Βλαντιμίρ Σολόβιεφ - Η Ρωσία και η Παγκόσμια Εκκλησία (27)

Συνέχεια από: Τρίτη, 23 Μαΐου 2017

Ο Ανώτερος Κόσμος. Η Ελευθερία Των καθαρών Πνευμάτων

BERESHITH—εν αρχη ή καλύτερα, εν κεφαλαίω. Το να υποθέσουμε ότι οι πρώτες λέξεις του βιβλίου της Γένεσης είναι μόνο μία ενδιάμεση ρητορική έκφραση, όπως οι σύγχρονη φράση μας, «στην αρχή», και ούτω καθεξής, θα σημαίνει να παρανοήσουμε εξ ολοκλήρου όχι μόνο την ιδιοφυΐα της Εβραϊκής γλώσσας, αλλά και το γενικό πνεύμα της αρχαίας Ανατολής. Όταν η Εβραϊκή γλώσσα χρησιμοποιεί ένα ουσιαστικό, το παίρνει στα σοβαρά, εννοεί απολύτως το ουσιαστικό, δηλαδή, έχει κατά νου ένα πραγματικό ον ή αντικείμενο που τονίζεται από αυτό το ουσιαστικό. Τώρα, είναι αναμφισβήτητο ότι η εβραϊκή λέξη reshith, εδώ μεταφράζεται ως αρχή, Principium, είναι ένα πραγματικό ουσιαστικό γένους θηλυκού. Το αντίστοιχο αρσενικό είναι rosh, caput, το κεφάλι. Ο τελευταίος όρος χρησιμοποιείται από την εβραϊκή θεολογία κατ' εξοχήν για να υποδηλώσει τον Θεό, την υπέρτατη και απόλυτη Κεφαλή όλων αυτών που υπάρχουν. Αλλά τι, από αυτή την άποψη, μπορεί να είναι η reshith - το θηλυκό του rosh; Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό δεν χρειάζεται να στραφούμε προς την εφευρετικότητα των Καββαλιστών. Η Αγία Γραφή είναι εκεί για να μας δώσει μια απάντηση. Στο κεφάλαιο 8 των Παροιμίων του Σολομώντος το οποίο ήδη αναφέραμε, η αιώνια Σοφία, Khocmah (εδάφιο 22) μας λέει: Jahveh qanani RESHITH darco – Κύριος ἔκτισέ με (γυναικεία) ἀρχὴν ὁδῶν αὐτοῦ. Είναι λοιπόν η αιώνια Σοφία που είναι η reshith, η θηλυκή αρχή ή το κεφάλι (πηγή) του όλου όντος, όπως ακριβώς Jahveh Ελοχίμ, ο τρισυπόστατος Θεός, είναι το rosh του, η δραστική αρχή του ή πηγή του. Τώρα, σύμφωνα με τη Γένεση, ο Θεός δημιούργησε τους ουρανούς και τη Γη με βάση αυτήν την reshith (αρχή), κατά την ουσιώδη Σοφία Του· πράγμα το οποίο σημαίνει ότι αυτή η θεία Σοφία δεν αντιπροσωπεύει μόνο την ουσιαστική και πραγματική ενολότητα (uni-totality) του απόλυτου όντος ή την ουσία του Θεού, αλλά περιέχει επίσης αφ’ εαυτής την ενοποιητική αρχή της διαιρεμένης και αποσυντεθημένης ουσίας του κόσμου. Όντας η ολοκληρωμένη ενότητα του όλου στο Θεό, γίνεται επίσης η ενότητα του Θεού και της ύπαρξης έξω από την Θεότητα. Είναι έτσι η αληθινή λογική και το τέλος της Δημιουργίας - η αρχή στην οποία ο Θεός δημιούργησε τους ουρανούς και τη Γη. Ενώ υπάρχει ουσιαστικά και από όλη την αιωνιότητα στο Θεό, πραγματοποιείται αποτελεσματικά στον κόσμο και είναι διαδοχικά ενσαρκωμένη εκεί μέσα, σχεδιάζοντας την επιστροφή του σε μια πάντα τελειότερη ενότητα.  Στην αρχή είναι reshith, η έγκυρος έννοια της απόλυτης ενότητας, η μοναδική αρχή η οποία πρέπει να ενοποιήσει όλα· στο τέλος είναι malkhouth (βασιλεία, regnum), (ΣτΜ: το malkhouth ή Βασίλειο, είναι η τελευταία δεκάτη Sephirah (Σεφίρα) του Δένδρου της Ζωής, που αντιστοιχεί στο υλικό σύμπαν μας. Το να σημειώσουμε ότι ο Solovyev είναι τουλάχιστον θιασώτης της Καμπάλα είναι το λιγότερο), το Βασίλειο του Θεού, η τέλεια και πλήρως συνειδητοποιημένη ενότητα του Δημιουργού και του πλάσματος. Δεν είναι η παγκόσμια ψυχή· αυτό είναι μόνο το όργανο, το μέσο και το έδαφος της υλοποίησης της, το οποίο προσεγγίζει με τη δράση του Λόγου και σταδιακά αυξάνει σε μία ολοένα και πιο πλήρη και πραγματική ταύτιση με τον εαυτό της. Η παγκόσμια ψυχή, εξεταζόμενη από μόνη της, είναι το αόριστο υποκείμενο της Δημιουργίας, εξίσου προσιτό στην κακή αρχή του Χάους και το Λόγο του Θεού. Η Khocmah, Σοφία, η Θεία Σοφία, δεν είναι η ψυχή, αλλά ο φύλακας άγγελος του κόσμου, που επισκίασε όλα τα πλάσματα με τα φτερά της όπως το πουλί τα μικρά του, προκειμένου να αυξηθούν σταδιακά στην αληθινή ύπαρξη. Είναι η ουσία του Αγίου Πνεύματος το οποίο εφέρετο πάνω από τα σκοτεινά νερά του σχηματιζόμενου κόσμου: veruach Elohim merachefet al-peney hamayim (Γεν. 1,2). Αλλά ας ακολουθήσουμε τη σειρά της ιερής γραφής: Bereshith bara Elohim eth hashammaïm v’eth ha’arets (Γεν. 1,1) Δεν έρευνα για να ανακαλύψει το νόημα της τελευταίας λέξης: ha'arets, τη Γη. Ο εμπνευσμένος συγγραφέας συνεχίζει αμέσως για να εξηγήσει· ve-ha’arets haïethah tohu va bohu: και η Γη ήταν το Χάος (Γεν. 1,2). Αλλά αν από τη Γη, στην Βιβλική αφήγηση της Δημιουργίας, θέλουμε να κατανοήσουμε το Χάος ή τον κάτω κόσμο έξω από την Θεότητα στη χαοτική του κατάσταση, είναι σαφές ότι η έκφραση hashammaïm, οι ουρανοί, τους οποίους το ιερό κείμενο βάζει σε στενή σχέση με τη Γη ως τον αντίθετο πόλο της Δημιουργίας, δηλώνει το άνω σύμπαν ή τον αόρατο κόσμο των θείων αντιδράσεων, καθιερωμένο ή πραγματοποιημένο σαφώς ως αντίβαρο στη χαοτική ύπαρξη.

Αυτή η έκφραση (hashammaïm), ο αόρατος κόσμος, δεν είναι χωρίς λόγο που τονίζεται-συμβολίζεται στα εβραϊκά (όπως στην παλιά σλαβική), με μια λέξη η οποία σε ενικό αριθμό αποδίδει δύο (πληθυντικό), πράγμα που αποδίδεται με τον πληθυντικό σε δυτικές γλώσσες. Αυτή η διπλή απόδοση απαντά στην αρχέγονη διαίρεση του θεϊκού κόσμου. Γνωρίζουμε ότι η αποτελεσματική αιτία της Δημιουργίας (αρχή της γενέσεως) είναι η πράξη της θέλησης με την οποία ο Θεός απέχει από την καταστολή, λόγω της παντοδυναμίας Του, της ενδεχόμενης εμφάνισης του Χάους, ή παύει να αντιδρά εναντίον αυτής της δυνατότητας από την ειδική δύναμη της πρώτης υποστάσεως Του, περιορίζοντας τον εαυτό του σε αντίδραση με τη δεύτερη και την τρίτη υπόσταση —από τη δικαιοσύνη και την καλοσύνη, την αλήθεια και τη χάρη Του. Από την στιγμή που η πρώτη υπόσταση της Αγίας Τριάδος, ο Αιώνιος Πατέρας, απέφυγε να αντιδράσει ενάντια στο πιθανό Χάος στη συγκεκριμένη ποιότητα του, δηλαδή, από την καταστολή λόγω της παντοδυναμίας Του, και δεδομένου ότι αυτή ήταν η πρωταρχική κατάσταση ή η αποτελεσματική αιτία της Δημιουργίας (για τον οποίο λόγο ο Θεός ο Πατέρας είναι κατ' εξοχήν ο Δημιουργός του κόσμου), συνάγεται ότι για να κατανοήσουμε το σύνολο της θείας αντίδρασης στο Χάος, έχουμε μόνο τις συγκεκριμένες εκφάνσεις των άλλων δύο υποστάσεων· και το γεγονός αυτό επιβάλλει μια αρχέγονη δυαδικότητα στο αόρατο σύμπαν. Έχουμε (1) το σύνολο των άμεσα δημιουργικών αντιδράσεων του Λόγου, οι οποίες διαμορφώνουν τον ιδανικό ή νοητό κόσμο επονομαζόμενου ως, η σφαίρα της καθαρής νοημοσύνης, οι αντικειμενικές ιδέες και οι θείες σκέψεις υποστασιασμένες· και (2) το σύνολο των αντιδράσεων του Αγίου Πνεύματος, πιο συμπαγές, υποκειμενικό και ζωντανό, που αποτελεί τον πνευματικό κόσμο, την σφαίρα του καθαρού πνεύματος ή των αγγέλων (ΣτΜ: είναι εμφανής η αποστασιοποίηση των τριών υποστάσεων. Εδώ βλέπουμε τρεις υποστάσεις που είναι θεοί. Είναι τριθεϊσμός. Πάντως η διαδοχή των αντιδράσεων από τις τρεις υποστάσεις απαντά και στα οικουμενιστικά οράματα περί δράσης του Αγίου Πνεύματος πέραν του Κυρίου και εν κατακλείδι πέραν της σύνολης Αγίας Τριάδας)

Είναι στη δημιουργική σφαίρα του Λόγου και του Αγίου Πνεύματος ότι η θεία ουσία ή ουσιώδης Σοφία καθορίζεται και εμφανίζεται στο ορθά ως φωτεινή και ουράνια που διαχωρίζεται από το σκοτάδι της γήινης ύλης. Η σωστή αντίληψη για τον Πατέρα είναι: απόλυτο φως, φως από μόνος του που δεν έχει σχέση με το σκοτάδι. Ο Υιός ή ο Λόγος εκδηλώνεται όπως το φως, η λευκή ακτίνα η οποία φωτίζει τα εξωτερικά αντικείμενα, όχι από τη διείσδυση, αλλά με ανάκλαση από τις επιφάνειές τους. Τέλος, το Άγιο Πνεύμα είναι η ακτίνα η οποία διαθλάται από το μη θείο μέσο και διασπά και δημιουργεί σε αυτό το μέσο το ουράνιο φάσμα των επτά αρχέγονων πνευμάτων όπως τα [επτά] χρώματα του ουράνιου τόξου.

Οι καθαρές ευφυΐες που αποτελούν τον κόσμο των ιδεών είναι απολύτως στοχαστικά, αδιάβατα και αμετάβλητα όντα. Όπως τα αστέρια που βρίσκονται στο στερέωμα του αόρατου κόσμου, είναι πάνω απ' όλη την επιθυμία, όλη την βούληση και ως εκ τούτου όλη την ελευθερία. Καθαρά πνεύματα ή άγγελοι έχουν μια υποκειμενική ύπαρξη πληρέστερη ή πιο συμπαγή. Εκτός από την πνευματική ενατένιση, γνωρίζουν συναισθηματικές ή και θεληματικές καταστάσεις και έχουν την κίνηση και την ελευθερία.

Αλλά η ελευθερία των καθαρών πνευμάτων είναι αρκετά διαφορετική από αυτή που βιώνουμε. Δεν είναι δέσμιοι των αντικειμενικών περιορισμών της ύλης, του χώρου και του χρόνου, ούτε όλου του μηχανισμού του φυσικού κόσμου, οι άγγελοι του Θεού έχουν την εξουσία να αποφασίζουν για τη μοίρα τους με μια ενιαία εσωτερική πράξη της θέλησή τους. Είναι ελεύθεροι να επιλέξουν υπέρ του Θεού ή εναντίον Του· αλλά από τη φύση τους (στο μέτρο που είναι άμεσα πλάσματα του Θεού) κατέχουν εκ πρώτου, ένα ανώτερο φως και μία δύναμη, και ενεργούν με πλήρη επίγνωση και πλήρη αποτελεσματικότητα και δεν μπορούν να πάνε πίσω σχετικά με τις ενέργειές τους. Δυνάμει της ίδιας της τελειότητας και του μεγαλείου της ελευθερίας τους, μπορούν να την ασκήσουν μόνο μία φορά για πάντα με μία αποφασιστική πράξη. Η εσωτερική απόφαση της θέλησής τους, που δεν αντιμετωπίζει κανένα εξωτερικό εμπόδιο, παράγει στιγμιαία όλες τις συνέπειές της και εξαντλεί την ελευθερία επιλογής τους. Το καθαρό πνεύμα που αποφασίζει ελεύθερα για το Θεό μπαίνει αμέσως στην κατοχή της θείας Σοφίας και γίνεται ένα οργανικό και αναπόσπαστο μέλος της Θεότητας. Η αγάπη προς τον Θεό και η εθελοντική συμμετοχή στη θεία ενέργεια είναι πλέον η φύση του. Από την άλλη πλευρά, το πνεύμα που αποφασίζει για το αντίθετο δεν μπορεί ποτέ να ανακαλέσει την απόφασή του· γιατί πήρε την απόφαση σε τέλεια γνώση του τι έκανε, και μπορεί να έχει μόνο ό,τι επιθύμησε. Επιθύμησε διαχωρισμό από τον Θεό επειδή είχε αισθανθεί μια αποστροφή γι' Αυτόν. Δεδομένου ότι αυτή η αποστροφή δεν θα μπορούσε να έχει κανενός είδους κίνητρο —διότι στο Θεό δεν μπορεί να βρεθεί καμία σκιά του κακού απολύτως ώστε να δικαιολογήσει ή να εξηγήσει ένα αίσθημα εχθρότητας προς Αυτόν— αυτή η εχθρότητα είναι καθαρά και απλά μια πράξη της πνευματικής θέλησης. Έχοντας ολόκληρη την απόφαση από μόνο του και μη δυνάμενη να υπαχθεί σε οποιαδήποτε τροποποίηση, η αποστροφή γίνεται η ίδια η φύση ή η ουσία του πεσμένου αγγέλου. Όντας, όπως είναι, απόλυτος κυρίαρχος του εαυτού του, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε εξωτερική και χρονική αιτία ή περίσταση, η θέληση εναντίον του Θεού είναι κατ' ανάγκην αιώνια και αμετάκλητη.

Είναι μια άπειρη άβυσσος προς την οποία το πνεύμα των ανταρτών αμέσως πέταξε και από το οποίο (πνεύμα) μπορεί να εξαπλωθεί η εξέγερση μέσα από το υλικό χάος, τη φυσική δημιουργία, μέχρι στα όρια του θείου κόσμου. Γνώριζε καλά, αποφασίζοντας εναντίον του Θεού, ότι δεν θα λείπει ένα πεδίο δράσης· διότι η Θεία Θέληση είχε ήδη εκδιώξει από το κενό την παγκόσμια ψυχή, που ξυπνά σε αυτή τη χαοτική επιθυμία, τη βάση και το υλικό όλης της Δημιουργίας. Αυτή η παγκόσμια η ψυχή είναι μια αόριστη και απροσδιόριστη αρχή (άπειρον και αόριστον), και θα μεταδίδει πάντα αυτόν το χαρακτήρα σε ένα ορισμένο βαθμό σε όλα όσα απορρέουν από αυτήν. Έτσι, θα υπάρξει ένας απέραντος  «κανενός ανθρώπου τόπος», ο οποίος θα παραμένει σε εκκρεμότητα ανάμεσα στο Θεό και τον αντίπαλό του και που θα παρέχει στον τελευταίο τα μέσα να θρέψει το μίσος του, να ασκήσει την εξέγερσή του και να παρατείνει την προσπάθειά του. Η ύπαρξή του, ως εκ τούτου, δεν θα είναι αδρανής και κενή περιεχομένου, θα έχει μια πλούσια και ποικίλη δραστηριότητα, αλλά η γενική κατεύθυνση και εσωτερική ποιότητα όλων των δραστηριοτήτων της είναι προκαθορισμένη από την αρχέγονη πράξη της βούλησης η οποία την χώρισε από τον Θεό. Το να αναιρέσει αυτή την πράξη και να επιστρέψει στον Θεό είναι για αυτήν απολύτως αδύνατο. Η αντίθετη διδασκαλία του Ωριγένη, που καταδικάστηκε από την Εκκλησία, δείχνει ότι το αγέρωχο και προικισμένο μυαλό του είχε μια φτωχή αντίληψη της ουσίας του ηθικού κακού, ένα γεγονός που παρεμπιπτόντως απέδειξε με άλλο τρόπο ζητώντας λύτρωση από τα κακά πάθη μέσω μιας καθαρά υλικής και εξωτερικής διαδικασίας.

Μετάφραση: Γεώργιος Η. Μπόρας

Η Αγγλική έκδοση του βιβλίου Russia and the Universal Church βρίσκεται εδώ.

ΣΧΟΛΙΟ: Αυτός είναι ο Πατέρας τού οικουμενισμού. Πνευματιστής. Ο Δάσκαλος τού Φλωρόφσκι ο οποίος υπήρξε ο δάσκαλος τού Ζηζιούλα, τού Ρωμανίδη καί τόσων άλλων. Γι' αυτόν ο Πάπας είναι Η εκκλησία.

Αμέθυστος