ΤΟ "ΤΡΙΤΟ ΔΙΠΛΑΣΙΑΖΕΙ" (5)

Συνέχεια από:Δευτέρα 14 Νοεμβρίου 2016

Το πνεύμα στην Θεολογία της ιστορίας του Ιωακείμ της Φλώρας

 του Antonio Stagliano.

         

Οι επτά εποχές: η έκτη εποχή είναι δίδυμη!

   

       

Είμαστε στο εσωτερικό εκείνου του θέματος της πατριστικής Θεολογίας το οποίο, χωρίς μπέρδεμα, δένει την δημιουργία του σύμπαντος με την ενυπάρχουσα (αΐδιο) διαλεκτική των σχέσεων ανάμεσα στα Θεία Πρόσωπα. Ο Ιωακείμ εκμεταλλεύεται αυτό το δόγμα στο μάξιμο των δυνατοτήτων του και στην βάση του επεξεργάζεται ένα ιστοριογραφικό  θεμελιώδες κριτήριο το οποίο κάνει τις τριαδικές σχέσεις σαν την κίνηση τής ιστορικής προόδου πρός την τελική της ολοκλήρωση! Σ'αυτό το κριτήριο αυτός υποτάσσει το άλλο-πιό κλασσικό, προερχόμενο απο τον Αυγουστίνο-των επτά εποχών του κόσμου, το οποίο χρησιμοποιεί επίσης. Το επταπλό σχήμα γίνεται αποδεκτό αλλά με μία ιδιαίτερη παραλλαγή στην οποία επέμειναν οι ερμηνευτές: την τοποθέτηση της έβδομης εποχής- υπερβατική και έξω απο την ιστορία στον Αυγουστίνο-στο εσωτερικό τής ιστορικής πορείας. Αυτή η πρωτοτυπία είναι λειτουργική στην ιστορική του σκέψη τής Τριάδος η οποία-εντελώς διαφορετικά απο την ουσιώδη προοπτική η οποία ήταν διαδεδομένη στην Δύση-κυττάζει με μεγάλη προσοχή στην σχέση ανάμεσα στην ενυπάρχουσα (αΐδιο) ζωή του Θεού και την ανάπτυξη της ιστορίας. Έτσι λοιπόν, το ερμηνευτικό μοντέλο της εβδομάδος-το οποίο προέρχεται απο την ιστορική τυπολογία των ημερών της Δημιουργίας (την Εξαήμερο) και το οποίο χρησιμοποιήθηκε απο διάφορες αρχαίες εξηγητικές Χριστιανικές σχολές και απο χιλιαστικούς κύλους πρίν ακόμη απο την επανερμηνεία που έκανε ο Αυγουστίνος-βρίσκει στο Psalterium μία καθοριστική παραλλαγή στην ερμηνεία της λόγω τής αναφοράς της στο Τριαδικό μυστήριο και συγκεκριμένα, στους επτά Θείους τρόπους και στην Θεολογία τών επτά δώρων του Αγίου Πνεύματος.

          Ο H. Grundmann, στο έργο του "Σπουδές πάνω στον Ιωακείμ της Φλώρας", θέτει άμεσα το ερώτημα : "Σε τί πράγμα συνίσταται η διαφορά ανάμεσα στην πρωτότυπη ιδέα του Ιωακείμ και το παραδοσιακό δόγμα το σχετικό με την ιστορία τού κόσμου;" και ύστερα απο μία μεγάλη έρευνα όπου σχεδίασε μία αντιπαράθεση τού οράματος του Αυγουστίνου της ιστορίας με εκείνο άλλων Χριστιανών συγγραφέων του μεσαίωνος, καταλήγει: "Το καθοριστικό γεγονός είναι οτι ο Ιωακείμ περιμένει ένα ξεπέρασμα, μία υπέρβαση "αυτής της χρονικότητος", των δεδομένων πραγματικοτήτων όχι όμως 'ένα επέκεινα το οποίο υπερβαίνει τον χρόνο και τον χώρο, αλλά έχει την δύναμη της σκέψης για να πιστέψει σε μία τελειοποίηση στο μέλλον τού γήϊνου και χρονικού στο οποίο δέν βλέπουμε πλέον σαν εν εσόπτρω και εν αινίγματι, η γνώση μας δέν είναι πλέον μερική και οι σχέσεις μας με τον Θεό δέν έχουν πιά την ανάγκη της διαμεσολαβήσεως του κλήρου, των μυστηρίων και των Γραφών". Όσον αφορά δέ την εφαρμογή αυτής τής συλλήψεως στην ανάγνωση της ιστορίας: "Η εποχή του κόσμου όπου κυβερνούσε ο Χριστός δέν είναι πλέον η τελευταία πρίν απο το τέλος του κόσμου, αλλά θα τελειώσει με το γεγονός, με το συμβάν, ενός νέου χρόνου πρίν του τέλους του κόσμου, τον οποίο θα διατρέξει ιστορικά το Άγιο Πνεύμα προσφέροντας μία τέλεια ζωή! "Η προφητεία του Ιωακείμ δέν λέει, όπως η προφητεία του καθολικισμού : το τέλος του κόσμου είναι κοντά, αλλά λέει, η εποχή του Αγίου Πνεύματος είναι πρό των πυλών".

          Αυτή η επταπλή περιοδικότης τής ιστορίας παρέμεινε κανονιστική για αιώνες, σύμφωνα με το μοντέλο του Αυγουστίνου: "Οι έξι ημέρες της δημιουργίας είναι "τύποι" των έξι εποχών του κόσμου, αλλά επίσης και των έξι φάσεων της ζωής (ή νηπιακή ηλικία, η παιδικότης, η εφηβεία, η νεότης, η ωριμότης, η γεροντική ηλικία). Η έβδομη ημέρα της γενέσεως της ανάπαυσης του Θεού εκφράζει συμβολικά την έβδομη εποχή που είναι η υπέρβαση της "γεροντικής ηλικίας του κόσμου" στην πραγματικότητα την άχρονη της αιώνιας ζωής στόν Θεό πέραν του Ιστορικού γίγνεσθαι. Σ'αυτή την εννοιολόγηση και σύλληψη, δέν φαίνεται λοιπόν ότι μπορούμε να περιμένουμε κάτι πραγματικώς αποφασιστικό στην διάρκεια αυτής της ιστορίας, η οποία τώρα πιά φτάνει στο τέλος της.

          Γι'αυτό λοιπόν, μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα την ιδιαίτερη θέση τού Ιωακείμ, ο οποίος-παρότι δέν αντιμάχεται την αυθεντία του Αυγουστίνου, αλλά συντονιζόμενος-ξαναπροσλαμβάνει Ιουδαϊκά και Χιλιαστικά θέματα, προβάλλοντας την αναμονή σε μία περαιτέρω φάση της πνευματικής ανανεώσεως της ανθρωπότητος, η οποία θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί στο ζενίθ της παρούσης ιστορικής προόδου, μέσα στην ανθρώπινη περιπέτεια του καιρού της, δίνοντας ζωή και ελπίδα πρός ένα ιστορικό μέλλον που είναι ακόμη δυνατόν : η τρίτη κατάσταση, εκείνη η έβδομη εποχή του κόσμου η οποία φανερώνει την πληρότητα της ανάπαυσης του Σαββάτου.

          Ένα απόσπασμα της "εισαγωγής στην Αποκάλυψη" μάς βοηθά να παραδειγματίσουμε αρκετά το θέμα , δείχνοντας πώς εκείνος-στον διαχωρισμό τής πορείας των περασμένων εποχών-συνδέεται με την εκκλησιαστική παράδοση:

          Είναι επίσημη πεποίθηση στην Εκκλησία, ότι υπάρχουν μόνον έξι εποχές τού κόσμου, έτσι όπως ο Θεός έκανε όλα του τα έργα σε έξι ημέρες. Η έβδομη δέν συνίσταται σε κάποιο έργο, αλλά προσφέρεται στις ψυχές μέσα στην ησυχία. Τώρα είναι λοιπόν έξι οι εποχές του κόσμου που εργάζονται, πέντε απο τις οποίες ανήκουν στην Π.Δ. η έκτη στην Κ.Δ. Εμείς είμαστε πράγματι, όπως λέει και ο Απόστολος, αυτοί που έχουν έλθει στο τέλος των αιώνων. Έτσι λοιπόν η πρώτη εποχή, ξεκινώντας απο τον Αδάμ, ολοκληρώνεται στην εποχή του σωστού Νώε, η δεύτερη στον Αβραάμ, η τρίτη στον Δαυίδ, η τέταρτη στην Βαβυλώνειο αιχμαλωσία, η πέμπτη στο γεγονός του αγιωτάτου Σωτήρος του κόσμου, η έκτη ξεκίνησε απο αυτόν τον ίδιο. Αυτό δέν γνωριζόταν απαρχής, όταν ο παντοκράτωρ Θεός το τακτοποιούσε, αλλά έγινε γνωστό μόλις ξεκίνησε η έκτη εποχή, μετά την ανάσταση του Χριστού, όταν άνοιξε επίσης και τον νού των μαθητών ώστε να κατανοήσουν τις Γραφές. Αυτά λοιπόν ισχύουν για τα παρελθόντα πράγματα. Διότι εκείνα που ήταν τα μέλλοντα στην Κ.Δ. περιέχοντο μέσα στον πυρήνα, και δέν μπορούσαν ακόμη να γίνουν γνωστά ούτε να συζητηθούν, εκτός και μόνον μέ πνεύμα προφητείας.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.