Η τραγωδία των μνημονίων

Το άκρον άωτο της συλλογικής ηλιθιότητας, η οποία χαρακτηρίζει συνήθως μία ετερόκλητη μάζα και όχι συνειδητούς Πολίτες, είναι η πολλοστή επανάληψη του ίδιου πειράματος, περιμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα – όπως επίσης η επιβράβευση αντί της τιμωρίας αυτών που έχουν ήδη εφαρμόσει καταστροφικές πολιτικές ενδιαφερόμενοι μόνο για την καρέκλα τους, δια της επανεκλογής τους.

«Όταν υπάρχουν πολλοί τρόποι για φέρει κανείς εις πέρας μία εργασία, ενώ ένας από αυτούς οδηγεί στην καταστροφή ή έχει άλλες ανεπιθύμητες συνέπειες, τότε θα βρεθεί κάποιος που θα επιλέξει ακριβώς αυτόν. Με άλλα λόγια, οτιδήποτε μπορεί να πάει στραβά, θα πάει στραβά.” (νόμος του Murphy)

Ανάλυση

Η τοποθέτηση κατά των μνημονίων δεν οφείλεται σε ιδεοληψία, προκατάληψη ή λαϊκισμό, με την έννοια πως αυτό ικανοποιεί τις μάζες. Αντίθετα, είναι το συμπέρασμα που αβίαστα προκύπτει από τα αποτελέσματα τους, τα οποία για την Ελλάδα ήταν τεκμηριωμένα καταστροφικά (ανάλυση) – επιβεβαιώνοντας σε κάποιο βαθμό το νόμο του Murphy, αφού πράγματι ότι μπορούσε να πάει στραβά πήγε στραβά, ενώ επιλέχθηκε ο μοναδικός δρόμος που οδηγούσε στην καταστροφή (των Ελλήνων, αφού για τις δυνάμεις κατοχής και ειδικά για τη γερμανική κυβέρνηση, η ελληνική κρίση ήταν δώρο εξ ουρανού – από εκείνη τη στιγμή και μετά που δεν είχε κανένας Έλληνας το θάρρος να τους στείλει από εκεί που ήλθαν). Εν προκειμένω τα εξής:

(α) Ξεκινώντας από την αρχή, θεωρώ σκόπιμο να οριστεί τι ακριβώς σημαίνει «μνημόνια», τα οποία συνόδευαν κάθε φορά τις τρεις αποικιοκρατικές, αντισυνταγματικές δανειακές συμβάσεις – ενώ επιβάλλονταν εκβιαστικά, ως αντάλλαγμα για τις δόσεις που παρέχονταν σταδιακά, βασανιστικά, με το σταγονόμετρο. «Μνημόνια» είναι λοιπόν κατ’ αρχήν τα μέτρα που λαμβάνονταν και θα συνεχίσουν να λαμβάνονται για πολλά χρόνια ακόμη. Για παράδειγμα, οι μειώσεις των αμοιβών των εργαζομένων για να ανακτηθεί (δήθεν) η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας, να ισοσκελισθεί το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και να εξυγιανθεί το ασφαλιστικό μας σύστημα, οι αυξήσεις των φόρων για να καλυφθούν τα ελλείμματα του προϋπολογισμού κοκ.

Παράλληλα, στα μνημόνια συμπεριλαμβάνεται το σκανδαλώδες συχνά ξεπούλημα των περιουσιακών στοιχείων του δημοσίου για να μειωθεί το δημόσιο χρέος, καθώς επίσης οι κατασχέσεις και οι πλειστηριασμοί της περιουσίας των ιδιωτών – μέσω των οποίων μεταφέρονται χρήματα στο κράτος (ή στις τράπεζες) και από εκεί στους δανειστές. Τέλος, στα «μνημόνια» ανήκει και η επιτήρηση της Ελλάδας από τους πιστωτές της (Τρόικα), όπου η εκάστοτε κυβέρνηση δεν έχει καμία πρωτοβουλία – ούτε καν για τη χρήση του μαξιλαριού των 24 δις € που σχημάτισε για την έξοδο στις αγορές, αφού είναι υποχρεωμένη προηγουμένως να παίρνει την έγκριση τους.

(β) Πέτυχαν τα μέτρα αυτά; Δυστυχώς όχι αφού, για παράδειγμα, η ανταγωνιστικότητα της χώρας δεν εξαρτάται μόνο από τους μισθούς των εργαζομένων αλλά, κυρίως, από τις επενδύσεις σε νέες διαδικασίες παραγωγής, σε σύγχρονα μηχανήματα κλπ. – οπότε, αντί να μειωθούν οι μισθοί, θα έπρεπε να παγώσουν για να μην καταρρεύσει η ζήτηση (άρα το ΑΕΠ, τα έσοδα του δημοσίου κλπ.) και να αυξηθούν οι επενδύσεις, έτσι ώστε να ανακτηθεί η ανταγωνιστικότητα μας.

Επενδύσεις δεν διενεργούνται σε ένα κράτος που μειώνεται η εγχώρια ζήτηση λόγω της πτώσης των εισοδημάτων και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί η ξένη ζήτηση (εξαγωγές), όταν (α) όλες οι άλλες χώρες προσπαθούν το ίδιο και (β) δεν είναι ανταγωνιστικό. Όταν δε όλοι οι συντελεστές του ΑΕΠ μειώνονται (ΑΕΠ = Κατανάλωση + Ιδιωτικές επενδύσεις + Δημόσιες δαπάνες + Εμπορικό ισοζύγιο), τότε η χώρα είναι καταδικασμένη – αφού η οικονομία μοιάζει με ένα αεροπλάνο που εάν δεν ανεβαίνει συνεχώς προς τα επάνω (=ανάπτυξη), γκρεμίζεται αργά ή γρήγορα.

Έτσι ισοσκελίσθηκε μεν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 2016 (σχεδόν, γράφημα) αλλά, κυρίως, με τη μείωση των εισαγωγών δια μέσου της φτωχοποίησης των Ελλήνων – ενώ η παραμικρή αύξηση του ΑΕΠ σήμερα αυξάνει τα ελλείμματα των ισοζυγίων, επειδή για να καλυφθεί η ζήτηση πραγματοποιούνται εισαγωγές, λόγω της καταστροφής που υπέστη ο παραγωγικός μας ιστός.

Όσον αφορά το χρέος, δεν μειώθηκε ούτε ως προς το ΑΕΠ, αφού κατέρρευσε, ούτε σε απόλυτο μέγεθος με τη βοήθεια των ιδιωτικοποιήσεων – έχοντας σήμερα εκτοξευθεί στο 202% του ΑΕΠ από 127% το 2009 και στα 360 δις € από 299 δις € τότε. Επομένως οι ιδιωτικοποιήσεις, από τις οποίες εισπράττονται μεν χρήματα, αλλά χάνονται τα ετήσια έσοδα του δημοσίου (μερίσματα) επειδή εκποιήθηκαν μόνο τα κερδοφόρα περιουσιακά στοιχεία (ΟΠΑΠ, αεροδρόμια, ΟΛΠ κλπ.), δεν προσέφεραν τίποτα – αφού το δημόσιο χρέος αυξήθηκε παρά το έγκλημα του PSI, με το οποίο παραδόθηκε η εθνική μας κυριαρχία, χάθηκε η δυνατότητα επιστροφής μας στο εθνικό νόμισμα κοκ (ανάλυση). Η απελπιστική κατάσταση πάντως της χώρας φαίνεται καθαρά στα παραπάνω τέσσερα μέρη του γραφήματος (πατήστε επάνω για μεγέθυνση) – ενώ τα μεγέθη έχουν επιδεινωθεί έκτοτε. Πώς είναι δυνατόν λοιπόν να τάσσεται κάποιος, έχοντας σώας τα φρένας, υπέρ των μνημονίων; Μόνο εάν είναι ανόητος, κομματικός πελάτης, εκβιάζεται, δεν έχει την ικανότητα να εκπονήσει ένα δικό του σχέδιο και να αγωνιστεί για την πατρίδα του ή προσδοκεί προσωπικά οφέλη, όπως είναι η νομή της εξουσίας – σε καμία άλλη περίπτωση.

(γ) Ήταν όλα τα μέτρα καταστροφικά; Ασφαλώς όχι αφού, για παράδειγμα, η κατάργηση των άδικα πρόωρων συντάξεων, των υπερβολικά υψηλών συντάξεων χωρίς να έχουν πληρωθεί ανάλογες εισφορές κοκ. ήταν θετική – όπως επίσης η μείωση του υπαλληλικού προσωπικού του δημοσίου, όπου ήταν διογκωμένο, ο περιορισμός των υπερβολικών δαπανών στα φάρμακα κλπ. Εν τούτοις, ούτε αυτά τα μέτρα προσέφεραν κάτι ουσιαστικό στην οικονομία, αφού το ασφαλιστικό επιδεινώθηκε λόγω της εκτόξευσης της ανεργίας και των χρεοκοπιών των επιχειρήσεων – όταν την ίδια στιγμή το κοινωνικό κράτος κατακρεουργήθηκε (αυτά που πληρώνουν σήμερα οι Έλληνες από την τσέπη τους για φάρμακα, για την υγεία τους, για την παιδεία κλπ. είναι ουσιαστικά φόροι).

Ακόμη χειρότερα, δεν αγγίχθηκε καν το μακράν νούμερο ένα πρόβλημα της Ελλάδας, το κομματικό-πελατειακό κράτος, με την απίστευτη διαφθορά και τη διαπλοκή του – ούτε καταπολεμήθηκε, για παράδειγμα, το λαθρεμπόριο καυσίμων, λόγω των ισχυρών συμφερόντων που το στηρίζουν. Από την άλλη πλευρά η υπερβολική φορολόγηση έδωσε τη χαριστική βολή στην οικονομία – σημειώνοντας πως οι συντελεστές φορολόγησης των επιχειρήσεων δεν είναι μόνο 29% συν 29% προκαταβολή συν 15% στα μερίσματα συν τις ασφαλιστικές εισφορές των επαγγελματιών ανάλογα με τα κέρδη τους, αλλά πολύ μεγαλύτερη.

Ειδικότερα, όταν καταργούνται όλες οι φοροαπαλλαγές, όταν δεν αφαιρείται από τα κέρδη το ΕΦΚΑ του επιχειρηματία, ούτε τα πρόστιμα που πληρώνει η επιχείρηση (για παράδειγμα τα τροχαία ενός οδηγού διανομής της), ενώ επιβαρύνεται με το 24% του ΦΠΑ ακόμη και για τα τιμολόγια που αδυνατεί να εισπράξει λόγω χρεοκοπίας των πελατών της, ο συντελεστής είναι κατά πολύ υψηλότερος του 29% – ενώ όλοι αυτοί οι φόροι, μαζί με το 24% του ΦΠΑ, αυξάνουν τις τιμές των προϊόντων στο εσωτερικό (το ΕΝΦΙΑ τα ενοίκια), με αποτέλεσμα να εκτοξεύεται στα ύψη το κόστος ζωής, όταν την ίδια στιγμή τα εισοδήματα των Πολιτών και των επιχειρήσεων καταρρέουν.Ήδη σήμερα πολλά ήδη βασικής διατροφής κοστίζουν 25% περισσότερο στην Ελλάδα από ότι στη Γερμανία – στην οποία τα μέσα εισοδήματα είναι υπερδιπλάσια από αυτά των Ελλήνων.

Πώς είναι δυνατόν λοιπόν να μην εκτοξεύεται στα ύψη η φοροδιαφυγή; Πως να είναι σε θέση να πληρώνουν τις υποχρεώσεις τους οι Έλληνες απέναντι στο κράτος, στις τράπεζες, στους ασφαλιστικούς οργανισμούς και στις άλλες επιχειρήσεις του δημοσίου, όπως είναι η ΔΕΗ; Εύλογα δεν χρεοκόπησαν οι τράπεζες από το PSI συν τα κόκκινα δάνεια και δεν συνεχίζουν να απαξιώνονται οι κοινωφελείς επιχειρήσεις,αδυνατώντας να προβούν στις απαραίτητες επενδύσεις, με αποτέλεσμα τα black out που βιώνουμε και που αποτελούν μόνο την αρχή;

(δ)  Τελείωσαν τα μνημόνια στις 21 Αυγούστου του 2018; Ασφαλώς όχι, χωρίς καμία διάθεση υπερβολής ή λαϊκισμού – αφού όπως ανέφερα μνημόνια σημαίνουν μέτρα, ιδιωτικοποιήσεις, πλειστηριασμοί, επιτήρηση κοκ. Ειδικότερα, προφανώς δεν καταργήθηκε κανένα από τα αρνητικά μέτρα που έχουν ληφθεί, όπως θα συνέβαινε εάν η χώρα είχε πλέον απελευθερωθεί – ενώ έχουν συμφωνηθεί καινούρια για το 2019 (μείωση των συντάξεων), για το 2020 (μείωση του αφορολόγητου) και από το 2018 έως το 2060, με τη συμφωνία για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% έως το 2022 και 2,2% για όλα τα επόμενα έτη. Με δεδομένο λοιπόν το ότι, καμία χώρα δεν πέτυχε ποτέ αυτόν τον άθλο εκτός από ορισμένες πετρελαιοπαραγωγούς, πόσο μάλλον η Ελλάδα με χρεοκοπημένο σήμερα το δημόσιο, τις τράπεζες, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, καθώς επίσης με κατεστραμμένο παραγωγικό ιστό, είναι σίγουρα τα νέα μέτρα – υπενθυμίζοντας τα εξής:

1. Στα ήδη συμφωνηθέντα μέτρα δεν συμπεριλαμβάνονται μόνο αυτά που είναι αποφασισμένα και έχουν εφαρμοσθεί κατά ένα μεγάλο μέρος τους – επειδή η Ελλάδα το 2016, ως προϋπόθεση για την πληρωμή της δεύτερης δόσης του τρίτου μνημονίου, αποδέχθηκε τον αυτόματο μηχανισμό μείωσης δαπανών (κόφτης) που νομοθετήθηκε ήδη προληπτικά.Σύμφωνα με το συγκεκριμένο μηχανισμό, όταν δεν θα επιτυγχάνονται οι στόχοι του πρωτογενούς πλεονάσματος, τότε θα είναι υποχρεωμένη να μειώνει αμέσως τις δαπάνες λαμβάνοντας νέα μέτρα – έως το 2% του ΑΕΠ της.

Άρα της τάξης των 3,5 δις € ετησίως, τα οποία αποτελούν ένα πολύ μεγάλο ποσόν – ενώ, με δεδομένο το θηριώδες ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων του 3,5%, τα οποία δεν προέρχονται και δεν θα προέρχονται από την  ανάπτυξη αλλά από τη φορολογική ληστεία των Ελλήνων (επιχειρήσεων, εργαζομένων και συνταξιούχων), οπότε πολύ δύσκολα θα επιτυγχάνονται τα επόμενα χρόνια, θεωρείται σχεδόν βέβαιη η ενεργοποίηση του μηχανισμού.

2. Ο ενισχυμένος έλεγχος τώρα και στο εξής θα μπορεί να οδηγήσει και σε νέα μέτρα – κάτι που αναφέρεται καθαρά στη συμφωνία «Two Pack» του 2013. Αναλυτικότερα, κατά τη συμφωνία η Κομισιόν μπορεί να προτείνει στο Συμβούλιο διορθωτικά μέτρα για ένα κράτος – τα οποία ισχύουν αυτόματα, εάν εντός δέκα ημερών δεν απορριφθούν από μία ειδική πλειοψηφία των κρατών-μελών. Πρόκειται προφανώς για κάτι που δύσκολα θα μπορεί να συμβεί (=απόρριψη από τα άλλα κράτη-μέλη), οπότε στην ουσία η Κομισιόν είναι σε θέση να αποφασίζει μόνη της – με αποτέλεσμα να αποτελούν τότε τα μέτρα που θα αποφασίζει (κατ’ ευφημισμό «προτείνει») επίσημη απαίτηση απέναντι στην Ελλάδα, οπότε μνημόνια.

Σε κάθε περίπτωση εκτός από τα μέτρα, τις καταναγκαστικές ιδιωτικοποιήσεις και τις κατασχέσεις/πλειστηριασμούς, η επιτήρηση θα συνεχιστεί έως ότου η Ελλάδα εξοφλήσει το 75% των δανείων που πήρε από την Τρόικα (277,8 δις € συν τους τόκους τους άνω των 100 δις €) – κάτι που φυσικά είναι αδύνατον να συμβεί ποτέ, αφού μετά βίας καλύπτει σήμερα τους τόκους, με τα πρωτογενή πλεονάσματα της που δεν προέρχονται από την ανάπτυξη, αλλά από τις σάρκες των Πολιτών της.

Για παράδειγμα, όταν κάποιος έχει μηνιαία μισθό 1.000 €, απόλυτα βασικές ανάγκες για να μην πεθάνει 983 € και του περισσεύουν μετά βίας μόνο 17 € για τόκους (το μέσο επιτόκιο της χώρας είναι σήμερα κάτω του 1,7%), είναι αδύνατον να εξοφλήσει ποτέ ένα τραπεζικό του δάνειο που είναι ίσο με δύο ετήσιους μισθούς του (24.000 €, κατ’ αναλογία του χρέους της Ελλάδας στο 200% του ΑΕΠ της). Η μοναδική του δυνατότητα λοιπόν είναι να το ανακυκλώνει, να παίρνει δηλαδή νέα δάνεια για να πληρώνει τα παλιά, δανειζόμενος τις εκάστοτε δόσεις από άλλες τράπεζες – οι οποίες όμως δύσκολα θα το κάνουν, αφού έχει υποθηκεύσει τα πάντα στην πρώτη.

Ακόμη όμως και να το κάνουν, θα του δανείσουν χρήματα με υψηλότερο επιτόκιο, έστω με 4% – οπότε αντί για 17 € τόκους θα πρέπει να πληρώνει 40 €. Σε μία τέτοια περίπτωση για να τα καταφέρει να επιβιώσει θα πρέπει είτε (α) να μειώσει ακόμη περισσότερο τα έξοδα του (=νέα μέτρα λιτότητας), είτε (β) να αυξήσει τα εισοδήματα του κατά 23 € (2,3%) – να αναπτυχθεί στην περίπτωση της Ελλάδας με ρυθμό άνω του 4%, κάτι που όμως είναι σχεδόν απίθανο όπως αναλύσαμε παραπάνω. Πόσο μάλλον εάν, ή μάλλον όταν θα ξεσπάσει η επόμενη παγκόσμια κρίση – όπου στο ξεκίνημα της κανένας δεν δανείζει κανέναν, ενώ στη συνέχεια χρεοκοπούν κράτη, τράπεζες, επιχειρήσεις κοκ.

Στα πλαίσια αυτά, το να ανακυκλώσει η Ελλάδα το 75% των 277,8 δις € της Τρόικα για να απελευθερωθεί και να μην ευρίσκεται υπό επιτήρηση, δεν είναι καθόλου εύκολο – ενώ θα χρειαστεί τουλάχιστον δύο δεκαετίες, ειδικά μετά την επιμήκυνση των 96 δις €. Εάν υποθέσουμε δηλαδή ότι ανακυκλώνει 10 δις € κατά μέσον όρο το έτος δανειζόμενη από τις αγορές, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα λήξης χρέους (πηγή), θα απαιτηθούν πάνω από 20 χρόνια για να τα καταφέρει – οπότε περί το 2040.

(ε)  Υπάρχει λύση; Πάντα υπάρχουν λύσεις, υπενθυμίζοντας όμως πως κανένας δεν αγνοεί έναν αποφασισμένο λαό, αλλά όλοι ποδοπατούν έναν τρομοκρατημένο λαό – ο οποίος σκέφτεται σήμερα σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, αν είναι δυνατόν, να ψηφίσει ξανά ένα από εκείνα τα κόμματα που προκάλεσαν τη μνημειώδη καταστροφή στην πατρίδα μας, μοναδική εν καιρώ ειρήνης!

Όπως έχουμε όμως αναφέρει, η λύση προϋποθέτει τη ριζική αλλαγή νοοτροπίας της κοινωνίας, καθώς επίσης την εξαφάνιση του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος, με την ταυτόχρονη παραδειγματική τιμωρία τουλάχιστον όλων αυτών των μελών των κυβερνήσεων που συνέβαλλαν στην καταστροφή (πρόεδροι Δημοκρατίας, πρωθυπουργοί, υπουργοί και υφυπουργοί).

Μόνο έτσι κατά ορισμένους συνταγματολόγους θα μπορούσε να επιδιωχθεί νομικά η κατάργηση των παράνομων, αποικιοκρατικών και αντισυνταγματικών όρων των δανειακών συμβάσεων, καθώς επίσης των ανασταλτικών για την οικονομία δεσμεύσεων των μνημονίων – με την ταυτόχρονη διεκδίκηση αποζημίωσης για τις τεράστιες καταστροφές που προκάλεσε η Τρόικα στην Ελλάδα, ύψους άνω του 1 τρις €,έτσι ώστε να διαπραγματευθούμε την απαιτούμενη διαγραφή ενός μεγάλου μέρους του χρέους που πλέον δικαιούμαστε, παράλληλα με ένα πακέτο τύπου Marshall Plan.

Μόνο με τον τρόπο αυτό και με ένα καθαρά ελληνικό σχέδιο (ανάλυση) θα μπορούσε να αποκατασταθεί η χαμένη εμπιστοσύνη των Πολιτών προς την Πολιτεία, να υιοθετηθούν οι πραγματικά αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές και να εφαρμοσθεί ένα δίκαιο, ανταγωνιστικό στην περιοχή μας φορολογικό σύστημα – οπότε να επιστρέψουν τα 120 δις € των καταθέσεων των Ελλήνων που διέφυγαν στο εξωτερικό και να χρηματοδοτηθεί η βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας μας. Διαφορετικά η Ελλάδα θα αναπτυχθεί μεν κάποια στιγμή, αλλά όχι για τους Έλληνες – αφού θα αλλάξει ιδιοκτησία, με τους νέους ιδιοκτήτες να έχουν πάρει ήδη θέσεις, όπως φαίνεται από την υφαρπαγή των περιουσιακών μας στοιχείων σε εξευτελιστικές τιμές.

Βασίλης Βιλιάρδος

Οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακά στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου – viliardos@analyst.gr – Facebook – Twitter

analyst