Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου 2018

Τα χαρισματικά και τα κανονικά όρια της Εκκλησίας ήγουν Πεντηκοστή και θεία Ευχαριστία (6)

Συνέχεια από Δευτέρα, 5 Φεβρουαρίου 2018

ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ ΙΕΡΟΘΕΟΥ

2. Πεντηκοστή και Εκκλησία, κατά την ιερά υμνογραφία


H Εκκλησία εν Aγίω Πνεύματι εδογμάτισε απλανώς στις Οικουμενικές Συνόδους και έθεσε όλη την θεολογία της στην υμνογραφία της, οπότε ισχύει το lex crendendi και το lex orandi, δηλαδή υπάρχει ενότητα μεταξύ του δόγματος και τής εκφράσεώς του στους ιερούς Κανόνες της Εκκλησίας και της προσευχής, και μάλιστα της προσευχής μέσα στην Εκκλησία με τα τροπάρια και τις ευχές των Μυστηρίων και των ακολουθιών.

Η πραγματική θεολογία της Εκκλησίας, όπως εκφράστηκε στις Οικουμενικές Συνόδους και τα κείμενα των θεουμένων, διατυπώνεται κατά τον αυθεντικότερο τρόπο μέσα στις ευχές των Μυστηρίων και των ακολουθιών και στα τροπάρια της Εκκλησίας. Οπότε, μια θεολογία που δεν συντονίζεται στην ορολογία και το περιεχόμενο της λατρείας της Εκκλησίας είναι εκκοσμικευμένη και σαφώς διαφοροποιημένη από τη θεολογία της Εκκλησίας και επομένως επικίνδυνη θεολογία.

Δύο από τα τροπάρια της εορτής της Πεντηκοστής έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη σχέση μεταξύ του ιερού θεσμού της Εκκλησίας και των χαρισμάτων των μελών της, ήτοι των κανονικών και χαρισματικών ορίων της Εκκλησίας.

Το απολυτίκιο της εορτής της Πεντηκοστής

Το απολυτίκιο της εορτής της Πεντηκοστής αναφέρεται στον Χριστό, ο οποίος απέστειλε το Άγιον Πνεύμα στους Αποστόλους[51].

Είναι γνωστόν ότι τα απολυτίκια των εορτών εκφράζουν με λίγες λέξεις το νόημα των συγκεκριμένων εορτών. Οπότε, το απολυτίκιο της Πεντηκοστής, αν και εορτάζεται το Μυστήριο της Αγιας Τριάδος και η επιδημία του Αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους, εν τούτοις αναφέρεται στον Χριστό.

Αυτό είναι ορθότατο από πλευράς ορθοδόξου θεολογίας, γιατί ο Χριστός μας αποκάλυψε τον Πατέρα και Αυτός έστειλε το Άγιον Πνεύμα. Η Εκκλησία ερμηνεύεται κατ’ εξοχήν Χριστολογικά, διότι δια του Χριστού γνωρίζουμε τον Πατέρα (Ιω. Ιδ’, 9) και ο Χριστός αποστέλλει το Άγιον Πνεύμα στους ανθρώπους.

Ο Χριστός πενήντα ημέρες μετά από την Ανάστασή Του, δηλαδή την Πεντηκοστή, απέστειλε το Άγιον Πνεύμα στους Μαθητές (Πρ. β', 1-13), το οποίον εκπορεύεται από τον Πατέρα και πέμπεται διά του Υιού (Ιω. ιε', 26). Αυτό το Άγιον Πνεύμα ανέδειξε τους Μαθητές πανσόφους θεολόγους, ενώ ήταν αλιείς, δεν είχαν σπουδάσει σε ανθρώπινες σχολές την θύραθεν φιλοσοφία. Έπειτα, οι εμπειρικοί αυτοί θεολόγοι δίδαξαν σε όλη την οικουμένη και την εκάλεσαν στην αληθινή πίστη του Θεού, και έκαναν τους ανθρώπους μέλη της Εκκλησίας, μέλη του Σώματος του Χριστού. 

Πρόκειται για μια άλλη σοφία, που διαφοροποιείται από τη σοφία των φιλοσόφων˙ είναι η σοφία του Αγίου Πνεύματος, είναι μια άλλη θεολογία που είναι δωρεά του Αγίου Πνεύματος μέσα στο Σώμα του Χρίστου. Ο Χριστός δεν ενεργεί διαφορετικά από το Άγιον Πνεύμα. Δεν είναι άλλη η ενέργεια του Χριστού και άλλη η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, αφού κοινή είναι η ενέργεια του Τριαδικού Θεού.

Κατά τον άγιο Γρηγόριο, μία είναι η ενέργεια του Τριαδικού Θεού: «Η γάρ ενέργεια κινησίς εστιν ουσίας, αλλ’ ουκ ουσία»˙ και «μία η του θείου θελήματος κίνησις εκ προκαταρκτικού αιτίου του Πατρός ωρμωμένη και δια του Υιού προϊούσα και εν τω αγίω Πνεύματι προφαινομένη»[52].

Η ενέργεια αυτή του Τριαδικού Θεού δίδεται από το Άγιον Πνεύμα, το όποιο καθιστά τους Αποστόλους μέλη του Σώματος του Χριστού, και δοξάζεται ο Πατήρ και γενικότερα ο Τριαδικός Θεός. Το Θεανθρώπινο Σώμα του Χριστού είναι πηγή της άκτιστου Χάριτος του Θεού και μέσα στο Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία, γνωρίζουμε τον Πατέρα δια του Αγίου Πνεύματος.

Η θεολογία δεν είναι η αφηρημένη και φιλοσοφική γνώση του Θεού, αλλά η εμπειρία του Θεού δια του Πνεύματος εν τω Σώματι του Χριστού. Αυτή η σοφία του Θεού διαφέρει σαφέστατα από κάθε άλλη θύραθεν σοφία.

Ο Απόστολος Παύλος γνωρίζει αυτήν την πραγματικότητα˙ γι’ αυτό αναφέρεται στα χαρίσματα που δίνει ο Θεός μέσα στην Εκκλησία[53], τα οποία διαφέρουν από τα χαρίσματα των εκτός της Εκκλησίας.

Το τροπάριο των Στιχηρών τον εσπερινού της Πεντηκοστής

Οι Πατέρες της Εκκλησίας έθεσαν μέσα στη λατρεία Της όλη τη θεοπτική εμπειρία που είχαν αποκτήσει και τις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων. Έτσι οι προσευχόμενοι Χριστιανοί στη λατρεία θεολογούν απλανώς και δοξολογούν τον Θεό ορθοδόξως. Αυτό το βλέπουμε και στο δεύτερο τροπάριο των στιχηρών του εσπερινού της Πεντηκοστής[54].

Tο Άγιον Πνεύμα είναι ομοούσιο και ομόθρονο με τα αλλά πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, τον Πατέρα και τον Υιό. Το τροπάριο αυτό της Εκκλησίας χρησιμοποιεί τον όρο ομοούσιο και για το Άγιον Πνεύμα, όπως η Α' Οικουμενική Σύνοδος χρησιμοποίησε αυτόν τον όρο για τον Υιό και Λόγο του Θεού. Όμως, η Β' Οικουμενική Σύνοδος απέφυγε να χρησιμοποίηση αυτόν τον όρο για το Άγιον Πνεύμα για να μη δημιουργηθούν αλλά προβλήματα, αλλά χρησιμοποίησε άλλους ισότιμους όρους όπως «Κύριον», «ζωοποιόν», «συμπροσκυνούμενον» και «συνδοξαζόμενον»[55].

Το Άγιον Πνεύμα συγκροτεί όλον τον θεσμό της Εκκλησίας. Πρόκειται για τον ιερόν θεσμό, όχι για κάποιο ανθρώπινο σωματείο˙ πρόκειται για το Θεανθρώπινο Σώμα του Χριστού˙ όχι για κάποια ανθρώπινη οργάνωση, αλλά για τον Θεανθρώπινο οργανισμό. Το Άγιον Πνεύμα ενεργεί μέσα στην Εκκλησία και μορφώνει τον Χριστό στις καρδιές των Μαθητών. Η Εκκλησία είναι ένας ιερός θεσμός που συγκροτείται από τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος μέσα στον μυστηριακό, κανονικά και συνοδικό, θεσμό της.

Σε αυτόν τον ιερό θεσμό της Εκκλησίας υπάρχει ποικιλία χαρισμάτων, που διακρίνονται σε δύο βασικά χαρίσματα, ήτοι την προφητεία, δηλαδή την θεοπτία, που είναι η εμπειρική θεολογία-σοφία, και την ιερωσύνη με τους τρεις βαθμούς της, που είναι του Διακόνου, του Πρεσβυτέρου και του Επισκόπου.

Έτσι η εμπειρική θεολογία, δηλαδή η πνευματική ιερωσύνη, συνδέεται με την μυστηριακή ιερωσύνη˙ και οι δύο αυτές αποτελούν τα βασικά χαρίσματα μέσα στο Σώμα της Εκκλησίας και δι’ αυτών τα μέλη της Εκκλησίας κοινωνούν του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, κατά το Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας, αναλόγως προς τον βαθμό της μεθέξεως της καθαρτικής, φωτιστικής και θεοποιού ενεργείας του Θεού.

Μέσα από αυτήν την προοπτική μπορούμε να κάνουμε λόγο για την Εκκλησία ως Σώμα του Χριστού, για τους Χριστιανούς ως μέλη του Σώματος του Χριστού και για τη ζωντανή σχέση μεταξύ του ιερού θεσμού της Εκκλησίας και των χαρισμάτων πού λειτουργούν μέσα σε αυτήν.

Τέλος 2ου κεφαλαίου

(Συνεχίζεται)

Σημειώσεις
51. «Εὐλογητὸς εἶ, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ πανσόφους τοὺς ἁλιεῖς ἀναδείξας, καταπέμψας αὐτοῖς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, καὶ δι' αὐτῶν τὴν οἰκουμένην σαγηνεύσας, φιλάνθρωπε, δόξα σοι».
52. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ, Έργα, τομ. 3, ΕΠΕ, Θεσσαλονίκη 1983, κεφ.21, σελ. 106.
53. «Βλέπετε γὰρ τὴν κλῆσιν ὑμῶν, ἀδελφοί, ὅτι οὐ πολλοὶ σοφοὶ κατὰ σάρκα, οὐ πολλοὶ δυνατοί, οὐ πολλοὶ εὐγενεῖς·, ἀλλὰ τὰ μωρὰ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεός ἵνα καταισχύνῃ τοὺς σοφούς, καὶ τὰ ἀσθενῆ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεός ἵνα καταισχύνῃ τὰ ἰσχυρά, καὶ τὰ ἀγενῆ τοῦ κόσμου καὶ τὰ ἐξουθενημένα ἐξελέξατο ὁ Θεός, τὰ μὴ ὄντα, ἵνα τὰ ὄντα καταργήσῃ, ὅπως μὴ καυχήσηται πᾶσα σὰρξ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. ἐξ αὐτοῦ δὲ ὑμεῖς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, ὃς ἐγενήθη σοφία ἡμῖν ἀπὸ Θεοῦ, δικαιοσύνη τε καὶ ἁγιασμὸς καὶ ἀπολύτρωσις, ἵνα καθὼς γέγραπται Ὁ καυχώμενος ἐν Κυρίῳ καυχάσθω.» (A ’ Κορ., α', 26-31).
54. «Πάντα χορηγεί το πνεύμα το Άγιον, βρύει προφητείας, ιερέας τελειοί, αγραμμάτους σοφίαν εδίδαξεν, αλιείς θεολόγους ανέδειξεν, όλον συγκροτεί τον θεσμόν της Εκκλησίας. Ομοούσιε και ομόθρονε, τω Πατρί και τω Υιώ, Παράκλητε, δόξα σοι».
55. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ, Αθανάσιος o Μέγας και η θεολογία της Οικουμενικής Συνόδου, Αθήναι 1975, σελ. 181-182, και ΓΕΩΡΓΑΝΤΖΗ ΠΕΤΡΟΥ, Το Σύμβολο της πίστεώς μας, ιστορική και δογματική εκδίπλωση, Ξάνθη 2012, σελ. 329-332.

ΣΧΟΛΙΟ: Ο  Θεός καί Κύριος αποκαλύπτεται εν Μετανοία.
και οι δύο αυτές αποτελούν τα βασικά χαρίσματα μέσα στο Σώμα της Εκκλησίας και δι’ αυτών τα μέλη της Εκκλησίας κοινωνούν του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, κατά το Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας, αναλόγως προς τον βαθμό της μεθέξεως της καθαρτικής, φωτιστικής και θεοποιού ενεργείας του Θεού".

Η Θ.Ευχαριστία είναι τό Μυστήριο τής Μετανοίας καί μεταλαμβάνουμε εις άφεσιν τών αμαρτιών... Τό δι' αυτών, αλλάζει γιά ανομολόγητους λόγους τά πράγματα. Πώς είναι δυνατόν νά είναι ίδια η ενέργεια τού Υιού καί τού Αγίου Πνεύματος; Είναι άκτιστες ενέργειες τής ουσίας οι Υποστάσεις; Ταυτίζεται η κίνησις τής Αγίας Τριάδος μέ τήν κίνηση τών ακτίστων ενεργειών; Ταυτίζεται η Οικονομική Αγία Τριάδα μέ τήν Αίδιο; Αυτή δέν είναι η σύγχρονη αίρεση;  Μήπως μπορούν όλοι μέ μέ μία απλή μέθοδο νά γίνουν θεολόγοι τής Εκκλησίας τού Κυρίου;

Αμέθυστος

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου