Οι δύο αναστάσεις

Πρώτη και Δεύτερη Ανάσταση - Πρώτος και Δεύτερος Θάνατος

Οι Ορθόδοξες έννοιες τών Αγιογραφικών αυτών φράσεων

Το θέμα τής ανάστασης μπερδεύει πολλούς ανθρώπους που αγνοούν τη διδασκαλία τής Εκκλησίας. Διαβάζουν στην Αγία Γραφή για πρώτο και δεύτερο θάνατο, ή για πρώτη και δεύτερη ανάσταση, και οι απόψεις που διατυπώνονται είναι πολλές. Εδώ θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε περιληπτικά αυτό το ζήτημα, σύμφωνα με τη διαχρονική εμπειρία των αγίων.

1. Πνευματικός Θάνατος και Πνευματική Ανάσταση

Όταν ο Θεός έκανε "καθ' ομοίωσιν" τον άνθρωπο, τον προειδοποίησε ότι δεν έπρεπε να φάει από ένα συγκεκριμένο δένδρο. Του είπε: "Τη μέρα που θα φας απ' αυτό, θα πεθάνεις εξάπαντος". (Γένεση 2/β΄ 17).

Κι όμως, ο Αδάμ έζησε πολλά χρόνια αφού έφαγε. (Γένεση 5/ε΄ 5). Τι έγινε λοιπόν; Ψέματα τού είπε ο Θεός; Ή μήπως μιλούσε για ένα άλλο είδος θανάτου, και όχι για το γνωστό μας βιολογικό θάνατο;

Στη Γένεση 2/β΄ 7, λέει για τη δημιουργία τού ανθρώπου: "Και ενεφύσησεν εις τους μυκτήρας αυτού πνοήν ζωής, και έγεινεν ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν".

Γιατί άραγε λέει: "ψυχήν ζώσαν"; Υπάρχει και νεκρή ψυχή; Κι αν ναι, πότε μία ψυχή είναι νεκρή;

Οι άγιοι πατέρες, διδάσκουν ότι το παραπάνω εδάφιο δεν σημαίνει ότι ο Θεός έδωσε ζωή σε ένα νεκρό σώμα, αλλά ότι έδωσε στον Αδάμ το Άγιο Πνεύμα, που τον ζωοποίησε πνευματικά.

Όταν λοιπόν ο Αδάμ έφαγε από τον απαγορευμένο καρπό, έχασε το Άγιο Πνεύμα που τον ζωοποιούσε, και έγινε πλέον "Πνευματικά νεκρός", μια "νεκρή ψυχή".

Εκεί εντοπίζεται και το νόημα τού Χριστιανικού βαπτίσματος, που καθιστά τον άνθρωπο και πάλι ζωντανή ψυχή, όπως ήταν ο Αδάμ πριν από την πτώση του. Αυτό φαίνεται και στο χωρίο Εφεσίους 2/β΄ 5,6: "Και ενώ ήμασταν νεκροί για τα αμαρτήματα, μας ζωοποίησε με το Χριστό... και μας ανέστησε μαζί του..."

Αυτά τα λόγια όμως, ο απόστολος Παύλος τα λέει χωρίς να έχει πεθάνει ακόμα σωματικά. Δε μιλάει λοιπόν για σωματική ανάσταση, αλλά για πνευματική.

"΄Η αγνοείτε, ότι όσοι εβαπτίσθημεν εις Χριστόν Ιησούν, εις τον θάνατον αυτού εβαπτίσθημεν; συνετάφημεν ουν(λοιπόν) αυτώ δια τού βαπτίσματος εις τον θάνατον, ίνα (έτσι ώστε) ώσπερ ηγέρθει Χριστός εκ νεκρών δια τής δόξης τού Πατρός ούτως και ημείς εν καινότητι ζωής περιπατήσωμεν.

Ει γαρ (επειδή εάν) σύμφυτοι γεγόναμεν τω ομοιώματι τού θανάτου αυτού, αλλά και της αναστάσεως εσόμεθα. Τούτο γινώσκοντες, ότι ο παλαιός ημών άνθρωπος συνεσταυρώθει, ίνα καταργηθεί το σώμα τής αμαρτίας, του μηκέτι δουλεύειν ημάς τη αμαρτία... ει δε απεθάνομεν συν Χριστώ, πιστεύομεν ότι και συζήσωμεν αυτώ". (Ρωμαίους 6/ς΄ 3 - 8).

Με το Άγιο Βάπτισμα λοιπόν, ο άνθρωπος ανασταίνεται Πνευματικά. Αυτό φαίνεται και στο εδάφιο: Πράξεις 2/β΄ 38:"Μετανοήσατε φησιν, και βαπτισθήτω έκαστος υμών επί τω ονόματι Ιησού Χριστού εις άφεσιν αμαρτιών υμών, και λήμψεσθε την δωρεάν τού Αγίου Πνεύματος".

Αυτό λοιπόν που έχασε ο Αδάμ όταν αμάρτησε, και τον κατέστησε Πνευματικά Νεκρό, μπορεί ο άνθρωπος να το λάβει με το Άγιο Βάπτισμα. Πρόκειται για "την δωρεάν τού Αγίου Πνεύματος", για "την αναγέννηση", για την οποία μίλησε ο Κύριος Ιησούς Χριστός στο Νικόδημο, στο Ιωάννης 3/γ΄ 3 - 8: "εάν μη τις γεννηθεί εξ ύδατος και Πνεύματος ου δύναται εισελθείν εις την βασιλείαν τού Θεού".

Πνευματικός Θάνατος λοιπόν είναι, όταν κάποιος χάνει το Άγιο Πνεύμα, και Πνευματική Ανάσταση όταν το ξαναπαίρνει.

2. Σωματικός Θάνατος, και Σωματική Ανάσταση

Για το σωματικό θάνατο δεν χρειάζεται να πούμε πολλά, μια και τον γνωρίζουμε όλοι μας. Όπως λοιπόν ο Πνευματικός θάνατος είναι ο χωρισμός τής ψυχής από το Άγιο Πνεύμα, έτσι και "το σώμα χωρίς πνεύματος είναι νεκρόν". (Ιάκωβος 2/β΄ 26).

Η λέξη "ανάσταση", σημαίνει: "ξαναστήσιμο". Για να ξαναστηθεί όμως κάτι, πρέπει πρώτα να έχει πέσει.

Στην ανάσταση αυτή, εκείνο που πέφτει, και "επιστρέφει στη γη", είναι το σώμα. (Εκκλησιαστής 12/ιβ΄ 7). Αυτό είναι λοιπόν που "ξαναστέκεται" στην "ανάσταση". Γι' αυτό είναι λάθος το ότι κάποιες Προτεσταντικές (κυρίως) ομάδες περιμένουν κάτι που το λένε "ανάσταση", αλλά δεν πιστεύουν ότι θα λάβουν πάλι το σώμα τους. Μιλούν αόριστα για κάποιο "ουράνιο Παράδεισο", και για την άνοδό τους στον ουρανό, χωρίς ποτέ να εξηγούν τι είναι αυτό.

Οι Χριστιανοί όμως, δεν αρκούνται στην Πνευματική ανάσταση τού βαπτίσματος, αλλά περιμένουν "την απολύτρωση τού σώματός τους".

"και αυτοί οίτινες έχομεν την απαρχήν τού Πνεύματος, και ημείς αυτοί στενάζομεν εν εαυτοίς, περιμένοντες την υιοθεσίαν, την απολύτρωσιν τού σώματος ημών. (Ρωμαίους 8/η΄ 23).

Οι Χριστιανοί δεν αρκούνται μόνο σε έναν παράδεισο ψυχών, αλλά όπως ο Θεός προέθετε από την αρχή τής δημιουργίας τού ανθρώπου, και τα σώματα τών ανθρώπων θα έχουν μέρος σ' αυτό τον παράδεισο. Δεν ταλαιπωρήθηκαν και δεν αγωνίστηκαν μόνο οι ψυχές, αλλά και τα σώματα τών Χριστιανών στον αγώνα τους. Ομοίως, δεν αμάρτησαν μόνο οι ψυχές, αλλά και τα σώματα τών ασεβών. Έτσι, ό,τι θα λάβει η ψυχή, θα πρέπει να λάβει και το σώμα, είτε αυτό είναι ευλογία, είτε κατάρα. Και όπως ο Θεός δημιούργησε τη γη για κατοικία τού ανθρώπου, σε αυτή την ίδια γη, αλλά ανακαινισμένη, θα κατοικήσει για πάντα ο άνθρωπος. (Αποκάλυψη 21/κα΄ 1,2).

"Και αυτή η κτίση, θα ελευθερωθεί από τη δουλεία τής φθοράς, στην ελευθερία τού φωτός τών παιδιών τού Θεού". (Ρωμαίους 8/η΄ 21). "Κατά την υπόσχεση τού Θεού, καινούργιους ουρανούς και καινούργια γη περιμένουμε" (Β΄ Πέτρου 3/γ΄ 13). 
Ομοίως με την κτίση, και το σώμα τής αναστάσεως θα είναι άφθαρτο: "οι νεκροί θα αναστηθούν άφθαρτοι, και εμείς (οι ζώντες) θα μεταμορφωθούμε. (Α΄ Κορινθίους 15/ιε΄ 52).

Τότε, όπως ο Κύριος Ιησούς Χριστός ήταν στη γη, αλλά ταυτόχρονα και στον ουρανό, (Ιωάννης 3/γ΄ 13), έτσι και οι αναστημένοι Άγιοι, ενώ θα βρίσκονται στη γη, θα ζούν ως πολίτες τού ουρανού, πράγμα που άλλωστε συμβαίνει από τώρα. (Εφεσίους 2/β΄ 6. Εβραίους 11/ια΄ 16. 12/ιβ΄ 22,23. Αποκάλυψις 20/κ΄ 4 - 6).

3. Πρώτη ανάσταση και δεύτερος θάνατος

Στην Αποκάλυψη 20/κ΄ 4 - 6, περιγράφει τρεις ομάδες ανθρώπων, να κάθονται σε θρόνους, και να βασιλεύουν με τον Κύριο Ιησού Χριστό. Πρόκειται για εκείνους τους Χριστιανούς που πέθαναν σε διαφόρους διωγμούς, για όσους Χριστιανούς θα πεθάνουν από το θηρίο, και για μια ομάδα που αναφέρεται πρώτη, και που δεν περιγράφεται. Και οι τρεις αυτές ομάδες, αποτελούν το σύνολο τής Εκκλησίας, το οποίο λαβαίνει βασιλεία με τον Κύριο Ιησού Χριστό.

Στα εδάφια αυτά γράφει:
"4. Και είδα θρόνους. Και κάθησαν πάνω τους, και κρίση δόθηκε σ' αυτους, και τις ψυχές τών σφαγμένων για τη μαρτυρία τού Ιησού και για το λόγο τού Θεού, και εκείνους που δεν προσκύνησαν το θηρίο, ούτε την εικόνα του, και δεν έλαβαν το χάραγμα στο μέτωπο και στο χέρι τους, και έζησαν και βασίλεψαν μαζί με το Χριστό χίλια έτη. 5. Οι υπόλοιποι τών νεκρών δεν έζησαν μέχρι να τελειώσουν τα χίλια έτη.
Αυτή (είναι) η ανάσταση η πρώτη. 6. Ευτυχισμένος και άγιος όποιος έχει μέρος στην ανάσταση την πρώτη. πάνω σ' αυτούς, ο θάνατος ο δεύτερος δεν έχει εξουσία, αλλά θα είναι ιερείς τού Θεού και τού Χριστού και θα βασιλεύσουν μαζί του τα 1000 έτη".

Τα εδάφια αυτά δεν μιλούν φυσικά, για μία μελλοντική κατάσταση σε μία κατά γράμμα χιλιετή μεσοβασιλεία, όπως κακώς διδάσκουν κάποιες Χιλιαστικές θρησκείες. Το εδάφιο μιλάει για παρούσες καταστάσεις, ακόμα και στην εποχή που γραφόταν η Αποκάλυψη. Γι' αυτό λέει στο εδάφιο 6: "όποιος ΕΧΕΙ (Ενεστώτας) μέρος στην ανάσταση την πρώτη".

Πράγματι, γι' αυτή την ανάσταστη μιλούσε ο απόστολος Παύλος όπως είδαμε, όταν έγραφε στην επιστολή του προς Εφεσίους 2/β΄ 5,6:  "Και εμάς που ήμασταν νεκροί για τα παραπτώματα, μας ζωοποίησε μαζί με το Χριστό... και μας σήκωσε μαζί του και μας συνεκάθισε στα επουράνια εν Χριστώ Ιησού."

Ήδη ο απόστολος Παύλος και οι υπόλοιποι σαν κι αυτόν, είχαν μέρος στην πρώτη ανάσταση. Στην ίδια ανάσταση έχει μέρος, όποιος λαβαίνει το βάπτισμα τού Αγίου Πνεύματος, και ως νέος άνθρωπος περπατά σε νέα ζωή.

Η πρώτη ανάσταση λοιπόν, είναι η Πνευματική Ανάσταση, και είναι πρώτη, επειδή προηγείται τής σωματικής:

"και αυτοί οίτινες έχομεν την απαρχήν τού Πνεύματος, και ημείς αυτοί στενάζομεν εν εαυτοίς, περιμένοντες την υιοθεσίαν, την απολύτρωσιν τού σώματος ημών. (Ρωμαίους 8/η΄ 23).

Συνεπώς, η δεύτερη ανάσταση είναι η σωματική.

Το εδάφιο Αποκάλυψις 20/κ΄ 6 όμως, λέει γι' αυτούς που μετέχουν στην 1η ανάσταση: "πάνω σ' αυτούς, ο θάνατος ο δεύτερος δεν έχει εξουσία".

Εδώ δε μπορεί να μιλάει για το σωματικό θάνατο, επειδή και ο απόστολος Παύλος, και πλήθος άλλοι που μετέχουν στην 1η ανάσταση έχουν πεθάνει σωματικά. Πρόκειται λοιπόν για τον Πνευματικό Θάνατο, για το θάνατο εκείνο που είδαμε ότι είναι ο χωρισμός από το Άγιο Πνεύμα, όπως συνέβει στον Αδάμ.

Όταν λοιπόν μιλάμε για την Πρώτη ανάσταση, εννοούμε την Πνευματική ανάσταση, που γίνεται όταν οι Χριστιανοί λαμβάνουν το Άγιο Πνεύμα. Δεύτερη ανάσταση είναι η Σωματική ανάσταση, που θα γίνει στην Παρουσία τού Κυρίου για όλους τους νεκρούς. (Α΄ Κορινθίους 15/ιε΄ 23). Τέλος, Πρώτος θάνατος είναι ο Σωματικός, και Δεύτερος ο Πνευματικός, ο χωρισμός από το Άγιο Πνεύμα.

N. M.

ΤΡΕΛΟ-ΓΙΑΝΝΗΣ

ΣΧΟΛΙΟ:  Με το Άγιο Βάπτισμα λοιπόν, ο άνθρωπος ανασταίνεται Πνευματικά. Αυτό φαίνεται και στο εδάφιο: Πράξεις 2/β΄ 38:"Μετανοήσατε φησιν, και βαπτισθήτω έκαστος υμών επί τω ονόματι Ιησού Χριστού εις άφεσιν αμαρτιών υμών, και λήμψεσθε την δωρεάν τού Αγίου Πνεύματος".

Σήμερα πιστεύεται ότι τό Βάπτισμα καί η δωρεά τού Αγίου Πνεύματος  είναι ταυτόχρονες ενέργειες, διότι δέν δίνουμε πλέον τήν απαραίτητη βαρύτητα στήν ήδη αναφερόμενη προυπόθεση. Τήν Μετάνοια. Καί στήν βασική όλων τών Μυστηρίων τού Κυρίου, όπως διαγράφεται στήν συνέχεια τού κειμένου.

"υμίν γάρ εστίν η επαγγελία καί τοίς τέκνοις υμών καί πάσι τοίς είς μακράν, όσους άν προσκαλέσηται Κύριος ο Θεός ημών"

 Αμέθυστος