Συνέχεια από: Τετάρτη, 4 Οκτωβρίου 2017
ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ
Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως
Κείμενο
Μετάφραση (Αρχιμ. Δωρόθεος Πάπαρης)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23. Περὶ ὑδάτων
Για τα νερά.
Καὶ τὸ ὕδωρ δὲ ἓν τῶν στοιχείων τῶν τεσσάρων ἐστί, ποίημα Θεοῦ
Και το νερό, επίσης, είναι ένα από τα τέσσερα στοιχεία, το πιο ωραίο
κάλλιστον. ῞Υδωρ ἐστὶ στοιχεῖον ὑγρόν τε καὶ ψυχρὸν, βαρύ τε καὶ
δημιούργημα του Θεού. Το νερό είναι στοιχείο υγρό και ψυχρό, βαρύ και με
κατωφερές, εὐδιάχυτον. Τούτου δὲ μνημονεύει ἡ θεία Γραφὴ λέγουσα·
ροπή προς τα κάτω, που εύκολα χύνεται. Αυτό υπενθυμίζει η Αγία Γραφή
"Καὶ σκότος ἦν ἐπάνω τῆς ἀβύσσου, καὶ Πνεῦμα Θεοῦ ἐπεφέρετο
όταν λέει: «Υπήρχε σκοτάδι πάνω από την άβυσσο και το Πνεύμα του Θεού
ἐπάνω τοῦ ὕδατος"· ἄβυσσος γὰρ οὐδὲν ἕτερόν ἐστιν, εἰ μὴ ὕδωρ
βρισκόταν πάνω από τα νερά». Η άβυσσος δεν είναι τίποτε άλλο παρά τα
πολύ, οὗ τὸ τέλος ἀκατάληπτον ἀνθρώποις. ᾿Εν ἀρχῇ μὲν οὖν τὸ
πολλά νερά, που το τέλος τους είναι ασύλληπτο για τον άνθρωπο. Στην αρχή,
ὕδωρ ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν ἐπεπόλαζε. Καὶ πρῶτον μὲν ἐποίησεν
βέβαια, το νερό κυριαρχούσε σ’ όλη την επιφάνεια της γης. Και ο Θεός
ὁ Θεὸς τὸ στερέωμα διαχωρίζον ἀναμέσον τοῦ ὕδατος τοῦ ἐπάνω
δημιούργησε πρώτα το στερέωμα, που χωρίζει το νερό που είναι πάνω από το
τοῦ στερεώματος καὶ τοῦ ὕδατος τοῦ ὑποκάτω τοῦ στερεώματος·
στερέωμα από το νερό που είναι κάτω από το στερέωμα· διότι, με την εντολή
ἐν τῷ μέσῳ γὰρ τῆς ἀβύσσου τῶν ὑδάτων ἐστερεώθη τῷ δεσποτικῷ
του Δεσπότου Θεού, δημιουργήθηκε το στερέωμα στο μέσον της αβύσσου
προστάγματι. ῞Οθεν καὶ στερέωμα εἶπεν ὁ Θεὸς γενέσθαι, καὶ
των νερών. Και γι’ αυτό, είπε ο Θεός να γίνει το στερέωμα, και έγινε. Για
ἐγένετο. Τίνος δὲ χάριν ἐπάνω τοῦ στερεώματος ὕδωρ ὁ Θεὸς
ποιό λόγο, όμως, ο Θεός τοποθέτησε νερό πάνω από το στερέωμα; Λόγω της
ἀπέθετο; Διὰ τὴν τοῦ ἡλίου καὶ τοῦ αἰθέρος θερμοτάτην ἔκκαυσιν·
υπερβολικής θερμότητος του ήλιου και του αιθέρα· καθώς, αμέσως μετά το
εὐθέως γὰρ μετὰ τὸ στερέωμα ὁ αἰθὴρ ἐφήπλωται. Καὶ ὁ ἥλιος δὲ
στερέωμα, απλώνεται από κάτω ο αιθέρας. Αλλά και ο ήλιος και η σελήνη
σὺν τῇ σελήνῃ καὶ τοῖς ἄστροις ἐν τῷ στερεώματί εἰσι· καὶ εἰ μὴ
και τα άστρα βρίσκονται στο στερέωμα. Κι αν δεν είχε τοποθετηθεί νερό
ἐπέκειτο ὕδωρ, ἐφλέχθη ἂν ὑπὸ τῆς θέρμης τὸ στερέωμα.
πάνω απ’ αυτό, το στερέωμα θα είχε ανάψει από θερμότητα.
Εἴτα προσέταξεν ὁ Θεὸς συναχθῆναι τὰ ὕδατα εἰς συναγωγὴν μίαν.
Κατόπιν, ο Θεός έδωσε εντολή να συγκεντρωθούν τα νερά σε μία συναγωγή.
Τὸ δὲ "μίαν συναγωγὴν" λέγειν οὐ δηλοῖ τὸ ἐν ἑνὶ τόπῳ συναχθῆναι
Η φράση "μία συναγωγή" δεν σημαίνει ότι αυτά συγκεντρώθηκαν σ’ ένα τόπο,
αὐτά –ἰδοὺ γὰρ μετὰ ταῦτά φησι· "Καὶ τὰ συστήματα τῶν ὑδάτων
–διότι λέει, στη συνέχεια, «τα συστήματα των νερών τα ονόμασε θάλασσες»–·
ἐκάλεσε θαλάσσας"–, ἀλλὰ τὸ ὁμοῦ καθ᾿ ἑαυτὰ κεχωρισμένα τῆς γῆς
η φράση δηλώνει ότι τα νερά συγκεντρώθηκαν όλα μαζί, ξεχωριστά από την
γενέσθαι τὰ ὕδατα ὁ λόγος ἐδήλωσε. "Συνήχθησαν τοίνυν τὰ ὕδατα
ξηρά. «Τα νερά, λοιπόν, συγκεντρώθηκαν στις δεξαμενές τους και φάνηκε
εἰς τὰς συναγωγὰς αὐτῶν, καὶ ὤφθη ἡ ξηρά". ᾿Εντεῦθεν αἱ δύο
η ξηρά». Έτσι σχηματίστηκαν οι δύο θάλασσες που περιβρέχουν την Αίγυπτο
θάλασσαι αἱ τὴν Αἴγυπτον περιέχουσαι –μέση γὰρ αὕτη τῶν δύο
–καθόσον αυτή βρίσκεται ανάμεσα σε δύο θάλασσες.
κεῖται θαλασσῶν– συνήχθησαν, διάφορα πελάγη καὶ ὄρη καὶ νήσους
(Οι θάλασσες) περιέχουν διάφορα πελάγη, βουνά, νησιά, κόλπους και
καὶ ἀγκῶνας καὶ λιμένας ἔχουσαι καὶ κόλπους διαφόρους περιέχουσαι
λιμένες, που περιλαμβάνουν αιγιαλούς και ακτές –αιγιαλός λέγεται
αἰγιαλούς τε καὶ ἀκτάς –αἰγιαλὸς μὲν γὰρ ὁ ψαμμώδης λέγεται, ἀκτὴ
η παραλία που έχει άμμο, ενώ ακτή λέγεται αυτή που έχει πέτρες και είναι
δὲ ἡ πετρώδης καὶ ἀγχιβαθὴς, ἤτοι ἡ εὐθέως ἐν τῇ ἀρχῇ βάθος
απότομη, δηλαδή αυτή που έχει βάθος από την αρχή της. Παρόμοια,
ἔχουσα. Ὁμοίως καὶ ἡ κατὰ τὴν ἀνατολήν, ἥτις λέγεται ᾿Ινδική, καὶ ἡ
σχηματίσθηκε θάλασσα στα ανατολικά και λέγεται Ινδική, καθώς και
βορεινή, ἥτις λέγεται Κασπία· καὶ αἱ λίμναι δὲ ἐντεῦθεν συνήχθησαν.
βόρεια και λέγεται Κασπία· αλλά και οι λίμνες σχηματίσθηκαν από τότε.
῎Εστιν οὖν ὁ μὲν ᾿Ωκεανὸς οἷόν τις ποταμὸς κυκλῶν πᾶσαν τὴν γῆν,
Ο Ωκεανός, λοιπόν, είναι σαν ποταμός που περικυκλώνει όλη τη γη· γι’
περὶ οὗ εἴρηκεν, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, ἡ Γραφή, ὅτι "ποταμὸς ἐκπορεύεται ἐκ
αυτόν, όπως νομίζω, είπε η Αγία Γραφή, ότι «ένα ποτάμι πηγάζει από τον
τοῦ παραδείσου", πότιμον καὶ γλυκὺ ὕδωρ ἔχων. Οὗτος χορηγεῖ τὸ
Παράδεισο» το οποίο έχει πόσιμο και γλυκό νερό. Αυτός χύνει στις θάλασσες
ὕδωρ ταῖς θαλάσσαις, ὅπερ ἐν ταῖς θαλάσσαις χρονίζον καὶ ἑστὼς
το νερό του, το οποίο, όταν μείνει στάσιμο στις θάλασσες για πολύ χρόνο,
ἀκίνητον πικρὸν γίνεται, τοῦ ἡλίου ἀεὶ τὸ λεπτότερον ἀνιμωμένου
γίνεται πικρό, επειδή ο ήλιος και οι σίφωνες αντλούν πάντοτε το πιο ελαφρό
καὶ τῶν σιφώνων, ὅθεν καὶ τὰ νέφη συνίστανται καὶ οἱ ὄμβροι
μέρος του· έτσι σχηματίζονται τα σύννεφα και πέφτουν οι βροχές, ενώ
γίνονται διὰ τῆς διηθήσεως γλυκαινομένου τοῦ ὕδατος.
ταυτόχρονα το νερό γίνεται γλυκό και καθαρίζεται.
Οὗτος καὶ εἰς τέσσαρας ἀρχὰς, ἤτοι εἰς τέσσαρας ποταμοὺς
Αυτός (ο Ωκεανός) διαιρείται σε τέσσερα μέρη, δηλαδή σε τέσσερις ποταμούς.
διαιρεῖται. "῎Ονομα τῷ ἑνὶ Φεισών", τουτέστι Γάγγης ὁ ᾿Ινδικός.
Το όνομα του πρώτου είναι Φεισών, δηλαδή ο Γάγγης στην Ινδία. Το όνομα
"Καὶ ὄνομα τῷ ἄλλῳ Γηών"· οὗτός ἐστιν ὁ Νεῖλος ὁ ἀπὸ Αἰθιοπίας
του δευτέρου είναι Γηών· αυτός είναι ο Νείλος, που πηγάζει από την Αιθιοπία
εἰς Αἴγυπτον κατερχόμενος. Καὶ ὄνομα τῷ τρίτῳ Τίγρις. Καὶ ὄνομα
και χύνεται στην Αίγυπτο. Το όνομα του τρίτου είναι Τίγρης και του
τῷ τετάρτῳ Εὐφράτης. Εἰσὶ δὲ καὶ ἕτεροι πλεῖστοι καὶ μέγιστοι
τετάρτου Ευφράτης. Υπάρχουν βέβαια και πολλά άλλα μεγάλα ποτάμια, από
ποταμοί, ὧν οἱ μὲν εἰς τὴν θάλασσαν κενοῦνται, οἱ δὲ καὶ ἐν τῇ γῇ
τα οποία άλλα χύνονται στη θάλασσα και άλλα σκορπίζουν στην ξηρά.
ἀναλίσκονται. ῞Ομως καὶ πᾶσα ἡ γῆ διάτρητός ἐστι καὶ ὑπόνομος
Γι’ αυτό όλη η ξηρά είναι διάτρητη και έχει υπόγεια νερά σαν φλέβες,
ὥσπερ τινὰς φλέβας ἔχουσα, δι᾿ ὧν ἐκ τῆς θαλάσσης δεχομένη τὰ
μέσα από τις οποίες παίρνει τα θαλάσσια νερά και αναβλύζει τις πηγές.
ὕδατα τὰς πηγὰς ἀνίησι.
Πρὸς οὖν τὴν ποιότητα τῆς γῆς καὶ τὸ τῶν πηγῶν ὕδωρ γίνεται.
Και το νερό των πηγών είναι ανάλογο με την ποιότητα της γης. Διότι, το
Διηθεῖται μὲν γὰρ καί διϋλίζεται διὰ τῆς γῆς τὸ θαλάττιον ὕδωρ καὶ
θαλασσινό νερό καθαρίζει και διϋλίζεται μέσα στη γη, και έτσι γίνεται γλυκό.
οὕτω γλυκαίνεται. Εἰ δὲ ὁ τόπος, ὅθεν ἡ πηγὴ ἀναδίδοται, τύχοι
Αν όμως το έδαφος του τόπου, απ’ όπου πηγάζει το νερό, είναι πικρό ή
πικρὸς ἢ ἁλμυρός, πρὸς τὴν γῆν καὶ τὸ ὕδωρ ἀνάγεται. Στενούμενον
αλμυρό, τότε και το νερό είναι ανάλογο με το χώμα. Συχνά, επίσης, επειδή το
δὲ πολλάκις τὸ ὕδωρ καὶ βίᾳ ῥηγνύμενον θερμαίνεται, κἀντεῦθεν τὰ
νερό συμπιέζεται και εκτινάσσεται με πίεση, γίνεται ζεστό, και έτσι πηγάζουν
αὐτοφυῆ θερμὰ ἀνάγονται ὕδατα. Τῷ οὖν θείῳ προστάγματι
τα φυσικά θερμά νερά. Με εντολή, λοιπόν, του Θεού υπάρχουν κοιλώματα
κοιλώματα ἐν τῇ γῇ γεγόνασι, καὶ οὕτως εἰς τὰς συναγωγὰς αὐτῶν
στη γη, και μ’ αυτόν τον τρόπο τα νερά συγκεντρώθηκαν στις δεξαμενές τους·
συνήχθη τὰ ὕδατα· ἐντεῦθεν καὶ τὰ ὄρη γεγόνασι.
από εκεί δημιουργήθηκαν και τα βουνά.
Πρώτῳ τοίνυν τῷ ὕδατι προσέταξεν ὁ Θεὸς ἐξαγαγεῖν ψυχὴν
Πρώτα στο νερό, λοιπόν, έδωσε εντολή ο Θεός να βγάλει ζωντανούς
ζῶσαν, ἐπειδὴ ἤμελλε δι᾿ ὕδατος καὶ τοῦ ἐν ἀρχῇ ἐπιφερομένου τοῖς
οργανισμούς, επειδή επρόκειτο ν’ ανακαινίσει τον άνθρωπο με το νερό και
ὕδασιν Ἁγίου Πνεύματος ἀνακαινίζειν τὸν ἄνθρωπον. Τοῦτο γὰρ ὁ
με το Άγιο Πνεύμα, το οποίο στην αρχή της δημιουργίας κινούνταν πάνω από
θεῖος ἔφη Βασίλειος. ᾿Εξήγαγε δὲ ζῷα μικρά τε καὶ μεγάλα, κήτη,
τα νερά. Αυτό βέβαια το είπε ο Μέγας Βασίλειος. Και έβγαλε το νερό μικρά
δράκοντας, ἰχθύας ἐν τοῖς ὕδασιν ἕρποντας καὶ πετεινὰ πτερωτά.
και μεγάλα ζώα, θαλάσσια κήτη, δράκοντες, ιχθείς που έρπουν μέσα στα
Διὰ τῶν πετεινῶν οὖν συνάπτεται τό τε ὕδωρ καὶ ἡ γῆ καὶ ὁ ἀήρ·
νερά και πτηνά που πετούν. Με τα πτηνά συνδέονται το νερό, η ξηρά και ο
ἐξ ὑδάτων μὲν γὰρ ταῦτα γέγονεν, ἐν τῇ γῇ δὲ διατρίβει καὶ ἐν ἀέρι
αέρας· διότι αυτά προήλθαν από τα νερά, ζουν στην ξηρά και πετούν στον
ἵπταται. Κάλλιστον δὲ στοιχεῖον τὸ ὕδωρ καὶ πολύχρηστον καὶ
αέρα. Το νερό μάλιστα είναι το πιο ωραίο στοιχείο της φύσεως και πολύ
ῥύπου καθάρσιον, οὐ μόνον μὲν σωματικοῦ, καὶ ψυχικοῦ δέ,
χρήσιμο· καθαρίζει, όχι μόνον τη σωματική βρωμιά, αλλά και την ψυχική,
εἰ προσλάβοι τὴν χάριν τοῦ Πνεύματος.
εφόσον δεχθεί τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23. Περὶ πελαγῶν
Για τα πελάγη
Διαδέχεται τὸ Αἰγαῖον πέλαγος ῾Ελλήσποντος, λήγων εἰς ῎Αβυδον
Ο Ελλήσποντος, που τελειώνει στην Άβυδο και τη Σηστό, διαδέχεται το
καὶ Σηστόν· εἶτα ἡ Προποντὶς, λήγουσα εἰς Χαλκηδόνα καὶ
Αιγαίο πέλαγος. Έπειτα είναι η Προποντίδα, η οποία καταλήγει στη
Βυζάντιον, ἔνθα τὰ στενά, ἀφ᾿ ὧν ὁ Πόντος ἄρχεται· εἶτα ἡ Μαιῶτις
Χαλκηδόνα και το Βυζάντιο, όπου είναι τα στενά από τα οποία αρχίζει ο
λίμνη. Πάλιν δὲ ἀπ᾿ ἀρχῆς Εὐρώπης καὶ Λιβύης ᾿Ιβηρικὸν, τὸ ἀπὸ
Πόντος. Ακολουθεί η λίμνη Μαιώτις. Επίσης, στην άκρη της Ευρώπης και της
Στηλῶν εἰς Πυρήνην τὸ ὄρος· Λιγυστικὸν δὲ, τὸ ἕως τῶν τῆς
Λιβύης είναι το Ιβηρικό πέλαγος, από τις Στήλες του Ηρακλή έως τα
Πυρηναία Όρη. Μετά είναι το Λιγυστικό πέλαγος, που φθάνει στα πέρατα της
Τυρρηνίας περάτων· Σαρδώνιον δὲ, τὸ ὑπὲρ τὴν Σαρδὼ, νεῦον
Τυρηνίας. Μετά είναι το Σαρδόνιο πέλαγος, πάνω από την Σαρδηνία, και
πρὸς τὴν Λιβύην κάτω· Τυρρηνικὸν δὲ, τὸ μέχρι Σικελίας λῆγον,
εκτείνεται κάτω προς τη Λιβύη· το Τυρρηνικό πέλαγος επίσης, που
ἀρχόμενον ἀπὸ τῶν τῆς Λιγυστικῆς ἄκρων· εἶτα Λιβυκόν· εἶτα
καταλήγει στη Σαρδηνία και αρχίζει από τα όρια της Λιγυστικής· έπειτα το
Κρητικὸν καὶ Σικελικὸν καὶ ᾿Ιόνιον καὶ ῎Αδριον, τὸ δὲ ἀνακεχυμένον
Λυβικό πέλαγος· κατόπιν το Κρητικό, της Σικελίας, το Ιόνιο, της Αδριατικής,
ἐκ τοῦ Σικελικοῦ πελάγους, ὃν καλοῦσιν Κορινθιακὸν κόλπον, ἤτοι
που απλώνεται στο πέλαγος της Σικελίας και που το ονομάζουν Κορινθιακό
᾿Αλκυονίδα θάλασσαν. Τῷ δὲ Σουνίῳ καὶ Σκυλλαίῳ περιεχόμενον
κόλπο ή Αλκυονίδα θάλασσα. Μετά είναι το Σαρωνικό πέλαγος, μεταξύ του
πέλαγος, Σαρωνικόν· εἶτα Μυρτῷον καὶ ᾿Ικάριον, ἐν ᾧ αἱ Κυκλάδες·
Σουνίου και του Σκυλλαίου· ακολουθεί το Μυρτώο και Ικάριο πέλαγος, όπου
εἶτα Καρπάθιον καὶ Παμφύλιον καὶ Αἰγύπτιον. ῾Υπὲρ δὲ τὸ ᾿Ικάριον
βρίσκονται οι Κυκλάδες. Έπειτα είναι το Καρπάθιο, Παμφύλιο και Αιγυπτιακό
ἑξῆς ἀναχεῖται τὸ Αἰγαῖον. ῎Εστι δὲ ὁ τῆς Εὐρώπης παράπλους ἀπὸ
πέλαγος. Ο παράπλους της Ευρώπης από τις εκβολές του ποταμού Τάναη
Τανάιδος ποταμοῦ ἐκβολῶν ἕως ῾Ηρακλέους στηλῶν στάδια Ϛθψθ΄·
(=Δον) έως τις Ηράκλειες στήλες είναι εξακόσια εννέα χιλιάδες επτακόσια
τῆς δὲ Λιβύης ἀπὸ Τίγγεως ἕως στόματος Κανωβικοῦ στάδια βθσνβ΄·
εννέα στάδια· ο παράπλους της Λιβύης από τη Τίγγη (=Ταγγέρη) έως την
είσοδο του Κανώβου (=Αβουκίρ) είναι διακόσια εννέα χιλιάδες διακόσια
τῆς δὲ ᾿Ασίας ἀπὸ Κανώβου ἕως Τανάιδος ποταμοῦ μετὰ τῶν
πενήντα δύο στάδια. Ο περίπλους της Ασίας από τον Κάνωβο έως τον ποταμό
κόλπων ὁ παράπλους στάδια δρια΄. ῾Ομοῦ παράλιος σὺν κόλποις τῆς
Τανάη με τις ακτές των κόλπων είναι τέσσερις χιλιάδες εκατόν ένδεκα στάδια.
καθ᾿ ἡμᾶς οἰκουμένης στάδια ιγθοβ΄.
Παρόμοια, ο περίπλους όλης της οικουμένης μαζί με το μήκος των ακτών
είναι ένα εκατομμύριο τριακόσιες εννέα χιλιάδες και εβδομήντα δύο στάδια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου