Στο χείλος του γκρεμού η Τουρκία

Σε περιδίνηση ο Ερντογάν εντός και εκτός συνόρων

Tου Γιώργου Καπόπουλου 

Η διπλή βομβιστική επίθεση στο Μπεσίκτας της Κωνσταντινούπολης πριν από λίγες ημέρες υπενθύμισε με δραματικό και αιματηρό τρόπο ότι πέντε μήνες μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος η σταθεροποίηση, έστω και σε ακραία αυταρχική εκδοχή, παραμένει ζητούμενη. 

Ακόμη χειρότερα, η πρωτοφανής κατασταλτική κλιμάκωση του Ερντογάν κατά κάθε αντιπάλου που αμφισβητεί την παντοδυναμία του λειτουργεί στη λογική της αυτοεκπληρούμενης προφητείας, προκαλεί δηλαδή και επιταχύνει αυτό που θέλει να αποτρέψει. 

Την ευθύνη για το αιματηρό πλήγμα στο Μπεσίκτας ανέλαβε η Κουρδική Οργάνωση ΤΑΚ (Γεράκια του Κουρδιστάν) που θεωρείται παρακλάδι του ΡΚΚ λίγες βδομάδες μετά τη σύλληψη της ηγεσίας και του συνόλου σχεδόν των βουλευτών του Κουρδικού Κόμματος HDP, που στην ουσία βρίσκεται πλέον εκτός νόμου.

Τη στιγμή αυτή ο Ερντογάν έχει ανοικτά ταυτόχρονα τρία κουρδικά μέτωπα:

✮ Εντός συνόρων, στη Νοτιοανατολική Τουρκία, όπου επικρατεί μια αμυντική στάση των ανταρτών του ΡΚΚ σε σχέση με την εικόνα γενικευμένης σύρραξης που επικρατούσε πριν από ένα χρόνο με οδομαχίες και οδοφράγματα στο Ντιαρμπακίρ και σε άλλες μεγάλες κουρδικές πόλεις. Η αυτοσυγκράτηση του ΡΚΚ ερμηνεύεται σαν διευκόλυνση προς τις ΗΠΑ, οι οποίες στηρίζουν πλήρως την αδελφή οργάνωση PYD  στη Βορειοανατολική Συρία και προσπαθούν ταυτόχρονα να κατευνάσουν τον Ερντογάν.

✮ Στο Βόρειο Ιράκ όπου οι Πεσμεργκά της de facto Ανεξάρτητης Κουρδικής Οντότητας έχουν προελάσει προς Βορρά και πιέζουν τους Τζιχαντιστές στη Μοσούλη, ενώ ταυτόχρονα δυτικότερα είναι παρούσες οι δυνάμεις της ένοπλης πολιτοφυλακής του YPG  του Συροκουρδικού PYD. Έτσι οι τουρκικές δυνάμεις στη Βόρειο Ιράκ και οι σύμμαχοί τους Τουρκμένοι είναι ανάμεσα σε δύο κουρδικές  περιοχές.

✮ Στη Βορειοανατολική Συρία όπου οι Κούρδοι αντάρτες είναι ο στενότερος και σημαντικότερος σύμμαχος των ΗΠΑ και με την Τουρκιά να έχει με την ανοχή της Μόσχας παρεμβληθεί γύρω από τον ποταμό Ευφράτη, για να αποτρέψει τη συνένωση των δύο περιοχών που ελέγχονται από την YPG  και κυρίως να εμποδίσουν τη συγκρότηση ενός ενιαίου ελεγχόμενου από κουρδικές δυνάμεις χώρου που θα ξεκινά από το Βόρειο Ιράκ και θα φθάνει στη Μεσόγειο.

✮ Μέχρι στιγμής η Τουρκία έχει δηλώσει παρουσία στη Συρία και στο Ιράκ αξιοποιώντας την αντιπαράθεση ΗΠΑ - Ρωσίας για την επόμενη μέρα στην περιοχή. Εξυπακούεται ότι αν ο Τραμπ κινηθεί ταχύτατα για κοινή δράση με τη Μόσχα με στόχο τους Τζιχαντιστές, τότε τα περιθώρια ελιγμών του Ερντογάν εκτός συνόρων, αν δεν εκμηδενισθούν πλήρως, θα συρρικνωθούν δραματικά.

Ερντογάν μέχρι το 2029!

Την ίδια στιγμή, το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ σε συνεργασία με το Ακροδεξιό - Εθνικιστικό MHP  κατέθεσαν το Σχέδιο Συνταγματικής Μεταρρύθμισης που θα μετατρέψει την Τουρκία σε Προεδρική Δημοκρατία.

Το αξίωμα του πρωθυπουργού καταργείται, ο πρόεδρος συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες, δεν μπορεί να διαλύσει τη Βουλή, αλλά δεν εξαρτάται από την εμπιστοσύνη της.

Το σχέδιο που θα υποβληθεί σε Δημοψήφισμα την άνοιξη  προβλέπει παράταση του σημερινού status quo  σε μια μεταβατική περίοδο μέχρι την άνοιξη του 2019.

Τότε θα διεξαχθούν ταυτόχρονα προεδρική και βουλευτικές εκλογές, με τον Ερντογάν να δικαιούται να επανεκλεγεί άλλη μια φορά!

Με άλλα λόγια, ο Ερντογάν μεθοδεύει την παράταση της παραμονής του στην εξουσία μέχρι το 2029, όταν θα λήξει και η δεύτερη πενταετής θητεία του στο νέο συνταγματικό πλαίσιο.
Με δεδομένο ότι βρίσκεται στην εξουσία από τον Νοέμβριο του 2002, όταν θα τελειώνει η δεύτερη πενταετία το 2029, θα έχει κλείσει συνολικά είκοσι επτά συνεχή χρόνια παραμονής στην εξουσία!

Αν  προσθέσουμε στα παραπάνω ότι η συμμαχία ΑΚΠ-ΜΗΡ μάλλον προαναγγέλλει την απορρόφηση του δεύτερου από το πρώτο στο πλαίσιο ενός Ισλαμοεθνικιστικού Μορφώματος, αν προσθέσουμε την de facto απαγόρευση λειτουργίας του Κουρδικού ΗDP αλλά και την υποτονική παρουσία  του Κεμαλικού CHP  στον ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης, είναι φανερό ότι επί της ουσίας η Τουρκία τείνει να μεταβληθεί σε  μονοκομματικό καθεστώς που παραπέμπει στην πρώην Σοβιετική Κεντρική Ασία και τον Καύκασο.

Παρά την παραπάνω σουλτανική προεδρία, η σταθερότητα στην Τουρκία  είναι υποθηκευμένη  εκτός από το Κουρδικό, από την  οριακή κατάσταση της οικονομίας της χώρας. Για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια η οικονομία της Τουρκίας το τρίτο τρίμηνο του 2016  κατεγράφη να είναι σε ύφεση, ενώ τις τελευταίες βδομάδες η τουρκική λίρα έχει χάσει το 20% της αξίας της.

Σε κατάσταση πανικού ο πρωθυπουργός Γιλντιρίμ, ανακοίνωσε προχθές δραστική περικοπή των μη αναγκαίων δημόσιων δαπανών και ταυτόχρονα ευκολότερο και μεγαλύτερο δανεισμό για τον ιδιωτικό τομέα.

Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters  δεν πρόκειται για πρόσκαιρη αρνητική συγκυρία, αλλά για μια απότομη στροφή της Τουρκίας που  είχε καταγραφεί σαν μια από τις πολλά υποσχόμενες αναδυόμενες αγορές λόγω  του  δημογραφικού της δυναμισμού  και της συνεχούς γρήγορης ανάπτυξης που κατέγραφε σταθερά από το 2009 μέχρι και σήμερα.

Η εμπλοκή της Τουρκίας  σε τρία πολεμικά μέτωπα, με τους Κούρδους, στη Νοτιοανατολική Περιοχή εντός συνόρων, και εκτός συνόρων στο Βόρειο Ιράκ και στη Βορειοανατολική Συρία μαζί με την ανεξέλεγκτη απειλή της ισλαμικής τρομοκρατίας ναρκοθετούν εξ ορισμού κάθε κυβερνητική παρέμβαση και μέτρο γι’ σταθεροποίηση της οικονομίας.

Από την καταστολή στη διάλυση οι Ενοπλες Δυνάμεις 

Οι Ένοπλες Δυνάμεις της Τουρκίας  μετά τις μαζικές εκκαθαρίσεις που ακολούθησαν το αποτυχόν πραξικόπημα του Ιουλίου  τελούν σε κατάσταση αποδιοργάνωσης αν όχι διάλυσης. Αυτό ήταν και το μήνυμα των δηλώσεων  στις οποίες προέβη την Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου ο Ανώτατος Διοικητής Συμμαχικών Δυνάμεων στην Ευρώπη  (Saceur) Αμερικανός Στρατηγός Κέρτις Σκαπαρότι, ο οποίος επισήμανε ότι οι μισοί Τούρκοι αξιωματικοί, εκατόν πενήντα στον αριθμό, που υπηρετούσαν σε συμμαχικές δομές έχουν συλληφθεί ή αποταχθεί, «ανησυχώ σοβαρά για το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων της Τουρκίας», είπε χαρακτηριστικά.

Ένοπλες Δυνάμεις χωρίς συνοχή, χωρίς πειθαρχία προς την ηγεσία είναι απασφαλισμένη χειροβομβίδα, καθώς μεμονωμένοι  πυρήνες μπορούν ανά πάσα στιγμή να χειραγωγηθούν από κέντρα του παρακράτους. Αξιωματικοί που δεν ξέρουν αν την επόμενη μέρα θα διοικούν τη μονάδα τους ή θα βρίσκονται σε κάποια φυλακή μπορούν να παρασυρθούν σε έμπρακτη υπερπατριωτική πλειοδοσία με κίνητρο την προσωπική τους σωτηρία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η κλιμάκωση των προκλήσεων από την Πολεμική Αεροπορία της Τουρκίας στο Αιγαίο γίνεται από τον πιο σκληρά αποδεκατισμένο από φυλακίσεις και αποτάξεις κλάδο των Ενόπλων Δυνάμεων. Σύμφωνα με πηγές από την έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, οι πιλότοι που απέμειναν δεν αρκούν για να επανδρώσουν παρά τμήμα των υπερσύγχρονων μαχητικών αεροσκαφών.

«Δεν διακόπτουμε τη διαπραγμάτευση - Δεν ανοίγουμε νέα κεφάλαια».

Συγκρουσιακή συνύπαρξη Αγκυρας - Βρυξελλών

Με δεδομένα όλα τα παραπάνω, εύλογα τίθεται το ερώτημα τι μπορεί να περισωθεί από τη συνεργασία Ε.Ε. - Τουρκίας και κυρίως αν ο Ερντογάν σε κάποια στιγμή πραγματοποιήσει τη συχνά επαναλαμβανόμενη απειλή του να ανοίξει τη στρόφιγγα των προσφυγικών ροών.

Από την μεριά της η Ε.Ε. έχει στην ουσία τερματίσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, με τη φόρμουλα «δεν διακόπτουμε τη διαπραγμάτευση, αλλά ταυτόχρονα δεν ανοίγουμε νέα κεφάλαια».

Η ενταξιακή διαπραγμάτευση που άρχισε το 2005 είναι εδώ και καιρό αν όχι από την έναρξή της μια προσχηματική διαδικασία, καθώς καμιά από τις δύο εμπλεκόμενες πλευρές δεν επιθυμεί την αίσια ολοκλήρωσή της:

Ο Ερντογάν γιατί ακόμη και τα προσχήματα ευρωπαϊκής πολιτικής ορθότητας θα ήταν εμπόδιο στην οικοδόμηση της σουλτανικής υπερπροεδρίας.

Η Ε.Ε. γιατί ακόμη και προσχηματική πρόοδος στις διαπραγματεύσεις θα είχε απαγορευτικό πολιτικό εσωτερικό εκλογικό κόστος.

Τι μένει; Μια ωμή Ρεαλπολιτίκ, όπου η Ε.Ε. θα έχει αναθέσει ως υπεργολαβία στον Ερντογάν τον έλεγχο των προσφυγικών ροών και θα παραβλέπει κάθε περαιτέρω αυταρχική αντιδημοκρατική εκτροπή και από την άλλη μεριά ο Τούρκος ηγέτης χάρη στην ανοχή των Βρυξελλών και κυρίως του Βερολίνου θα  μετριάζει κάπως τη διεθνή και περιφερειακή απομόνωση στην οποία βρίσκεται η χώρα του. Ταυτόχρονα και οι δύο πλευρές θα συντηρούν για τα εσωτερικά τους ακροατήρια μια συγκρουσιακή και απειλητική ρητορική, για την οποία δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι μπορεί να βραχυκυκλώσει την Ρεαλπολιτίκ των αμοιβαίων συμφερόντων.

Περιθώρια ελιγμών 

Η Τουρκία έχει δηλώσει παρουσία στη Συρία και στο Ιράκ αξιοποιώντας την αντιπαράθεση ΗΠΑ - Ρωσίας για την επόμενη μέρα στην περιοχή. Εξυπακούεται ότι αν ο Τραμπ κινηθεί ταχύτατα για κοινή δράση με τη Μόσχα με στόχο τους Τζιχαντιστές, τότε τα περιθώρια ελιγμών του Ερντογάν εκτός συνόρων, αν δεν εκμηδενισθούν πλήρως, θα συρρικνωθούν δραματικά.

Τρία ανοιχτά μέτωπα 

Η εμπλοκή της Τουρκίας  σε τρία πολεμικά μέτωπα, με τους Κούρδους, στη Νοτιοανατολική περιοχή εντός συνόρων, και εκτός συνόρων στο Βόρειο Ιράκ και στη Βορειοανατολική Συρία μαζί με την ανεξέλεγκτη απειλή της ισλαμικής τρομοκρατίας ναρκοθετούν εξ ορισμού κάθε κυβερνητική παρέμβαση και μέτρο γι’ σταθεροποίηση της οικονομίας.

Πηγή "Ημερησία" 

kostasxan.