Η ΕΞΑΫΛΩΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ

Γράφει ο Αναστάσιος Γιαννάς

 

   Πριν από λίγο καιρό, ένα  άρθρο του  CBS News κατέληγε ως εξής : «Οι  περισσότεροι συμφωνούν  ότι  μία  κοινωνία χωρίς  μετρητά  δεν είναι  μόνο αναπόφευκτη, αλλά για τους περισσότερους  από  εμάς, είναι ήδη εδώ ». Πράγματι, στις ΗΠΑ μόνον το 7% των συναλλαγών γίνεται με μετρητά, οι υπόλοιπες γίνονται  με το ηλεκτρονικό χρήμα. Ένας επιφανειακός παρατηρητής των κοινωνικών φαινομένων, σίγουρα θα έλεγε ότι αυτό είναι ένα φυσικό αποτέλεσμα της τεχνολογικής εξέλιξης. Και όμως, πίσω από φαινόμενα που δεν τραβούν ιδιαίτερα την προσοχή μας, κρύβονται πολύ λεπτές καταστάσεις  που φανερώνουν την ολοένα και πιο επιταχυνόμενη πορεία του κόσμου μας προς τον, ας μου επιτραπεί ο όρος, «αποδομητικό ολοκληρωτισμό» (deconstructive totalitarianism)

  Η ερμηνεία μιας ιστορικής στιγμής, όταν παίρνει υπ’ όψιν της εκτός των υλικών παραγόντων και την πνευματική διάσταση των γεγονότων, μπορεί να οδηγήσει σε ακριβείς μελλοντικές προβλέψεις. Έτσι ο Γάλλος διανοούμενος René Guénon είχε προβλέψει αυτή την εξέλιξη , δηλαδή την σταδιακή κατάργηση του νομίσματος, σε ένα κείμενο που έγραψε το 1945:
  «Συνέβη λοιπόν με το νόμισμα ότι γενικώς συμβαίνει με όλα τα πράγματα που, με τον ένα ή τον άλλο τίτλο, έχουν μία λειτουργία στην ανθρώπινη ύπαρξη: δηλαδή λίγο-λίγο γδύθηκαν από κάθε «ιερό» ή παραδοσιακό χαρακτηριστικό, οπότε αυτή η ίδια η ύπαρξη, στο σύνολό της, έγινε εντελώς βέβηλη και τελικώς κατέληξε στη χαμηλή μεσότητα της ‘συνηθισμένης ζωής’… Το παράδειγμα του νομίσματος δείχνει πως αυτή η ‘βεβηλοποίηση’, εάν είναι επιτρεπτό να χρησιμοποιήσω τέτοιο νεολογισμό, λειτουργεί πρωταρχικά διαμέσου της μείωσης των πραγμάτων μόνο στην ποσοτική τους όψη. πράγματι, κατέληξε να είναι αδύνατον να αντιληφθούμε ότι το νόμισμα είναι κάτι το διαφορετικό από την αντιπροσώπευση μιας καθαρής και απλής ποσότητας…
  Σ’ ένα παραδοσιακό πολιτισμό, αντιθέτως, κάθε αντικείμενο, εκτός από το να είναι πλήρως κατάλληλο για τη χρήση για την οποία είναι προορισμένο, ήταν φτιαγμένο με τρόπο που στην κάθε στιγμή μπορούσε να χρησιμέψει ως ‘υποβοήθημα’ διαλογισμού, ο οποίος επανασυνέδεε το άτομο σε κάτι διαφορετικό από την απλή σωματική υπόσταση και βοηθούσε έτσι τον καθένα να ανυψωθεί σε μία ανώτερη κατάσταση -  ανάλογα με τις ικανότητές του.

 χρυσό νόμισμα της Μεσαιωνικής εποχής

   Τι άβυσσος μεταξύ αυτών των δύο τρόπων αντίληψης της ανθρώπινης ύπαρξης!
  Για να ξαναγυρίσουμε όμως στο συγκεκριμένο ζήτημα του νομίσματος, πρέπει να εξετάσουμε και τη δημιουργία ενός σημαντικού φαινομένου : Το νόμισμα, αφού έχασε κάθε εγγύηση ανώτερης τάξης, είδε την ίδια του την ποσοτική αξία, δηλαδή ό,τι στη γλώσσα των οικονομολόγων ορίζεται ως «αγοραστική δύναμη», να μειώνεται χωρίς σταματημό• μπορούμε, κατά συνέπεια, να φανταστούμε ένα οριακό σημείο, στο οποίο πλησιάζουμε ολοένα και περισσότερο, όπου το νόμισμα θα χάσει κάθε αιτία ύπαρξης, ακόμη και «πρακτικής», υλικής, και θα σχεδόν από μόνο του θα εξοβελιστεί  από την ανθρώπινη ύπαρξη.
  Πρέπει να συμφωνηθεί πως είμαστε σε μία παράξενη αναδρομή των πραγμάτων (η οποία δεν είναι δυσκολονόητη εξαιτίας των προηγούμενων εξηγήσεων μας) : Επειδή η καθαρή ποσότητα βρίσκεται ακριβώς κάτω από κάθε ύπαρξη, όταν ωθείται στις έσχατες συνέπειές της, δεν μπορεί παρά να βρεθεί σε μία αληθινή διάλυση. Αυτό μπορεί ήδη να χρησιμέψει στο να δείξουμε ότι, όπως λέγαμε προηγουμένως, η σιγουριά της ‘συνηθισμένης ζωής’, στην πραγματικότητα είναι εντελώς αβέβαιη...».
Λες και ο Guénon αναφέρεται στη σημερινή κατάσταση...
  Ο καθηγητής  Achille C. Varzi, κάνοντας ένα παραλληλισμό μεταξύ του  ηλεκτρονικού χρήματος και της μοντέρνας τέχνης γράφει: «...εάν το χρήμα στην αρχαιότητα ήταν σαν ένα έργο τέχνης, το σύγχρονο  είναι σαν ένα έργο μοντέρνας τέχνης, όσον δε αφορά το ηλεκτρονικό χρήμα ...αυτό πλέον είναι κανονική μετά-μοντέρνα τέχνη››. Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο άρθρο, η μετα-νεωτερικότητα  έχει την τάση να ‹‹εξαϋλώνει›› και  να κάνει τα πάντα αφηρημένα. Η οικονομική ζωή έγινε σαν…την αφηρημένη τέχνη.
Βέβαια, πρέπει να επισημανθεί ότι το όλο θέμα έχει και την πρακτική του σκοπιά : Μέσω των τραπεζικών καρτών είναι δυνατή η καταγραφή των αγοραστικών προτιμήσεων  του  κάθε πολίτη και έτσι γίνεται εύκολη η δημιουργία του οικονομικού  και  ψυχονοητικού προφίλ του καθώς και η καταγραφή των πολιτικών και θρησκευτικών του πεποιθήσεων. Έτσι, εάν αυτές θα ενοχλούν την τότε επικρατούσα τάξη, με το πάτημα ενός κουμπιού, ο πολίτης θα βρίσκεται αποκλεισμένος από κάθε εμπορική συναλλαγή. Η πρόβλεψη  ότι  κάποτε οι άνθρωποι  θα  εκβιάζονται  με  την απειλή του εμπορικού αποκλεισμού , υπάρχει στην Αποκάλυψη του Ιωάννη: καὶ ἵνα μή τις δύνηται ἀγοράσαι ἢ πωλῆσαι εἰ μὴ ὁ ἔχων τὸ χάραγμα, τὸ ὄνομα τοῦ θηρίου ἢ τὸν ἀριθμὸν τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ.

Θεόδοτος