Σκέψεις πάνω στην «Παράδοση στους ξένους ανθρώπους» του Βόλφγκανγκ Πάουλι.
Ulrich Müller-Herold
Αφιερωμένο στον Hans Primas
4. Πριν απ’ την παράδοση.
Το κυρίως κείμενο τής «Παράδοσης στους ξένους ανθρώπους» ανακοινώνεται με την παρουσίαση τού Max Delbrück (28-31), τού «νεώτατου αδελφού πολλών αδελφών», που ξεκίνησε ως φυσικός, για να ιχνηλατήση με την παρότρυνση τού Niels Bohr τώρα πια και στη βιολογία εκείνο το είδος συμπληρωματικότητας, που είχε ανακαλυφθή μερικά χρόνια προηγουμένως στην κβαντομηχανική. Στις 15 Αυγούστου 1932 ο Delbrück είχε ακούσει στην Κοπεγχάγη την περίφημη διάλεξη «Φ ω ς κ α ι ζ ω ή», στην οποία ο Bohr εξέφρασε την υπόθεση πως υπάρχει μεταξύ τής ζωής και τής ατομικής φυσικής μια συμπληρωματική σχέση παρόμοιου είδους όπως μεταξύ κυματοειδούς και σωματιδιακής όψης ενός κβαντομηχανικού σωματιδίου. Η ιδέα αυτή είχε ενθουσιάσει τον Delbrück, και καθόρισε από τότε τον περαιτέρω επιστημονικό δρόμο τής ζωής του. Τον ίδιον χρόνο ο Delbrück πέρασε ένα εξάμηνο στην Ζυρίχη κοντά στον Βόλφγκανγκ Πάουλι, που «δεν τον μεταχειρίστηκε με τον ανεπιεική κατά κανόνα τρόπο του. Αναπτύχθηκε μια στενή φιλία ανάμεσα στους δυό», για την οποία μαρτυρά ο λόγος τού «νεώτατου αδελφού». Προκαλεί αίσθηση, ότι ο Πάουλι, γιά τόν οποίο πρόκειται για μια συγγενή συμπληρωματικότητα στην «Ώρα του πιάνου»: μεταξύ των «λέξεων» και του «νοήματος», των «λευκών» και των «μαύρων» πλήκτρων, φέρνει σ’ αυτό το σημείο τον Delbrück στο παιχνίδι.
Η αναζήτηση τού Delbrück για συμπληρωματικότητα στη βιολογία τέλειωσε ως γνωστόν διαφορετικά: σε μιαν νευτώνεια εκστρατεία υποταγής εποχιακής έκτασης, ο Delbrück έγινε ο ουσιαστικός ιδρυτής της μοριακής βιολογίας. Όπως πολλοί ανιχνευτές, βρήκε κάτι διαφορετικό απ’ ό,τι έψαχνε προηγουμένως, όπως πολλοί μεταρρυθμιστές, ενήργησε διαφορετικά απ’ ό,τι θέλησε στην αρχή:
«Ο Max (Delbrück) ήλπιζε να συναντήση κατά την κατασκευή τής μοριακής βιολογίας μιαν κατάσταση, απ’ την οποίαν υπήρχε μόνον η διέξοδος της συμπληρωματικότητας. Ήλπιζε να βρεθή στο τέλος της αρκετά υψηλά, ώστε να μπορέση να δη τήν λύση τού αινίγματος τής ζωής… Αυτό το όνειρο δεν εκπληρώθηκε. Σ’ αυτό παρέπεμψε… ο ίδιος ο Max (Delbrück): “Μπορούμε πράγματι να πούμε σήμερα, πως η ανακάλυψη της διπλής έλικας στη βιολογία κατόρθωσε, εκείνο το οποίο είχε τόσο διακαώς επιθυμήσει κανείς στη φυσική. Τη διάλυση δηλαδή όλων των θαυμάτων στη μορφή κλασσικών μοντέλλων”».
Αλλά γι’ αυτό δεν γνώριζε ακόμα τίποτα ο Παόυλι στην εποχή τής «Ώρας του πιάνου».
Η «Παράδοση στους ξένους ανθρώπους» ξεκινά με την ανάμνηση, ότι με την κβαντομηχανική εισήχθη η πιθανότητα, η σύμπτωση, ως πρώτη (αρχική) αρχή τής γνώσης. Κατ’ ακολουθίαν αυτού του σεισμού κατολίσθησαν στις φυσικές επιστήμες μερικά πράγματα ακόμα, κι ο Πάουλι επιθυμούσε – όμοια όπως ο Bohr, αλλά με άλλους σκοπούς – να εκμεταλλευτή την εύνοια τής ώρας, για να «επεκτείνη», όπως λέει, «(επανειλημμένα) τις σημερινές φυσικοεπιστημονικές θεωρήσεις».
5. Μοριακή γενετική.
Ο Πάουλι ξεκινά την παρέκβαση στήν βιολογία (πργρφ. 33-42 τής «Παράδοσης…») στους νόμους τής κληρονομικότητας τού Μέντελ. Απ’ την καμπή τού (20ου …) αιώνα συνδέονται αυτοί με τα χ ρ ω μ ο σ ώ μ α τ α . Η φυσική ιδιοσυγκρασία των γ ο ν ι δ ί ω ν - των πρωτογενώς καθαρά υποθετικών μ ο ν ά δ ω ν τ η ς κ λ η ρ ο ν ο μ ι κ ό τ η τ α ς - δεν ήταν γνωστή το 1953. Γνώριζε βέβαια κανείς απ’ το 1927, ότι μπορούν να μεταβληθούν ελεγχόμενα μέσω ακτίνων Ραίντγκεν (ακτίνων Χ) τα γονίδια, κι απ’το 1944, ότι είναι κατά κάποιον τρόπο κατακλιμένα (eingebettet) σε δισοξυριβονουκλεϊκά οξέα (DNS), αλλά δεν ήταν ούτε η διπλή έλικα ούτε ο γενετικός κώδικας γνωστά. Κατά τη γνώμη των νεο-δαρβινιστών, που έδιναν τότε τον τόνο, οι μεταβολές των γονιδίων, οι μεταλλάξεις, συνέβαιναν τυχαία (συμπτωματικά). Με την έννοια αργότερα τής αναγκαίας οροθέτησης θα μιλήση, ορίζοντας επακριβώς στήν συνέχεια ο Πάουλι, για «τυφλή», άσκοπη σύμπτωση. Παραπέμπει εδώ ωστόσο κατ’ αρχάς στη δυνατότητα τής διάκρισης μεταξύ αυθόρμητων (τυφλών;) και παραγώμενων (πολυσήμαντων;) μεταλλαγών και αναφέρει επιπλέον ονομαστικά «μοντέλλα του M.Delbrück».
Ως προς το αναφερθέν απ’ τον Πάουλι μοντέλλο, πρόκειται με αρκετή βεβαιότητα για το τεστ ταλάντευσης των Luria και Delbrück απ’ το έτος 1943. Το τεστ των Luria και Delbrück παίζει μέχρι και σήμερα έναν ρόλο. Μια επίκαιρη επισκόπηση βρίσκεται σ’ ένα άρθρο των Lenski και Mittler στο περιοδικό Ε π ι σ τ ή μ η (Science). Οι συγγραφείς επαναλαμβάνουν ακόμα μια φορά το κεντρικό δόγμα της εξελικτικής βιολογίας, ότι δηλαδή οι μεταλλάξεις είναι τυχαία συμβάντα. Δ ε ν εννοείται μ’ αυτό, ότι οι μεταλλάξεις είναι ανεπηρέαστες απ’ το περιβάλλον, κι ούτε επίσης, πως προσβάλλονται όλα τα μέρη του γονιδιώματος με τον ίδιον τρόπο από μεταλλάξεις. Σύμπτωση σημαίνει σ’ α υ τ ό ν τ ο ν σ υ ν ε ι ρ μ ό , ότι η εμφάνιση μιας μετάλλαξης είναι ανεξάρτητη απ’ την ιδιαίτερή της αξία για τον οργανισμό. Οι Lenski και Mittler μιλούν αλλιώς για ρ υ θ μ ι σ μ έ ν η μετάλλαξη.
Η εργασία τους περιέχει μιαν επισκόπηση σε μεταλλακτικά πειράματα σε βακτηρίδια. Για τεχνικούς λόγους ταιριάζουν καλύτερα τα βακτηρίδια για τέτοιου είδους πειράματα απ’ ό,τι υψηλότεροι οργανισμοί. Ως γνώρισμα χρησιμεύει η αντίσταση απέναντι σε βακτηριοφάγους – πρόκειται για εξειδικευμένους στα βακτηρίδια ιούς - , ένα χαρακτηριστικό υψηλής επιλεκτικής αξίας. Είναι αναμενόμενο κ α ι μ ε τ ι ς δ υ ό υποθέσεις – ρυθμισμένες και συμπτωματικές μεταλλάξεις - , ότι τα βακτηρίδια αναπτύσσουν αντίσταση ενάντια στους θανατηφόρους ιούς. Η κρίσιμη διαφορά συνίσταται στο ότι, σχηματίζουν στην περίπτωση τών συμπτωματικών μεταλλάξεων τα αντιστεκόμενα αντίτυπα αθροίσματα (συμπλέγματα, σωρούς) στο γενεαλογικό δέντρο, ενώ διανέμονται στην περίπτωση των ρυθμισμένων μεταλλάξεων πιο ομοιόμορφα. Στατιστικά εκδηλώνεται αυτό σε μια διαφορετική ταλάντευση των αποτελεσμάτων περί τη μέση τιμή
Οι Leski και Mittler φτάνουν στο συμπέρασμα, ότι οι διαβεβαιούμενες από διάφορους συγγραφείς ενδείξεις για ρυθμισμένη εξέλιξη (Evolution), εξαφανίζονται σε ακριβέστερη εξέταση: «Σε τρεις περιπτώσεις διευθυνομένων μεταλλάξεων που επανεξετάστηκαν προσεχτικά, οι σημαντικές αυξήσεις σε βαθμό μετάλλαξης υπό επιλεγμένους όρους εξαφανίζονται, όταν εκτελεστούν πρόσθετοι έλεγχοι και μεγαλύτερης ακρίβειας υπολογισμός των πληθυσμιακών δυναμικών». Αμφισβητούν επίσης σοβαρά τη συμπερασματική ισχύ του τεστ των Luria και Delbrück (περί ταλάντευσης…): «Διάφορες… άλλες ευλογοφανείς αναχωρήσεις απ’ τις υποθέσεις των Luria και Delbrück παράγουν επίσης διανομές παρόμοιες προς εκείνες που λαμβάνονται ως απόδειξη για διευθυνόμενες μεταλλάξεις… Οι αναλύσεις αυτές δηλώνουν ότι παρεκκλίσεις στις δοκιμές διακύμανσης δεν παρέχουν ισχυρή απόδειξη για διευθυνόμενες μεταλλάξεις». Αν ακολουθήση κανείς τις αντιρρήσεις (ενστάσεις) τους, δεν υπάρχουν μέχρι τώρα καθόλου χτυπητές και άτρωτες ενδείξεις για μια ρυθμισμένη (διευθυνόμενη) εξέλιξη – τουλάχιστον όχι στο επίπεδο των βακτηριδίων. Στο επίπεδο αυτό μπορεί να ερμηνευθή το μέχρι τούδε γνωστό με τον νεο-δαρβινικό ορισμό της σύμπτωσης.
6. Νεο – δαρβινισμός.
Ο ουσιαστικός πυρήνας του νέο-δαρβινισμού συνίσταται στην παραδοχή, ότι η φυσική εκλογή είναι είτε ο μοναδικός ή τουλάχιστον ο επικρατών παράγων της επιλογής (Evolution). Τρεις προϋποθέσεις είναι σημαντικές για τη φυσική επιλογή:
1. Η μεταβλητότητα μεταξύ ατόμων ενός πληθυσμού αναφορικά προς έ ν α γνώρισμα. Παράδειγμα: Το χρώμα της «σημυδο-προσδενόμενης» (Birkenspanner), μιας πεταλούδας, που προσγειώνεται στον φλοιό των σημύδων.
2. Μια σταθερή, θετική συνάρτηση μεταξύ αυτού του γνωρίσματος και της επιτυχίας αναπαραγωγής, η ονομαζόμενη «αρμόδια διαφορά» (“διαφορά Fitness”). Παράδειγμα: Αν είναι άσπρη η «σημυδο-προσδενόμενη», μπορεί να ανακαλυφθή μόνο δύσκολα πάνω στον κορμό της σημύδας. Αλλιώς είναι μια γρήγορη λεία των πουλιών.
3. Κληροδοτικότητα του γνωρίσματος.
Αν η μεταβλητότητα, η «αρμόδια διαφορά» κι η κληροδοτικότητα είναι δεδομένες, ο νέο-δαρβινισμός προλέγει μιαν αυξημένη εμφάνιση αυτού του γνωρίσματος απ’ τη μια γενιά στην άλλη. Τον 19ον αιώνα στην Αγγλία οι σημύδες έγιναν μαύρες από καρβουνόσκονη. Κάτω απ’ αυτούς τους όρους μετέβαλαν οι «σημυδο-προσδενόμενες» το χρώμα τους κι έγιναν βαθειά σκούρες. Σήμερα αντίθετα, μετά το κλείσιμο των ανθρακωρυχείων, μεταλλάχθηκαν πίσω στο άσπρο. Το παράδειγμα αυτό δείχνει τη δύναμη των συμπτωματικών μεταλλάξεων κατά τη λεπτή προσαρμογή των όντων, της μικρο-εξέλιξης. Όχι άδικα, χρησιμοποιείται μια εντελώς ανάλογη διαδικασία, η στοχαστική «καλύτερη περίπτωση» (Optimierung), και στην τεχνική με επιτυχία.
(σ.σ.: Αυτό το παράδειγμα του Kettlewell δεν είναι σήμερα πια αδιαμφισβήτητο. Μια ανταγωνιστική ερμηνεία βασίζεται στη γενικώς διαδεδομένη απομίμηση σωματικών επιφανειών, που δεν μπορεί να διακριθή εύκολα από γενετικές μεταβολές. Η επιφάνεια του σώματος είναι σε κάθε περίπτωση ένα απ’ τα γενετικά μεταβλητότερα μέρη του οργανισμού. Δημιουργείται οντογενετικώς αργά και είναι γ ε ν ε τ ι κ ώ ς ε κ τ ε τ α μ έ ν α α π ο σ υ ζ ε υ γ μ έ ν η ).
Στις παραγράφους (37-42) της «Ώρας του πιάνου» παρατηρεί (εξετάζει) ο Πάουλι ένα δεύτερο παράδειγμα, την ιστορία της φυλής. Η συζήτηση γίνεται εδώ αναπόφευκτα κάπως ασαφέστερη, γιατί οι γνώσεις μας εδώ περί τάξεων μεγέθους είναι λιγότερο πλήρεις απ’ ό,τι στις εργαστηριακές παραλλαγές ελάχιστων οργανισμών. Δεν είναι, ιδιαιτέρως, αναμενόμενο, ότι το ερώτημα τ υ φ λ ή τ ύ χ η έ ν α ν τ ι π ο λ υ σ ή μ α ν τ η ς σ ύ μ π τ ω σ η ς μπορεί να καταστή έτσι κρίσιμο, ώστε να μπορή να δηλωθή τελικά κάτι με την έννοια μιας απόφασης για μια απ’ τις δυό δυνατότητες.
(συνεχίζεται)
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου