ΤΟ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ (4)

Συνέχεια από: Δευτέρα 26  Δεκεμβρίου 2016

Η ιεραρχική δομή του κόσμου σύμφωνα με τον ψευδο Διονύσιο Αρεοπαγίτη.

του Rene Roques.

         
 Ο κόσμος και τα παράγωγά του (συνέχεια).

Όπως η κοσμολογία τής πραγματείας De Mundo, έτσι και εκείνη τού Φίλωνος παρουσιάζει πάνω απ'όλα το ενδιαφέρον, λόγω του εκλεκτικισμού της, τής μαρτυρίας στην διατήρηση τών μεγαλυτέρων θεμάτων τών προηγουμένων μεγάλων κοσμολογιών: συμπαντική συμπάθεια, ένταση και χαλάρωση, αρμονία τών σφαιρών, αντίθεση τού υπερσεληνιακού κόσμου με εκείνον τον υποσεληνιακό, μείξη και ισορροπία τών στοιχείων.

          Τα ερμητικά κείμενα μάς προσφέρουν την ίδια υπηρεσία δείχνοντας σε ποιό σημείο τα προβλήματα τής κοσμολογίας και οι λύσεις που είχαν επιφέρει οι διάφορες σχολές παρέμεναν οικείες στην ελληνιστική σκέψη! Χωρίς αμφιβολία, απο την μία πραγματεία στην άλλη και πολύ συχνά στην ίδια πραγματεία τού Corpus Hermeticum τα παρόντα στοιχεία, μερικές φορές συμφωνούν με μεγάλη δυσκολία. Αλλά ακόμη και αυτές οι ασυνέπειες είναι πολύτιμες για μας, στο μέτρο στο οποίο μας δείχνουν πώς η κοσμολογία είναι όλο και περισσότερο υποταγμένη στην σωτηριολογία. Βεβαίως δέν καταργήθηκε ποτέ, διότι η σωτηριολογία προϋποθέτει πάντοτε κοσμικές συνθήκες, αλλά το ουσιώδες γίνεται τώρα μία επαρκής τεχνική προσωπικής σωτηρίας.

          Το θέμα τής συμπαντικής συμπάθειας επιμένει με δύναμη! Οι θεουργικο-μαγικές πρακτικές του έδωσαν ακόμη και μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην πραγματικότητά του! "Οι ψυχές τών Θεών εισέρχονται σε κοινωνία (κοινωνούσι) με εκείνες των ανθρώπων, οι ψυχές των ανθρώπων κοινωνούσι με εκείνες των άλογων όντων. Όλα τα όντα είναι δεμένα μεταξύ τους, με μυστηριώδεις δεσμούς και απο μία μυστηριώδη συγγένεια! Και γι'αυτό ο κόσμος είναι ένα αδιάλυτο όλον, ένα Ένα. Είναι οργανωμένος και η οργάνωσή του είναι μοναδική".

          Σ'αυτή την τάξη όλα περιορίζονται όσον αφορά τον αριθμό και τον τόπο. Η συνέχεια είναι απόλυτη ανάμεσα στα διάφορα στοιχεία, διότι η αταξία είναι ένα ελάττωμα! Έτσι όλα τα όντα παραμένουν στην θέση τους, οι Θεοί όπως οι άνθρωποι και όπως τα στοιχεία. "Αλλά δέν πρέπει να πιστεύουμε, ώ Ασκληπιέ, ότι οι γήϊνοι Θεοί ασκούν την επιρροή τους στην τύχη. Ανάμεσα στους ουράνιους Θεούς οι οποίοι κατοικούν στις κορυφές τού ουρανού, καθένας διατηρεί τον βαθμό που του δόθηκε. Απο την μεριά τους οι δικοί μας γήϊνοι Θεοί προσφέρουν την βοήθεια τους στον άνθρωπο σαν μία αξία μίας θερμής συγγένειας, τόσο όταν αγρυπνούν στις ιδιαιτερότητες τών πραγμάτων, όσο και όταν ανακοινώνουν το μέλλον μέσω τής μοίρας ή την μαντική, τόσο και όταν επιβλέπουν σε μερικές μας ανάγκες και επομένως μάς βοηθούν, καθέναν με τον τρόπο του". Η αληθινή φιλοσοφία, η αληθινή μουσική παιδεία πάνω απ'όλα, συνίσταται κατ'αρχάς στην εκπαίδευσή μας σ'αυτή την συμπαντική τάξη."Να είμαστε εκπαιδευμένοι στην μουσική, δέν είναι τίποτε άλλο απο το να γνωρίζουμε πώς οργανώνεται όλο αυτό το σύνολο τού σύμπαντος και με ποιό θεϊκό σχέδιο μοιράστηκαν όλα τα πράγματα. Διότι αυτή η τάξις, όπου όλα τα πράγματα, ακόμη και τα ιδιαίτερα, συνήλθαν σε ένα, και για έναν καλλιτεχνικό λόγο επίσης, θα παράξει ένα είδος κοντσέρτου απείρως γλυκού και αληθινού, με μία θεϊκή μουσική!"

          Αλλά ο άνθρωπος δέν πρέπει μόνον να θεωρήσει αυτή την τάξη. Πρέπει να την διατηρήσει και να την αυξήσει. Μέσω αυτής τής ευθύνης, συνεργάζεται με την θέληση τού Θεού και αξίζει να συνενωθεί με το δικό του καλύτερο μέρος. "αθότι ο κόσμος είναι το έργο τού Θεού, εκείνος που το διατηρεί με επιμέλεια και αυξάνει το κάλλος του, συνεργάζεται με την βούληση τού Θεού, καθώς χρησιμοποιεί το σώμα του και κάθε ημέρα αγιοποιεί τον μόχθο του και τις ανησυχίες του και τα ενδιαφέροντά του, για να στολίσει το κάλλος τού Θεού ο οποίος το δημιούργησε για έναν Θεϊκό σκοπό! Τελειώνοντας τις υπηρεσίες μας, εξυψωμένοι απο την ακολουθία τού υλικού κόσμου και ελευθερωμένοι απο τους δεσμούς τής θνητής φύσεως, ο Θεός μάς επαναφέρει αγνούς και αγίους, στην κανονική κατάσταση τού ανωτέρου μέρους του εαυτού μας, που είναι Θείο"!

          Όπως και στον Στωϊκισμό, η τάξις τού κόσμου είναι αξεχώριστη απο την Ειμαρμένη και απο την Ανάγκη. "Αυτό που εμείς ονομάζουμε Ειμαρμένη, Ασκληπιέ, είναι αυτή η ανάγκη η οποία προϊσταται σε όλη την πορεία τών γεγονότων ενώνοντας τα μέν με τα δέ μέσω μίας συνεχούς αλυσσίδος. Είναι η αιτία η οποία παράγει όλα τα πράγματα λοιπόν, ή επίσης η υπέρτατος Θεός, ή αυτός που εδημιουργήθη σαν δεύτερος Θεός απο τον υπέρτατο Θεό ή η συμπαντική τάξις των ουρανίων και των γήϊνων πραγμάτων, η οποία έχει εγκατασταθεί απο τους Θείους νόμους. Έτσι αυτή η Ειμαρμένη και η Ανάγκη είναι αδιαχώριστα δεμένες μαζί απο ένα είδος κολλώδους ουσίας πολύ δυνατής. Η Ειμαρμένη έρχεται πρώτη γεννώντας τις αρχές όλων τών πραγμάτων, ενώ η ανάγκη οδηγεί με δύναμη στα τελευταία τους αποτελέσματα, όλα εκείνα τα πράγματα τα οποία έχουν ξεκινήσει την ύπαρξη χάρη στην ενέργεια τής Ειμαρμένης. Η μία και η άλλη έχουν σαν συνέπεια την τάξη, δηλαδή το σύμπλεγμα, την πλοκή και την χρονική συνέχεια όλου αυτού που πρέπει να πραγματοποιηθεί! Και πράγματι δέν διαφεύγει τίποτε απο την οργάνωση τής τάξης και πραγματοποιείται σε όλα τα πράγματα αυτή η όμορφη τάξη. Ακόμη και ο ίδιος ο κόσμος ακολουθεί την τάξη στην κίνησή του και ακόμη περισσότερο δέν διατηρείται ολόκληρος παρά μόνον χάρη στην τάξη!" (Ασκλ, 39 ΙΙ).

          Έτσι λοιπόν όπως ο στωϊκός κόσμος, έτσι και ο Ερμητικός κόσμος είναι αμετάβλητος. Οι αλλαγές αφορούν μόνον τα μέρη. Το όλον παραμένει σταθερό και αθάνατο. Και οι ίδιες οι αλλαγές είναι μία απλή διάλυση τών μείξεων. Δέν είναι καταστροφή και θάνατος. "Λοιπόν πώς θα ήταν δυνατόν, αυτό που είναι ο Θεός, σ'αυτό που είναι εικόνα τού Όλου, σ'αυτό που είναι το πλήρωμα της ζωής, να υπάρχουν νεκρά πράγματα; Διότι ο θάνατος είναι φθορά και η φθορά είναι καταστροφή. Πώς να υποθέσουμε λοιπόν ότι φθείρεται ένα μέρους αυτού που είναι άφθαρτο ή ότι έχει καταστραφεί κάτι απο τον Θεό; Διότι οι ζώντες δέν πεθαίνουν, αλλά επειδή είναι σύνθετα σώματα, διαλύονται. Αυτή η διάλυση δέν είναι θάνατος, αλλά διάλυση μίας μείξης. Και εάν οι ζώντες διαλύονται, δέν σημαίνει ότι καταστρέφονται, αλλά για να ανανεωθούν. Εάν υπολογισθεί στην ολότητά του, ο κόσμος είναι αμετάβλητος, αλλά τα μέρη αυτού του κόσμου είναι όλα μεταβλητά, χωρίς τίποτε να χάνεται ή να καταστρέφεται. Αυτοί είναι οι μόνοι όροι οι οποίοι φοβίζουν το πνεύμα μας! Διότι δέν είναι η γέννηση η ζωή αλλά η συνείδηση και η αλλαγή δέν είναι θάνατος, αλλά λήθη. Εάν λοιπόν προχωρά μ'αυτόν τον τρόπο, όλα αυτά τα στοιχεία, απο τα οποία συντίθεται κάθε ζών, δηλαδή η ύλη, η ζωή, το πνεύμα και ο νούς, είναι αθάνατα".

          Ο Ερμητικός εκλεκτικισμός ξαναπήρε πρώτα απ'όλα ορισμένα στωϊκά θέματα, τουλάχιστον στην ύλη τής κοσμολογίας. Αλλά προσλαμβάνει επίσης μαζί με τους στωϊκούς, την ανάπτυξη, κλασσική μετά των πλάτωνα και τον πυθαγόρα, τού ίδιου τού όρου κόσμος : "Και δικαιωματικά ο κόσμος ορίσθηκε τάξις (κόσμος). Διότι απο το σύνολο των όντων, συνθέτει μία τάξη με την διαφορετικότητα τής γεννήσεως και την συνέχεια τής ζωής, μέσω τής ακούραστης σταθερότητος τού έργου της και μέσω τής ταχύτατης κινήσεως τής ανάγκης, μέσω τού συνδυασμού τών στοιχείων και την ευταξία όλου αυτού που έρχεται στο Είναι. Είναι λοιπόν λόγω ενός είδους ανάγκης και μιάς απόλυτης αρμονίας που ο κόσμος μπορεί να ορισθεί ΚΟΣΜΟΣ: Η ιδέα τής τάξης είναι πάντοτε συνδεδεμένη μ'έναν ουσιώδη τρόπο με εκείνη του κόσμου!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.