Η ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ (2) (Payback 2009).

 Συνέχεια από:Δευτέρα 19 Οκτωβρίου 2020

Η ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 

Πώς (να συνεχίσουμε να) σκεφτόμαστε στην ψηφιακή εποχή!

Του Frank Schirrmacher. (Payback, 2009).

Κεφάλαιο 1.(συνέχεια)        

          Προσφάτως ο φιλόσοφος Daniel Dennet, σε ένα άρθρο γραμμένο για το “New York Times”, εξήγγειλε θαυμαστά το είδος τής διανοητικής αυτοκατηγορίας. Και από αυτόν μπορούμε να μάθουμε: “Δεν είμαστε μία μειονότης, πολύ πιθανώς είμαστε η πάσχουσα πλειοψηφία”. Είμαστε παντού. Θα μπορούσαμε να είμαστε οι αδελφοί σας και οι αδελφές σας, οι γιοί και οι θυγατέρες. Είμαστε νοσοκόμες και γιατροί, αστυνομικοί και δάσκαλοι, δημοσιογράφοι και επιστήμονες. Είμαστε ήδη στα άσυλα και στα σχολεία. Και κάθε μέρα γινόμαστε περισσότεροι.

          Είναι μία πρόοδος που δεν έχει το ίσο της. Είναι μία πρόοδος όπου ανταγωνίζονται μεταξύ τους όχι μόνον η βλακεία αλλά και οι έξυπνοι. Εάν επρόκειτο για βλακεία και χάσιμο χρόνου, για τον εξευτελισμό τού ανθρώπινου όντος και της εξυπνάδας του, για το άδειασμα των καλύτερων ιδιοτήτων αυτού που κοιτάζει, τότε θα έφτανε μία ματιά στα σκουπίδια τών προγραμμάτων τής ιδιωτικής τηλεόρασης. Μαζί με την IBM, ο Clay Shirky, επιστήμων τής επικοινωνίας, Αμερικάνος, αξιολόγησε τήν διανοητική προσπάθεια με κάποια ακρίβεια : ολόκληρο το σχέδιο τής Wikipedia μετρώντας κάθε γραμμή σε όλες τις γλώσσες, φτάνει τίς 98 εκατομμύρια ώρες ανθρώπινης σκέψης. Πρόκειται για έναν γιγάντειο αριθμό, ο οποίος όμως μειώνεται κατά πολύ εάν υπολογίσουμε ότι εξισούται με το σύνολο τής διαφημίσεως που βλέπεται στην τηλεόραση μόνον σε ένα week end από όλους τους Αμερικάνους τηλεθεατές. Εκείνα τα 98 εκατομμύρια ώρες τής Wikipedia είναι αυτό που ο Shirky ονομάζει surplus cognitivo (υπερβάλλουσα γνώση). Όποιος κάνει λόγο για την ψηφιακή εποχή δεν μιλά μόνον για ένα μέσο. Μιλά για μία βιομηχανία σκέψεων. Στο Internet θα υπάρχει επίσης πολύ βλακεία, αλλά υπάρχουν και καταπληκτικές διάνοιες, όχι μόνον στα κείμενα αλλά επίσης και ιδιαιτέρως στους αόρατους κωδικούς τού κομπιούτερ που μας οδηγούν. Πίσω από εκείνες τις σκοτεινές συντομεύσεις τού κειμένου κρύβονται οι αληθινοί “διευθυντές δικτύου” τής ζωής μας. Ανάμεσα τους υπάρχουν μερικά από τα πιο έξυπνα άτομα τού κόσμου.

          Κανένας δεν αμφιβάλλει πλέον ότι εισήλθαμε σε μία νέα εποχή, αλλά οι αμφιβολίες γύρω από πού μας οδηγεί αυξάνουν καθημερινώς.

  

       

Η αίσθηση τής αμνησίας και αχρηστίας δεν συγκρούεται με τις γιγαντιαίες ποσότητες δεδομένων τα οποία απομνημονεύουμε ημερησίως: αντιθέτως είναι η συνέπεια. Δεν χάνεται τίποτε και καμία ερώτηση δεν μένει χωρίς απάντηση. Σύμφωνα με έναν υπολογισμό του πανεπιστημίου τής Καλιφόρνια τού Μπέρκλεϋ, το 2003 αρχειοθετήθηκαν, σε όλους τους ενισχυτές μνήμης πού είναι γνωστοί από την εφημερίδα, μέχρι το Internet, πέντε exabyte νέες πληροφορίες. Αυτός ο τερατώδης αριθμός αντιστοιχεί σε όλες τις λέξεις οι οποίες εκφράστηκαν από την ανθρωπότητα στην ιστορία! Μία πιο πρόσφατη μελέτη, η οποία δημοσιεύεται το 2010, θα δείξει μία μεγαλύτερη έκρηξη πληροφοριών. Κάθε μία από αυτές τις πληροφορίες πρέπει να έχει παραχθεί και αποσταλεί από κάποιον και να έχει διαβαστεί και απομνημονευθεί από κάποιον άλλον. Στο μέσον πρέπει να υπάρχει στα σίγουρα πολύ σκουπίδι, αλλά επειδή καθένας συμμετέχει στην γραφή τού μεγάλου κειμένου τού κόσμου, υπάρχουν και αμέτρητες σκέψεις και γνώσεις οι οποίες σύμφωνα με την σημερινή αντίληψη τής εξυπνάδας, θα έπρεπε να αφορούν και να ενδιαφέρουν όλους. Δεν υπάρχουν πλέον μυαλά αρκετά για να μπορέσουν να χωρέσουν την δημογραφική έκρηξη τών ιδεών, γράφει ο Dennet!

          Οι πληροφορίες κατασπαράσσουν την προσοχή: είναι η τροφή τους. Αλλά δεν υπάρχει αρκετή προσοχή για όλες τις πληροφορίες, ούτε καν στην προσωπική μας ζωή. Εάν η δημογραφική έκρηξη συγκρούεται με την έλλειψη τροφής, εξαπολύοντας σκληρές μάχες για την απόκτησή της,  μερικά είδη εξαφανίζονται και άλλα επιβιώνουν. Το γνωρίζουμε διότι ο Δαρβίνος είχε διαβάσει τις δημογραφικές θεωρίες τού Thomas Malthus, οι οποίες τον βοήθησαν να αναπτύξει την δική του θεωρία τής εξελίξεως. Τα κεφάλια μας έγιναν οι πλατφόρμες μιάς μάχης για την επιβίωση τών πληροφοριών, ιδεών και σκέψεων και όσο περισσότερο τρέφουμε τις σκέψεις μας, τόσο μπλεκόμαστε και εμείς οι ίδιοι στην μάχη!

          Μέχρι τώρα αφορούσε μόνον εκδοτικούς οίκους και εφημερίδες, τηλεόραση και βιομηχανία της μουσικής. Αλλά ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις. Η δαρβινική μάχη για την επιβίωση αρχίζει να εμπλέκει και το άτομο, την επικοινωνία του με τους άλλους, την ικανότητα μνήμης (τον μεγαλύτερο εχθρό των νέων πληροφοριών), την κοινωνική ζωή, την επαγγελματική καριέρα όπως και την προσωπική οι οποίες από καιρό αποτελούν μέρος του ψηφιακού σύμπαντος.

          Οι τρείς ιδεολογίες οι οποίες τούς τελευταίους δύο αιώνες άλλαξαν την ζωή τού πλήθους με μαζικό και διαρκή τρόπο, υπήρξαν ο Taylorismo (δηλαδή η τελειοποίηση τής εργασίας η οποία διοικείται με το χρονόμετρο και την ώθηση στην μέγιστη επάρκεια), ο μαρξισμός και ο δαρβινισμός. Και τα τρία αυτά οράματα τού κόσμου ξαναβρίσκονται στην ψηφιακή εποχή σε μία “προσωποποιημένη” εκδοχή, όχι σαν ιδεολογίες αλλά σαν πράξεις ζωής: ο taylorismo κάτω από την φόρμα multitasking, ο μαρξισμός κάτω από την φόρμα δωρεάν πληροφοριών (αλλά επίσης και με ένα είδος “αυτοεκμετάλλευσης” στο Internet, κάτι που ευνοεί πάνω απ’όλα το Google) και ο δαρβινισμός με την φόρμα του πλεονεκτήματος για όποιον έχει πρόσβαση πρώτος σε μία οποιαδήποτε αποφασιστική πληροφορία.

          Αυτό το βιβλίο θέλει να αποδείξει πώς η έκρηξη τών πληροφοριών τροποποιεί την μνήμη μας, την προσοχή και την διανοητική ικανότητα, πώς το μυαλό μας αλλάζει φυσικά, μ’έναν τρόπο ο οποίος μπορεί να παρομοιαστεί μόνον με τις αλλαγές των μυών και του σώματος που συνέβησαν κατά την διάρκεια της Βιομηχανικής επανάστασης! Κανένας δεν μπορεί να γλιτώσει από αυτή την μεταμόρφωση. Αλλά αυτές είναι μόνον οι προετοιμασίες για μία μεταμόρφωση απείρως μεγαλύτερη, η οποία πάει πέρα από την επικοινωνία με κινητά και κομπιούτερ, το Multitasking και την ομαδική νοημοσύνη. Θα γίνουμε μάρτυρες μιας στροφής εποχής η οποία σύμφωνα με τον ιστορικό της επιστήμης George Dyson θα χαρακτηρίζεται από την γένεση ενός νέου είδους νοημοσύνης. Εκείνο που αντιλαμβανόμαστε σήμερα σαν μία υπερφόρτωση διανοητική η οποία οφείλεται στις νέες τεχνολογίες, η οποία συμβαδίζει με την φυσική επιθυμία να τις χρησιμοποιήσουμε, είναι ο πόνος που προκαλείται από την προσπάθεια προσαρμογής σ’αυτή την νέα νοημοσύνη.

          Η ψηφιακή κοινωνία είναι πάνω στο σημείο να επαναπρογραμματίσει την εσωτερική μας ζωή. Σε όλον τον κόσμο τα κομπιούτερ άρχισαν να συγκεντρώνουν μαζί την νοημοσύνη τους και να ανταλλάσσουν τις αντίστοιχες εσωτερικές καταστάσεις. Και εδώ και δύο χρόνια οι άνθρωποι τα ακολούθησαν σ’αυτόν τον δρόμο. Μέχρις ότου υποταχθούμε στην καθοδήγηση τών μηχανών, θα είμαστε καταδικασμένοι στην κατωτερότητα, κατασπαραγμένοι από τον φόβο να χάσουμε κάτι από το ένστικτο να καταναλώσουμε κάθε πληροφορία. Θα ξεμάθουμε να σκεφτόμαστε σε αυτόνομο τρόπο διότι δεν θα γνωρίζουμε πλέον τί είναι σημαντικό και τί δεν είναι. Και θα υποταχθούμε σε όλα τα πεδία στην κυριαρχία των μηχανών. Η σκέψη μεταναστεύει προς το εξωτερικό, εγκαταλείπει το πιο βαθύ μας είναι και αναπτύσσεται σε ψηφιακές πλατφόρμες: Ανάμεσα στα αποτελέσματα της γνωσιακής υπερφόρτωσης υπάρχει η αίσθηση ότι η ζωή είναι προκαθορισμένη με μαθηματικό τρόπο και δεν αλλάζει πλέον η μοίρα μας!

          Αλλά στο Internet και στις αναδιπλώσεις των ψηφιακών τεχνολογιών  κρύβεται και μία εκπληκτική δυνατότης. Υπάρχει μία έξοδος η οποία μοιάζει σήμερα πιο προσβάσιμη από ποτέ. Η τελειότης τών ερχόμενων συστημάτων μας βοηθά μόνον εάν επιτρέψουμε την πολυτέλεια να είμαστε λιγότερο τέλειοι! Μάλιστα να δυναμώσουμε με τις ελλείψεις μας και τις ατέλειές μας κάτι που οι υπολογιστές δεν έχουν και θα έπρεπε να μας ζηλεύουν: δημιουργικότητα, ανοχή και πνευματική παρουσία!

Συνεχίζεται με το 2^ο κεφάλαιο.

Αμέθυστος.