ΣΤΑΘΗΣ Ν. ΚΑΛΥΒΑΣ -
ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗΣ
Εμφύλια πάθη
23 Ερωτήσεις και απαντήσεις
για τον Εμφύλιο
εκδ. Μεταίχμιο, 2015, σελ. 528
ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗΣ
Εμφύλια πάθη
23 Ερωτήσεις και απαντήσεις
για τον Εμφύλιο
εκδ. Μεταίχμιο, 2015, σελ. 528
Το Πάσχα του 1795 ο Friedrich August Wolf, Γερμανός μελετητής του Ομήρου, υποστήριξε ότι η γραφή ήταν ακόμη άγνωστη στον Ομηρο και ότι τα ομηρικά έπη, καθώς είχαν συντεθεί από μνήμης και παραδοθεί από στόμα σε στόμα, δεν πήραν τη σταθερή μορφή τους παρά αιώνες αργότερα, και ότι, με τα δεδομένα αυτά, η ενότητα και το αδιαίρετο του Ομήρου ήταν πράγματα πολύ αμφίβολα. Ο Botiiger, φίλος του Wolf, ήθελε τότε, όπως έγραψε στον Wolf από τη Βαϊμάρη, να χτυπήσει «τις καμπάνες του κινδύνου» και να ειδοποιήσει για την «πυρκαγιά»: «Κινδυνεύει η ενότητα και το αδιαίρετο του Ομήρου! Από παντού υψώνονται φλόγες! Οποιος έχει διάθεση και καρδιά να βοηθήσει, ας τρέξει με τον πυροσβεστικό του κάδο!». Οποιος ήθελε να τη σβήσει έτρεχε με τον κάδο του. Καθώς όμως άλλοι, από αντίδραση, συδαύλιζαν ακόμα περισσότερο τη φωτιά, ο αγώνας των στοιχείων συνεχίστηκε (Wolfgang Schadewaldt, Από τον κόσμο και το έργο του Ομήρου, Α΄ τόμος, σελ.19, εκδ. ΜΙΕΤ).
Τηρουμένων των αναλογιών και ανεξάρτητα από την αξία των συμπερασμάτων, αυτό περίπου θύμισαν οι αντιδράσεις όταν, στις 20 Μαρτίου του 2004, οι καθηγητές Σ. Καλύβας και Ν. Μαραντζίδης, τάραξαν τα αγιοποιημένα νερά της «εμφυλιακής» ιστοριογραφίας με μια δημοσίευσή τους στην εφημερίδα «Τα Νέα», όπου κωδικοποιούσαν σε δέκα σημεία τα, σημαντικά κατά τη γνώμη τους, κενά στη μελέτη του Εμφυλίου. Οπου, δηλαδή, εφάρμοσαν την απλή επιστημονική μέθοδο: θέτω ερωτήματα προκειμένου να απορρίψω ή να επιβεβαιώσω υπάρχοντα συμπεράσματα ή και για να εξάγω νέα.
Τα ερωτήματα που ετέθησαν όμως, αμφισβήτησαν συμπεράσματα παγιωμένα και υπαγορευμένα από ιδεολογικές βεβαιότητες ή και κατασκευές.
Δημιούργησαν ρωγμές στο μεταπολιτευτικό μονοπώλιο της αριστερής αφήγησης ως προς τον ελληνικό εμφύλιο αλλά δεν ικανοποίησαν ούτε τη Δεξιά. Το πνεύμα με το οποίο υποδέχθηκαν ιστορικοί, διανοούμενοι, κόμματα και ημιδιανοούμενοι τα ερωτήματα και τους ισχυρισμούς τους αποτυπώνεται, με μια απλή αναζήτηση των ονομάτων τους, στην πρώτη σελίδα της Google: Βρίθει καταδικαστικών κειμένων εξ Αριστερών για το σύνολο του έργου τους –«καθηγητές του τίποτα» είναι ένας από τους πολλούς και μάλλον ακραίος χαρακτηρισμός για κάποιον που διδάσκει στο Γέιλ όπως ο Σ. Καλύβας- ενώ απουσιάζει οποιαδήποτε υπεράσπιση εκ Δεξιών.
Εξηγήσιμο για μια χώρα όπου γνωστός πανεπιστημιακός καθηγητής ιστορίας ομολογεί ότι «έγραψα κατ’ εντολήν του κόμματός μου» και όπου η πλειονότητα θεωρεί ως ιστορικά γεγονότα τους δύο βασικούς μύθους που ανέπτυξαν η Δεξιά και η Αριστερά για τον εμφύλιο δημιουργώντας μια στρεβλή πρόσληψη της Ιστορίας από το σύνολο σχεδόν της ελληνικής κοινωνίας η οποία, όπως φάνηκε και από τα συνθήματα και τις συμπεριφορές των τελευταίων ετών, δεν αντιμετωπίζει καθόλου εκείνη την περίοδο ως ένα μακρινό και σοβαρά διευκρινισμένο παρελθόν.
Οι συγγραφείς αποστασιοποιούνται από το μανιχαϊστικό δίπολο «οι κακοί δεξιοί-οι καλοί αριστεροί» που επικράτησε μεταπολιτευτικά και το αντίστροφο που επικρατούσε μεταπολεμικά στην εθνική αφήγηση, αναζητώντας και δίνοντας στοιχεία για κάθε εξιστόρηση, περιγραφή και επιχείρημα ως προς το τι συνέβη εκείνες τις άγριες μέρες. Εκτιμούν ότι «αν στο παρελθόν χρειάστηκε να ξεπεραστεί το αφήγημα των «Εαμοβουλγάρων», σήμερα είναι ανάγκη να αποδομηθεί το αντίστοιχο των «γερμανοτσολιάδων».
Ο Στάθης Καλύβας και ο Νίκος Μαραντζίδης, ασχολούμενοι εδώ και είκοσι χρόνια με τον ελληνικό εμφύλιο στο νέο τους βιβλίο «Εμφύλια πάθη», δίνουν αυτό που λέει ο τίτλος σε 526 σελίδες. Οπως εξηγούν στην εισαγωγή του βιβλίου, επιδίωξαν «να είναι όσο το δυνατόν πιο σφαιρικό, συνοπτικό και απλά γραμμένο, ώστε να απευθύνεται όχι μόνο στους ειδικούς αλλά στην πλειονότητα του αναγνωστικού κοινού που επιθυμεί να κατανοήσει τις βασικές εξελίξεις και τα χαρακτηριστικά της δεκαετίας του ’40».
Θύματα η ήρωες
Κεφάλαια-ερωτήσεις που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, όπως εάν ήταν οι συγκρούσεις της περιόδου 1943-1949 εμφύλιος πόλεμος, τι ήταν και γιατί κυριάρχησε το ΕΑΜ, τι ήταν ο δωσιλογισμός και ποιοι ήταν οι δωσίλογοι, τι ήταν και γιατί απέτυχε η Συμφωνία της Βάρκιζας, πώς και πότε επέλεξε (ξανά) τη σύγκρουση το ΚΚΕ, πόσο σημαντική ήταν η υλική βοήθεια που έλαβε ο Δημοκρατικός Στρατός από τις λαϊκές δημοκρατίες, τι ήταν το «παιδομάζωμα» και για ποιο λόγο έγινε, απαιτούν όχι μόνο τη νηφάλια γραφή αλλά και τη νηφάλια ανάγνωση.
Απαιτούν τον αναγνώστη που θέλει να καταλάβει ότι είναι πρακτικώς αδύνατον να σφάζουν κατά συρροήν οι κομμουνιστές με κονσερβοκούτια και αναγνώστη που εκλαμβάνει ως απλοϊκή προπαγάνδα και όχι ως ιστορία, παράγραφο από βιβλίο του 1945 (ανατυπωμένο το 1976 από τις «Ιστορικές Εκδόσεις») για τα Δεκεμβριανά όπου «...ελασίτες νεκροί, γαζωμένοι από ριπή πολυβόλου, τραυματίες με κομμένα τα ποδάρια και χυμένα τ’ άντερα προχωρούσαν τραγουδώντας και πολεμώντας. Μονάχα σαν αναποδογυρίστηκαν οι ριμινίτες και πανικόβλητοι το έβαλαν στα πόδια, μονάχα σαν κατρακύλησαν απ’ τον Αράπη και άδειασαν και την τελευταία καλύβα της Καισαριανής, τότε σωριάστηκαν οι νεκροί στο χώμα και βόγγηξαν οι τραυματίες».
Τα «Εμφύλια Πάθη» χρειάζονται αναγνώστες που θέλουν να μάθουν κάτι για όλες τις πλευρές τις Ιστορίας και όχι Ελληνες που θέλουν, διαβάζοντας, να ξαναζήσουν την Ιστορία ως θύματα ή ως ήρωες, ως κυνηγοί ή ως κυνηγημένοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου