ΤΟ "ΤΡΙΤΟ ΔΙΠΛΑΣΙΑΖΕΙ" (7)

Συνέχεια από: Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 2016

Το πνεύμα στην Θεολογία της ιστορίας του Ιωακείμ ντα Φιόρε.

του Antonio Stagliano.

    

    
  Για την ώρα λοιπόν, χωρίς την ανάσταση (και την κατά συνέπεια διάχυση τής πεντηκοστής, η οποία δέν μπορεί να διαχωριστεί απο την ανάσταση) δέν θα μπορούσε να υπάρξει ούτε η νόηση μιάς περιοδικότητος τής ιστορίας η οποία ωριμάζει πρός την ολοκλήρωσή τού Θεού. Το γεγονός τού Πάσχα έτσι,  είναι κεντρικό και απολύτως κανονιστικό: συνιστά όχι μόνον ένα πέρασμα απο την μία εποχή στην άλλη, απο την πέμπτη στην έκτη (και οι δύο Χριστολογικές και λειτουργούν σαν γέφυρα ανάμεσα στην Π.Δ. και στην Κ.Δ.), αλλά φανερώνει την μυστική σημασία τών εποχών τού παρελθόντος και συνιστά κάτι σαν κανόνα για εκείνες τού μέλλοντος. Η ιδιαιτερότης τής έκτης εποχής συνίσταται στο γεγονός ότι αυτή όχι μόνον είναι η τελευταία, αλλά πάνω απ'όλα στο γεγονος ότι αυτή είναι τελειωτική. Τίποτε δέν συνέβη στους αρχαίους χρονους που να μήν είναι ένας προεικονισμός της. Τίποτε δέν θα συμβεί που δέν θα είναι η φανέρωσή της. Η έκτη εποχή λοιπόν είναι γι'αυτόν τον λόγο εξεπέραστη! Ο πυρήνας της μπορεί να ξεδιπλώσει σ'έναν μελλοντικό χρόνο, αλλά δέν μπορεί να υπερβαθεί. Χάρη στο συμβάν που την ξεκινά και την δομή του (το Πάσχα του Κυρίου, στην ολότητα τών καθοριστικών παραγόντων του: θάνατος, ανάσταση, δώρο του Πνεύματος) η έκτη εποχή επαληθεύει όλες τις άλλες. Θα ήταν πολύ επιφανειακό να μήν σημειώσουμε μία θεολογική ανακολουθία στην ανάπτυξη των εποχών, για την αναφορά στον απόλυτο νεωτερισμό που αποκαλύπτεται το Πάσχα, την νόηση και την κατανόηση η οποία καθίσταται δυνατή λόγω του Δώρου του Πνεύματος το οποίο ταυτίζοντας στον Ιησού την ίδια την παρουσία τού Υιού του Θεού στην ανθρώπινη σάρκα, επιτρέπει να διαβάσουμε την αλήθεια των γεγονότων του παρελθόντος (τις πρώτες πέντε εποχές) και να ανοίξουμε με μεγαλύτερη σιγουριά στα μελλοντικά, των οποίων τα σημεία τής ανανεώσεως και των οποίων η κατεύθυνση της πορείας των, διαβλέπονται ήδη στο παρόν.

          Εάν αυτή η ερμηνεία είναι κατ'ελάχιστον πιθανή, μία συνέπεια για την περιοδικότητα τής ιστορίας στον Ιωακείμ είναι υποχρεωτική, τόσο πολύ είναι ξεκάθαρη: Η έκτη εποχή δέν αφήνει την σειρά της στην έβδομη, παρά μόνον με την σημασία ότι στην έβδομη βρίσκει την πιό πλήρη και ολοκληρωμένη της έκφραση! Ή για να το πούμε διαφορετικά, η έβδομη περίοδος είναι η αξεπέραστη έκτη περίοδος η οποία οδηγεί στην κατανάλωση της πέμπτης εποχής, της τελικής, η οποία ανοίγει το υπερβατικό μυστήριο του Θεού, στην δική του εσχατολογική ειρήνη. Απο αυτή την ερμηνευτική προοπτική, η πέμπτη εποχή και η τρίτη κατάσταση, που χαρακτηρίζονται απο το έργο του Πνεύματος τής χάριτος που αφθονεί, ξετυλίγουν το περιεχόμενο της έκτης περιόδου, ένα Χριστολογικό περιεχόμενο το οποίο φθάνει στην τελειότητα του και γι'αυτό το Πνεύμα είναι το πνεύμα "του" Χριστού, η αποστολή του είναι προσδεδεμένη σ'εκείνη του Χριστού, "ακολουθεί και εξαρτάται". Η τρίτη κατάσταση και η πέμπτη εποχή (και η έβδομη ηλικία) είναι του "πνεύματος", σίγουρα, αλλά του πνεύματος Filioque (Φιλιόκβε).

          Για την δικαίωση αυτής της ερμηνευτικής δυνατότητος, η οποία ενισχύει αποφασιστικά την ερμηνεία σύμφωνα με την οποία στον Ιωακείμ δέν διακρίνεται μία τρίτη κατάσταση "τριθεϊστικά" ξεχωρισμένη απο την πρώτη και την δεύτερη, μπορούν να μας χρησιμεύσουν οι ακόλουθες σημειώσεις του Αββά τής Καλάμπρια ! Το επταπλό σχήμα το οποίο μάς ξαναοδηγεί στην Γένεση αναφέρεται στο έργο του Θεού σε έξι μέρες και γι'αυτό ταυτίζει μόνον έξι περιόδους του κόσμου, έτσι ώστε η έβδομη ημέρα να είναι ανάπαυση και όχι εργασία, η οποία δέν αντιστοιχεί τοιουτοτρόπως σε μία επόμενη εποχή, αλλά σε μία ιδιαίτερη ποιότητα της τελευταίας περιόδου (η οποία έδωσε το περιεχόμενό της, καθότι τελειωτική, σε όλες τις άλλες), η έκτη την οποία ο Σωτήρ με το πάθος, τον θάνατο, την ανάσταση και το δώρο του πνεύματος εγκαινίασε, και το Πνεύμα Του, ξετυλίγει διαχέοντας στον κόσμο την εσχατολογική ειρήνη. "Η έβδομη δέν συνίσταται λοιπόν σε ένα έργο, αλλά δωρίζεται, προσφέρεται στις ψυχές, στην ησυχία".

          Έτσι σαν μέσα σε μία άλλη τυπολογική εγγραφή, διαλογιζόμενος στις επτά θλίψεις οι οποίες θα ολοκληρώνοντο απο τον Μωϋσή μέχρι τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, ο Ιωακείμ σημειώνει ότι οι δύο τελευταίες δοκιμασίες υπολογίζονται σαν μία, καθώς για την έκτη πρέπει να συλλέξουμε έναν διπλό καρπό. Και αυτό σημειώνεται επαρκώς στην πεντάτευχο του Μωυσέως, όταν ακριβώς, μέσω αυτού που κατορθώνεται φυσικά απο εκείνον τον λαό, φανερώνεται κάτι το οποίο έπρεπε να κατορθωθεί πνευματικά. Ο Μωυσής πρόγνωσε και προγνώρισε στους Υιούς του Ισραήλ οι οποίοι ανέβαιναν απο την γή της Αιγύπτου ότι σε πέντε ημέρες θα συνέλεγαν μία θεϊκή τροφή κάθε φορά, το μάνα απο τον ουρανό, και μόνον την έκτη ημέρα θα συνέλεγαν το διπλό, μία τροφή ακριβώς για εκείνη μόνον την ημέρα, μία άλλη δέ για το σάββατο, στο οποίο δέν θα ήταν νόμιμο να εργαστούν και έτσι θα συνέλεγαν λοιπόν σε έξι ημέρες επτά τροφές μάνα απο τον ουρανό. Την έκτη ημέρα απο το άλλο μέρος συλλέγοντας δύο τροφές, διότι στο άνοιγμα της έκτης σφραγίδος ανοίγουν τόσο η " έκτη όσο και η έβδομη σφραγίδα αλλά παρ'όλα αυτά η έκτη πρίν απο την έβδομη".

          Η έκτη είναι δίδυμη, διπλασιάζεται. Είναι αφθονία, υπεραφθονία, πραγματοποίηση στην ιστορία τού μέλλοντος που αναμένεται με αγωνία, και μέσα στην παράδοση του επταπλού σχήματος, τοποθετείται την έβδομη ημέρα. Δι'αυτής της οδού, μπορούμε να πούμε ότι η πέμπτη εποχή είναι δίδυμη, η τρίτη κατάσταση είναι δίδυμη, με την έννοια της πληρότητος, της πραγματοποιήσεως μέσα στην ιστορία της αλήθειας που απελευθερώνει, Του Χριστού, δηλαδή στην δυνατότητα η οποία αχνοφαίνεται, να προηγηθεί και να βιωθεί στην παρούσα Ιστορία, η τελευταία ανάπαυση, κατά κάποιο τρόπο, με τον τρόπο που ανακαλείται απο την "έβδομη τροφή τού μάνα εκ του ουρανού" η οποία συλλέγεται την έκτη ημέρα.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.