Friedrich Christoph Oetinger. Και η πνευματική σωματικότης.(3)

Συνέχεια από: Δευτέρα 16 Ιανουαρίου 2017

Friedrich Christoph Oetinger. Και η πνευματική σωματικότης.

του Tonino Griffero.

        
  4. Πνευματικά σώματα.

         
 Έφτασε η ώρα να μιλήσω με ακρίβεια, παρότι συνθετικά, για τις μορφές που εξέλαβε η πνευματική σωματικότης, τις τέλειες (εκείνη του Χριστού για παράδειγμα) ή τις λιγότερο τέλειες (το άρμα του Εζεκιήλ). Αλλά ενώ η προγραμματική απουσία ενός προκαταρκτικού ορισμού τής πνευματικής σωματικότητος καθαυτής-"εμείς δέν γνωρίζουμε καθόλου τί πράγμα είναι μία αληθινή σωματικότης" -θα έπρεπε να υποβάλλει μία πιό προσεκτική πρόοδο απο αυτό που δέν είναι, ο Oetinger αποφασίζει να ρισκάρει να καθορίσει ποιές μορφές προσλαμβάνει το ενδιάμεσο πεδίο ανάμεσα στο σώμα και το πνεύμα που κατοικεί την ύλη, εκείνη η μεσότης αιωνιότητος και γήϊνης ζωής η οποία προσφέρει ένα είδος εσχατολογίας "πορώδους" στην πραγματικότητα στο σύνολό της.

          α) Παρότι περιγράφεται λακωνικά, ο Oetinger θεωρεί πνευματικό το δοξασμένο σώμα των πιστών. Στην "βάση" του φυσικού σώματος θα υψωθεί ένα λεπτό σώμα το οποίο ορίζεται και σαν πνευματικό, αιθερικό, αστρικό, απο όπου, αυτό είναι ένα πρόβλημα που θα απαιτούσε άλλη προσέγγιση, γίνεται μία συγκεχυμένη διάκριση ανάμεσα στο δοξασμένο σώμα (πνευματικό με την αληθινή σημασία) και το προσωρινό μεταθανάτιο σώμα!

          Β)Αλλά σωματο-πνευματικής φύσεως (θα είναι) και η Πόλις του Θεού, φανερωμένη στην Απ. 21 Είτε κατέλθει απο τον ουρανό ή ανέβει η γή στον ουρανό, στην τελική τέλεια σωματικότητα τής ουράνιας Ιερουσαλήμ, θα έχουμε μία αυθεντική θεοφάνεια και επομένως και μία επιστημονική και αισθητική φανέρωση εν όψει τής στιγμής κατά την οποία ο Θεός θα είναι το πάν παντού. Όπως όλες οι σωματικές διαισθητικές εικόνες της αποκαλύψεως και εκείνη της πόλης του Θεού είναι μία έκφραση σωματικά ορατή τής αλήθειας. Πρόκειται για έναν τεράστιο κύβο τετράγωνης βάσης ο οποίος αναπτύσσεται στην κατεύθυνση ενός νέου ουρανού τού οποίου η γή αποτελείται απο μία λεπτή ή ένδοξη ουσία: Και όλο αυτό μέσα σ'έναν τρισδιάστατο χώρο ο οποίος διασταυρώνεται (σύμφωνα με μία κατά γράμμα ερμηνεία της Εφ. 3,18: "ινα δώη υμίν κατά τον πλούτον της δόξης αυτού δυνάμει κραταιωθήναι διά του πνεύματος αυτού εις τον έσω άνθρωπον, κατοικήσαι τον Χριστόν διά της πίστεως εν ταις καρδίαις υμών, εν αγάπη ερριζωμένοι και τεθεμελιωμένοι, ίνα εξισχύσητε καταλάβεσθαι σύν πάσι τοις αγίοις τι το πλάτος και μήκος και βάθος και ύψος, γνώναι τε την υπερβάλλουσαν της γνώσεως αγάπην του Χριστού, ίνα πληρωθήτε εις πάν πλήρωμα του Θεού") με την τέταρτη διάσταση ή  άρρητο ένταση  και παρ'όλα αυτά υπεύθυνη όσων θαυμασιών περιμένουν τα πνεύματα τα οποία μπουμπουκιάζουν μετά θάνατον!

          Γ) Πνευματική σωματικότης είναι επίσης στα σίγουρα η Δόξα του Θεού, δηλαδή μία σωματικότης διακεκριμένη απο αυτόν χωρίς να είναι ανεξάρτητη η οποία χαρακτηρίζεται απο ένα αρχετυπικό "αδιάλυτο". Καθώς το ξέσπασμα και η διάχυση του φωτός απο τα σκότη σ'έναν κύκλο φωτιάς, δηλαδή άν το πούμε πιό κοινά (λιγότερο Μπαιμιανά) είναι η σωματική ή υλική φανέρωση αυτού που κρύβεται στο πνεύμα", η τελική εξωστοχαστική επικοινωνία του Θείου εσωτερικού, αυτή δέν είναι μόνο ο τόπος στον οποίο ο άνθρωπος δοξάζει (ακόμη και φυσικά) τον Θεό, αλλά κατά κάποιο τρόπο, το υπερβατικό κάθε άλλης πνευματικής ανάγκης. Ψυχή αναφορικά με τα πλάσματα αλλά σώμα αναφορικά με τον Θεό, η δόξα επιτρέπει στον Θεό να διαφοροποιηθεί (χωρίς να χωρίσει) απο τον εαυτό τής αβύσσου. Είναι το "ένδυμα ή η πληρότης της Θεότητος και περιέχει καθαυτή, στην μορφή της τελειότητός της τις μορφές των πραγμάτων που πρέπει να δημιουργηθούν, και γι'αυτή την διαμεσολαβητική της πράξη και λειτουργία, ισούται με την Σοφία "Ο Θεός θέλει όλο το πνευματικό να υφίσταται στο σωματικό" αλλά επειδή σαν πνεύμα είναι αόρατο, γίνεται ορατή η Σοφία , η οποία έχει μία σωματικότητα των επτά πνευμάτων, επιτρέποντας έτσι στον Θεό να είναι παρόν σε κάθε άτομο και ακόμη περισσότερο σε κάθε άνθρωπο, με την μορφή της κοινής αισθήσεως, της κοινής γνώμης. Δηλαδή με όλες εκείνες τις προκαταβολικές έννοιες, οι οποίες εργάζονται διαρκώς και ακούγονται ακόμη και στους πιό ταπεινους τόπους, υποβάλλοντας μία βεβαιότητα, την οποία θα ονομάζαμε σήμερα ρητορικο-αισθητική, διότι θεμελιώνεται σ'αυτό που μας αρέσει και μας πείθει προγνωστικά μέσω ολοκλήρου του ανθρωπίνου αισθητού"!

          Η Θεία ηθική μιλά σε όλες τις αισθήσεις των ανθρώπων, στην πνευματική όραση, στο γούστο, στην γεύση, στο συναίσθημα. Όλο αυτό ενεργοποιείται, τίθεται σε κίνηση, τα αισθήματα ξυπνούν αλλά αντιστρόφως η καρδιά λέει αμέσως ναί και αμήν όταν βρίσκεται κάτω απο τον τόνο του Θεού!

          Στο δημιουργό παιχνίδι απέναντι στον Θεό, με το οποίο προετοιμάζει κάθε δυνατό και άξιο υπάρξεως, η Σοφία αναφέρεται σε μία δημιουργία η οποία υφίσταται όχι λόγω τής αναγκαιότητος των δυνάμεων αλλά λόγω τής αδιαφορίας των, ακόμη περισσότερο λόγω τής απουσίας μίας αρχής τής επαρκούς νοήσεως. Σ'αυτό το παθητικό αντικείμενο και στον δεσμό τού αιωνίου με το πεπερασμένο, απο όπου προέρχεται η ιδιαιτερότητα της δημιουργίας, όπου υπάρχουν μορφές και ιδιότητες, τροποι υπάρξεως και αριθμοί, η Δόξα προηγείται τελικώς της "ανθρωπότητος του Χριστού", καθότι μέσα σ'αυτή "ο Θεός θέλει να αναπαρίσταται σε πλήρη και σωματική μορφή".

          Δ) Αλλά πνευματική σωματικότης είναι, κατά βάθος, όλη η "ζωή" της φύσης, καθότι εικόνα, στην αιώνια αναγέννησί της, της "αιώνιας φύσης" του Θεού. Γνωρίζεται εννοείται χωρίς την μεσολάβηση της γεωμετρικής απαγωγής ή τεχνολογικά, αλλά μέσω μίας ποιοτικής εμπειρίας (φαινομενολογικής, λέει ο ίδιος ο Oetinger εννοώντας μία σύνθεση ανάμεσα στην Ιπποκράτειο ευαισθησία, την κοινή γνώμη και την πατριαρχική φυσική) η οποία στέκεται στις ουσιαστικές αιτίες, στις φαινομενικές, εν συντομία σ'αυτό που είναι πιό χρήσιμο, απλό και αναγκαίο. Αναλόγως δέ της αντι-ιδεαλιστικής φιλοσοφίας της Γραφής, η "ζωή" είναι η δυναμική ανάπτυξη πολλών (πολλαπλών) πρωτογενών δυνάμεων ενεργητικών και παθητικών, διαφορετικών δυνάμεων τις οποίες ένωσε ο Θεός, σε μία κάποια αντίθεση και αμοιβαία επίδραση για ένα κανονικό τέλος και των οποίων η διακυβέρνηση διέρχεται απο το υπερμηχανικό πλαίσιο (σωματικο-πνευματικό) σε εκείνο το απλά μηχανικό. Και έτσι απωθείται η αυταρχική μοναδολογική απλότης (η οποία είναι έξω-βιβλική) εν ονόματι της πολικότητος τής Γραφής (φώς και σκοτάδι, ουρανός και γή, κάτι και τίποτα) και της Καμπάλα (δυαλισμός , διασεφιροτικοί), της αλχημείας (σταθερό και πτητικό) και του Μπαίμε! του Νεύτωνος (πολικότης των κεντρικών δυνάμεων) και της φυσιολογίας (διαδοχική κίνηση, συστολή και διαστολή της καρδιάς, για να αποσωπήσουμε εκείνες που είναι ακόμη πιό μυστηριώδεις, οι οποίες προΐστανται του στατικού ηλεκτρισμού (ακόμη και χημικά επανερμηνευμένου).

          Παρότι λοιπόν ελαχιστοποιεί το θεϊκό σκότος, το μηδέν του Θεού τού Μπαίμε (το άκτιστο Μηδέν, το οποίο προϋπάρχει της κτίσεως, το θεμέλιο της ελευθερίας κατά Μπερντιάεφ) μέσω μίας δυναμικής θετικοποίησης κάθε αρνητικού, ο Oetinger αντιπαρατίθεται στην αισιοδοξία του διαφωτισμού τής εποχής του, διεκδικώντας την συνέχεια πνεύματος και ύλης σαν δοκιμαστική και πρόχειρη φάση της δυναμικότητος και της διαπάλης απο την οποία συνίσταται η ζωή!

Συνεχίζεται 

1. Η σωματικότης είναι το τέλος των έργων του Θεού.(επανάληψη)

Δέν είναι τόσο απλό να πούμε τί πράγμα είναι το "πνεύμα" για έναν "αυθεντικό" καθαρό (pietista) όπως ο Oetinger, Ιεράρχη και εμπνευστή μερικών θρησκευτικών κοινoτήτων, όπως και μερικών εκλεκτικών φιλοσόφων, (όπως ο Γκαίτε, ο Baader, o Σέλλινγκ και η Ρωσική φιλοσοφία). Πρώτα απ'όλα διότι τα γραπτά του ομιλούν για την σωματικότητα τού πνεύματος, αποκλείοντας τήν αυτάρκεια αυτού που συνηθίσαμε να ονομάζουμε πνεύμα. Στο λήμμα Geist (πνεύμα) τού μνημειώδους "λεξιλογίου" τού 1776, για παράδειγμα, μετά απο μία αναφορά μάλλον κοινότοπη στον Εβραϊκό όρο Ruah και στό καινοδιαθηκικό πνεύμα, διαβάζουμε έκπληκτοι, ότι το πνεύμα είναι ένα Spiraculum ένα πράγμα πολύ πιό λεπτό και ευκίνητο απο όσο είναι ο αέρας και η φωτιά, παρότι κρυμμένο στο υλικό σώμα. Υπονοείται δηλαδή ο βιβλικός αντιδυαλισμός ο οποίος δέν γνωρίζει τίποτε απο υλικό και άϋλο, παρά ότι ο Θεός, η ψυχή και το πνεύμα δέν είναι κατι απλώς υλικά. Η σάρκα και το αίμα του Ιησού δέν πρέπει να ξεχωρίσουν απο το πνεύμα και την ζωή. Το πνεύμα δηλαδή δέν μπορεί να είναι ποτέ ένα καθαρό πνεύμα, αλλά ένα ειδικό σώμα, σύμφωνα με τις Ερμητικές δοξασίες, ή ακόμη και τις θεοσοφικές, το οποίο νομιμοποιείται βιβλικά (Εζεκιήλ και Αποκάλυψη) κάτι που τον οδηγεί να ερευνήσει κάθε κείμενο και κάθε κουλτούρα για κάποια απόδειξε αυτής τής δομής,τής πνευματοσωματικής, τόσο τού σύμπαντος όσο και τής ιστορίας τής σωτηρίας.

          Απο εδώ φτάνουμε στην διάσημη εάν όχι προφητική θέση του Oetinger, σύμφωνα με την οποία "η σωματικότης" είναι ο τελικός σκοπός των έργων (ή οδών ) του Θεού. Μία πνευματική σωματικότης, εννοείται, όπου μετά την ενσάρκωση θα έπρεπε να μεταμορφωθεί ακόμη και η βάρβαρη μεταπροπατορική φύση, ενόψει μίας αποκαταστάσεως η οποία κατά κάποιο τρόπο προεικονίζεται στις επιστήμες τής φύσεως. Είναι γεγονός όμως ότι ενώ στα γραπτά τής ωριμότητός του βρίσκουμε μία αυξανόμενη αμφιβολία για τις μυστικο-θεοφοσικές προτάσεις τής νιότης του, την ιδέα τής σωματικότητος σαν σκοπού τού Θεού, στην πρώτη δημιουργία μέχρι την εσχατολογική ανανεωμένη γή, δέν την ακουμπά καμμία αμφιβολία. Ούτε οντολογική, λόγω τής επιμονής με την οποία επαναλαμβάνει ότι το πνεύμα είναι και σώμα και της θεματικής με την οποία δέν τονίζει την άρρητη υπερβατικότητα τού Θεού, αλλά την αυτογένεση και την φανέρωση του στα όρια τής μορφής και του πεπερασμένου σώματος, ούτε επιστημονική, απορρέοντας τήν βεβαιότητα όχι μόνον απο την κεντρική του ιδέα και τις Γραφές, αλλά και απο την αισθητηριακή ανάλυση πάντοτε, βασισμένη στην δομή τού σώματος, δηλαδή απο το αισθητό.

          Διότι στο σώμα ο Θεός απευθύνεται στον άνθρωπο και αποφασίζει να τον σώσει. Ιδιαίτερες όσο θέλουμε, αλλά πάντοτε σωματικές είναι και οι μορφές στις οποίες φανερώνεται και το Άγιο Πνεύμα (μοναδικότης, πολλαπλότης, λεπτότης, διείσδυση κάθε πράγματος, πάναγνη καθαρότης, ευλιγισία...). Μοιάζει λοιπόν στον Oetinger εντελώς λογικό να ενδιαφερθεί πάνω απ'όλα με το Physicum και να βασίσει σε μία ανώτερη φυσική τον δικό του πρωτότυπο θρησκευτικό ρεαλισμό , εχθρικό τόσο στον εγωλογικό ρεαλισμό της μοντέρνας εποχής όσο και στον πνευματιστικό ψυχολογισμό.

          Καμμία ψυχή και κανένα πνεύμα δέν μπορούν να φανερωθούν χωρίς σώμα, κανένα πνευματικό πράγμα δέν μπορεί να είναι τέλειο εν τη απουσία ενός σώματος. Ό,τι είναι πνευματικό είναι επομένως και σωματικό, είναι δέ ο λόγος  για τον οποίο ο ίδιος ο Θεός θέλησε να φανερωθεί στην σάρκα και μ' έναν σωματικό τρόπο θέλησε μάλιστα να εγκατασταθεί στον Χριστό όλη η πληρότης του Θεού. Ένα καθαρό πνεύμα είναι κάτι γυμνό και ωμό. Ας εγκαταλείψουμε λοιπόν τα πλατωνικά και Λαϊμπνιστικά φαντάσματα, σύμφωνα με τα οποία μόνον τα πνεύματα είναι όντα, ενώ τα σώματα θα ήταν φαινόμενα και όχι όντα ουσιώδη!

          Εάν το πλαίσιο δέν ήταν βαθύτατα διαφορετικό (είναι ο Αντίχριστος, που θέλει να κάνει τον Θεό μία απλή σκιά), θα νομίζαμε ότι διαβάζουμε προκαταβολικώς μία δήλωση του Νίτσε σύμφωνα με την οποία το καθαρό πνεύμα είναι ένα απλό ψέμα, μία βλακεία. Ποιό αληθοφανώς, πρέπει όμως να δούμε μια ριζοσπαστικοποίηση τής αντιδυαλιστικής (αντι-μυστικιστικής) Λουθηρανικής τάσεως τής "πραγματικής παρουσίας". Διότι αφού το πνεύμα δέν είναι παρά σώμα και μάλιστα από το σώμα, και αφού δέν εξισούται με την λογική ψυχή, ακριβώς στα φυσικά πράγματα, τα κτιστά καθεαυτά, τα οποία δέν μπορούν να μειωθούν σε απλές σκιές, είναι που η πνευματικότης υπάρχει με την αληθινή της σημασία. Είναι στο Ορατό (και ειδικά στην ανθρώπινη φιγούρα), που ο Θεός φανερώνει την Πρόνοιά του, σε μία σωματικότητα η οποία προορίζεται να ξαναμεταμορφωθεί βαθμιαίως (αλλά ήδη απο τώρα) σε πνευματική σωματικότητα!

        

  2. Ενάντια στον Ιδεαλισμό (Δοκητισμό).

         

Γνωρίζοντας ότι εκφράζει ιδέες οι οποίες φαίνονται περίεργες στους φιλοσόφους, ο Oetinger εξηγεί ότι η τέλεια σωματικότης είναι ο τελικός σκοπός των έργων του Θεού, διότι "να είναι και να γίνει σωματικό είναι μία τελειότης" εναποθέτοντας έτσι την εσχατολογική οντολογική συνθήκη σε εκείνη τού καταγωγικού ανθρώπου στην ενσάρκωση, δηλαδή σε εκείνη την πρόοδο "μειώσεως" τού Θεού στον άνθρωπο όπου αρθρώνεται όχι τόσο η ουσία του όσο η φανερωμένη του Θέληση! Μία πρόοδος η οποία καθιστά τον Χριστό "τον υπέρτατο Ιερέα", ή τον δεύτερο Αδάμ, προορισμένο τόσο να λυτρώσει και να εξυψώσει (και όχι να εκμηδενίσει)  την γήϊνη σωματικότητα  μέσω ενός αληθινού έργου μετουσιώσεως τής σάρκας, σε τέλεια τελική ύλη (δοξασμένο σώμα), σε εκείνη την "λεπτή γή" ή την "ουράνια" η οποία θα συνιστούσε την χημική βάση κάθε ουσίας, όσο και θα επιδείκνυε την Θεία πληρότητα σε μορφές σωματικο-πνευματικές (ζωή, πάθος, θάνατος, αίμα και νερό), αναμφισβήτητα χειροπιαστές!

          Ακριβώς αυτή η κεντρικότης τού σώματος μοιάζει στον Oetinger ύποπτα ξεχασμένη λόγω τής διεισδύσεως ιδεών γνωστικο-πνευματιστικών οι οποίες ξεκινούν απο τον Πλάτωνα, ο οποίος "έθεσε τις βάσεις του ιδεαλισμού, δηλώνοντας ότι αυτό που είναι σωματικό δέν διαθέτει μία αληθινή ουσία", αρνούμενος με αυτό ακόμη και το γίγνεσθαι (με την επιγενετική σημασία του Oetinger : την γέννηση και την αύξηση των πραγμάτων), υπέρ του Είναι, μέχρι τον ιδεαλισμό του Λάϊμπνιτς και του Woolf, ο οποίος ανασταίνοντας τον αρχαίο δοκητισμό, αντιπαραθέτει οντολογικά τα πνεύματα στα σώματα και στην ύλη (μειωμένα σε απλά φαινόμενα κανονικά και φαντάσματα)!

          "Αλλά τί πράγμα είναι ο ιδεαλισμός; Η χοντροκομένη φοβία τού υλισμού. Να μπορούσαμε να κατανοήσουμε με την ιστορία τού δαιμονίου πώς, αιώνα μετά τον αιώνα, αυτό προσπάθησε να εισάγει τεχνικά στην καρδιά τών περισσότερων  φιλοσόφων και Θεολόγων αυτόν τον φόβο, αυτόν τον τρόμο των ανθρώπων και αυτή την απώθηση πρός τον κόσμο, έτσι ώστε οι  λόγοι του Θεού, οι οποίοι πρέπει να ενεργοποιήσουν έννοιες που λαμβάνουν μία μορφή σωματική και μία φιγούρα (ένα στύλ), να μήν ερηνεύονται πλέον με την αυθεντική τους σημασία. Σύμφωνα με τον ιδεαλισμό ο Χριστός δέν είναι παρών στο νερό, στο αίμα και στο πνεύμα, αλλά μόνον στο πνεύμα! Το σώμα του Χριστού προκύπτει τοιουτοτρόπως ένα φαινόμενο, παραμένοντας στο εσωτερικό του Ενα όν καθαρά πνευματικό. Γνωρίζω καλά ότι υπήρξα για πολλά χρόνια ένας ιδεαλιστής. Και μόνον οι λέξεις του Ιησού με απελευθέρωσαν. Θα ήθελα να δείτε τις νοητές ωραιότητες στον Χριστό, τον αρχιτέκτονα της φύσεως, που εγώ μπορώ να δώ, αλλά παραμένουν κρυμμένες στα μάτια σας".

          Υπάρχουν λοιπόν περισσότερα "σώματα" τόσο στον άνθρωπο (ιδιαιτέρως εάν έχει αναγεννηθεί στην πίστη) όσο και στην Φύση. Αλλά ο Oetinger δέν περιορίζεται βεβαίως να ανακοινώσει, ακολουθώντας έναν τόπο που παρουσιάζεται σε αναρίθμητες εσωτερικές σέκτες, ένα σώμα φωτός σαν οντολογική εγγύηση της μεταμορφώσεως τού εξωτερικού ανθρώπου σε εσωτερικό άνθρωπο. Στοχεύει περισσότερο στην δυνατότητα που έχει το θέμα τής πνευματικής σωματικότητος, παρότι αναγκασμένο να ορίσει το αόριστο, να επιστρέψει στο κέντρο τού επισήμου δόγματος μέχρις ότου  καταστήσει "ορθόδοξο τον Χιλιασμό"!

Η ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΣΤΟΝ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ ΥΠΗΡΞΕ Η ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ.

ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΟΥΜΕ ΤΙ ΕΙΧΑΜΕ ΚΑΙ ΤΙ ΧΑΣΑΜΕ.

Αμέθυστος