ΟΤΑΝ Η ΚΕΦΑΛΗ ΤΟΥ "ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΚΟΣΜΟΥ" ΠΡΟΩΘΕΙ ΤΟΝ ΔΙΕΘΝΗ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟ, ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΨΥΧΡΟ ΠΟΛΕΜΟ

γράφει ο Alex Synodinos

Υποθέτω πως οι περισσότεροι αναγνώστες του Θεόδοτου γεννήθηκαν πριν από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και ασφαλώς έχουν ακούσει την επίσημη «δεξιά» ιστορική θεώρηση για την περίοδο εκείνη· πώς δηλαδή οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν το σοβιετικό μπλοκ και τον διεθνή κομμουνισμό όπου κι αν αυτός σήκωσε το «άσχημο κεφάλι του» (για να θυμηθούμε και την περιβόητη φράση του Τρούμαν). Αποτελεί κάποιου είδους ιδιόμορφης ιεροσυλίας να αμφιβητήσει κάποιος αυτή τη θέση, ειδικά στην Ελλάδα όπου η συντηρητική παράταξη θεωρεί την αμερικανική βοήθεια στον Συμμοριτοπόλεμο ως θεόσταλτο δώρο κατά των κομμουνιστών.

Σε αυτό το κείμενο θα καταδείξουμε πως η ψυχροπολεμική πολιτική των ΗΠΑ πολύ απέχει από του να χαρακτηρισθεί ως αντικομμουνιστική «σταυροφορία». Όσον αφορά μάλιστα την ενίσχυση του ελληνικού στρατού κατά την περίοδο του Συμμοριτοπολέμου ήταν το αποτέλεσμα μιας γεωπολιτικής στρατηγικής η οποία δεν θέλει την κάθοδο της Ρωσίας στην ανατολική μεσόγειο. Μια στρατηγική την οποία οι Αμερικάνοι κληρονόμησαν από τους Βρεταννούς και η οποία, εάν επικρατούσαν οι κομμουνιστές το 1949, θα ματαιωνόταν, εφόσον η Ελλάδα θα γινόταν δορυφόρος της (σοβιετικής έστω) Ρωσίας.

Το να αναλύσουμε βέβαια όλη την ιστορία του Ψυχρού Πολέμου σαφώς είναι αδύνατον σε ένα άρθρο·  μπορούμε όμως να ερευνήσουμε διάφορα περίεργα περιστατικά εκείνης της περιόδου που αμφισβητούν ευθέως την επίσημη ιστορία όπως μας την έμαθαν.

Ας δούμε λοιπόν τρεις χαρακτηριστικές περιπτώσεις στις οποίες οι ΗΠΑ όχι μόνο δεν προσπάθησαν να αναχαιτίσουν τον κομμουνισμό, αλλά συνειδητά βοήθησαν τις κομμουνιστικές δυνάμεις εναντίον των συντηρητικών ή εθνικιστών αντιπάλων τους.

Κίνα

Τσιάνγκ Κάι-σεκ

H Kίνα αποτελεί την πολυπληθέστερη χώρα στο κόσμο και διαθέτει ανεξάντλητες πηγές ενέργειας. Εκ πρώτης όψεως η θεωρία ότι η Κίνα μπορεί να παραδόθηκε συνειδητά στους κομμουνιστές από τις ΗΠΑ στις αρχές του Ψυχρού Πολέμου ακούγεται σαφώς παρανοϊκή. Είναι όμως; Ας εξετάσουμε το θέμα.

Μεταξύ του 1927 και του 1950 η Κίνα βρισκόταν σε έναν εμφύλιο πόλεμο. Οι αντίπαλοι ήταν η νόμιμη κυβέρνηση του εθνικιστικού κόμματος Κουόνμιτανγκ και από την άλλη πλευρά ήταν το Κομμουνιστικό κόμμα. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου πόλεμου επετεύχθη μία συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών για την από κοινού αντιμετώπιση των Ιαπώνων, αλλά με την παράδοση της Ιαπωνίας κατά το 1945 οι κομμουνιστές επέστρεψαν στις παραδοσιακές τους ασχολίες (σαμποτάζ, οικονομικός πόλεμος στη κυβέρνηση, στρατιωτικές επιθέσεις, απαγωγές κ.λπ). 

Από στρατιωτικής άποψης τα κυβερνητικά στρατεύματα υπερτερούσαν αλλά αυτό που ο ηγέτης τους Τσιάνγκ Κάι-σεκ δεν είχε υπολογίσει ήταν η προδοσία του φαινομενικά πιό πιστού του συμμάχου, των ΗΠΑ. Κάθε φορά που η νόμιμη κυβέρνηση ήταν έτοιμη να συντρίψει τους κομμουνιστές πιεζόταν έντονα από τις ΗΠΑ να προχωρήσει σε ανακωχές που ουσιαστικά εξυπηρετούσαν την ανασυγκρότηση των κομμουνιστών. Ως παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε ότι μόνο κατά το 1946 οι Αμερικανοί ζήτησαν τρείς τέτοιες ανακωχές. Με το τέλος του πολέμου με την Ιαπωνία, χάρη στις δραστηριότητες της αμερικανικής πολιτικής και του Σταίητ Ντηπάρτμεντ χιλιάδες όπλα που κατευθύνονταν για να εξοπλίσουν τον κυβερνητικό στρατό καταστράφηκαν και ένα γενικό εμπάργκο επιβλήθηκε στην Κίνα. Ταυτόχρονα ο Τσιανγκ Κάι-σεκ δεχόταν πιέσεις από τις ΗΠΑ να βάλει τους κομμουνιστές στη κυβέρνηση.  Λίγο πριν, οι ΗΠΑ είχαν αρνηθεί να αντίδρασουν στην κατάληψη της Μαντζουρίας απο την ΕΣΣΔ, που επέφερε τον εξοπλισμό των Κινέζων κομμουνιστών με τις τεράστιες ποσότητες οπλισμού που είχαν αποθηκεύσει εκεί οι Ιάπωνες. Στην πράξη λοιπόν, ενώ τα νόμιμα κυβερνητικά στρατεύματα αφοπλίστηκαν, οι κομμουνιστές δεν αντιμετώπισαν πρόβλημα στον εξοπλισμό τους. 

το επίσημο περιοδικό του IPR

Σας ακούγονται περίεργα όλα αυτά; Δεν θα έπρεπε. Εκείνη, πράγματι, την περίοδο στην Αμερική η κυρίαρχη άποψη μεταξύ των ειδικών στη Άπω Ανατολή ήταν πως ο Μάο και οι κομμουνιστές αποτελούσαν κάποιο είδος «ιδεαλιστών» και «δημοκρατών» που επιθυμούσαν απλά αγροτικές μεταρρυθμίσεις(...). Πράγματι το υπεύθυνο think tank για θέματα Άπω Ανατολής, το IPR (Institute of Pacific Relations), αποτελούνταν εξ ολοκλήρου από αριστερούς με τεράστια επίδραση στο Στέϊτ Ντιπαρτμεντ. To ΙPR χρηματοδοτούνταν ασφαλώς από τους Rockefellers, οι οποίοι συνέχισαν να το χρηματοδοτούν ακόμα κι όταν το FBI απεκάλυψε ότι το IPR είχε εμπλακεί σε σοβιετικό δίκτυο κατασκοπείας. 

Ως αποτέλεσμα όλων των παραπάνω η κυβέρνηση του Τσιάνγκ Κάι-σεκ κατέρρευσε έπειτα απο την οικονομική κρίση του 1949 και αποσύρθηκε στη σημερινή Ταϊβάν. Οι κομμουνιστές του Μαο ανέλαβαν τη διακυβέρνηση της χώρας με τα γνωστά αποτελέσματα: Παγίωσαν δηλαδή το καθεστώς  με τα περισσότερα ανθρώπινα θύματα στην Ιστορία της Ανθρωπότητας. Πριν ολοκληρώσουμε την αναφορά μας στη Κίνα είναι απαραίτητο να αναφερθούμε και σε μία λιγότερο γνωστή πλευρά της σύγκρουσης. Ο σκληρός πυρήνας των κομμουνιστικών δυνάμεων υπήρξαν οι δάσκαλοι και οι φοιτητές. Τώρα διαβάστε σύμπτωση που δίνει τροφή σε συνομωσιολόγους: για δύο γενιές πριν το τέλος του εμφύλιου κινεζικού πόλεμου η εκπαίδευση στην Κίνα είχε περιέλθει υπό τον απόλυτο έλεγχο του Rockefeller Foundation...

Κούβα

Φουλγκένσιο Μπατίστα

Ας περάσουμε τώρα στην Κούβα, τον παράδεισο των “Ελλήνων” κομμουνιστών, ξέρετε τώρα, Τσε Γκεβάρα, Guantanamera και Viva la Revolución…Βέβαια η επανάσταση στην Κούβα δεν θα είχε καταφέρει πρακτικά τίποτα χωρίς την έμμεση βοήθεια των ΗΠΑ προς τον Κάστρο και τις δυνάμεις του. Ας τα δούμε πιό αναλυτικά. Τον Ιούλιο του 1953 και ενώ η Κούβα βρισκόταν υπό το καθεστώς του Φουλγκένσιο Μπατίστα, ομάδες κομμουνιστών ανταρτών υπό τον Φιντέλ Κάστρο ξεκίνησαν αντάρτικο με στόχο την ανατροπή του καθεστώτος. Μέσα στις τακτικές τους ήταν οι απαγωγές ξένων υπηκόων, η δολοφονίες πολιτικών αντιπάλων, το σαμποτάζ, οι βομβιστικές επιθέσεις κ.λπ. Όλα αυτά συνδιασμένα με μια έντονη προπαγανδιστική προσπάθεια που παρουσίαζε τους κομμουνιστές ως κάποιου είδους «δημοκρατών» και «μεταρρυθμιστών» που θα μετέτρεπαν την Κούβα σε επίγειο παράδεισο. 

Παρότι φαινομενικά οι ΗΠΑ θα έπρεπε να στηρίξουν τον Μπατίστα αφού πολεμούσε εναντίον της εξάπλωσης του κομμουνισμού και της σοβιετικής επιρροής στην Λατινική Αμερική, το Σταίητ Ντηπαρτμεντ φαινόταν πως είχε πεισθεί από την ρητορική του Κάστρο. Έτσι τα δύο τελευταία χρόνια της σύρραξης (1958-59) οι ΗΠΑ απέσυραν την υποστήριξή τους από τον Μπατίστα κάνοντας τελείως  εμφανή τη στάση τους αυτήν. Το 1958 το Σταίητ Ντηπαρτμεντ προχώρησε σε ένα γενικό εμπάργκο όπλων στην κυβέρνηση Μπατίστα, ακυρώνοντας μάλιστα και την ήδη προπληρωμένη παραγγελία 1950 τουφεκιών Garand που θα εξόπλιζαν τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας. Θεωρητικά οι ΗΠΑ ήταν ουδέτερες στη σύγκρουση όμως πρακτικά άφηναν ελεύθερο τον πρώην πρόεδρο της Κούβας Πριό ο οποίος από αμερικανικού εδάφους χρηματοδοτούσε και στήριζε τους αντάρτες.  Το Σταίητ Ντηπαρτμεντ συνέχιζε να πιέζει την κυβέρνηση Μπατίστα και να απαιτεί, υπό καθεστώς γενικευμένης σύρραξης, ο Μπατίστα να παραχωρήσει περισσότερες ελευθερίες στον τύπο (κάτι πρωτοφανές για χώρα σε κατάσταση πολέμου), ενώ ήταν ξεκάθαρο πως αυτό θα το εκμεταλλευόταν η ιδιαίτερα αποτελεσματική προπαγανδιστική μηχανή του Κάστρο. Άλλες πιέσεις από πλευράς ΗΠΑ ήρθαν μέσω μιας τεχνικής στρατιωτικής λεπτομέρειας. Τα πιό σύγχρονα όπλα που είχε στην διάθεση του ο κουβανικός στρατός είχαν παρασχεθεί από τις ΗΠΑ διαμέσου της MDAP (Military Defence Assistance Programme) το 1952. Στα πλαίσια παροχής αυτής της  στρατιωτικής  βοήθειας όμως υπήρχε μια δέσμευση: Τα όπλα αυτά να χρησιμοποιηθούν μόνο σε περίπτωση «ημισφαιρικής άμυνας», δηλαδή μόνο  σε περίπτωση που η Κούβα δεχόταν επίθεση από άλλη δύναμη εκτός αμερικανικής ηπείρου. Όταν ο Μπατίστα τα χρησιμοποίησε κατά των κομμουνιστών ανταρτών, οι ΗΠΑ διαμαρτυρήθηκαν έντονα και απαίτησαν την απόσυρση από τις συγκρούσεις όλων των ένοπλων τμημάτων που χρησιμοποιούσαν τέτοιο οπλισμό. Παρά την έντονη δυσαρέσκεια του Σταίητ Ντηπάρτμεντ, ο Μπατίστα αρνήθηκε να υπακούσει εξηγώντας πως η Κούβα βρισκόταν υπό κομμουνιστική επίθεση και οι όροι κάτω από τους οποίους έλαβε τα όπλα κάλυπταν την χρήση τους. Όταν όμως οι κυβερνητικές δυνάμεις προσπάθησαν να προμηθευτούν όπλα από άλλες χώρες, το Σταίητ Ντηπαρτμεντ φρόντισε να παρεμποδίσει την προμήθεια αυτήν. 

Φιντέλ Κάστρο

Ενώ μενόταν η σύρραξη, στις ΗΠΑ ήταν ξεκάθαρο πως ο Κάστρο είχε κερδίσει με το μέρος του μεγάλη μερίδα των ΜΜΕ που ενάντια σε κάθε λογική διεργασία τον παρουσίαζαν όχι ως όργανο του διεθνούς κομμουνισμού αλλά ως έναν «ιδεαλιστή» που μαχόταν εναντίον ενός παρωχημένου και διεφθαρμένου καθεστώτος.  Το 1957 για παράδειγμα οι New York Times δημοσίευσαν μια σειρά από άρθρα και συνεντεύξεις του Κάστρο που ουσιαστικά τον ηρωοποιούσαν. Αντίστοιχα, όπως προαναφέραμε, το Σταίητ Ντηπαρτμεντ έδειχνε να είχε πεισθεί για την γνησιότητα των λόγων του Κάστρο. Μάλιστα είχε απορρίψει και το ενδεχόμενο, προτεινόμενο τότε από τον πρέσβη των ΗΠΑ στην Κούβα Ερλ Σμιθ, να γίνουν εκλογές υπό προσωρινή κυβέρνηση και την αποχώρηση του Μπατίστα. Ήταν ξεκάθαρο πως για το Σταίητ Ντηπαρτμεντ μόνο ο Κάστρο ήταν αποδεκτός ως μελλοντικός ηγέτης της Κούβας.

Και ασφαλώς ο Μπατίστα μετά από τις τόσες αμερικανικές πιέσεις και λόγω του  εμπάργκο προμήθειας όπλων κατέρρευσε. Ο Κάστρο έγινε λοιπόν ηγέτης της Κούβας, κάτι που τα υπερ του Κάστρο ΜΜΕ στις ΗΠΑ εόρτασαν ως «νίκη της δημοκρατίας» (...). Βέβαια ο Κάστρο ουδέποτε είχε σκοπό να επιβάλει κάποιου είδους δημοκρατία αλλά ένα στυγνό δικτατορικό καθεστώς βίαιης κομμουνιστοποίησης της χώρας. Έφτασε δε στο σημείο μερικά χρόνια αργότερα να εγκαταστήσει, με την βοήθεια της ΕΣΣΔ, πυρηνικούς πυραύλους στη Κούβα οδηγώντας την ανθρωπότητα στα όρια του πυρηνικού ολέθρου και δημιουργώντας την μεγαλύτερη κρίση του Ψυχρού Πολέμου.

Νικαράγουα

Αναστάσσιο Σομόζα-Ντεμπαγιέ

Αλήθεια θυμάστε την Νικαράγουα; Τους Σαντινίστας; Τέλη της δεκαετίας του 1970 κάθε αξιοπρεπής αριστερός αεροκέφαλος δεν αισθανόταν ολοκληρωμένος χωρίς κάποιο σύμβολο των Σαντινίστας να κοσμεί τα ρούχα του. Αλλά ας έρθουμε στο θέμα μας. Την δεκαετία του '60 ξέσπασε εμφύλιος στην Νικαράγουα μεταξύ της κυβέρνησης και των κομμουνιστών ανταρτών Σαντινίστας καθώς και άλλων αντικαθεστωτικών δυνάμεων. Ο πόλεμος τελείωσε με την νίκη των κομμουνιστών ανταρτών και τον Αναστάσιο Σομόζα-Ντεμπαγιέ,  ηγέτη του προηγούμενου καθεστώτος, να δραπετεύει εκτός Νικαράγουας και εν συνεχεία να δολοφονείται από κομμουνιστές. 

Οποιοσδήποτε φοιτητής πολιτικών επιστημών ή σύγχρονης ιστορίας θα σας πει πως οι ΗΠΑ λογικά θα βοήθησαν τον αντι-κομμουνιστή σύμμαχο τους Σομόσα λόγω του Δόγματος Μονρόε που αποτελεί (υποτίθεται) βασικό πυλώνα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Και σύμφωνα με το Δόγμα Μονρόε ουδέποτε οι ΗΠΑ θα άφηναν κάποια χώρα (πόσο μάλλον κομμουνιστική) εκτός αμερικανικού ημισφαιρίου να αναμειχθεί  στην «πίσω αυλή» της στην αμερικανική ήπειρο.  Τα πράγματα βέβαια έγιναν κάπως διαφορετικά. Ας τα δούμε...

διαδήλωση Σαντινίστας

 Σε αντίθεση με τις κυβερνητικές δυνάμεις, οι κομμουνιστές αντάρτες είχαν πληθώρα υποστηρικτών: με τις ευλογίες της ΕΣΣΔ λοιπόν, η Κούβα έστελνε όπλα, άνδρες και εξοπλισμό, η Βενεζουέλα στήριζε οικονομικά τους αντάρτες και η Κόστα Ρίκα παραχωρούσε εδάφη της για τις επιχειρήσεις των ανταρτών. Στις αρχές του 1977 ο Δημοκρατικός και μέλος της Τριμερούς Επιτροπής (ή καλύτερα δημιούργημα αυτής της τελευταίας) Τζίμμυ Κάρτερ εκλέχθηκε πρόεδρος των ΗΠΑ.  Ενώ μαινόταν ο εμφύλιος, ο Κάρτερ αποφασίσε να, κυριολεκτικά, στραγγαλίσει οικονομικά και στρατιωτικά το καθεστώς Σομόζα στο όνομα των...ανθρωπίνων δικαιωμάτων (βλέπετε το παραμύθι με αυτά δεν είναι καινούριο).  Έτσι οι ΗΠΑ επέβαλαν ένα γενικό εμπάργκο όπλων στη Νικαράγουα που πρακτικά σημαίνει την διάλυση των κυβερνητικών δυνάμεων, ενώ άφηνε ανεπηρέαστους τους κομμουνιστές  αφού οι τελευταίοι είχαν άλλες πηγές παροχής οπλισμού. Οι ΗΠΑ όμως δεν σταμάτησαν εκεί, ο Αμερικανός πρέσβης στη Νικαράγουα διατάχθηκε να αρχίσει επαφές με τους Σαντινίστας και να απομακρύνει κάθε βοήθεια από τον Σομόζα. Οι εξαγωγές καφέ και βοδινού κρέατος που κρατούσαν ζωντανή την οικονομία της Νικαράγουας μπλοκαρίσθηκαν από τις ΗΠΑ. Όταν η Νικαράγουα δύο φορές ζήτησε οικονομική βοήθεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ο αντιπρόσωπος των ΗΠΑ φρόντισε να τη σταματήσει (και τις δύο φορές). Φιλικά προς τη Νικαράγουα κράτη πιέστηκαν έντονα από τις ΗΠΑ να διακόψουν κάθε βοήθεια προς τη χώρα. Και τα αντίστοιχα περιστατικά τις φιλοκομμουνιστικής δράσης των ΗΠΑ στη Νικαράγουα είναι δεκάδες, όμως αναφέραμε εδώ μόνο κάποια ενδεικτικά. Ως αποτέλεσμα ο Σομόζα ηττήθηκε και στη Νικαράγουα επιβλήθηκε το καθεστώς των κομμουνιστών Σαντινίστας προς τέρψη του Τζίμυ Κάρτερ και των καθοδηγητών του στη Τριμερή Επιτροπή.

Ειδήσεις της εποχής με μικρή συνέντευξη του Σομόζα,
αναφορά στην προδοσία των ΗΠΑ

Συμπεράσματα

Αναφερθήκαμε σε τρεις περιπτώσεις από τον Ψυχρό Πόλεμο, θα μπορούσαμε να αναφερθούμε και στην αντιμετώπιση που είχε η Ροδεσία από τις ΗΠΑ ή, κατά τη δεκαετία του ’90, η Νότιος Αφρική.  Η φιλοκομμουνιστική κληρονομιά των ΗΠΑ βέβαια δεν περιορίζεται στον Ψυχρό Πόλεμο και έπειτα. Όσοι έχουν διαβάσει το άρθρο μας με τίτλο Η WALL STREET ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΤΗΝ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ έχουν πάρει μια ιδέα για την δράση της πραγματικής εξουσίας πίσω από τις ΗΠΑ και πώς αυτή δημιούργησε και στήριξε την ΕΣΣΔ. Η πραγματικότητα με λίγα λόγια είναι αντίθετη με αυτή που μας έμαθαν και νομίζουμε.  Η πραγματική εξουσία στις ΗΠΑ που προαναφέραμε δεν είναι άλλη από το τραπεζιτικό σύστημα και οι διάφορες επιτροπές που επιβάλλουν την πολιτική του όπως:  το Council on Foreign Relations, η λέσχη Bilderberg, η Τριμερής Επιτροπή κ.λπ που ελέγχουν πλήρως όλες τις δομές των ΗΠΑ. Tο τραπεζιτικό σύστημα όχι μόνο δεν είδε με κακό μάτι την επέκταση του κομμουνισμού αλλά και την στήριξε όπως εξηγήσαμε. Οι σκοποί του ασφαλώς έρχονται σε αντίθεση με τα πραγματικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Στη πραγματικότητα εκμεταλλεύεται τις ΗΠΑ όπως προηγουμένως είχε χρησιμοποιήσει τις ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες και ειδικά την Βρετανική για να επεκτείνει τα σχέδιά του. Αλλά για να μην σας λέμε εμείς για «μυστικές δομές εξουσίας» στις ΗΠΑ και κατηγορηθούμε για…συνομωσιολογία, ας αφήσουμε έναν γνήσια προοδευτικό ιστορικό, σύμβουλο αμερικανικών κυβερνήσεων και καθηγητή του Βill Clinton, τον prof. Carroll Quigley να μας τα εξηγήσει από το βιβλίο του Tragedy and Hope: “Υπάρχει μια αληθινή δομή εξουσίας...Είναι αυτή η δομή εξουσίας εναντίον της οποίας η Ριζοσπαστική Δεξιά στις ΗΠΑ επιτίθεται εδώ και χρόνια, με την πεποίθηση ότι έτσι χτυπάει τους κομμουνιστές... [Αυτή η δομή εξουσίας] λειτουργεί, τουλάχιστον μέχρις ένα βαθμό, με τρόπο όπως η Ριζοσπαστική Δεξιά πιστεύει πως δρουν οι κομμουνιστές και [αυτή η δομή εξουσίας] δεν έχει κανένα απολύτως πρόβλημα στο να συνεργαστεί με τους κομμουνιστές -  και συχνά το κάνει.” Eίπατε τίποτα;


Eνδεικτική Βιβλιογραφία:

1. BOLTON, R.K. (1990) A Dubious "Ally": How America Dumped on its Conservative Friends & Used Communism. New Zealand: Renessaince Press
2. CROCKATT, R. (1995) The Fifty Years War: The United States and the Soviet Union in World Politics, 1941-1991. London: Routledge
3. QUIGLEY, C. (1974) Tragedy and Hope. Calif: Angriff Press
4. WELCH, R. (1971) Again May God Forgive Us. Massachusetts: Belmont Publishing Company

Θεόδοτος