα σιγά-σιγά θα αραιώνουν. Από το μαντρί θα σέρνονται για σφάξιμο και θα νιώθουν λυτρωμένα που βγήκαν για ένα λεπτό έξω από τους τέσσερις τοίχους μέχρι η λεπίδα να τους πάρει τον λαιμό. Η νέα ράτσα θα είναι βελτιωμένη. Θα έχει γερό κομπόδεμα για να έχει δικαίωμα στέγης, δικαίωμα τροφής, δικαίωμα στο νερό, δικαίωμα για υγεία, δικαίωμα για δικαιώματα. Σε αυτή την ράτσα, που το πορτοφόλι θα είναι υψηλότερο δικαιολογητικό από την ίδια την ζωή, εκατομμύρια προβάτων είναι χαμένα από χέρι. Είναι τελειωμένα πριν καν βελάξουν με απορία το "γιατί". 

Το "γιατί" απαντήθηκε απανωτά σε εκλογικές κάλπες, σε καιρό που ένα κομμάτι της κοινωνίας έπεφτε και το άλλο ανέμιζε παντιέρες "ανατροπής" και "ελπίδας". Μετά έπεφτε και το επόμενο κομμάτι της κοινωνίας και οι παντιέρες συνέχιζαν να ανεμίζουν με γραμμένα "ΝΑΙ" πάνω τους κάνοντας το σπίτι τους καλύβα της Ε.Ε.  Η απάντηση δίνεται στην αριστοτεχνική υπόκλιση που κάνει ο καθένας κάθε βράδυ για τη πράξη υποταγής που παίζει όλη μέρα σε κάθε καινούργιο σενάριο που του δίνει ο σκηνοθέτης πολιτικός σωτήρας του. 

Το "άει σιχτίρ" άργησε πολύ και τελικά έμεινε στον πάτο του συρταριού της Ιστορίας. Η ειρήνη νίκησε στην χώρα χωρίς σύνορα μα με τόσους πολλούς φράκτες. Απέδειξε στο πόπολο ότι το μαντρί ήταν ο παράδεισός του. Η μεταλλαγμένη κομματική τροφή στην ώρα της, το κούρεμα στο μήνα που έπρεπε, το άρμεγμα με την απαραίτητη συχνότητα και το σφάξιμο χωρίς ούτε μία αντίδραση.  Η επιλεγμένη δημοκρατικά μη βία ήταν στα μέτρα που ήθελαν οι κυβερνήτες και οι δανειστές του λαού που γέννησαν. Σαρξ εκ σαρκός της εξουσίας απέδειξε ότι είναι ο λαός.

Τελικά, άλλος πυροσβεστήρας στο πολιτικό σκηνικό δεν χρειάζεται. Άλλα κόμματα "ανατροπής" και "επανεκκίνησης του κράτους" είναι περιττά. Τώρα θα παίζει το "ευρωπαϊκόν" και το "εθνικόν" σε λα μείζονα να χαίρονται τα πρόβατα που πάνε μετά συνοδείας τραγικής μπάντας στο σφαγείο αποχαιρετώντας την Αλεξάνδρεια που δεν αγάπησαν ποτέ.

Ο λαός σιχτίρισε τον εαυτό του και έγινε από μόνος του το σταθερότερο ανάχωμα μιας ανελέητης χρηματοδοτούμενης δημοκρατίας.-

 .stontoixo.

Τρομοκρατία και μουσουλμανική κοινότητα: Η περίπτωση του Βελγίου

του Laurens De Vos 

Μεγάλα τμήματα της μουσουλμανικής κοινότητας αποτελούν πρόσφορο έδαφος για να βλαστήσει μια ακραία ιδεολογία. Τούτο ισχύει και για το Βέλγιο.

Η σύλληψη του τρομοκράτη Σαλέχ Αμπντεσλάμ (που προηγήθηκε των επιθέσεων στις Βρυξέλλες) ανέδειξε ένα σημαντικό πρόβλημα με στις σχέσεις μας με τη μουσουλμανική κοινότητας στο Βέλγιο. Δικαιολογημένα διερωτάται κανείς πώς είναι δυνατόν ο υπ’ αριθμόν ένα καταζητούμενος στην Ευρώπη να κρύβεται επί τέσσερις μήνες, μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα από το πατρικό του σπίτι. Το ζήτημα δεν είναι αν όλοι στη γειτονιά του Μόλενμπεϊκ γνώριζαν πού βρίσκεται ο Αμπντεσλάμ, αλλά το ότι αυτοί που το γνώριζαν είναι περισσότεροι από όσους νομίζουμε. Όταν δεκάδες νέοι βγαίνουν στους δρόμους να διαμαρτυρηθούν μετά τη σύλληψή του, αυτό σημαίνει ότι η υποστήριξη της μουσουλμανικής κοινότητας δεν περιορίζεται απλώς στα άτομα που του προσέφεραν καταφύγιο.

Το πρόβλημα ήταν ήδη εμφανές στις αρχές Νοεμβρίου του προηγούμενου έτους. Στις τουρκικές βουλευτικές εκλογές, πάνω από τα δύο τρίτα των Τούρκων του Βελγίου στήριξαν το κόμμα AKP του Προέδρου Erdoğan – αρκετά περισσότεροι αναλογικά από τους ψηφοφόρους του AKP στην Τουρκία. Η τουρκική κοινότητα στο Βέλγιο δεν είναι μόνο θρησκευτικά υπερσυντηρητική, αλλά συμφωνεί με την ιδεολογία και το καθεστώς το οποίο παρέχει υλικοτεχνική υποστήριξη στο ισλαμικό κράτος. Οι Ρώσοι είχαν δίκιο που κατηγόρησαν τους Τούρκους για συνεργασία με το ΙΚ, όταν αυτοί κατέρριψαν το ρωσικό αεροσκάφος. Η Τουρκία υποστηρίζει στα λόγια τον δυτικό συνασπισμό στον αγώνα του κατά του Ισλαμικού Κράτους. Στην πραγματικότητα χρησιμοποιεί αποτελεσματικά την ιδιότητα του μέλους του ΝΑΤΟ ώστε να αποτρέψει την προσέγγιση Δύσης-Ρωσίας και τη συνεργασία των υπερδυνάμεων στη Συρία. Πουθενά αλλού στο γεωπολιτικό τοπίο το διπλό πρόσωπο του Ιανού δεν είναι τόσο παραπλανητικό όσο στην περίπτωση της Τουρκίας. Μην ξεχνάμε ότι για τις επιθέσεις στην Άγκυρα στις αρχές Οκτωβρίου του 2015, το Ισλαμικό Κράτος δεν ανέλαβε ποτέ την ευθύνη, πράγμα που συνήθως το ΙΚ δεν αμελεί να πράξει.

Πέρα από την υποστήριξη της Τουρκίας προς το ισλαμικό κράτος, πρέπει να υπογραμμιστεί η ολίσθηση του καθεστώτος Erdoğan προς τη δικτατορία: Οι επιθέσεις κατά της ελεύθερης έκφρασης και της ελευθερίας του Τύπου, ο αυξανόμενος εξισλαμισμός μέσω νομοθετικών μέτρων και σκληρών διώξεων, και ούτω καθεξής. Εν τούτοις, το 70 % των Τούρκων του Βελγίου υποστηρίζει τον τύραννο που προωθεί ένα μείγμα εξτρεμισμού, ισλαμισμού και τρομοκρατίας.

Όταν η αντιπολιτευόμενη εφημερίδα Zaman φιμώθηκε στην Τουρκία, μια ομάδα της φλαμανδικής τηλεόρασης θέλησε να δει την αντίδραση στην πολυπολιτισμική γειτονιά Sleepstraat της Γάνδης. Το σοκ ήταν ισχυρό: η στάση της τουρκικής κυβέρνησης θεωρήθηκε απολύτως φυσιολογική. Οι Τούρκοι της Γάνδης έλεγαν εν ολίγοις ότι όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα τον τρων οι κότες. Με άλλα λόγια, καλή και άγια η ελεύθερη έκφραση, όταν πρόκειται να εκφράσουμε τις δικές μας απόψεις αλλά, και πάλι, ας μην υπερβάλλουμε. Επαναλαμβάνουμε ότι τις απόψεις αυτές δεν τις ακούσαμε σε υποβαθμισμένες περιοχές αλλά στην καρδιά της πόλης. Δεν μιλούσαν άνθρωποι φτωχοί και περιθωριοποιημένοι, αλλά ιδιοκτήτες εστιατορίων, καταστημάτων επίπλωσης και κομμωτηρίων. Δηλαδή άνθρωποι που αντιπροσωπεύουν τον μέσο μουσουλμάνο.

Όχι, αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι όλοι οι μουσουλμάνοι ή ότι όλοι οι ψηφοφόροι του AKP υποστηρίζουν τους τρομοκράτες. Όπως δεν ήταν όλοι Γερμανοί ναζί. Σημαίνει όμως ότι, σε μεγάλο μέρος της μουσουλμανικής κοινότητας, υπάρχει πολύ πρόσφορο έδαφος για μια τέτοια ιδεολογία. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ένα κλίμα που επιτρέπει στους εν δυνάμει τρομοκράτες να εξασφαλίσουν την σιωπηρή έγκριση από τον περίγυρό τους πριν περάσουν στην πραγματοποίηση των απάνθρωπων σχεδίων τους. Το ζήτημα δεν είναι αν είναι η μουσουλμανική κοινότητα αποδοκιμάζει την τρομοκρατία (υποθέτω ότι την αποδοκιμάζει, χωρίς δισταγμό, η πλειονότητα των μουσουλμάνων), αλλά ποια είναι τα στοιχεία της μουσουλμανικής σκέψης, δράσης και ιδεολογίας, στο έδαφος των οποίων μπορεί να βλαστήσουν οι σπόροι της τρομοκρατίας.

"Άρδην"
ΤΡΕΛΟ-ΓΙΑΝΝΗΣ

Αυτή είναι η αλήθεια για τα χθεσινά μαχαιρώματα ανάμεσα στους λαθρο ...

«Υγειονομική βόμβα στον Πειραιά» ...
O γιατρός Νίκος Ραζής Κουδούνης ήταν, μέχρι το βράδυ της Τρίτης,  εθελοντής του Ερυθρού Σταυρού για την υποστήριξη προσφύγων και μεταναστών στο λιμάνι του Πειραιά.

Μετά τα σοβαρά επεισόδια που σημειώθηκαν εκεί, αποφάσισε να μην ξαναπάει. Δεν είναι μόνο ο φόβος για τη ζωή του. Είναι η πλήρης απουσία του κράτους. Είναι η μετατροπή του καταυλισμού σε μία υγειονομική βόμβα. Είναι η εξαθλίωση των ανθρώπων που διεγείρει τα ταπεινότερα των ενστίκτων.

Διηγείται ο γιατρός:

«Ηταν στην απογευματινή βάρδια της Τετάρτης από τις 4 το απόγευμα ως τις 10 το βράδυ. Βλέπαμε εμπύρετα περιστατικά όταν ξεσπάει μία διαμάχη ανάμεσα σε έναν Αφγανό και ένα Σύρο. Ο Σύρος είχε επάνω του ένα μεγάλο μαχαίρι. Ειδοποιήθηκε το Λιμενικό και, πράγματι, οι άνδρες έσπευσαν γρήγορα στο σημείο, εντόπισαν τον Σύρο και τον έβαλαν στο αυτοκίνητο.  Οι ομοεθνείς του εξαγριώθηκαν και άρχισαν να μαζεύονται γύρω από το αυτοκίνητο. Το κλωτσούσαν και απειλούσαν να το αναποδογυρίσουν. Πανδαιμόνιο. Ενας άνδρας του Λιμενικού βγήκε από το αυτοκίνητο και με προτεταμένο το όπλο του, προσπαθώντας να απομακρύνει το οργισμένο πλήθος. Δεν τον φοβήθηκαν. Τους μιλούσαμε και εμείς, του Ερυθρού Σταυρού. Δεν μας άκουσαν. Τελικά οι του Λιμενικού άφησαν ελεύθερο τον άνδρα που είχαν βάλει στο αυτοκίνητο. Οι συμπατριώτες του άρχισαν να πανηγυρίζουν. Τον σήκωσαν στα χέρια…»
Η επίσημη αφήγηση των γεγονότων λέει ότι στο λιμάνι συγκρούστηκαν Σύριοι με Αφγανούς για… τα μάτια μίας γυναίκας. Ο έλληνας γιατρός λέει ότι δεν έγιναν έτσι τα πράγματα.

«Ηταν τυφλή οργή εναντίον γιατρών, λιμενικών και αστυνομικών που έσπευσαν σε βοήθεια. Με πέτρες, καδρόνια, με οτιδήποτε μπορούσε να μετατραπεί σε όπλο. Ανθρωποι απελπισμένοι και οργισμένοι άρχισαν να καταστρέφουν τα πάντα… Και από ένα σημείο και μετά η βία άρχισε να στρέφεται προς πάσα κατεύθυνση, Σύροι έναντίον Αφγανών, οι πάντες εναντίον των πάντων.»

Ο γιατρός καταγγέλλει την απουσία της Πολιτείας: «Είναι απλό, δεν υπάρχει τίποτα. Απολύτως τίποτα. Αν κάποιος έκανε κάτι εδώ, είναι ο Ολυμπιακός. Το κράτος απουσιάζει. Και σε λίγο που θα έχουμε άνοδο της θερμοκρασίας, αναπόφευκτα θα ακολουθήσουν τα ποντίκια και οι επιδημίες. Είδαμε ένα περιστατικό με βήχα και αιμόπτυση. Υποπτο για φυματίωση. Αλλωστε όλοι στη σκηνή έβηχαν. Ο άνδρας μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, όμως δεν έμεινε, αγνοείται. Ξέρετε τι σημαίνει να κυκλοφορεί κάποιος με φυματίωση σε μία τόσο μεγάλη συγκέντρωση ανθρώπων; Δεν υπάρχουν ούτε οι στοιχειώδεις συνθήκες υγιεινής. Εχουν εκδηλωθεί αφροδίσια νοσήματα. Μία γυναίκα απέβαλε, είχε αιμορραγία εκεί, στο χώμα.  Παίρνουν φαγητό από κάτω και το τρώνε, οι ψείρες πολλαπλασιάζονται, η υγειονομική βόμβα θα σκάσει γρήγορα…»

Τι πρέπει να γίνει; «Να εκκενωθεί άμεσα το λιμάνι. Να μεταφερθούν σε καταυλισμούς των χιλίων ανθρώπων, σε συνθήκες υγειονομικά ελεγχόμενες.»

Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει την αποσυμφόρηση του λιμανιού με τη μεταφορά προσφύγων στην Κυλλήνη. «Η μονάδα στην Κυλλήνη είναι αξιοπρεπής» δήλωσε ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης Γ. Κυρίτσης. Αναφερόμενος στα επεισόδια, που είχαν και οκτώ τραυματίες, είπε ότι είναι λογικό να σημειώνονται περιστατικά έντασης, λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης των ανθρώπων εκεί. Ωστόσο από την άλλη πρόσθεσε πώς στο λιμάνι του Πειραιά σημειώνονται και θετικά γεγονότα, όπως είναι οι συναυλίες καλλιτεχνών που υποστηρίζουν τους πρόσφυγες.

Του Κ. Γιαννακίδη από το Protagon.gr

antilogos-gr

Η ΜΟΙΡΑ ΤΟΥ ΕΓΩ (1) -επανάληψη

Η ΜΟΙΡΑ ΤΟΥ ΕΓΩ 

Η έκφραση «η μοίρα του Εγώ», εξόχως προβληματική και ασταθής, αφορά κυρίως την μοίρα και τον προορισμό του ανθρώπου σαν Εγώ, απο την οντολογική άποψη, και όχι απλά απο την ιστορική ή την Φυσική πλευρά του. Αφορά επίσης την μοίρα ενός τρόπου να αντιλαμβανόμαστε τον άνθρωπο που είναι ιδιαίτερος, παρότι δέν είναι αποκλειστικός, της μοντέρνας σκέψης.

Σε ένα χωρίο του Πλατωνικού Σοφιστή -διάσημο διότι χρησιμοποιήθηκε και σάν επιγραφή του έργου του Χάϊντεγκερ, Είναι και χρόνος- ο ξένος της Ελέας, βεβαιώνει : «Είναι ξεκάθαρο πάντως πώς εσείς απο πολύ καιρό είστε εξοικειωμένοι μ’αυτό που εννοείτε όταν χρησιμοποιείτε την έκφραση «ουσιώδες» (Το όν). Και εμείς πιστεύουμε να την κατανοήσουμε μία μέρα, αλλά για την ώρα είμαστε χαμένοι στην αβεβαιότητα». (...δήλον γάρ ώς υμείς μέν ταύτα (τί ποτε βούλεσθε σημαίνειν οπόταν όν φθέγγησθε) πάλαι γιγνώσκετε, ημείς δέ πρό του μέν ωόμεθα, νύν δ’ηπορήκαμεν...). Εάν στην θέση του Ελληνικού όν , θέσουμε το ΕΓΩ—μία αντικατάσταση με πολύ μεγάλη εσωτερική σημασία και ιστορική σπουδαιότητα, διότι η ίδια η σκέψη την πραγματοποίησε ξεκινώντας απο τον Καρτέσιο, δεδομένου ότι σ’αυτόν πρώτα, το υποκείμενο σαν υπόστρωμα, ανυψώνεται σε ΕΓΩ—αυτή η φράση εκφράζει παραδειγματικά την ψυχική μας στάση απέναντι στο ΕΓΩ και σε κάθε άλλη κορυφαία έννοια.

Είναι πλέον κοινή παραδοχή πώς το πρόβλημα του ΕΓΩ είναι ένα πρόβλημα μοντέρνο, το οποίο αγνοούσαν οι αρχαίοι. Και όμως είναι δυνατόν να διακρίνουμε τα χρέη που αυτή η έννοια του Εγώ έχει απέναντι σε ολόκληρη την Δυτική φιλοσοφική παράδοση, και όχι μόνον, την στιγμή που η έννοια του Εγώ αναδύεται στις αρχές του μοντέρνου κόσμου με την φιλοσοφία του Καρτέσιου, αλλά επίσης και όταν παρουσιάζεται σε μία πολλαπλότητα μορφών, οι οποίες δέν συγκλίνουν αναγκαίως όλες σ’αυτή.

Μπορεί να γίνει φανερό επίσης πώς ο Νίτσε στο τέλος του περασμένου αιώνος επανένωσε αυτή την πολλαπλότητα των μορφών του ΕΓΩ, και μ’αυτές, όλες μας τις έννοιες τής ψυχής, υποκειμένου, ουσίας, σε μία ενωμένη παράδοση και τις θεώρησε απατηλές.

Έτσι λοιπόν το πρόβλημα του ΕΓΩ βυθίζεται στην αρχαιότητα, αναδύεται και εξαπλώνεται στον μοντέρνο κόσμο και μοιάζει να εξαφανίζεται στα χρόνια μας, στο τέλος μίας ιστορικής και θεωρητικής διαδρομής, αφήνοντας μας χωρίς καμμία βεβαιότητα πάνω σε μάς τους ίδιους.

Η μοντέρνα έννοια του ΕΓΩ λοιπόν, κατάγεται μάλλον απο την Μεταφυσική του Πλάτωνος και του Αριστοτέλη και απο την Βιβλική παράδοση. Και δέν έχει τόση μεγάλη σημασία η συνέχεια ή όχι αυτής της παραδόσεως όσο έχει το νόημα που πρέπει να αποδώσουμε σ’αυτή την συνέχεια : εάν δηλαδή η ψυχή των Ελλήνων που ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης μας παρουσιάζουν με τόσο διαφορετικό τρόπο, είναι η ιστορική και εννοιολογική προϋπόθεση του υποκειμένου και του ΕΓΩ των μοντέρνων, πόσο διαφορετικά έγινε αποδεκτή και ενήργησε αυτή η προϋπόθεση; Τί συμβαίνει σήμερα; Στο τέλος μίας προόδου που διήρκεσε δυόμισι χιλιάδες χρόνια, μ’αυτές τις μορφές; Τί είναι η ψυχή των αρχαίων, και τι είναι το Εγώ των μοντέρνων για τους ανθρώπους σήμερα; Ποιό είναι το αποτέλεσμα και το συμπέρασμα ενός λόγου που ξεκινά απο την αυγή της παραδόσεως μας και μας μεταφέρει στον δικό μας χρόνο, σαν τον χρόνο του τέλους τής παραδόσεως; Και αυτή η κατάληξη είναι αναγκαία, τυχαία, ή εντάσσεται σαν μοίρα στις ίδιες τις απαρχές της περιπέτειας του ΕΓΩ;

Ο Κάντ, ο Νίτσε και ο Χάϊντεγκερ συστήνουν τρείς μεγάλες προοπτικές της συγχρόνου σκέψης πάνω στο πρόβλημα του Είναι και του ΕΓΩ. Ο Νίτσε και ο Χάϊντεγκερ ενώνουν και καταστρέφουν την ιστορία της Δυτικής οντολογίας και εκφράζουν μία σκέψη η οποία εγκαταλείπει την υποκειμενικότητα, παρότι από προοπτικές και από σκοπιμότητες αντίθετες μεταξύ τους, παρότι στους χρόνους μας ανατρέχουμε σ’αυτούς τους δύο για να μιλήσουμε για το «τέλος του υποκειμένου» και για «οντολογία της παρακμής». Λέμε απο αντίθετες προοπτικές διότι ο Νίτσε αναλαμβάνει να διαλύσει την ψευδαίσθηση του ΕΓΩ και σύνολης της Δυτικής οντολογίας. Ο Χάϊντεκγερ αντιθέτως επιστρέφει στις πηγές της οντολογίας για να ξαναπιάσει το πρόβλημα του Είναι, και να το επαναφέρει απο την λήθη στην οποία έπεσε στο τέλος της ιστορίας του, εγκαταλείπει την υποκειμενικότητα για να την ξαναβρεί μέσα στα πλαίσια εκείνου του όντος, του Dasein, το οποίο δέν μειώνεται σε συνείδηση, αλλά είναι μ’έναν συστατικό τρόπο ένα Είναι στον κόσμο και ένα Είναι με τα άλλα, και το οποίο χαρακτηρίζεται βασικώς για το πεπερασμένο του και για το άνοιγμα του στο πρόβλημα του Είναι.

Σε σχέση μ’αυτές τις δύο λύσεις που αντιπροσωπεύουν την εναλλαγή ανάμεσα στην διάλυση ή στην επαναφορά της οντολογίας, ο Κάντ, με την σκέψη της επαναστάσεως του Κοπέρνικου αντικαθιστά την κλασσική οντολογία με μία υπερβατική φιλοσοφία, η οποία κάνει τον άνθρωπο ένα υποκείμενο που είναι κέντρο των αντικειμένων της γνώσεως, αλλά πού, όπως η γή συσχετιζόμενη με τον ήλιο στο κοπερνικό σύστημα, είναι έκκεντρο απομακρυσμένο σε σχέση με το Είναι του ΕΓΩ και του πράγματος, καθότι δέν μπορεί να γνωρίσει το είναι των πραγμάτων, αλλά ούτε και το δικό του είναι, το οποίο παρ’όλα αυτά αισθάνεται και για το οποίο έχει συνείδηση.

Δέν είναι όμως αναγκαίο να περιμένουμε τον Νίτσε για να βρούμε βεβαιώσεις γύρω απο τον ψευδαισθησιακό χαρακτήρα του ΕΓΩ. Ήδη στις σελίδες του «Δοκιμίου πάνω στην ανθρώπινη Φύση» που ο Χιούμ αφιερώνει στο πρόβλημα της προσωπικής ταυτότητος, το ΕΓΩ και η ενότητά του αντιμετωπίζονται σαν ψεύτικες δημιουργίες της φαντασίας, χωρίς καμμία αντικειμενική αξία. Ακόμη και στα γραπτά των Ρομαντικών, όπως του Χόφμαν π.χ., η ταυτότης του Εγώ θρυμματίζεται στην πολ/τητα του πραγματικού και της ψυχής. Παρ’όλα αυτά, εάν σήμερα απο διαφορετικές πλευρές –είτε γίνεται προσπάθεια να διαλυθεί αυτή η έννοια, είτε γίνεται προσπάθεια να ξαναθεμελιωθεί– επικαλούμαστε τόν Νίτσε, αυτό γίνεται για τον ριζικό χαρακτήρα της κριτικής του, η οποία δέν περιορίζεται να αντικαταστήσει την παραδοσιακή έννοια του Εγω, αλλά καταστρέφει μαζί της κάθε οντολογική δομή του πραγματικού. Δέν πρέπει όμως να ξεχνάμε πώς ο Νίτσε δέν περιορίστηκε στην διάλυση του Εγώ και στην υπαγωγή του σε ένα ψευδαισθησιακό προϊόν και ένα εργαλείο στην υπηρεσία της Βουλήσεως για δύναμη που κυριαρχεί στην ζωή, διότι εάν είναι αλήθεια ότι αρνείται πώς το Εγώ, όπως και άν είχε κατανοηθεί στην διάρκεια της παραδόσεως, είναι μία οντολογική δομή με μία δική του αυτονομία, έχει επίσης και το προτέρημα να διακρίνει πίσω απο το Εγώ την σωματικότητα και το ασυνείδητο, να επαναφέρει το Εγώ σ’αυτή την διάσταση που ονομάζει εαυτό, και αυτό είναι η προϋπόθεση για να ξανασκεφτούμε το πρόβλημα του Εγώ.

Για την ώρα ας θυμίσουμε επίσης πώς στον καιρό μας ο Νίτσε, πρίν απο τον Φρόϋντ, εμβάθυνε την έννοια του Εγώ και πώς υπήρξε αυτός που τράνταξε μέσα μας, περισσότερο απο κάθε άλλο στοχαστή, την αυτοφανέρωση του Cogito. Γι’αυτό γράφει στην αρχή τού "Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα": «πίσω απο τα αισθήματα σου και τις σκέψεις σου, αδελφέ, στέκεται ένας παντοδύναμος Δεσπότης, ένας άγνωστος σοφός—που ονομάζεται εαυτός. Κατοικεί στο σώμα σου, είναι το σώμα σου...<Εγώ> λές εσύ και είσαι υπερήφανος μ’αυτή την λέξη. Αλλά το πράγμα που είναι ακόμη μεγαλύτερο, στο οποίο δέν μπορείς να πιστέψεις, —το σώμα σου και η μεγάλη του νόηση: αυτή λοιπόν δέν λέει <Εγώ>, αλλά κάνει <Εγώ>. Και στην "Χαρούμενη επιστήμη" λέει για τον Λάϊμπνιτζ (παρ.357): «θυμάμαι την απαράμιλλη οξύτητα με την οποία ο Λάϊμπνιτζ υπερέβη όχι μόνον τον Καρτέσιο, αλλά και όλους τους άλλους που έκαναν φιλοσοφία μεχρις αυτόν, όταν διαισθάνθη πώς η συνείδηση είναι μόνον ένα συμβεβηκός της αναπαραστάσεως, όχι μία αναγκαία και ουσιώδης ιδιότης αυτής και πώς επομένως εκείνο που ονομάζουμε συνείδηση συστήνει μόνον μία κατάσταση του δικού μας πνευματικού και ψυχικού κόσμου (ίσως δέ μία παθολογική κατάσταση) και απέχει πάρα πολύ απο το να συμπίπτει μ’αυτόν τον ίδιο τον κόσμο...»

Γιατί όμως ο Νίτσε ισχυρίζεται πώς η συνείδηση είναι μόνον μία κατάσταση συμβεβηκότος της αναπαραστάσεως και όχι μία ουσιώδης στιγμή της ζωής; Γιατί ισχυρίζεται πώς το Εγώ είναι μόνον ένα όργανο και ένα παιχνίδι του εαυτού, και δέν είναι το θεμέλιο και ο σκοπός, έστω και πεπερασμένος του εαυτού; Γιατί δέν διακρίνει στον εαυτό (se) μία ενότητα αδιαφοροποίητη ακόμη Εγώ και σώματος, Εγώ και κόσμου, σκέψης και είναι, όπως σε μορφές διαφορετικές συμβαίνει στον Σπινόζα, στον Λάϊμπνιτς, στον Hegel; Ίσως επειδή η ανάγνωση του αυτών των φιλοσόφων και ολοκλήρου της παραδόσεως έγινε κάτω απο το Φώς του Καρτέσιου, και αυτή η οπτική του επιτρέπει να τους συγκεντρώσει και να τους παρασύρει όλους στην καταστροφή.

Σε ένα απο τα δοκίμια που θα ακολουθήσουν είναι γραμμένο. «το γεγονός πώς ο Νίτσε, ο οποίος εργάζεται για την καταστροφή της Καρτεσιανής βεβαιότητος...είναι στην πραγματικότητα τόσο πιστός σ’αυτόν μέχρι του σημείου να τοποθετήσει τη δική μας "αίσθηση ότι είμαστε υποκείμενα" στην καταγωγή των κλασσικών ερευνών του γύρω απο την ψυχή» μας επιτρέπει να υποθέσουμε πώς η κριτική του Νίτσε στην ψευδαίσθηση του Εγώ, υποβαστάζεται απο μία ανάγνωση της μεταφυσικής δυτικής παραδόσεως επηρεασμένης ουσιαστικώς απο την φιλοσοφία του Καρτέσιου. Εάν αυτή η υπόθεση είναι αληθινή, μπορούμε να εξάγουμε παραπάνω συνέπειες: το Εγώ  που ο Νίτσε δηλώνει ψευδαισθησιακό είναι μόνον το Εγώ, στο Fundamentum inconcussum veritatis  (Ακλόνητο θεμέλιο της αλήθειας), το οποίο είναι χωρίς εαυτό και χωρίς κόσμο, πάντοτε και μόνον συνειδητό, το οποίο τείνει να τοποθετηθεί σαν απόλυτο, ένα εγώ στο οποίο βεβαίως δέν είμαστε διατεθειμένοι να αναγνωρισθούμε : και επομένως η κριτική του δέν κατορθώνει να διαλύσει τις υπόλοιπες πολλαπλές φιγούρες στις οποίες εμφανίζεται το Εγώ στον σύγχρονο κόσμο, και οι οποίες δέν μπορούν να ξανασυνδεθούν πλέον με τον Καρτέσιο.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος

ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΑΤΟΜΟ; ΗΤΑΝ ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΟ; (5)

                   Αβελάρδος, το πρώτο υποκείμενο της ιστορίας.

Τί εννοούμε όταν λέμε υποκειμενικότης; Πρόκειται γιά το υποκείμενο, δηλ. γιά τήν συνείδηση σάν σχέση, σάν συσχετισμός μέ τόν αντικειμενικό κόσμο. Δηλ. η ίδια η ουσία τού κοσμικού φρονήματος.  Γι' αυτό καί η εποχή τής κυριαρχίας τού υποκειμένου, ονομάζεται εκκοσμίκευσις.

Όμως αυτή η υποκειμενικότης διαφέρει πολύ από τήν φυσική μας στάση. Όταν δηλ. στήν καθημερινότητά μας μιλάμε γιά υποκείμενα ή καλύτερα γιά πρόσωπα, δείχνουμε μ’αυτή τήν έκφραση ανθρώπινα όντα μέσα στόν κόσμο. Αυτά τά πρόσωπα λοιπόν δέχονται εντυπώσεις από τόν πραγματικό κόσμο, δηλ. πιστεύουν πώς αυτός ο κόσμος είναι αληθινός, καθότι έχουν τήν εμπειρία του. Καί επομένως παίρνουν μιά θέση απέναντι σ’αυτόν τόν κόσμο, εσωτερικά,  σύμφωνα μέ τήν πολλαπλότητα, τίς πολλές όψεις τού συναισθήματός τους, διότι η εμπειρία απαιτεί πάντοτε συναίσθημα (εκτός από τήν εκκλησιαστική εμπειρία). Καί ίσως στό τέλος νά πάρουν καί κάποια θέση στόν κόσμο τους, νά επέμβουν ελεύθερα, εκφράζοντας τήν άποψή τους. Αυτά τά πρόσωπα δηλ. είναι υποκείμενα μιάς ζωής πολλαπλότητος καί πολυμορφίας τού Εγώ, δηλ.μιάς προθετικής καί αποβλεπτικής συνειδήσεως.

Αυτή η ζωή τού Εγώ, είναι η εσωτερικότης τού προσώπου, δηλ. πιστεύει πώς είναι η ψυχική του ή η πνευματική του ζωή. Σ’αυτή τή ζωή αντιτίθεται η εξωτερική της πλευρά, τό φυσικό ζωντανό σώμα.

Τό ζωντανό σώμα είναι ένα σώμα στόν χώρο, καί κατά κάποιο τρόπο ό,τιδήποτε είναι ζωντανό, δεδομένου τής σύνθεσης ψυχής καί σώματος, βρίσκεται εκεί πού βρίσκεται καί τό σώμα, αλλά η ζωή τού εγώ δέν σχετίζεται μέ τόν χώρο. Δέν διαθέτει έναν συγκεκριμένον τόπο. Έτσι τό σώμα είναι η εξωτερίκευση αυτής τής εσωτερικότητος, μέ ό,τι αυτό συνεπάγεται. Είναι η έκφραση τής ζωής τής ψυχής. Τής επιτρέπει νά πράξει στόν κόσμο τού χώρου.

Όμως τό πρόσωπο δέν είναι μόνο υποκείμενο μιάς ενεργητικής συνειδητής ζωής, αλλά διαθέτει καί ποιότητες διαρκείας , δηλ χαρακτηριστικά καί τού ζωντανού σώματος (δύναμη, ευκινησία, κτλ) καί τής ψυχής, δηλ. ποιότητες αισθητηριακές, διανοητικές, αλλά καί ποιότητες τής θελήσεως, οι οποίες αποτελούν τόν χαρακτήρα κάθε προσώπου. Επειδή δέ είμαστε συνεχώς σέ σχέση, σέ αμοιβαίες σχέσεις μέ άλλα πρόσωπα, μέσα στήν δομή σχεδόν τού προσώπου ανήκουν καί οι ομάδες τών προσώπων μέ τις οποίες βρίσκεται σέ κοινωνία.

Ας ξεκινήσουμε από την αρχή! Πώς γνωρίζεται η συνείδηση; Πώς αποκτάται η γνώση της συνειδήσεως; Η οποία είναι η ουσία του υποκειμένου! Πώς επιτυγχάνεται η αυτοσυνειδησία; Ας ξεκαθαρίσουμε κατ’αρχάς πώς η γνώση που αναζητούμε δέν είναι στοχασμός. Διότι οι ενέργειες του στοχασμού καταλήγουν να εκλάβουν την συνείδηση σαν αντικείμενο, το οποίο αναλύεται και συγκεντρώνεται εννοιολογικά. Ο στοχασμός όμως δέν είναι γνώση του εαυτού, δέν έχει για αντικείμενο τον εαυτό του, αλλά μία εξωτερική αντίληψη, μία ενθύμηση κ.τ.λ. Η γνωρίζουσα συνείδηση και η γνωσθείσα συνείδηση δέν ταυτίζονται. Με τον όρο αυτοσυνειδησία λοιπόν, δέν μπορούμε νά εννοήσουμε καμμία ενέργεια του στοχασμού που έχει για αντικείμενο μία άλλη ενέργεια.

Γενικώς όμως, στο θέμα της συνειδήσεως, δέν χρειάζεται καμμία ενέργεια. Χρειάζεται αντιθέτως ένα «εσωτερικό φώς» που φωτίζει την ροή της ζωής και μέσα σ’αυτή την ροή την ξεκαθαρίζει για το ζωντανό Εγώ, χωρίς όμως αυτή καθ’αυτή η λειτουργία να έχει το εγώ σαν σκοπιμότητα, σαν πρωταρχικό σκοπό. Αυτή η πρωταρχική συνείδηση της ζωής που ρέει και που ανήκει στην ίδια την συνείδηση, διατηρείται ακόμη και μετά το σταμάτημα της ροής αυτής, μ’ έναν τρόπο όμως που κάνει δυνατή την επαναλειτουργία της σύμφωνα με την δική μας πρόθεση, έτσι ώστε δια της μνήμης να καθίσταται δυνατή η συγκέντρωση στην ενότητα μίας εμπειρίας όλων των φάσεων που κυλούν συνεχώς, και να έχουμε επομένως σαν αποτέλεσμα την σύμπτωση αυτής της «εμπειρίας», η οποία διά του στοχασμού καθίσταται αντικειμενική με την καταγωγική εμπειρία, την αυθεντική, η οποία δέν μπορεί να προσφέρει καμμία γνώση, και μας επιτρέπει επιπλέον να συλλάβουμε και τις ομοιότητες, τις ιδιαιτερότητες, που θα μπορούσαν μέσω της γνώσεως αυτής της συνειδήσεως να δώσουν μία ταυτότητα! Αυτή η σταθερότητα που συλλαμβάνεται εκ των υστέρων, στην ροή των συμβάντων της ζωής, χρησιμεύει στην σύσταση ενός ΕΓΩ, το οποίο διαθέτει ήδη και μία ταυτότητα!

Η ψυχή όμως δέν είναι δυνατόν να ταυτιστεί με την ροή της συνειδήσεως, με τον παρατηρητή της ζωντανής ενέργειας της ζωής, η οποία διά του αναστοχασμού μπορεί να δώσει ένα σταθερό εγώ. Ο άνθρωπος  και το πρόσωπο, που είναι το σύγχρονο όνομά του, για να τονισθεί η συστατική ελευθερία του, δέν λέμε ότι είναι μία σύνθεση συνειδήσεως και σώματος, αλλά ψυχής και σώματος!

Έτσι ομιλούμε για ψυχικές ποιότητες, ενώ θα ήταν παράλογο να πούμε: ποιότητες συνειδήσεως. Η ψυχή επομένως είναι περισσότερο μία πραγματικότητα του κόσμου, ενώ η συνείδηση (Το Εγώ) είναι ελεύθερη και αντίθετη σε οτιδήποτε υπάρχει, είναι περισσότερο κάτι για το οποίο τα πάντα είναι εδώ και τώρα.

Σαν ένα πραγματικό όν λοιπόν η ψυχή ανήκει στην πραγματικότητα! Είναι μία ουσία, μία ενότης εσωτερικών συνθηκών ή ποιοτήτων, και στην διάρκεια της ζωής της υπόκειται σε μία σειρά αλλαγών. Αυτές οι αλλαγές εξαρτώνται από την αιτιότητα, διότι η ψυχή εξαρτάται από το περιβάλλον της! Αυτές οι αλλαγές όμως χαρακτηρίζονται από το γεγονός πώς έχουν βιωθεί από το ΕΓΩ, στο οποίο ανήκει η ψυχή. Και επομένως, με την κυριότητα του Εγώ πάνω τους, οι αλλαγές στην διάρκεια της ζωής μπορούν να κατανοηθούν σαν καθαρές εμπειρίες, χωρίς καμμία αναφορά στην κατάσταση του πραγματικού κόσμου που τις προκάλεσαν. Αυτός είναι ο σύνδεσμος ανάμεσα στην ψυχή και στην συνείδηση. Η ολότητα των εμπειριών ενός προσώπου, στο οποίο η ψυχική του ζωή παρουσιάζεται διά της συνειδήσεως, παράγει την ροή της συνειδήσεως αυτού του προσώπου. Από το άλλο μέρος οι ψυχικές καταστάσεις είναι πραγματικές καταστάσεις ,οι οποίες έχουν καθοριστική και πραγματική σημασία για την ψυχή και προκαλούν πραγματικές συνέπειες. Εάν οι καταστάσεις αυτές έχουν προκληθεί από την ενέργεια και συμμετοχή της ζωτικής δυνάμεως του σώματος στο περιβάλλον, τότε προέρχονται απο την ψυχή (από μέσα). Εάν έχουν προκληθεί από την συνείδηση, τότε προέρχονται από το Εγώ.

Η ψυχή λοιπόν, ζώντας στην πραγματικότητα ανάμεσα σε ανθρώπους, αποκτώντας την εμπειρία των ανθρώπων αυτών, των άλλων, αποκτά και την εμπειρία του εαυτού της. Ο εαυτός λοιπόν, αποτέλεσμα της κοινωνίας του προσώπου, περιέχει το Εγώ και το άλλο. Από την σχέση αυτή εξαρτάται η ωρίμανση του προσώπου ή  όχι , η στασιμότητά του. Διότι ο άνθρωπος είναι βασικώς ο υπεύθυνος γι’ αυτό που θα γίνει. Διότι μπορεί να μορφοποιήσει τον εαυτό του. Διότι ο άνθρωπος πρέπει να είναι κύριος της ψυχής του και πρέπει να μπορεί να ανοίξει τις πόρτες της ή να τις κλείσει. Εάν στις συναντήσεις και στις καταστάσεις συμμετέχει και η ζωτική δύναμις του σώματος, η ψυχή, τότε ο άνθωπος διαθέτει μία παρουσία, είναι παρών, και με την εγρήγορση της παρουσίας αυτής μπορεί να είναι υπεύθυνος του εαυτού του και του άλλου. Να αποφασίσει μία συνάντηση ή να την απορρίψει. Να ζήσει μία εμπειρία ή όχι. Αυτή η ικανότης παρουσίας, εγρήγορσης και ανοίγματος είναι η πνευματικότης του ανθρώπου.

Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος και η ελευθερία μπορεί να ορισθεί με τον λόγο: Εγώ μπορώ! Από αυτή την δυνατότητα ή την δύναμη προέρχεται η δυνατότητα της ευθύνης, της θελήσεως και της πράξεως.

Τελικώς το Εγώ καλείται να μορφώσει τον εαυτό του! Ο οποίος περιέχει το Εγώ και το άλλο! Με την συστατική προϋπόθεση του ανοίγματος στον άλλον. Με την συστατική προϋπόθεση της καθαρότητος των προθέσεων της ψυχής, η οποία μ’αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνει το άνοιγμα, ή αποτυγχάνει μένοντας χωρίς εαυτό. Η συνείδηση του εαυτού είναι άνοιγμα πρός το εσωτερικό, η συνείδηση του άλλου είναι άνοιγμα πρός το εξωτερικό (περιβάλλον).

Βρισκόμαστε, υπάρχουμε σε ένα περιβάλλον, ανάμεσα σε πράγματα ή αντικείμενα, και λόγω του περιβάλλοντος αυτού φανερώνεται και ο βασικός νόμος της ψυχικής ζωής, ο προσανατολισμός μας πρός τα πράγματα, πρός την πραγματικότητα [ο προσανατολισμός θα μπορούσε να σημαίνει την ανατολή, την πηγή, την πρώτη αιτία, εάν δέν υφίστατο η σημερινή ζωή την επιβολή του Εγώ, που βιώνει τον προσανατολισμό σαν πρόθεση, σαν νόημα των πραγμάτων, της ζωής, της υπάρξεως]. Στον προσανατολισμό αυτό μετέχουν τρία πράγματα: το Εγώ στραμμένο πρός ένα αντικείμενο, το αντικείμενο το ίδιο, και η ενέργεια, ή η πράξη καλύτερα, με την οποία το Εγώ, λίγο-λίγο, κάθε φορά ζεί και κατευθύνεται, με έναν τρόπο ή με άλλον, πρός το αντικείμενο.

Ο κόσμος μέσα στον οποίο ζούμε φανερώνεται μέσω των αισθητηρίων και μέσω αυτών αντιλαμβανόμαστε. Η αντίληψη αυτή δέν επιτυγχάνεται με τη μία. Είναι μία σύνθετη εργασία από αισθητηριακά δεδομένα και από προθέσεις, από ενέργειες και πράξεις που έγιναν ή δέν έγιναν, που συμμετέχουν στην τελική αντίληψη. Τελικώς μπορούμε να πούμε πώς η ενέργεια της αντιλήψεως συμπίπτει με την μορφή του κόσμου των αντικειμένων, διότι αντίληψη σημαίνει αντιλαμβάνομαι αντικειμενικές ενότητες μορφοποιημένες μ’ έναν καθορισμένο τρόπο, που αποτελούν την πραγματικότητα! Η επεξεργασία και η εμβάθυνση των αισθητηριακών πληροφοριών, που αρχίζουν με την δράση του Εγώ, εξαρτώνται από τις ποιότητες της ψυχής. Αυτή την τάξη που επιτυγχάνεται στην κατάταξη και εμβάθυνση των πληροφοριών, την αντίληψη, την επιτυγχάνει το πνεύμα του ανθρώπου. Την επιτυγχάνει δέ διότι κυττάζει εσωτερικά τον κόσμο των πραγμάτων διά της νοήσεως.

Η αίσθηση είναι η βασική και πιό χαμηλή λειτουργία του. Μπορεί όμως να στραφεί πρός τα πίσω, να στοχαστεί και να κατανοήσει το αισθητηριακό υλικό και τις ενέργειες της ζωής του. Μπορεί επίσης να ξεχωρίσει την δομή της μορφής των πραγμάτων και επομένως και της ζωής τους. Μπορεί να αφαιρέσει το ουσιώδες. Αυτό το "μπορεί" είναι ακριβώς η ελευθερία του, η σύσταση του εαυτού. Του Εγώ επιτρέποντος, διότι εάν το Εγώ δέν επιτρέπει την επεξεργασία της νοήσεως, εάν φοβάται τα αποτελέσματα, εάν δέν αφήνει το σώμα του να υπάρξει ανάμεσα στα πράγματα, δέν συστήνεται εαυτός. Η δημιουργία εαυτού απαιτεί ελεύθερη Βούληση. Αυτό το Εγώ που γνωρίζει, το έξυπνο Εγώ, που ανοίγεται και εσωτερικεύει, είναι ταυτόχρονα ένα Εγώ που θέλει, και είναι επίσης και κάτι που από την ελεύθερη θεληματική του ενέργεια εξαρτάται αυτό που γνωρίζει. Διότι το πνεύμα είναι ταυτόχρονα νόηση και θέληση. Διότι θέληση και Γνώση βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση.

Αυτό είναι το σύγχρονο υποκείμενο σε γενικές γραμμές. Εάν διαθέτει σώμα, τότε διαθέτει καί ψυχή και ζεί στην ιστορία, υπάρχει. Εάν όχι, η ζωή του περιορίζεται στην συνείδηση, χωρίς δυνατότητα αυτοσυνειδησίας η αυθυπερβάσεως. Ο Φόβος καθορίζει τα πάντα!

Η μόνη διαφορά από τον αρχαίο άνθρωπο ο οποίος διέθετε Νού και λόγο, αντί για νόηση και θέληση, είναι η υποδούλωση της φιλοσοφίας, της επιστήμης δηλ. που ερευνά το όλον της φυσικής δομής του ανθρώπου, στην σύγχρονη Φυσική επιστήμη. Η οποία απαντά σε ένα συγκεκριμένο ερώτημα! Πώς; Αντιθέτως από τον αρχαίο ο οποίος ρωτούσε! ΓΙΑΤΙ; Γιατί η αποτυχία, το άδικο, το ψέμα, ο θάνατος; Στο σταυροδρόμι της ζωής, ο Αυγουστίνος ρώτησε πώς επιτυγχάνεται η ευτυχία, και δημιούργησε νέο πολιτισμό. Τον πολιτισμό της ευκολίας και της απολαύσεως που ζούμε σήμερα ,ευνουχισμένοι και αποκομμένοι απο την Αρχή της ζωής, τον Νού. Ο Αυγουστίνος ταύτισε την ζωή με την θέληση.

Δυστυχώς συνειδητοποιούμε πολύ αργά πλέον πώς η συνειδητότης, το Εγώ είμαι και το Εγώ σκέπτομαι, είναι μία αντιθετική δύναμις, η οποία δέν μπορεί να ενωθεί με την ζωή, με την πηγή της ζωής, με το Είναι, σε μία νέα σύνθεση. Ακόμη και η σύνθεση παραμένει αντίθεση. Ο εαυτός που δημιουργείται δέν είναι Φώς, δέν είναι μία ημέρα πλημμυρισμένη Φώς, είναι μία συννεφιασμένη Κυριακή, που μοιάζει με την πονηρή καρδιά μας.

Την άχαρη, την αβέβαιη, την ακάθαρτη, που κατάγεται από τον Αντίχριστο και σ’ αυτόν επιστρέφει. Διότι ο Νούς καθαρίζει πρίν γεννήσει λόγο, πρίν ενωθεί με το Σύμπαν ή με τον Θεό! Διότι ο Νούς δέν είναι καθαρή ενέργεια, δέν είναι νόηση, όπως η ακτίνα του Ηλίου δέν είναι ο Ήλιος. Το Εγώ  μπορεί να εκμεταλλευθεί την ακτίνα αυτή, την ενέργεια αυτή του Ηλίου, αλλά είναι αδύνατον να ενωθεί με τον Ήλιο. Είτε είναι αυτός το πρωταρχικό Φώς, το αγνό και καθαρό, το κινητό ακίνητο των αρχαίων, είτε ο Κύριος της Σωτηρίας μας, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο Ήλιος της δικαιοσύνης.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος

Η διδασκαλία του Ιωακείμ της Φλόρα περί πνεύματος (2)

Συνέχεια από:Τρίτη, 29 Μαρτίου 2016

Creator Spiritus
Die Geisteslehre des Joachim von Fiore
Η διδασκαλία του Ιωακείμ της Φλόρα περί πνεύματος
Του Ernst Benz, στο ERANOS-JAHRBUCH XXV

ΙΙ. Μερικές πτυχές της καινοδιαθηκικής διδασκαλίας περί Αγίου Πνεύματος

Τα όσα αναπτύσσονται εδώ αντιστοιχούν στις θεολογικές αντιλήψεις της παλαιάς Εκκλησίας περί της ενέργειας του Αγίου Πνεύματος. Το Άγιο Πνεύμα εμφανίζεται ήδη στην ιστορία της δημιουργίας, όπως την παρουσιάζει ο Μωυσής, ως Δημιουργός ή τουλάχιστον ως συμμέτοχος στο έργο της δημιουργίας. Γένεσις, 1. 1-3: «ΕΝ ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν. 2 ἡ δὲ γῆ ἦν ἀόρατος καὶ ἀκατασκεύαστος, καὶ σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου, καὶ πνεῦμα Θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος. 3 καὶ εἶπεν ὁ Θεός· γενηθήτω φῶς· καὶ ἐγένετο φῶς». Βάσει αυτής της περιγραφής το Πνεύμα είναι σαν ένα πουλί που κλωσάει το ακόμα αδιαμόρφωτο χάος, από το οποίο θα προέλθουν οι μορφές που θα φέρει η δημιουργία. 

Ο Friedrich Büschel γράφει στο «Der Geist Gottes im neuen Testament», Gütersloh 1926: «Το Πνεύμα του Θεού μπορεί να θεωρηθεί ως έδρα και φορέας της ζωής. Όχι όμως της ζωής στα μεμονωμένα όντα, αλλά της ζωής του κόσμου ως όλου. Όχι της συγκεκριμένης ζωής μέσα στον κόσμο, αλλά της ζωής που ακόμα υπερίπταται στον αδιαμόρφωτο κόσμο, που είναι πλησίον του κόσμου, αλλά δεν είναι ακόμα συνδεδεμένη με αυτόν. Πάντως, στο σημείο αυτό πρέπει να πούμε πως η ζωή μέσα στον κόσμο προέρχεται από το πνεύμα του Θεού». 

Στην ιουδαϊκή προφητική παράδοση συνδέθηκε η ιδέα του Αγίου Πνεύματος με αυτά που αναμένονται στα έσχατα: τα έσχατα θα είναι μια εποχή που θα ξεχυθεί το Άγιο Πνεύμα (Büschel, στο ίδιο, σελ. 30). Ο ερχομός του Πνεύματος όμως είναι συνδεδεμένος με τον ερχομό αυτού που φέρνει την Βασιλεία, του Μεσσία Υιού του ανθρώπου. [σημ. Τό Πνεύμα τού Θεού δέν είναι τό Αγιο Πνεύμα]

Η πρώτη χριστιανική κοινότητα θεώρησε την εμφάνιση των φαινομένων τών χαρισμάτων ως την εκπλήρωση των υποσχέσεων της Παλαιάς Διαθήκης περί έκχυσης του Αγίου Πνεύματος στα έσχατα χρόνια. Η μαρτυρία περί Πεντηκοστής στις Πράξεις Αποστόλων, κεφάλαιο 2, περιγράφει πως η συναγμένη κοινότητα γίνεται «πλήρης Αγίου Πνεύματος» και πως «όλοι» αρχίζουν «λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι». Τα εκστατικά φαινόμενα προκαλούν την προσοχή και την ειρωνεία του πλήθους που είχε μαζευτεί γύρω από το σπίτι. Ο Πέτρος όμως ερμηνεύει το γεγονός αυτό και λέει, Πράξεις 2, 16: «16 ἀλλὰ τοῦτό ἐστι τὸ εἰρημένον διὰ τοῦ προφήτου ᾿Ιωήλ· 17 καὶ ἔσται ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις, λέγει ὁ Θεός, ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα, καὶ προφητεύσουσιν οἱ υἱοὶ ὑμῶν καὶ αἱ θυγατέρες ὑμῶν, καὶ οἱ νεανίσκοι ὑμῶν ὁράσεις ὄψονται καὶ οἱ πρεσβύτεροι ὑμῶν ἐνύπνια ἐνυπνιασθήσονται· 18 καί γε ἐπὶ τοὺς δούλους μου καὶ ἐπὶ τὰς δούλας μου ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου, καὶ προφητεύσουσι. 19 καὶ δώσω τέρατα ἐν τῷ οὐρανῷ ἄνω καὶ σημεῖα ἐπὶ τῆς γῆς κάτω, αἷμα καὶ πῦρ καὶ ἀτμίδα καπνοῦ· 20 ὁ ἥλιος μεταστραφήσεται εἰς σκότος καὶ ἡ σελήνη εἰς αἷμα πρὶν ἢ ἐλθεῖν τὴν ἡμέραν Κυρίου τὴν μεγάλην καὶ ἐπιφανῆ. 21 καὶ ἔσται πᾶς ὃς ἂν ἐπικαλέσηται τὸ ὄνομα Κυρίου σωθήσεται».

Η εμπειρία της έκχυσης του Αγίου Πνεύματος και της αυθόρμητης εμφάνισης μιας σειράς χαρισματικών δυνάμεων μέσα στις πρωτοχριστιανικές κοινότητες, έλαβαν από την αρχή διαφορετικές ερμηνείες. Μέχρι τώρα δυστυχώς, ελάχιστα ερευνήθηκε η διδασκαλία περί Αγίου Πνεύματος στην χριστιανική ιστορία των δογμάτων. Αυτό συνδέεται με το γεγονός πως η διδασκαλία αυτή, καθ’ όλη την πορεία της ιστορίας των δογμάτων, έμεινε κατά περίεργο τρόπο υπανάπτυκτη. Μπορούμε μάλιστα να πούμε πως συρρικνώθηκε. Ενώ η διδασκαλία περί Θεού και η Χριστολογία είχαν μια τεράστια θεωρητική ανάπτυξη στην ιστορία του σχηματισμού των δογμάτων, η διδασκαλία περί Αγίου Πνεύματος έμεινε εμφανώς πίσω, και στην πραγματικότητα δεν έγινε ποτέ ζωντανό μέρος της γενικής χριστιανικής συνείδησης πίστεως. Ο λόγος για το περίεργο αυτό φαινόμενο θα γίνει ξεκάθαρος μόλις δούμε τι επαναστατική δύναμη, που μπορεί να απειλήσει οποιαδήποτε επίσημη εκκλησιαστικότητα, μπορεί να βρίσκεται στην διδασκαλία περί Αγίου Πνεύματος. (Για το θέμα μίλησε ο Rudolf Sohm Kirchenrecht I, 1892).

Είναι αδύνατο ακόμα και να θίξουμε επιγραμματικά τις διάφορες αντιλήψεις περί Πνεύματος που εμφανίζονται στην Καινή Διαθήκη, στην παρούσα εργασία. Εδώ θα αναφερθούμε μόνο σε ένα πράγμα: μέσα σε όλη την Καινή Διαθήκη, το Άγιο Πνεύμα κατανοείται ως μια ιστορική δύναμη, που εμφανίζεται με διπλή μορφή. Κατά πρώτον είναι η δημιουργική δύναμη του πνεύματος, που ενεργεί την νέα ζωή της βασιλείας του Θεού, μαζί με όλα τα θαύματα και τα δώρα της χάριτος. Κατά δεύτερον είναι η δύναμη του πνεύματος που διαμηνύει στον πιστό την νέα γνώση της σωτηρίας. Στην γνώση αυτή της σωτηρίας ανήκει ουσιαστικά και η γνώση της ιστορίας, η ματιά στήν μέχρι τώρα κρυμμένη και τώρα δια του Πνεύματος αποκαλυφθείσα σωτηριώδη ενέργεια του Θεού στην ιστορία. Είναι η ματιά στην «θεία οικονομία», η οποία από την αρχή του κόσμου και δια μέσου των προηγούμενων εποχών της ιστορίας της ανθρωπότητας προετοίμασε την βασιλεία του Θεού, και τώρα θα επιφέρει την εκπλήρωση των έσχατων χρόνων. [Μόνο έτσι γίνεται κατανοητή η τεράστια επικαιρότητα του θέματος της οικονομίας στην πατερική θεολογία. Το θέμα αυτό περιλαμβάνει τόσο τα προβλήματα της θεολογίας της ιστορίας όσο και της εσχατολογίας.]

Μια ιδιαίτερη θέση εντός αυτής της κοινής για τον Χριστιανισμό θεώρησης που είχε η αρχαία Εκκλησία λαμβάνει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης. Είναι χαρακτηριστικό πως δεν αναφέρεται σε μια έκχυση του Πνεύματος, με την μορφή που έλαβε κατά την Πεντηκοστή, όπως την αναφέρουν οι Πράξεις, αλλά παρουσιάζει  μια ιδιαίτερη θεώρηση περί της ενέργειας του Πνεύματος στους έσχατους καιρούς. Ο Ιησούς τονίζει, σύμφωνα με το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, πως όσο ζούσε, το Πνεύμα δεν είχε ακόμα έρθει (Ιω. 7, 39: τοῦτο δὲ εἶπε περὶ τοῦ Πνεύματος οὗ ἔμελλον λαμβάνειν οἱ πιστεύοντες εἰς αὐτόν· οὔπω γὰρ ἦν Πνεῦμα ῞Αγιον, ὅτι ᾿Ιησοῦς οὐδέπω ἐδοξάσθη).

Εδώ έχουμε μια θεώρηση της ιστορίας της σωτηρίας, βάσει της οποίας αποδίδονται στον Υιό και το Πνεύμα δυο χρονικά καθαρά διαχωρισμένες εποχές, κατά τις οποίες δρουν σωτηριακά στη γη. Τονίζεται πως, στην εποχή κατά την οποία ο Υιός, ο σαρκωθείς Λόγος, δρα πάνω στη γη, το Πνεύμα δεν είναι ακόμα εκεί. Ο Ιησούς ο ίδιος υπόσχεται τον ερχομό του Πνεύματος, μετά την επιστροφή του στον Πατέρα. Τότε το Πνεύμα θα λάβει την θέση του Ιησού πάνω στην γη, σαν συνήγορος (Παράκλητος), ο οποίος θα αναλάβει την κοινότητα η οποία παραμένει στη γη (Ιω. 14, 26: ὁ δὲ παράκλητος, τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον ὃ πέμψει ὁ πατὴρ ἐν τῷ ὀνόματί μου, ἐκεῖνος ὑμᾶς διδάξει πάντα καὶ ὑπομνήσει ὑμᾶς πάντα ἃ εἶπον ὑμῖν). 
Τότε περιγράφεται σαφώς και η πράξη, κατά την οποία ο Κύριος μετά την ανάσταση Του, εκπληρώνει την υπόσχεση Του περί του ερχομού του Πνεύματος, και αμέσως πριν την ανάληψη Του  μεταδίδει στους μαθητές Του το Άγιο Πνεύμα με ένα εμφύσημα (Ιω. 20, 22: καὶ τοῦτο εἰπὼν ἐνεφύσησε καὶ λέγει αὐτοῖς· λάβετε Πνεῦμα ῞Αγιον·). [σχόλιο:Ουδεμία σχέση υφίσταται μεταξύ τής ερμηνείας καί τού λόγου τού Ευαγγελίου.  Ούτε βεβαίως ενεφύσησε ο Κύριος στούς μαθητές τό Αγιο Πνεύμα όπως τό διευκρινίζει ο Αγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς]

Ο Ιωάννης θεωρεί πως με την Ανάληψη  έχει ολοκληρωθεί η εποχή της δράσης του Υιού πάνω στη γη.[;;;] Τώρα αρχίζει μια νέα εποχή, η εποχή της σωτηριώδους δράσης του Αγίου Πνεύματος μέσα στην κοινότητα αυτών που έμειναν στην γη. Μέσα στην θεώρηση αυτή του Ιωάννη βρίσκονται οι ρίζες μιας θεολογίας της ιστορίας, η οποία εκφράστηκε κατόπιν πολλές φορές με τρόπο επαναστατικό. Από τις Πράξεις των Αποστόλων, αλλά και από τις επιστολές του Αποστόλου Παύλου, μπορεί να διαπιστωθεί πως αυθόρμητη έκρηξη των διαφόρων δωρεών του Πνεύματος κυριάρχησε στη ζωή των χριστιανικών κοινοτήτων (κυρίως των ελληνιστικών, πρώην ειδωλολατρικών). Όταν προς το τέλος του 1ου αιώνα κοίταξαν προς την εποχή της αρχής του Χριστιανισμού, περιέγραψαν όσα συνέβησαν ως εξής, Εβρ. 2,3: «ἥτις ἀρχὴν λαβοῦσα λαλεῖσθαι διὰ τοῦ Κυρίου, ὑπὸ τῶν ἀκουσάντων εἰς ἡμᾶς ἐβεβαιώθη, 4 συνεπιμαρτυροῦντος τοῦ Θεοῦ σημείοις τε καὶ τέρασι καὶ ποικίλαις δυνάμεσι καὶ Πνεύματος ῾Αγίου μερισμοῖς κατὰ τὴν αὐτοῦ θέλησιν». Ακόμα και για τον Ειρηναίο, επίσκοπο της Λυών από το 178 μ. Χ., ήταν δυνατόν να χρησιμοποιήσει την γενική εξάπλωση των χαρισμάτων αυτών (και το χάρισμα της ίασης και ανάστασης των νεκρών), ως το σημαντικότερο επιχείρημα για την αλήθεια του χριστιανικού μηνύματος, όταν αντιμετώπιζε τους ειδωλολάτρες και ιουδαίους αντιπάλους του.

Από την άλλη οι χριστιανικές κοινότητες εξελίσσονταν σε μια παλαιοκαθολική Εκκλησία, στην αρχή με απαλή και αργότερα με όλο και πιο ενεργητική απώθηση των ελεύθερων ξεσπασμάτων του χαρίσματος και της ελεύθερης δραστηριότητας των χαρισματούχων εντός των κοινοτήτων. Το χάρισμα είχε συνδεθεί ισχυρότερα στα εκκλησιαστικά αξιώματα. Είναι αδύνατο να παρακολουθήσουμε στην προκειμένη εργασία την διαδικασία αυτή βήμα προς βήμα. Η διαδικασία αυτή ξεκινά βασικά με τον Παύλο, όταν παραμερίζει μορφές χαρισματικού ξεσπάσματος, οι οποίες δεν είναι άμεσα κατανοητές-όπως η γλωσσολαλιά-και προβάλλει εκείνες τις εκφάνσεις του πνεύματος που μπορούν να εκφραστούν με λογική, κατανοητή γλώσσα. Ο Παύλος προσπαθεί επίσης, αν και όπως φαίνεται ματαίως, να βάλει τάξη στις αυθόρμητες και συχνά χαοτικές εκρήξεις του Πνεύματος στις κοινότητες, βάζοντας σταθερούς κανόνες. Από πολύ νωρίς πρέπει να είχαν δημιουργηθεί εντάσεις μεταξύ των φορέων μιας δημόσιας ιεραρχίας, δηλαδή εκλελεγμένων ή βάσει νόμου τοποθετημένων υπαλλήλων (επισκόπων και πρεσβυτέρων), και των ελεύθερων χαρισματούχων. Η καχυποψία των επισκόπων στράφηκε ιδιαιτέρως προς τους προφήτες, οι οποίοι παρουσιάζονταν στις κοινότητες ως από το Άγιο Πνεύμα εμπνευσμένων φορέων της θείας αποκάλυψης. Η καχυποψία κατά των προφητών αιτιολογείται ως εξής: το Άγιο Πνεύμα εξέφραζε δια των προφητών διαρκώς νέες αποκαλύψεις, τις οποίες η κοινότητα δεν μπορούσε να ελέγξει, οι οποίες όμως έχουν την απαίτηση της απόλυτης ισχύος, καθώς έχουν την αυθεντία του Αγίου Πνεύματος. Η ελευθερία αυτή του προφητικού αξιώματος έχει προφανώς υποστεί πολλές φορές κατάχρηση από κακά στοιχεία. Αυτή η κατάχρηση διευκολύνθηκε από το γεγονός πως οι προφήτες ήταν συχνά πλανόδιοι προφήτες, και σε αντίθεση με τους επιτόπιους φορείς εκκλησιαστικών αξιωμάτων, δεν ήταν προσωπικά γνωστοί στις κοινότητες, κατά την άφιξη τους.   

Η επικαιρότητα αυτού του προβλήματος γίνεται φανερή από το γεγονός, πως η παλαιότερη εκκλησιαστική διάταξη, οι διδαχές των δώδεκα Αποστόλων, η λεγόμενη Διδαχή, ασχολείται επισταμένως με το πρόβλημα της διάκρισης αληθινών από τους ψεύτικους προφήτες. Η δυσκολία εύρεσης μιας λύσης προκύπτει από το γεγονός πως και η Διδαχή αναφέρει μόνο ηθικά κριτήρια: ο κακός προφήτης είναι εκείνος που με ανήθικη και ιδιοτελή συμπεριφορά, και με την αποφυγή της εργασίας, καθιστά τις προφητείες του ψέμα. Κριτήρια που βασίζονται στο περιεχόμενο δεν είναι δυνατόν να δοθούν την εποχή εκείνη: η Εκκλησία δεν διαθέτει ακόμα κάποιο μέτρο, βάσει του οποίου να μπορεί να κριθεί το περιεχόμενο της αποκάλυψης, καθώς η Εκκλησία ζει ακόμα σε μια κατάσταση, στην οποία η αποκάλυψη συνεχίζεται. Το γεγονός, πως στους εκκλησιαστικούς κανόνες έπρεπε να ενταχθούν και κανόνες για την διάκριση της αληθινής από την ψεύτικη προφητεία, δείχνει πως το πρόβλημα αυτό ήταν επίκαιρο για όλες (τουλάχιστον για τις περισσότερες) χριστιανικές κοινότητες στις αρχές του 2^ου αιώνα. Στους εκκλησιαστικούς κανόνες περιλαμβάνονται προτάσεις οι οποίες καθορίζουν φλέγοντα θέματα των κοινοτήτων.

Στον αγώνα αυτό μεταξύ των ελεύθερων χαρισματικών, των προφητών και των φορέων της εκκλησιαστικής ιεραρχίας, νίκησαν οι επίσκοποι. [Στον Ποιμένα του Ερμά βρίσκονται κανόνες για την διάκριση του αληθινού από τον ψεύτικο προφήτη. Αυτό επισημαίνει πόσο επίκαιρο ήταν το θέμα στις κοινότητες. Στο Mandatum XI, 7ff: «Εξέτασε τον άνδρα που έχει το θεϊκό πνεύμα βάσει της ζωής του!»] 

Με τον καθορισμό του εκκλησιαστικού κανόνος της Καινής Διαθήκης, έκλεισε η πόρτα για την ελεύθερη χριστιανική προφητεία που ήταν μια διαρκής συνέχεια της αποκάλυψης. Από την πληθώρα των διαφόρων γραπτών, με την μορφή Ευαγγελίων, ιστοριών των Αποστόλων, αποστολικών επιστολών, αποκαλύψεων και προφητειών, οι επίσκοποι διάλεξαν με το κριτήριο της αποστολικότητας, και ο κανόνας αυτός, ως ιερό βιβλίο, γίνεται δεσμευτικός για την χριστιανική Εκκλησία, και διακηρύσσεται ως ο κανόνας της Καινής Διαθήκης. Η αποκάλυψη θεωρείται ως ολοκληρωμένη. Από αυτή την στιγμή το πνεύμα είναι δεμένο στο αξίωμα. Η ελεύθερη προφητεία, όπου αυτή εμφανίζεται, πρέπει να τίθεται στον έλεγχο του εκκλησιαστικού κανόνος.

Η εξέλιξη αυτή δεν ήταν ενιαία. Σε πολλούς τόπους, κυρίως στην ύπαιθρο της Φρυγίας, διατηρήθηκε μέχρι και τον 2ο αιώνα η αρχαϊκή μορφή, σύμφωνα με την οποία των κοινοτήτων ηγούντο οι χαρισματικοί, οι προφήτες, και όχι οι επίσκοποι (δηλαδή εκλελεγμένοι φορείς της υπηρεσίας). Σε αυτές ακριβώς τις περιοχές, στην αρχή του 2ου αιώνα, αναδύθηκε μια ισχυρή επανάσταση, υπό την ηγεσία του Μοντανού, κατά του αυξανόμενου αποκλεισμού και περιορισμού εντός της Εκκλησίας του ελεύθερου χαρίσματος.

ΣΥΝΕΧΊΖΕΤΑΙ 

 

Η αναίρεση του «δόγματος της αναλογίας του όντος» με βάση τα συγγράμματα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά (14)

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ: ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

π. Χρίστος Μαλάης

Η αναίρεση του «δόγματος της αναλογίας του όντος» με βάση τα συγγράμματα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά

ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2011

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η αναίρεση του «δόγματος της αναλογίας του όντος» 

στο θεολογικό έργο του αγ. Γρηγορίου Παλαμά

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α

2.1 Βαρλαάμ και Αναλογία

Η θεολογική σύγκρουση ανάμεσα στον άγ. Γρηγόριο Παλαμά και στον Καλαβρό Βαρλαάμ, αφορούσε πρωτίστως στο ζήτημα των ορίων ανάμεσα στη θεολογική και στη φιλοσοφική γνώση1. Ο άγ. Γρηγόριος Παλαμάς θεωρεί ότι ο Βαρλαάμ συντάσσει εκείνο που βρίσκεται πέρα από κάθε γνώση μαζί με την κτιστή γνώση, συγκρίνοντας έτσι το άκτιστο με το κτιστό, ως να ήταν κι αυτό κάποιο είδος της καθόλου γνώσεως2. Μία από τις μεγάλες θεολογικές πλάνες στις οποίες τον οδηγεί η άγνοια της ριζικής διάκρισης ανάμεσα στη γνώση των κτιστών και στη γνώση των ακτίστων, σύμφωνα με τον άγ. Γρηγόριο Παλαμά, είναι και η πεποίθηση ότι ο κτιστός νους μπορεί εκ φύσεως να δει το Θεό, είτε κατ’ αναλογία, είτε κατ’ αιτία, είτε κατά απόφαση3.

2.1.1 Η «βαρλααμική» θεωρία περί αναλογίας:

Ο Βαρλαάμ, αφού βρήκε ως πρόφαση τους ησυχαστές για να επιτεθεί ενάντια σ’ όλους τους πατέρες και στους προφήτες, αυτοδιορίζεται έπειτα εξηγητής των μυστικών λόγων του ευαγγελίου, σημειώνει ο άγ. Γρηγόριος Παλαμάς, και αξιώνει να διδάσκει με ποιο τρόπο οι καθαροί στην καρδιά βλέπουν το Θεό και πώς μαζί με τον Πατέρα έρχεται ο Υιός και κατασκευάζει κατοικία σ’ αυτούς4. Σύμφωνα με το Βαρλαάμ, «οἱ κεκαθαρμένοι τὴν καρδίαν ὁρῶσι τὸν Θεὸν οὐκ ἄλλως, ἀλλ’ ἢ κατὰ ἀναλογίαν ἢ κατ’ αἰτίαν ἢ κατὰ ἀπόφασιν»5. Ο Βαρλαάμ, διακρίνει ανάμεσα σε τρεις τρόπους θέασης του Θεού: (α) κατά αναλογία, (β) κατά την αιτία, (γ) κατά απόφαση6. Το κοινό στοιχείο ανάμεσα στους τρεις αυτούς τρόπους, όπως διαπιστώνεται από τα λεγόμενα του Βαρλαάμ, είναι ότι καθιστούν «θεοπτικώτερον» εκείνον που γνωρίζει τα περισσότερα ή τα ανώτερα από τα μέρη του κόσμου, πολύ περισσότερο μάλιστα εκείνον που θεωρεί τη ίδια τη γνώση ως ανώτερη από τα πράγματα που γνωρίζει7. «Θεοπτικώτατος» όλων είναι εκείνος που γνωρίζει τόσο τις εμφανείς όσο και τις αφανείς δυνάμεις του κόσμου, τις σχέσεις (συμπάθειες) ανάμεσα στα διάφορα στοιχεία του κόσμου, τις εναντιοπάθειες μεταξύ τους, τις διαφορές, τις ιδιότητες, τις κοινωνίες, τις ενέργειες, τις συνάφειες, τις εφαρμογές, τις αρμονίες και γενικά τις ρητές και άρρητες σχέσεις όλων αυτών8.

«Ταῦτα πάντα θεωρεῖν, ἐκεῖνος καὶ ὡς τούτων πάντων αἴτιον τὸν Θεὸν γινώσκειν δύναται καὶ ἐκ τούτων πάντων ἀναλογιζόμενος αὐτὸν γινώσκει καὶ τούτων πάντων ὑπερτιθεὶς δι’ ἀποφάσεως αὖθις ὑπὲρ πάντ’ ἐπίσταται αὐτόν»9. Ο Βαρλαάμ θεωρεί ότι όποιος κατάφερε να τα γνωρίσει καλά όλα αυτά, αυτός μπορεί να γνωρίσει και το Θεό ως αιτία τους με δύο τρόπους:

α) κατανοώντας το Θεό επί τη βάσει της αναλογίας προς αυτά,

β) τοποθετώντας το Θεό πάνω από όλα αυτά αποφατικά.

Η οδός της θεογνωσίας, σύμφωνα με το Βαρλαάμ, στηρίζεται στην αρχή της αιτιότητας, με βάση την οποία αφού πρώτα κανείς κατανοήσει το Θεό κατ’ αναλογία προς τα όντα, κατόπιν προβαίνει στην αφαίρεσή τους κατ’ απόφαση, φτάνοντας έτσι στο αποκορύφωμα της θείας γνώσεως. Η αναλογία αποτελεί συνεπώς, ένα φυσικό τρόπο κατανόησης, με βάση τον οποίο η σχέση των όντων προς την αιτία τους μπορεί να οδηγήσει καταφατικά στη γνώση του Θεού. Ο λόγος για τον οποίο ο Βαρλαάμ οδηγείται στην πλανεμένη αυτή θεωρία, σύμφωνα με τον άγ. Γρηγόριο Παλαμά, είναι το γεγονός ότι «τῶν μυστικοτάτων τοῦ εὐαγγελίου ρημάτων ἐξηγητὴν ἑαυτὸν προκαθίζει και διδάσκειν ἀξιοῖ», χωρίς να στηρίζεται στους λόγους των πατέρων ή στη χάρη και στο φωτισμό του Αγίου Πνεύματος10.

«Ἐπεί γάρ ἐκ τῶν ὄντων μόνων ὁ Θεός γινώσκεται, οὐκ ἐξ ὧν δήπου ἀγνοεῖ τις, ἀλλ᾿ ἐξ ὧν μόνων γινώσκει γνώσεται Θεόν»11. Ο Βαρλαάμ υποστηρίζει ότι ο Θεός γνωρίζεται μόνο μέσα από τα όντα. Από αυτά πάλι, δε γνωρίζεται από όσα αγνοεί κανείς, αλλά διαμέσου των γνωστών προχωρά στη γνώση του Θεού. «Ὥστε ὅσῳ πλείω τις γινώσκει καὶ σεμνότερα καὶ ἀκριβέστερον, τοσούτῳ διαφέρει τῶν ἄλλων πρὸς τὸ γινώσκειν τὸν Θεόν»12. Δηλαδή, όσο περισσότερο, και με όσο μεγαλύτερη ακρίβεια γνωρίζει κανείς όλα τα πράγματα σχετικά με τα κτιστά όντα, τόσο περισσότερο διαφέρει από τους άλλους ως προς τη γνώση του Θεού. Παρατηρούμε άρα, ότι ακόμη και ο αποφατικός τρόπος θεογνωσίας, ο οποίος φαίνεται ότι περιφρονεί τη γνώση των όντων σε σχέση με τη γνώση του Θεού, δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί χωρίς τη γνώση όλων των όντων13. Ο Βαρλαάμ ισχυρίζεται ότι για να επιτευχθεί η οποιαδήποτε γνώση του Θεού, απαιτείται η άριστη γνώση όλων των όντων, ακόμη κι όταν πρόκειται για την αποφατική οδό, η οποία περιφρονεί την καταφατική γνώση των όντων ως κατώτερη της γνώσης του Θεού14. Η αποφατική οδός προϋποθέτει την κατά την αιτία και κατ’ αναλογία πρόσβαση στη γνώση του Θεού. Ο λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό, λέει ο Βαρλαάμ, είναι ότι «ὧν γάρ τὰς ὑπάρξεις γινώσκομεν, τούτων μόνων χωρεῖ καὶ τὰς ἀναιρέσεις γινώσκειν»15. Σκέφτεται δηλαδή, ότι για να μπορέσει κανείς να αρνηθεί αποφατικά την ύπαρξη κάποιου πράγματος, πρέπει οπωσδήποτε πρώτα να γνωρίσει κάτι για αυτό. Συνεπώς, η κατά την αιτία και κατ’ αναλογία μέθοδος πρόσβασης στη γνώση του Θεού, αποτελεί το πρώτο στάδιο της αποφατικής οδού, γι’ αυτό και αποτελεί βασικό συστατικό της στοιχείο.

Η «βαρλααμική» θεωρία περί αναλογίας μπορεί να οριστεί συνεπώς:

α) ως βασικός τρόπος θέασης του Θεού,

β) ως μέθοδος διανοητική, σύμφωνα με την οποία η μελέτη της σχέσης των όντων

προς την αιτία τους μπορεί να αποφέρει κάποια γνώση για τον ίδιο Θεό,

γ) ως φυσική γνώση του Θεού διαμέσου της άριστης γνώσης όλων των όντων,

δ) ως συστατικό στοιχείο της αποφατικής οδού πρόσβασης στη γνώση του Θεού.

2.1.2 Η αναίρεση της «βαρλαμικής αναλογίας» από τον άγ. Γρηγόριο Παλαμά:

Επιχειρήματα κατά της «βαρλααμικής αναλογίας»:

α) Ο άγ. Γρηγόριος Παλαμάς, θεωρεί ότι εάν κάποιος θεολογεί αποφατικά μόνο κατ’ αναλογίαν προς αυτά τα οποία κατανοεί, τότε θα πρέπει να είναι κι αυτός θεός, αφού του Θεού μόνον είναι ιδίωμα το «εἰδέναι τὰ πάντα»16.

β) Ο άγ. Γρηγόριος Παλαμάς, υποστηρίζει ότι σύμφωνα με τη θεωρία του Βαρλαάμ, από αυτό που αγνοεί κανείς είναι αδύνατο να του αφαιρέσει το θείο. Συνεπώς, αν κάποιος αγνοεί κάτι, αυτό το αποδέχεται για Θεό17.

γ) Αν κανείς δέχεται το Θεό ως αίτιο μόνο εκείνων τα οποία γνωρίζει, τότε δε θα θεωρεί το Θεό αίτιο εκείνων των οποίων του διαφεύγει η γνώση18. Λαμβάνοντας υπόψη ότι σύμφωνα με το Βαρλαάμ η μέγιστη γνώση που μπορεί να αποκτήσει ο άνθρωπος προέρχεται από τα κτιστά όντα, συνεπάγεται όπως λέει ο άγ. ΓρηγόριοςΠαλαμάς, ότι «συμμετρήσει τῳ κόσμῳ τὴν θείαν δύναμιν»19. Εκείνος δηλαδή ο οποίος θέλει να γνωρίσει το Θεό ως αίτιο μόνο εκείνων τα οποία γνωρίζει, θα προσπαθήσει να περιορίσει τη θεία δύναμη στα πλαίσια του κτιστού κόσμου, καθιστώντας έτσι τα άκτιστα σύμμορφα και ανάλογα με τα κτιστά.

(Συνεχίζεται)

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Δημήτριος Νατσιὸς : Όλοι και όλα για την σωτηρία της πατρίδας

Συνέντευξη Δ. Νατσιού στο  διαδικτυακό κανάλι kilkiswebtv. Αφορμὴ γιὰ την εκπομπὴ αποτέλεσε το άρθρο :  Όλοι και όλα για την σωτηρία της πατρίδας

 

ΑΚΤΙΝΕΣ

Συμμορίες "αντιρατσιστών" σπρώχνουν τους εισβολείς σε εξέγερση σε όλη την Ελλάδα

Όπως έχουμε ήδη τονίσει, πίσω από την καλοσυνάτη ταμπέλα της μπίζνας του ανθρωπισμού, αυτό που κρύβεται, είναι μια τσογλαναρία που υπηρετεί το νεοταξίτικο αντιρατσισμό, και η οποία δε συντάσσεται μονάχα καθαρά και απροκάλυπτα με τους δολοφόνους της Συρίας... 

Αλλά σ αυτή τη μαύρη εποχή, που τέθηκε σε εφαρμογή ένα εχθρικό και δόλιο σχέδιο οργανωμένου εποικισμού της Ελλάδας από ισλαμοφασίστες εισβολείς, όλος αυτός ο συρφετός στο όνομα ενός δήθεν ανθρωπισμού, τάσσεται αντικειμενικά εχθρικά απέναντι στη χώρα και το λαό της.

Να λοιπόν γιατί επαναφέρουμε το αίτημα, πως μια πραγματικά δημοκρατική και πατριωτική κυβέρνηση, οφείλει να...

καταστήσει το νεοταξίτικο "αντιρατσισμό" ιδιώνυμο αδίκημα, αφού συνιστά σε όλες του τις εκφάνσεις, επικίνδυνη και εχθρική ενέργεια σε βάρος της πατρίδας.

Το απόγευμα της Τετάρτης, "πρόσφυγες' και αλληλέγγυοι έκαναν πορεία στο κέντρο της Αθήνας, ενώ ένταση επικράτησε στη Λέσβο, όπου και εκεί ζητούσαν να ανοίξουν τα σύνορα. Στην Ειδομένη από την άλλη, παραμένει κλειστή η σιδηροδρομική γραμμή, ενώ συνεχίζονται οι αναρτήσεις στα social media, περί εναλλακτικών διαδρομών για τους πρόσφυγες που θέλουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τη βόρεια Ευρώπη.

Αργά το βράδυ, σημειώθηκαν συμπλοκές στο λιμάνι του Πειραιά με πετροπόλεμο συμμοριών, μαχαίρια και τραυματίες. Κι όμως, είναι πολλοί ανάμεσά μας αυτοί που επιμένουν να ταυτίζουν ή και να συγκρίνουν, αυτόν τον συρφετό ΤΡΑΜΠΟΥΚΩΝ τυχοδιωκτών και φονιάδων, με τους ελάχιστους Σύριους, ή με τους Έλληνες Μικρασιάτες και Πόντιους πρόσφυγες (Δείτε περισσότερα ΕΔΩ)

Αίσθηση προκαλεί η αποκαλυπτική μαρτυρία εθελοντή διερμηνέα, στο λιμάνι του Πειραιά, ο οποίος μίλησε στο Mega για τον τρόπο δράσης ομάδων και οργανώσεων που παρακινούν τους πρόσφυγες να κάνουν επεισόδια, για να περάσουν από τα σύνορα. «Ερχονται από πληροφορίες από Σύρους ότι άτομα τους στέλνουν μηνύματα, ή έρχονται εδώ και τους λένε να πάνε στα σύνορα γιατί όταν είναι μαζεμένοι εκεί μπορούν να σπρώξουν, να σπάσουν τον φράχτη και να περάσουν τα σύνορα. Τους λένε να κάνουν επεισόδια, για να τους αφήσουν να περάσουν», είπε ο εθελοντής. 

ellinikoforoum.