Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (16)

Συνέχεια από:Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2020
Προλεγόμενα σε μία φιλοσοφική χριστολογία.
Του Xavier Tilliette.

CHRISTUS SUMMUS PHILOSOPHUS.

7. Ο Ιησους καί η θεωρία τής Επιστήμης!

  

Ο Ιησούς είναι η αυθόρμητη θεωρία τής Επιστήμης, σαν δώρο Θεού, είναι ο θεογνώστης, ο αληθινός μυημένος και καθότι πρώτος, ο μοναδικός. Μπορούμε να φανταστούμε πιό όμορφο εγκώμιο; Αλλά εάν αυτός απορροφήθηκε και χάθηκε στην έμπνευσή του, η έμπνευσή του τον απορρόφησε και τον διέλυσε, αρπάχτηκε απο την επιλήσμονα μνήμη και τίποτε δέν είναι αντίθετο στο πνεύμα του απο την λατρεία τής μνήμης. Παρ' όλα αυτά παραμένει ανεξήγητο γιατί η ιστορική όσμωση-η οποία τόσο θαυμάσια προκύπτει απο το κείμενο του Ιωάννη-μαράθηκε, γιατί δηλαδή η μεταφυσική δέν την ανέλαβε. Γιατί υπήρξε αυτή η ανάγκη τής αναμονής τόσων αιώνων για να ξαναγεννηθεί η Γνωστική γνώση, φωτεινή και όχι πυρακτωμένη πλέον, με την ξαναανακάλυψη και την εμφάνιση της θεωρίας της επιστήμης. Ο Χριστιανισμός με τον Άγιο Παύλο, διέπραξε μία βίαιη αρπαγή και παρέκκλινε την αλήθεια του Χριστού απο την μυστική της οδό. Το ιστορικό πρόβλημα  είναι τόσο πιό πιεστικό καθότι ο Φίχτε στο κείμενό του, "τα χαρακτηριστικά του παρόντος Αιώνος", είχε υιοθετήσει τις παραμορφώσεις τού Απ.Παύλου. Τα τελευταία του μαθήματα στο Βερολίνο (1812-1813), που τιτλοφορήθηκαν κάπως πρόχειρα, "Διδασκαλία πολιτικών ηθών", προσπαθούν να δώσουν μία απάντηση. Παραδόξως αποτελούν μία επιδείνωση τού ιστορικού στοιχείου, χωρίς να υπάρχει βεβαίως μία μετάβαση απο το μεταφυσικό στο ιστορικό. Η παρακμή τής εμπνεύσεως τού Χριστού δέν έπνιξε μία επιβίωση και το γεγονός τής θεωρίας της Επιστήμης είναι η απόδειξη τής συνέχειάς της και της επιμονής της: η "διαθήκη του Ιωάννη" για να αναφερθούμε στον Lessing, δέν πλαστογραφήθηκε. Απο τον Χριστιανισμό στην φιλοσοφία η γραμμή δέν διεκόπη. Αυτό που η θρησκεία έδωσε σε ιστορικότητα, η φιλοσοφία της το επέστρεψε σε μεταφυσική. Είναι αλήθεια πώς υπήρξε ένα χάσιμο, ότι ο δογματισμός διαιωνίστηκε και αυξήθηκε αλλά αυτό ανήκει στην μοιραία και επικίνδυνη πορεία τής ιστορίας, η οποία αποθεώνεται στον καιρό μας, κάτι που εξηγεί επίσης τις επιθέσεις και την ασυνεννοησία στην οποία έμεινε εκτεθειμένη η θεωρία τής επιστήμης. Εάν αυτή βρίσκεται στον κόσμο, κοντά στην νίκη της τού κόσμου, είναι επειδή η νόηση τού Ιησού και του Ιωάννη τής έδειξαν και τής άνοιξαν την πορεία.

          Ξαφνικά λοιπόν, παρά την αναγκαία εξάλλειψη-η οποία δέν έχει ακυρωθεί-τής ιστορικής τυχαιότητος, το θαύμα  τής συνειδήσεως του Ιησού, ιδιοφυούς και ανυπέρβητης θρησκευτικής μεγαλοφυϊας, επιστρέφει στο φώς: είναι η αιχμή και το καθοριστικό συμβάν τής ιστορίας, το άνοιγμα του Νέου Κόσμου. Ο Ιησούς είναι ο πρωταγωνιστής τής "αληθινής ιστορίας", είναι ένα "αναγκαίο πρόσωπο", το οποίο μπορούμε να συμπεράνουμε a'priori απο τις συνθήκες τής ανθρώπινης ιστορίας (εάν αυτή πρέπει να έχει ένα νόημα και οι άνθρωποι πρέπει να καθοριστούν ελεύθερα στην ελευθερία, ένας λυμένος κύκλος απο το πρόσωπο του Ιησού). Όσον αφορά τις εσωτερικές συνθήκες που συνόδευσαν την ανακάλυψη, χωρίς παιδεία, ούτε παράδοση, ούτε γενετική πρόοδο, ακόμη μία φορά έρχονται να ταιριάξουν στην εμπειρία τής θεωρίας τής επιστήμης. Αλλά εδώ το αποτέλεσμα δέν είναι μία εννοιολογική αλήθεια ή εάν είναι μία καθαυτή έννοια, είναι άμεση, σάρκα και αίμα: ο Ιησούς είναι και αναγνωρίζεται ομοούσιος με τον Θεό. Η στιγμή δέν υπάρχει για τον Φίχτε στον οποίο, όπως στον Σλαϊερμάχερ ο οποίος επι πλέον οπισθοδρόμησε, μπορούν να προβλεφθούν άλλοι Χριστοί, άλλοι Θεοφόροι και φορείς τής ιδέας (σ'αυτή την περίπτωση η Μεσολάβηση), άλλες θρησκείες να ξαναπρασινίζουν στον παλιό κορμό. Ο Ιησούς είναι καθοριστικός, όποια κι'άν είναι η δυνατότης τού ανώνυμου Χριστιανισμού, όποιος κι'άν είναι ο μεταφυσικός χαρακτήρας τής Λυτρώσεως. Ο Φίχτε δέν γνωρίζει την διπλή σωτηριώδη οδό του Σπινόζα. Και μεταφυσική σημαίνει μυστικισμός. Περισσότερο απο έναν κατ'εξοχήν και καθ'υπερβολήν φιλόσοφο, ο Ιησούς του Φίχτε είναι ένας Υπερμυστικιστής.

Η οριοθέτηση όμως ανάμεσα στο μεταφυσικό στοιχείο και το ιστορικό παρ'όλα αυτά διατηρείται με αυστηρότητα. Και το κριτήριο ακριβώς το προσφέρει η θεωρία τής Επιστήμης, για να αντιστρέψει για παράδειγμα σε ιστορική σημασία μία λανθασμένη μεταφυσική μετάφραση. Το λάθος τού Παύλου και των δογματικών Θεολόγων υπήρξε η κατάχρηση της Μεταφυσικής. Επαναφερόμενο στα σωστά του μέτρα, το παράδειγμα του Χριστού είναι ουσιαστικά η έκφύσηση του πνεύματος τού Ιησού. Το ότι δέν παρεμβάλλεται αποτελεί το μεγαλείο του. Και επειδή ο αναστημένος Χριστός δέν αποθνήσκει πλέον, ο ίδιος ο Ιησούς είναι υποκείμενος στήν αντικατάσταση εκ μέρους του πνεύματος, που έχει σαν συνθήκη την φυσική του εξαφάνιση: σταθερός στην έμπνευση του, την πραγματοποίησε με μία "ατσάλινη" ενέργεια, και ώς πρός αυτό ήταν περιττές οι θαυματουργικές δυνάμεις. Ιεραπόστολος της ιδέας, ξαναζεί ανάμεσα στους δικούς του.

          Υπάρχει εδώ πολύ περισσότερο υλικό απο τον Σπινόζα, τον οποίο επικαλεστήκαμε απο τους πρόσφατους ρυθμούς; Πρέπει να υπάρχει περισσότερο απο τον Σπινόζα, του οποίου η Χριστολογία είναι ελαχιστοποιημένη (ο αιώνιος Υιός τό πνεύμα του Χριστού) στον οποίο η επιστήμη τού Ιησού πρωτοστατεί στο πάν. Ο Χριστός, μιλώντας με ακρίβεια, δέν αγιάζει τους πιστούς του, τους παρακινεί και τους οδηγεί, είναι ο Αποκαλύψας την Λύτρωση, δέν είναι ο ίδιος ο Σωτήρας. Είναι η πιό υψηλή προσωπικότης τής ιστορίας, πολύ πιθανόν να είναι αξεπέραστος, αλλά αποτελεί μέρος τής ιστορίας. Το πνεύμα τού Χριστού είναι το πνεύμα που τον εμψυχώνει και τον ζωοποιεί, δέν είναι το πνεύμα που χορηγεί και προσλαμβάνει απο αυτόν. Για τον Φίχτε, παρά τις ομοιότητες, ο Χριστός είναι ένα "αναγκαίο πρόσωπο", δηλαδή ένα κομβικό σημείο, αμετακίνητο, τής ιστορίας. Το ρήγμα που άνοιξε δέν έχει κλείσει και η θεωρία της επιστήμης το επιμήκυνε μόνον και το εμβάθυνε. Η "υπέρβαση" τού Χριστού είναι δυνατόν να ερμηνευθεί χωρίς βιασμό με την σημασία του Παύλειου "δέν γνωρίζουμε πιά τον Χριστό σύμφωνα με την σάρκα" (διότι πράγματι συνέβη στον Παύλο να διαμορφώσει τον πιό καθαρό Χριστιανισμό). Η σχέση του με τους μαθητές του, η οποία δέν διαλύει την αυτονομία τους, είναι κάτι παραπάνω απο μία μετάδοση ενός υπέρτατου και συναρπαστικού παραδείγματος: είναι ένας εγκολεασμός (μία εγχάραξις, φυσικά είναι η περιτομή της καρδιάς). Οικειοποιήθηκαν την αλήθεια Του η οποία χωρίς Αυτόν, θα παρέμενε νεκρό γράμμα, τόσο που μπορούμε να πούμε ότι ζούν την ζωή του, πεθαίνουν τον θάνατό του. Χωρίς Χριστιανισμό λοιπόν δέν θα υπήρχε η θεωρία τής Επιστήμης; Αλλά επίσης και χωρίς την θεωρία της Επιστήμης δέν θα υπήρχε και η ανανέωση του Χριστιανισμού. Η ιδέα της συγγένειας, η οποία είχε καταλάβει την συνείδηση του Χριστού σε τέτοιο σημείο ώστε να τόν κατοικήσει και να τόν κυβερνήσει ολόκληρωτικώς, μετεφέρθη και εκοινωνήθη στους μαθητές: "είμαστε του ίδιου γένους". Αυτό αναδεικνύει τον Ιησού τουλάχιστον σαν έναν primus inter pares (πρώτον χωρίς ίσους), επομένως τον Μονογενή και το όργανο τής Μακαριότητος. Αυτοί οι τίτλοι προέρχονται απο την κοινότητα, η κοινότης αναρωτήθηκε περί της θαυμαστής φιγούρας τού Ιησού, περί της επαναστάσεως την οποία εισήγαγε στην ιστορία. Ο Φίχτε επιλέγει τα Χριστολογικά σχήματα, απορρίπτει όσα κατάγονται απο τους Εβραίους και διατηρεί μόνον εκείνα που απορρέουν απο την συστατική πρωτόλεια ιδέα. Η τάση του είναι να ξαναοδηγήσει στην εμπειρία τού Ιησού τα δογματικά κατηγορήματα που είναι η εννοιολογική μετάφραση. To πρόβλημα παραμένει εν τέλει εκείνο του Χριστού κατά το πνεύμα! Είναι μόνον ένα ίχνος μίας λήθης, λήθη ενός ίχνους; Πώς να περάσουμε απο την θαυμαστή ιδιοφυϊα στην ιδέα πώς ήταν αυτός ολοκληρωτικώς, χωρίς αναφορά στο πρόσωπό του, παίρνοντας απόσταση απο την λατρεία και απο τα δόγματα; Η παρασιώπηση τού είναι και τού προσώπου τού Ιησού είναι αδύνατη, ο διαλογισμός τής κοινότητος, απαράκαμπτος. Η ιδέα πώς αυτός ήταν κυριαρχεί της ιδέας που έχουμε γι'αυτόν, είναι άραγε αυτή η ίδια προσιτή, χωρίς την σκέψη την οποία μας υποχρεώνει να κάνουμε γι'αυτόν; (είναι το "¨θαυμαστό θέμα" της συνειδήσεως του Χριστού;) Η υποκειμενική ιδέα του Χριστού καθορίζει την αντικειμενική ιδέα, τον Χριστό τής πίστης και της κοινότητος; ακόμη και ο Χριστός σαν ιδέα προηγείται ; Αυτός χειραγωγεί κατά κάποιο τρόπο το κλειδί που ανοίγει το μυστηριώδες όν του Ανθρώπου-Θεού. Ο κατεξοχήν φιλόσοφος καλεί αναγκαίως τήν φιλοσοφική χριστολογία, τήν Idea Christi.

Συνεχίζεται