Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΣΕ ΕΝΑΝ ΠΛΟΥΡΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ: Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (3) - Georges Khodr

Georges Khodr

Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΣΕ ΕΝΑΝ ΠΛΟΥΡΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ: Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ 

Συνέχεια από Τρίτη, 17 Απριλίου 2018

Από την άλλη πλευρά, ένας διαφορετικός τρόπος απολογητικής επεδίωκε να συνεχίσει την προσέγγιση τού  λόγου τού Παύλου στους Αθηναίους στον Άρειο Πάγο. Μπορούμε να εντοπίσουμε αυτή την τάση, ξεκινώντας από τον Ιουστίνο με την περίφημη ιδέα του σπερματικού λόγου που υπάρχει πριν από τον ερχομό του Χριστού. Όλοι όσοι έζησαν σύμφωνα με τον Λόγο είναι Χριστιανοί. Για αυτή την παράδοση απολογητικής, δεν υπάρχει αλήθεια ανεξάρτητη από την άμεση δράση του Θεού[1]. Ο Κλήμης της Αλεξάνδρειας, κορυφαίος εκπρόσωπος αυτής της γραμμής σκέψης, βλέπει ολόκληρη την ανθρωπότητα ως ενότητα και αγαπημένη του Θεού. Με βάση το Εβραίους 1:1, ισχυρίζεται ότι ήταν για ολόκληρη την ανθρωπότητα και όχι μόνο για το Ισραήλ ότι «ο Θεός μίλησε προηγουμένως με αποσπασματικό και ποικίλο τρόπο»[2]. Η ανθρωπότητα στο σύνολό της υπόκειται σε μια διαδικασία εκπαίδευσης (μια παιδαγωγική: πρέπει να θυμόμαστε ότι, για τον Παύλο, ο παιδαγωγός ήταν ο Νόμος και ο μαθητής του ήταν το Ισραήλ). Δεν πρόκειται εδώ για φυσικό ή λογικό νόμο, επειδή «ο Λόγος του Θεού ... διέταξε τον κόσμο μας, και πάνω απ' όλα αυτόν τον μικρόκοσμο, τον άνθρωπο, μέσω του Αγίου Πνεύματος» (Προτρεπτικός, 1, 5). Μέσα σε αυτή τη θεία επίσκεψη, η φιλοσοφία απολαμβάνει ένα ιδιαίτερο προνόμιο. Ο δόκτωρ της Αλεξάνδρειας όχι μόνο δεν διστάζει να το δει ως ένα βήμα προς τη χριστιανική φιλοσοφία, διδάσκει μάλιστα ότι "δόθηκε στους Έλληνες ως Διαθήκη τους" (Στρωματείς 8: 8,3). Οι παγανιστικές και οι ελληνικές φιλοσοφίες είναι διάσπαρτα θραύσματα ενός ενιαίου συνόλου που είναι ο Λόγος.

Ο Ωριγένης τονίζει επίσης τη σημασία της φιλοσοφίας ως γνώση του αληθινού Θεού. Κατά την άποψή του, ορισμένα δόγματα του Χριστιανισμού δεν διαφέρουν από τη διδασκαλία των Ελλήνων, αν και αυτά δεν έχουν τον ίδιο αντίκτυπο ή την ίδια έλξη. Η βασική συμβολή του Ωριγένη, ωστόσο, ήταν να δούμε στοιχεία του θεϊκού στις παγανιστικές θρησκείες και στην ελληνική μυθολογία. 

Οι Πατέρες της Εκκλησίας συνέχισαν να σέβονται τη σοφία της αρχαιότητας, αν και με εμφανή επιφυλακτικότητα. Ο Γρηγόριος Ναζιανζηνός δήλωσε ότι ορισμένοι φιλόσοφοι, όπως ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης "αντιλαμβανόντουσαν φευγαλέα το Άγιο Πνεύμα" (PG 36, 137 3 c). Παρά την έντονη κριτική του στην ειδωλολατρία, ευθαρσώς δηλώνει ότι βλέπει στη θρησκευτική ζωή της ανθρωπότητας «το χέρι του Θεού που καθοδηγεί τους ανθρώπους στον αληθινό Θεό». Για να μην παρατείνω αδικαιολόγητα αυτόν τον κατάλογο αναφορών από τους Πατέρες, επιτρέψτε μου απλώς να αναφέρω την άποψη του Αγίου Αυγουστίνου στη Δύση, ότι από την αυγή της ανθρώπινης ιστορίας βρέθηκαν άνθρωποι, μέσα στο Ισραήλ και έξω από το Ισραήλ, που είχαν πάρει μέρος στο μυστήριο της σωτηρίας, και αυτό που τους γινόταν γνωστό ήταν στην πραγματικότητα η χριστιανική θρησκεία, χωρίς να τους είχε αποκαλυφθεί. Αυτή η όλη τάση στην πατερική σκέψη θα μπορούσε ίσως να συνοψιστεί στις ακόλουθες προτάσεις του Ειρηναίου: «Υπάρχει μόνο ένας Θεός ο οποίος από την αρχή μέχρι το τέλος, μέσω διαφόρων οικονομιών, έρχεται σε βοήθεια της ανθρωπότητας».

Συνεχίζεται

Μετάφραση: Γεώργιος Η. Μπόρας

Σημειώσεις
1. ΣτΜ: Η Πατερική Εκκλησιαστική παράδοση δεν κατέστησε την περί σπερματικού λόγου διδασκαλία κεντρική της διδασκαλία. Αυτό όχι επειδή είχε κάτι εναντίον της απολογητικής του αγίου Ιουστίνου, τον οποίο τίμησε για την γενναία του στάση υπέρ των Χριστιανών, αλλά διότι ενώ ο ήλιος φωτίζει πάντα άνθρωπο ερχόμενων εις τον κόσμο, εν τούτοις το φως το αληθινό αφορά τους δοκιμασμένους και άξιους και όχι τους τα φαύλα πράττοντας. Κατά τον Μέγα Βασίλειο αυτός που αποφασίζει να εφαρμόσει τις εντολές, και φυσικά μιλάμε για τους βαπτισμένους και δεν αφορά σε όλους τους ανθρώπους : 1.να ρίξει το σπέρμα στην αγαθή γη της καρδιάς του, μακριά από τριβόλια και ζιζάνια, 2. να  φροντίζει τον αγρό της καρδιάς με υπομονή , ιδρώτα και επιμέλεια, 3. να εκτρέφει αυτό που φύεται από το σπέρμα—λόγο, με επιστήμη, δηλαδή με πνευματική τροφή, με μυστική άρδευση ή με τα δάκρυα του, 4. και τέλος αν οι καρποί φανούν εύκρατοι,να φέρει εις τελείωση το σπέρμα, τουτέστιν σε καρπογονία, δηλαδή στην προς Θεόν αγάπη εξ όλης της διανοίας. Τίποτε δεν εννοείται εκτός της Εκκλησίας ως σώματος Χριστού. Έτσι και η διδασκαλία του αγίου Ιουστίνου δεν νοείται εκτός της Πατερικής παράδοσης. Σε κάθε περίπτωση τίθεται το ερώτημα για ποια αλήθεια μας μιλά ο Κύριος αν η αλήθεια είναι ήδη εδώ, με τη σπερματική μορφή της. Από πού μας ελευθερώνει ο Κύριος; Εμείς συντασσόμαστε με την άποψη του κ. Σιάσου περί έκτακτης διατύπωσης. Πράγμα που μαρτυρεί και η μετέπειτα στάση των Πατέρων, αλλά και η ενανθρώπηση του Κυρίου πρωτίστως. Εδώ έρχεται και η άποψη του αμέθυστου περί παναίρεσης και παναλήθειας. Δηλαδή ο Κύριος ήρθε να ενώσει τα ψήγματα της αλήθειας; Και άρα ο Κύριος είναι η παναλήθεια; ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ; Είναι δυνατόν το ΠΣΕ να είναι η δεύτερη ενανθρώπηση του Κυρίου, μιας και ανέλαβε το έργο της σύμπτυξης της  αλήθειας που ο Κύριος αποκάλυψε αλλά δεν πρόλαβε να την περισυλλέξει και να τη δώσει ενωμένη; Είναι σαφές ότι ο Georges Khodr μας εισάγει στη θεολογική ζώνη της γνωστικής πανσπερμίας των ερμηνειών.Περισσότερα στο Λ. Χρ. Σιάσου στό Θεολογία 84, 4 (2013), σ. 295-309.


2. ΣτΜ: Δεν ξέρεις κυριολεκτικά από πού να ξεκινήσεις και που να τελειώσεις. Κατά τον Μέγα Βασίλειο η γεωργία αλλά και η αποθήκη των σπερμάτων παρέχονται από το Νόμο. Τον Νόμο που έδωσε ο άσαρκος Λόγος στους παλαιούς μετά την πτώση. Του Νόμου που επλήρωσε ο Λόγος ενανθρωπισθείς πλέον. Ενώ λοιπόν δόθηκε στους παλαιούς εν τούτοις η καλλιέργεια, η αύξηση και η τελείωση επιτυγχάνεται εντός της Εκκλησίας ως σώματος Κυρίου. Λείπουν βασικές διακρίσεις στο κείμενο. Υπάρχει μια ισοπεδωτική εξομοίωση και απόρριψη της δράσης του Κυρίου. Ο Κύριος μπήκε στην Ιστορία, εν τούτοις εμείς κάνουμε τα πάντα να τον βγάλουμε κι αυτό διότι δεν επιθυμούμε να βγούμε εμείς από την Ιστορία ανεβαίνοντας στην νοητή ολκάδα του Κυρίου.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΜΕΝΟΣ ΣΤΟΥΣ ΛΙΘΟΒΟΛΙΣΜΟΥΣ.ΜΕ ΚΟΤΣΑΝΕΣ.
ΕΙΝΑΙ ΠΕΙΣΜΕΝΟΣ ΟΤΙ ΜΙΛΑ ΣΕ ΑΓΡΑΜΜΑΤΟΥΣ.
ΔΙΕΘΕΤΑΝ ΒΡΕ ΟΜΟΡΦΕ ΟΙ ΠΑΓΑΝΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΕΣ ΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΝΟΥ ΚΑΙ ΛΟΓΟ;