Μακάρι το μέλλον να στηριχθεί σε αληθινούς ανθρώπους με ψυχή και αξίες, και όχι στους μηχανολάγνους που ονειρεύονται τεχνολογικά τερατουργήματα
Από τονΔημήτρη Ριζούλη
Η ύβρις ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των αρχαίων Ελλήνων. Οταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες και τη δύναμή του, συμπεριφερόταν με αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους, διέπραττε «ύβριν», δηλαδή επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του. Κάποια στιγμή διέπραττε μια πολύ μεγάλη ανοησία που προκαλούσε τη «νέμεσιν», την οργή και την εκδίκηση δηλαδή των θεών, που επέφερε την καταστροφή του. Ο Μένανδρος το είχε εκφράσει ως εξής: «Θνητός γεγονώς, άνθρωπε, μη φρόνει μέγα».
Στην Παλαιά Διαθήκη η ύβρις αναφέρεται συχνά (χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ο Πύργος της Βαβέλ) και αποτυπώνεται συνοπτικά στη φράση «Προ συντριβής ηγείται ύβρις, προ δε της πτώσεως υπερηφάνεια».
Είναι πολλές οι περιπτώσεις στην ανθρώπινη ιστορία που κάποιος ή κάποιοι επιχείρησαν να ξεπεράσουν ή να αντικαταστήσουν τον Θεό. Σπανίως το ομολογούσαν. Βρέθηκε όμως ένας σύγχρονος Ελληνας, πολυδιαφημισμένος, που το ξεφούρνισε: «Θέλω να γίνω θεός» είπε και έδωσε έτσι νέο ορισμό στη λέξη «οίηση». Δίπλα της θα πρέπει να μπαίνει πλέον η φωτογραφία του!
Ο λόγος για τον κατά τα άλλα σπουδαίο επιστήμονα Κωνσταντίνο Δασκαλάκη, καθηγητή του ΜΙΤ, με αντικείμενο τη ρομποτική και τις νέες τεχνολογίες, που παραχώρησε μια άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη στον Δημήτρη Δανίκα και δημοσιεύτηκε στο «Πρώτο Θέμα».
Αυτός ο νεαρός Ελληνας, που μας κάνει περήφανους παγκοσμίως και θα μπορούσε να είναι ένα αληθινό πρότυπο αριστείας στην γκρίζα εποχή μας, δυστυχώς ξεγυμνώθηκε! Αυτός που τόσο καιρό θαυμάζαμε απέδειξε πως έχει πέσει στην παγίδα τού εγώ του και της επιστήμης. Την ψώνισε, κοινώς, και θεωρεί ότι οι μηχανές είναι το παν! Ακόμα και για τις ανθρώπινες σχέσεις.
Στο μυαλό του έχουν εξαφανιστεί ο παράγων άνθρωπος και κάθε έννοια ανθρωπισμού. Αυτός που θαυμάζαμε έχει πέσει θύμα της γνώσης που κατέκτησε και των πτυχίων του. Θεωρεί ότι αυτά είναι το παν, η αρχή και το τέλος του κόσμου. Και ομολογεί: «Θέλω να γίνω θεός». Ονειρό του είναι να δημιουργήσει τεχνητή ζωή, σκεπτόμενα ρομπότ δηλαδή, που θα αποτελέσουν τα τέλεια δημιουργήματα. «Ο ανθρώπινος εγκέφαλος θα καταλήγει στο Cloud και από εκεί κάθε χρόνο θα τοποθετείται σε νέο σώμα. Εσύ, ας πούμε, με τον ίδιο εγκέφαλο σε διαφορετικό σώμα. Κάθε φορά σε καλύτερο. Και ίσως ο ίδιος εγκέφαλος, ο δικός σου ας πούμε, να τοποθετείται σε πολλά σώματα, σε πολλές ρεπλίκες» αναφέρει σε μια από τις απαντήσεις του. Επομένως κάθε άνθρωπος θα έχει ένα σώμα κατά παραγγελία, που θα είναι απλά ένα... εργαλείο.
Και συνεχίζει: «Πιστεύω στη νομοτέλεια του σύμπαντος. Στα Μαθηματικά. Και στους νόμους της Φυσικής που εξελίσσονται αλλά έχουν και τους περιορισμούς τους. Το περιεχόμενο των Γραφών διατυπώθηκε πριν από χιλιάδες χρόνια». Βέβαια και η σοφία των αρχαίων Ελλήνων σε μια σειρά από τομείς (γραμματεία, ιατρική, φιλοσοφία κ.λπ.) διατυπώθηκε πριν από χιλιάδες χρόνια, αλλά ισχύει ακόμα... Ομως αυτά είναι μάλλον ψιλά γράμματα για τον φουριόζο νεαρό καθηγητή των ρομπότ.
«Εμφυσώ σε μια μηχανή τη δυνατότητα να σκέφτεται και να μιμείται τη νοητική λειτουργία όπως εκείνη του ανθρώπου. Σε ανταγωνιστικό επίπεδο. Η μηχανή είναι δημιούργημα του ανθρώπινου εγκεφάλου. Που θέλει να φτιάξει μια μηχανή με τη δική του λειτουργία. Αυτό σημαίνει αυτοαναφορικότητα. Τεχνητή νοημοσύνη είναι να φτιάξεις μια μηχανή που να κάνει αυτά που γίνονται στις ταινίες» αναφέρει. Και ο Δανίκας τού λέει προφανώς έκπληκτος: «Σαν να λέμε ο άνθρωπος γίνεται θεός…» Για να λάβει για δεύτερη φορά την ίδια απάντηση: «Προσπαθώ να γίνω. Θέλω να γίνω θεός».
Ο κ. Δασκαλάκης μεταξύ άλλων κατακεραυνώνει την Ελλάδα για τα στραβά της, αλλά δηλώνει ότι αποκλείεται να γυρίσει στην πατρίδα για να τη βοηθήσει. Κάνει κι αυτός κριτική εξ αποστάσεως. Προτιμά να παρατηρεί από μακριά, αφ’ υψηλού και να σχεδιάζει την κοινωνία των ρομπότ, που θα σκέφτονται, αλλά δεν θα έχουν ψυχή.
Ηταν πράγματι πολύ χρήσιμη αυτή η συνέντευξη. Μας θύμισε άλλη μια φορά ότι τα πτυχία και η κατάκτηση της γνώσης δεν έχουν καμία σχέση με τη σοφία και τη σωφροσύνη. Μακάρι το μέλλον να στηριχθεί σε αληθινούς ανθρώπους με ψυχή και αξίες και όχι στους μηχανολάγνους που ονειρεύονται τεχνολογικά τερατουργήματα. Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι… Πόσο ταιριάζει!
Φίλε αμέθυστε
ΑπάντησηΔιαγραφήΣου γράφω κατά καιρούς για τον Κύριο που αγαπάω και είναι ακόμα ΕΔΩ ή για τις εκκλησίες και τις εικόνες τους. Το τελευταίο που θέλω είναι να σε κουράσω. Ελπίζω να μην το κάνω ούτε και τώρα.
Ένα σπίτι έλεγε ο Αριστοτέλης είναι πάντα κάτι παραπάνω από τα τα υλικά που το απαρτίζουν ή τα τμήματα που κάποιος μπορεί να το διαιρέσει. Ήξερε πολύ καλά τι έλεγε και αυτό που έλεγε δεν είναι απλό, παρόλο που μοιάζει.Είναι για την ακρίβεια ασύλληπτο. Είναι πάνω από εμάς. Δεν θέλω να σκεφτώ καν τον προβληματισμό αυτόν να τον μεταφέρω από το σπίτι στο άνθρωπο. Είμαι μηχανικός και εγώ, σίγουρα όχι τόσο σπουδαίος όσο ο κύριος Δασκαλάκης (και δεν ειρωνεύομαι καθόλου), αλλά αυτή την απλή αρχή την ανακαλύπτω κάθε μέρα σε διαφορετικές εκδοχές.
Ξέρεις αμέθυστε πόσες φορές οι μηχανικοί από τον Γαλιλαίο και μετά μελετώντας τις μηχανικές ιδιότητες των στερεών (δηλαδή τα άψυχα ντουβάρια εν ολίγοις) διακήρυξαν πως όπου να είναι θα κατέχουμε την απόλυτη θεωρεία για την δυναμική συμπεριφορά τους; Πάμπολλες. Ξέρεις που είναι τώρα; Στο ίδιο σημείο. Απλά χρησιμοποιούν την πανάρχαια μέθοδο της εξάντλησης. Ροκανίζουν το πρόβλημα. Μπορεί με την τεχνολογία οι μετρήσεις να γίνονται όλο και καλύτερες και αυτό να δίνει αποτελέσματα χειροπιαστά με την σειρά τους όλο και καλύτερα στην επεξεργασία της ύλης αλλά..... απόλυτη θεωρεία; OYTE ΓΙΑ ΠΛΑΚΑ. Ξέρεις ποιο είναι το ποιο δύσκολο πρόβλημα ακόμα; Η ταπεινή ένωση ανάμεσα σε δύο ίδια στοιχεία. Η άρθρωσή τους. Μπορεί να ξέρουμε πολλά για δύο ίδιους τοίχους αλλά ΠΑΝΤΑ θα ξέρουμε πολλά λιγότερα για την ένωση των δύο αυτών τοίχων. Τον ακρογωνιαίο λίθο.
Ο Δασκαλάκης είναι απόγονος της σχολής της Βιέννης και της παρακαταθήκης του Χιλμπερτιανού πνεύματος. Αυτή η σχολή που άκμασε στον μεσοπόλεμο και κυνηγούσε χίμαιρες και φύκια για μεταξωτές κορδέλες.Την θεωρεία των Πάντων. Μετά την σφαλιάρα του Γκέντελ αυτή η σχολή επανέρχεται τον τελευταίο καιρό όλο και δριμύτερη. Ζόμπι στην κυριολεξία. Οι ίδιες ματαιοδοξίες. Ας ελπίσουμε πως δεν διανύουμε έναν ακόμα μεσοπόλεμο. Υπάρχει ένα graphick novel του Δοξιάδη που το συνυπογράφει ο μέντορας του Δασκαλάκη, Παπαδημητρίου, για τον Russel. Αξίζει η ανάγνωσή του για να καταλάβει κάποιος το πνεύμα και την κουλτούρα που υπάρχει πίσω από τέτοιες δηλώσεις.
Όχι δεν υποτιμώ την γνώση και την συμβολή στα σημερινά εργαλεία αυτής της σχολής. Ούτε την ικανότητα των ανθρώπων σαν τον Δασκαλάκη στα εργαλεία που έχουν εκπαιδευτεί να χειρίζονται. Ξέρω όμως πως καλά πως άλλα τα μάτια του λαγού και άλλα της κουκουβάγιας. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν νεύρωση του χειρότερου βαθμού. Ενώ είναι στην ουσία μηχανικοί θέλουν να νομίζουν πως είναι πεφωτισμένοι φιλόσοφοι. Ενώ ασχολούνται με εργαλεία που επεξεργάζονται έννοιες θεωρητικές θέλουν να πιστεύουν πως κατέχουν την ΘΕΩρεία. Παράδειγμα. Είναι άλλο να κάνεις μία πειραματική εκτίμηση στην αντοχή της δοκού σε μία φόρτιση και άλλο να προβάλεις τον όρο αντοχή όπως τον προσέγγισες στο παραπάνω πείραμα σε άλλους τομείς και ουσίες. Ας πούμε κοινωνική αντοχή.Αν ο Αριστοτέλης τους είναι δύσκολος ή τους μοιάζει παρωχημένος στο συγκεκριμένο θα μπορούσαν οι απανταχού Δασκαλάκιδες να κοιτάξουν λίγο Husserl προς επιβεβαίωση των όσον λέω. Πάνω κάτω δικό τους παιδί ήταν και αυτός.
Ο μηχανικός πρέπει πάντα να θυμάται πως κατάγεται από τον Οδυσσέα και όχι από τον Σωκράτη.
Για τους Δασκαλάκιδες λοιπόν να προτείνω απλά μια ετυμολογία της λέξης Οδυσσέας.....αν και μάλλον η βλάβη είναι μάλλον ανήκεστος όταν φτάνεις να ξεστομίζεις τέτοιες μπούρδες. Για τα νέα παιδιά που αυτό το πνεύμα μπορεί να μεταλαμπαδευτεί μέσω της προβολής του νέου επιστήμονα και των αναμφισβήτητων επιτευγμάτων του και της διαφήμισης αυτών(εδώ και πάλι δεν ειρωνεύομαι) ας επαγρυπνούν οι γονείς τους και οι δάσκαλοι τους.
Από την άλλη ΔΕΝ ανησυχώ ΚΑΘΟΛΟΥ. Το εγχείρημα είναι καταδικασμένο σε βέβαιη αποτυχία ΚΑΙ ΣΥΝΤΡΙΒΗ εκ των πραγμάτων. Βλέπεις φίλε τους λείπει ο ΑΚΡΟΓΩΝΙΑΙΟΣ ΛΙΘΟΣ.
Χριστός Ανέστη.
(Μόνο τυχαίο φίλε μου δεν ήταν που ο Κύριος ήταν και αυτός της δουλείας, τέκτονας γαρ .......αφιερωμένο για όποιον καταλαβαίνει και για όποιον καπηλεύεται)
Καλό καί προσεκτικό σχόλιο. Ευχαριστούμε φίλε. Οι αρχαίοι μας ξεχωρίζουν αμέσως.Σήμερα ο άνθρωπος θεωρείται ενότης ψυχής καί σώματος καί η ψυχή ενέργεια πού θέτει σέ κίνηση τήν μηχανή τού σώματος. Τελειοποιείται καί εξελίσσεται η ιδέα πού κατασκεύασε τό αυτοκίνητο.Μιά μηχανή σέ τέλειο συγχρονισμό μέ τήν διάνοια. Δέν υπολογίζεται διότι δέν βιώνεται πλέον τό θείο στοιχείο τής ψυχής, τό οποίο αντικατεστάθη από τό αληθινό εγώ πού στόν Φίχτε ομολογούσε Εγώ-Χριστός. Μετά τήν ανθρωπολογική στροφή έγινε πιό κοσμικό καί απρόσωπο καί κοκορεύεται σάν εγώ-θεός. Ξεκίνησε σάν Εγώ σκέπτομαι τού Κάντ καί σήμερα είναι ένα εγώ-φαντάζομαι σύμφωνα μέ τήν Χαιντεγκεριανή ερμηνεία πάλι τού Κάντ. Αυτό τό εγώ είναι πλέον μαγικό καί κατασκευάζει από τήν φαντασία ύλη. Καί τό πνεύμα έπνεε πάνω από τήν άμμο.
ΑπάντησηΔιαγραφή