Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (20)

Συνέχεια από:Τετάρτη 11 Μαίου 2016

Προλεγόμενα σε μία φιλοσοφική Χριστολογία.

Του Xavier Tilliette.

3. Σέλλινγκ.

     

   H Idea Christi είναι έμφυτος σε κάθε άνθρωπο σαν ιδανικό ηθικής τελειότητος και με έναν εξοχώτατο τρόπο στον Ιησού. Αυτός δέν είναι μία προβολή τής συνειδήσεώς του όπως στον Φίχτε, αλλά το παραδειγματικό του πρόσωπο, αντιπροσωπεύει ή σχηματοποιεί την ιδέα. Η φιλοσοφική Χριστολογία η οποία θα έπρεπε να αναπτυχθεί πάνω σ'αυτή την κατάχρηση τού συμβολιζόμενου δέν οδηγεί πουθενά. Θα έλθει η στιγμή κατά την οποία θα εφαρμοστεί σ'έναν υποδοχέα μικρής σημασίας, σχεδόν αδιάφορου. Αυτό συνέβη με τον νεαρό Σέλλινγκ στα "Μαθήματα στην μέθοδο των ακαδημαϊκών σπουδών του 1803", για τον οποίο στ'αλήθεια η Θεία μεταφορά πηγαίνει απο το γεγονός στο ιδανικό. Αντιπαραθέτει τον Χριστό σαν "συμβολικό πρόσωπο" στο εμπειρικό πρόσωπο, στο ιστορικό άτομο, το οποίο δηλώνει ότι είναι τελείως κατανοητό, όπως ένας Εβραίος του καιρού του ή ένας Εσσαίος κήρυκας. Αντιστρόφως ο Υιός τον οποίο επικαλείται ο Bruno είναι το αιώνιο πεπερασμένο που έγινε ένας πονεμένος Θεός υποκείμενος στα όργανα του χρόνου. Βρισκόμαστε φανερά βεβαίως στα μέρη της γνώσεως...Στην τελευταία του εμφάνιση, στην ακραία μεταμόρφωση : στον Ιησού, ο Χριστός είναι ο τελευταίος των Θεών, η αποκορύφωση και το τέλος της αρχαίας μυθολογίας και της ειδωλολατρείας. Συμβολίζει λοιπόν ταυτοχρόνως τον κόσμο-ο Υιός του Τίμαιου-, τον δεύτερο Θεό ή το άπειρο κάτω απο τον εκπρόσωπο του πεπερασμένου (το άπειρο πέρας των πυθαγορείων), την Φύση της οποίας το πρόσωπο διαπερασμένο απο τον πόνο "φανερώνει παντού έναν χαμένο Θεό", και τόν Άνθρωπο, τον οποίο η πρόοδος επαναφέρει στην καταγωγή.

          Όλες αυτές οι υπερβατικότητες απορρέουν απο την ιδέα, απο το urbild (αρχέτυπο)  του πεπερασμένου, του καθαυτού ίσου με το Άπειρο. Με μία ανάπτυξη πιό παθητική, με μία Κένωση πιό τονισμένη, αυτή η σύντομη ιδανική Χριστολογία, όπως και εκείνη του Κάντ, κατάγεται απο την νόηση και συμβολίζεται με υπερβολή στο φαινόμενο ή εάν προτιμούμε, στην κατηγορικότητα. Μπορούμε να μιλήσουμε για ενσάρκωση; ή μόνον για το ένδυμα της ιδέας, για ένδειξη; Το εμπειρικό πρόσωπο, νοητό και διαφανές, είναι απολύτως διαπερατό στο σύμβολο, διαγράφεται στην ιδέα, όπως "μία χορεύτρια δέν είναι μία γυναίκα που χορεύει, αλλά είναι μία μεταφορά".

          Ηδη όμως στα επόμενα μαθήματα, ο Σέλλινγκ μετανοημένος και γεμάτος τύψεις, διορθώθηκε και αποκατέστησε τον ιστορικό Χριστό: ποιός φανέρωσε καλύτερα απο αυτόν το άπειρο, λέει;

          Είναι πολύ λίγο και παρ'όλα αυτά είναι πολύ καλύτερο απο αυτό του Loisy, ο οποίος έναν αιώνα αργότερα αφήνει κενό το διάλειμμα ανάμεσα στο κήρυγμα τής Βασιλείας και στον Χριστό της Εκκλησίας. Ο Σέλλινγκ πολύ πιθανόν σκέφτεται την Θεία μελαγχολία που αναπέμπεται απο τον Χριστό που εξοστράκισε ο Σλαιερμάχερ και ακόμη περισσότερο τα σωτηριολογικά γεγονότα τα οποία καταλήγουν στην εξαφάνιση του Ιησού και την διάλυση του στο άπειρο. Ούτε και στην τελευταία του φιλοσοφία θα παραμείνει κάτι, η οποία όμως υπογραμμίζει με σιγουριά την ιστορικότητα και το μοναδικό και ανεπανάληπτο πάθος του Χριστού.

Η "βιογραφία" του Ιησού είναι πολύ στυλιζαρισμένη, γεμάτη δογματικά γεγονότα και θαύματα. Η ανθρώπινη χορδή απουσιάζει, ακόμη περισσότερο και απο τον Κάντ. Δέν είναι μόνον το αποτέλεσμα μίας κατιούσας ενσαρκώσεως σενεκτεινόμενης σε όλη την ιστορία. Είναι η σφοδρότης τής ιδέας η οποία εκκμηδενίζει το φαινόμενο μέχρι δοκητισμού, μέχρι να το καταστήσει μία διάφανη σκιά.

          Ο Johannes Climacus, ο αμετανόητος διαλεκτικός, είναι ένας οξυδερκής ακροατής τού Σέλλινγκ ακόμη περισσότερο απο τού Χέγκελ, όταν, όπως έχουμε ήδη σημειώσει, συνδέει την πίστη στο καθαρό παράδοξο τού Θεού που έγινε άνθρωπος, στην λεπτή άκρη ενός ελαχιστοποιημένου γεγονότος: η απολυτότης τής πίστεως επιβάλλεται καλύτερα. Αλλά ο Κίρκεγκαρντ δέν είναι ο Climaco και το τρίποδο υποστήριγμα του στυλίστα δέν είναι η τελευταία λέξη της Χριστιανικής υπάρξεως. Ο ίδιος ο Climaco διακρίνει το Θείο παράδοξο, απο το απόλυτο παράδοξο του αγνώστου, το οποίο προϋποθέτει έναν σκληρό πράκτορα για Θεό και απο το επικίνδυνο παράδοξο της ηθικής το οποίο κρύβει μέχρι υπερβολής τον Σωτήρα!

4. Η υπερβατική Χριστολογία.

         
 Η πίστη και η Θεολογική Χριστολογία η οποία αναπτύσσεται απο αυτή υπερπηδούν στις δύο σημασίες του τό ρήγμα, ανάμεσα στο εμπειρικό και στο νοούμενο, μουντζουρωμένο απο τον Λέσσινγκ σε έναν "τρομακτικό λάκκο". Ο Λόγος σαρξ εγένετο και σκήνωσε εν ημίν" και "Αυτός ο άνθρωπος είναι στ'αλήθεια ο Υιός του Θεού". Η καθαυτή φιλοσοφία, πρίν αποδεχθεί τον Θεό δέν έχει αυτό το απόθεμα, είναι υποχρεωμένη να τα βγάλει πέρα με μία στενή πόρτα ή με την άνετη πλατφόρμα τής idea Christi. Και παρ'όλα αυτά χωρίς την idea Christi η φιλοσοφική Χριστολογία είναι τυφλή. Ο κίνδυνος είναι να περιορίσει την ιδέα, να την κάνει ένα απλό σημείο ή ένα μέτρο συμβιβασμού με την φιλοσοφία ή ένα τέστ συμμορφώσεως με την εμπειρία. Δέν είναι δυνατόν να υπάρξει χωρίς την ιδέα με τον όρο όμως να προέρχεται απο τον Χριστό και την Χριστολογία και να μήν είναι ανακατεμένη με τον ορισμό της! Εξαρτάται απο την περιορισμένη φιλοσοφική Χριστολογία Καντιανού τύπου η απαίτηση απο την ιδέα, των τίτλων τής εγκυρότητός της. Διότι το γεγονός είναι ότι η Χριστολογία, καθότι εννοιολογική επικύρωση τής πίστεως, έχει τόν καταγωγικό της τόπο στήν νόηση. Φέρουμε μέσα μας την εικόνα του Χριστού, λέει ο Στάρετς των αδελφών Καραμαζώφ. Ο Χριστός στην ιδέα είναι ένα υπερβατικό όν το οποίο χρειάζεται να οδηγήσουμε μέχρι την εμπειρική του πραγματοποίηση ακόμη δέ και την ιστορική, χωρίς να προκαταλάβουμε συγκεκριμένα την προσωπική ομολογία τής πίστεως, χωρίς να προσδιορίσουμε αναγκαίως το λίκνο τής ιδέας, η οποία είναι κεραυνοβόλα έμπνευση στον Φίχτε, όραμα του κόσμου ξεχωριστό και καθολικό στον Σλαϊερμάχερ, σχηματοποίηση επηρεασμένη απο την Sinderesi (την αυτοσυνειδησία) στον Κάντ, καθαρός ενεργητισμός τής μεταστροφής, στον Κίρκεγκαρντ, καί στον Χέγκελ η αναπαράσταση τού Χριστού διατρέχει τον κίνδυνο να πνιγεί κάτω απο μία στοχαστική, αόριστη Χριστολογία η οποία στα όρια της είναι χωρίς Χριστό. Παρότι ο Χέγκελ, στην φιλοσοφία της Θρησκείας διατηρεί σταθερά, σαν ένα αμετακίνητο θεμέλιο, τον Ιησού της Βηθλεέμ.

Αμέθυστος.