Το μέλλον των Ελλήνων

Η πιο συχνή ερώτηση σε έναν οικονομολόγο σήμερα είναι τι πιστεύει για το μέλλον της Ελλάδας – οπότε εάν έχει νόημα να μείνει συμμετέχοντας στην πληρωμή των υπέρογκων χρεών της, ή μήπως είναι καλύτερα να φύγει, αναζητώντας μία άλλη χώρα για να πραγματώσει τα όνειρα του.

Επικαιρότητα

 Βασίλης Βιλιάρδος

Η πιο συχνή ερώτηση σε έναν οικονομολόγο σήμερα είναι τι πιστεύει για το μέλλον της Ελλάδας – οπότε εάν έχει νόημα να μείνει συμμετέχοντας στην πληρωμή των υπέρογκων χρεών της, ή μήπως είναι καλύτερα να φύγει αναζητώντας μία άλλη χώρα για να πραγματώσει τα όνειρα του. Έχοντας ζήσει για αρκετά χρόνια στο εξωτερικό και γνωρίζοντας πόσο διαφορετική είναι η ζωή εκεί, πολύ περισσότερο σήμερα που ο εθνικισμός σε πολλά κράτη είναι σε έξαρση, καθώς επίσης πιστεύοντας πως η Ελλάδα είναι από τις ομορφότερες χώρες του κόσμου, δεν είναι εύκολη η απάντηση – πόσο μάλλον όταν από τη μία πλευρά οφείλει να σκεφθεί κανείς τι θα συμβεί στην πατρίδα του εάν την εγκαταλείψουν ακόμη περισσότεροι (ήδη χάσαμε 500.000 Έλληνες, κόστους εκπαίδευσης περί τα 100 δις € και παραγωγικής δυνατότητας 25 δις € ετησίως), ενώ από την άλλη το μέλλον των ανθρώπων, ειδικά των νέων που αναρωτιούνται και ζητούν ειλικρινείς απαντήσεις – κάτι που εξαρτάται φυσικά από τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Στα πλαίσια αυτά υπενθυμίζω τα εξής:

(α) Η μία πλευρά δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη, όταν υπάρχουν πάνω από 1.000.000 άνεργοι με ελάχιστες προοπτικές μελλοντικής απασχόλησης τους, αφού χρεοκοπούν οι εγχώριες επιχειρήσεις η μία μετά την άλλη και αποδημούν αρκετές ξένες – ενώ είναι ανόητο να ανοίξουν καινούργιες όταν επιβαρύνονται με φόρο 29% στα κέρδη, με 100% προκαταβολή, με 15% στα μερίσματα (που δεν φορολογούνται μεν ξανά στην προσωπική δήλωση, αλλά αυξάνουν την εισφορά αλληλεγγύης) και με περίπου 27% ασφαλιστικές εισφορές του διαχειριστή.

Το σημαντικότερο από όλα, εγκληματικό για τις επιχειρήσεις, είναι η κατάργηση σχεδόν όλων των φοροαπαλλαγών που υπάρχουν στα περισσότερα κράτη – όπως το ΕΦΚΑ που δεν αφαιρείται από τα έξοδα μίας επιχείρησης, καθώς επίσης πολλά άλλα. ‘Όταν δε μία εταιρεία είναι υποχρεωμένη να πληρώνει ΦΠΑ για τιμολόγια που δεν έχει εισπράξει ή/και που δεν θα εισπράξει ποτέ αφού οι συγκεκριμένοι πελάτες της έχουν χρεοκοπήσει, τότε πρόκειται για ένα ακραία εισπρακτικό φορολογικό σύστημα – το οποίο στραγγαλίζει τους πάντες.

Ταυτόχρονα μειώνονται συνεχώς οι μισθοί αυτών που εργάζονται, άρα και οι ασφαλιστικές εισφορές – οπότε είναι αδύνατον να συντηρήσουν περί τα 3.300.000 εργαζόμενοι, εκ των οποίων ένας μεγάλος αριθμός είναι στο δημόσιο, πάνω από 1.000.000 άνεργους συν 2.700.000 συνταξιούχους, καθώς επίσης το καταρρακωμένο ασφαλιστικό σύστημα.

Επομένως, καλώς ή κακώς όσο περισσότεροι εγκαταλείπουν τη χώρα, τόσο λιγότεροι θα μοιράζονται το ΑΕΠ της – οπότε αφενός μεν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα πάψει να μειώνεται, αφετέρου θα αυξηθεί το μεταναστευτικό συνάλλαγμα, όπως συνέβαινε τις προηγούμενες εποχές της μαζικής μετανάστευσης. Ήδη άλλωστε έχει αρχίσει να καλυτερεύει το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, παρά τη συνεχιζόμενη κατάρρευση της οικονομίας.

Τα αποτελέσματα βέβαια για ένα Έθνος που μειώνεται ραγδαία ο πληθυσμός του, παράλληλα με το δημογραφικό του πρόβλημα, όταν την ίδια στιγμή υφαρπάζεται τόσο η δημόσια, όσο και η ιδιωτική του περιουσία, δεν είναι δύσκολο να προβλεφθούν – ενώ οι κίνδυνοι πλήρους αφανισμού του είναι πολύ μεγάλοι.

Οφείλουμε να προσθέσουμε εδώ πως στο θέμα της φορολόγησης, η χώρα ευρίσκεται στην αρνητική πλευρά της καμπύλης Laffer – κατά την όποια η αύξηση των συντελεστών επάνω από ένα όριο μειώνει πλέον τα φορολογικά έσοδα του κράτους (γράφημα). Όσον αφορά δε την ανεργία, μετά από την πλασματική μείωση της με τη βοήθεια της μερικής απασχόλησης, όπου ουσιαστικά δύο εργαζόμενοι μοιράζονται τη θέση του ενός, θα παραμείνει στάσιμη έως ότου αναπτυχθεί η οικονομία της χώρας – κάτι που δεν πρόκειται να συμβεί όταν μας έχει επιβληθεί το θηριώδες τεσσαρακονταετές μνημόνιο.

(β) Η δεύτερη πλευρά τώρα είναι πολύ δύσκολη, αφού παίρνει κανείς αρνητικές απαντήσεις, μεγάλα ΟΧΙ δηλαδή από τον εαυτό του, σε όλα ανεξαιρέτως τα παρακάτω ερωτηματικά:

Θα υπάρξει συναίνεση μεταξύ των ελληνικών κομμάτων; Θα σταματήσουν οι μεταξύ τους ανόητες συγκρούσεις, με αποκλειστικό και μόνο στόχο την καρέκλα τους; Θα διορθωθούν τα τεράστια θεσμικά ελλείμματα της χώρας; Θα καταπολεμηθούν η διαφθορά και η διαπλοκή; Θα γίνει αποτελεσματικός ο μηχανισμός του δημοσίου; Η καμένη γη στο Μάτι θα είναι η τελευταία; Θα ανέλθουν στην εξουσία σοβαροί, ανιδιοτελείς και ικανοί πολιτικοί; Υπάρχει έστω μία αμυδρή πιθανότητα να βρουν πρόσβαση στο διεφθαρμένο και διαπλεγμένο με τα ΜΜΕ πολιτικό σύστημα οι αρκετοί ικανοί και ανιδιοτελείς Πολίτες που διαθέτει η Ελλάδα;

Θα άλλαζε κάτι εάν εκλεγόταν η αξιωματική αντιπολίτευση, αντικαθιστώντας τη χειρότερη κυβέρνηση στα χρονικά της Ελλάδας; Θα διενεργηθούν πραγματικές επενδύσεις, αφού η απλή αλλαγή χεριών των δημοσίων και λοιπών επιχειρήσεων σε εξευτελιστικές τιμές δεν προσφέρει απολύτως τίποτα; Θα υπάρξει ονομαστική διαγραφή του χρέους; Είναι δυνατόν χωρίς διαγραφή να χρηματοδοτηθεί η χώρα από τις αγορές με βιώσιμα επιτόκια; Είναι σίγουρη η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ; Μπορεί κανείς να εμπιστευθεί τις τράπεζες; Είναι ασφαλείς οι καταθέσεις;

Θα σταματήσει η πτώση των μισθών και των συντάξεων, για να αυξηθούν η ζήτηση και οι επενδύσεις; Θα υπάρξει πολιτική σταθερότητα; Θα βγει ποτέ η Ελλάδα από τα μνημόνια; Είναι εφικτή η ανάπτυξη με τους σημερινούς φόρους, με τη ζήτηση να υποχωρεί συνεχώς, με τα εισοδήματα να μειώνονται και χωρίς δημόσιες επενδύσεις; Χωρίς ανάπτυξη μπορούν να επιτευχθούν πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% έως το 2022 και 2,2% στο διηνεκές; Υπάρχει ελπίδα να μην αλλάξει ιδιοκτησία η αποικία χρέους και να ανακτήσει την εθνική της ανεξαρτησία; Είναι οχυρωμένη η Ελλάδα απέναντι στην επόμενη χρηματοπιστωτική κρίση;

Χωρίς να συνεχίσω με ακόμη περισσότερα ερωτήματα, η απάντηση των οποίων είναι σταθερά ΟΧΙ, καθώς επίσης νοιώθοντας κυριολεκτικά αηδία για το πολιτικό μας σύστημα, χωρίς να εξαιρώ ορισμένους άλλους Θεσμούς, δεν θα μπορούσα να συμβουλεύσω κανέναν, ειδικά κάποιον νέο, να μείνει σε μία χώρα που βαδίζει προς το απόλυτο χάος – ενώ στην καλύτερη των περιπτώσεων θα μετατραπεί σε γερμανικό προτεκτοράτο, συνεχίζοντας να βιώνει για δεκαετίες ακόμη την οδυνηρή κυλιόμενη χρεοκοπία που ξεκίνησε το 2010, επισφραγίσθηκε το 2011 με το PSI και κατοχυρώθηκε το 2015 με την «εθνική προδοσία» της τρίτης δανειακής σύμβασης.

Θεωρώ δε ανόητο να αναφερθώ για μία ακόμη φορά σε εκείνες τις σκόπιμες και μη ενέργειες μας, οι οποίες μας οδήγησαν στα σημερινά αδιέξοδα, χωρίς όμως να έχουμε μάθει απολύτως τίποτα από τα λάθη μας ή/και να έχουμε διορθώσει κάποια – ενώ για όλα είμαστε ασφαλώς εμείς υπεύθυνοι, αφού σε τελική ανάλυση δεν έχει κανένα νόημα να κατηγορούμε κανέναν άλλο για τα δεινά μας, εκτός από τον εαυτό μας.

Ολοκληρώνοντας, μία επόμενη ερώτηση είναι εάν υπάρχει δυνατότητα αντιστροφής της τάσης, αναβίωσης της χώρας και καταπολέμησης των προβλημάτων της – όπου η απάντηση είναι θετική, ένα μεγάλο ΝΑΙ, αρκεί (α) να αλλάξουν ριζικά αντιλήψεις και νοοτροπία οι Πολίτες της, καθώς επίσης (β) να διεκδικήσουν την διακυβέρνηση οι χιλιάδες ικανοί Έλληνες που είναι σε θέση να το κάνουν, ενωμένοι και από κοινού. Το εάν θα το επέτρεπε ειρηνικά το βαθύ κομματικό-πελατειακό κράτος που αποτελεί κυριολεκτικά τη γάγγραινα της χώρας είναι δύσκολο να απαντηθεί – αν και νομίζω πως μία ικανή ομάδα ανιδιοτελών Ελλήνων δεν θα είχε πρόβλημα να τα καταφέρει, πείθοντας σωστά τους Πολίτες πως η στήριξη της θα είναι προς το συμφέρον τους.

analyst