Αγ. Γρηγόριος Παλαμάς - ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΙΕΡΩΣ ΗΣΥΧΑΖΟΝΤΩΝ (33)

 Συνέχεια από Τετάρτη, 2 Δεκεμβρίου 2020

36. Αλλά πώς θα αντιληφθεί αίσθηση σωματική το φως που δεν είναι πραγματικά αισθητό; Με τη δύναμη του παντοδύναμου Πνεύματος, με την οποία είδαν αυτό και οι διακεκριμένοι (πρόκριτοι) των αποστόλων στο Θαβώρ, απαστράπτοντας όχι μόνο από τη σάρκα που έφερε μέσα της τον Υιό, αλλά και από τη νεφέλη που έφερε μέσα της τον Πατέρα του Χριστού. Άλλωστε και το σώμα τότε, σύμφωνα με τον απόστολο, θα είναι πνευματικό, αλλ’ όχι ψυχικό· γιατί λέγει· «σπείρεται σώμα ψυχικό, ανασταίνεται σώμα πνευματικό»· αφού όμως είναι πνευματικό και βλέπει πνευματικά, εύλογα θα αντιληφθεί τη θεία ακτινοβολία. Και όπως τώρα είναι δύσκολο να δούμε, ότι έχουμε νοερά ψυχή, που μπορεί να υπάρχει καθ’ εαυτή, λόγω της σάρκας αυτής που είναι παχειά και θνητή και αντιτίθεται σ’ αυτήν, σκεπάζοντας και υποβιβάζοντας και καθιστώντας σωματοειδή και φαντασιόπληκτη την ψυχή, γι’ αυτό και αγνοούμε την κατά νουν νοερή αίσθηση, έτσι κατά τη μακαριότατη εκείνη ζωή του μέλλοντα αιώνα το σώμα των υιών της αναστάσεως θα κρυβεί κατά κάποιο τρόπο, καθόσον θα μεταποιηθούν και θα γίνουν όμοια με τα των αγγέλων σύμφωνα προς το ευαγγέλιο του Χριστού· διότι θα εκλεπτυνθεί το σώμα, ώστε ούτε καν να φαίνεται ότι είναι ύλη, ούτε ότι επισκιάζει τις νοερές ενέργειες, αφού θα κυριαρχήσει ο νους, γι’ αυτό και θα απολαύσουν το θεϊκό φως με σωματικές αισθήσεις.

37. Και γιατί αναφέρω τη συγγένεια προς τη νοερή φύση του τότε σώματος; Γιατί ο άγιος Μάξιμος λέγει «η ψυχή γίνεται Θεός με τη μέθεξη της θείας χάριτος, αφού ησύχασε από όλες τις κατά νουν και αίσθηση ενέργειες και έπαυσε τις φυσικές ενέργειες του σώματος, το οποίο συνθεώθηκε με αυτήν σύμφωνα με τη μέθεξη της θεώσεως που αναλογεί σ’ αυτό, ώστε τότε να φαίνεται μόνον ο Θεός και διά της ψυχής και διά του σώματος, τα οποία νικήθησαν από την υπερβολική λαμπρότητα των φυσικών γνωρισμάτων». Επειδή λοιπόν, όπως είπα και στην αρχή, o Θεός είναι αόρατος στα κτιστά, στον εαυτό του όμως δεν είναι αόρατος, τότε o Θεός θα είναι εκείνος που θα βλέπει όχι μόνο διά της ψυχής μας, αλλά και, τι θαύμα αλήθεια, διά του σώματος, γι’ αυτό θα δούμε λαμπρότατα το θεϊκό και απρόσιτο φως και με σωματικά όργανα, και της μεγαλοδωρεάς αυτής που πρόκειται να γίνει σε μας από τον Θεό τον αρραβώνα και το προοίμιο τα υπέδειξε αρρήτως ο Χριστός στους αποστόλους στο Θαβώρ. Η πάνω λοιπόν από κάθε λόγο και κάθε όραση ακτίνα της θεότητας, πώς θα ήταν αισθητή; Κατενόησες ότι το φώς που περιάστραψε τους αποστόλους στον Θαβώρ δεν ήταν πραγματικά αισθητό;

Αρχαίο κείμενο

36. Ἀλλά πῶς αἴσθησις σωματική φωτός ἀντιλήψεται μή κυρίως αἰσθητοῦ; Τῇ τοῦ παντοδυνάμου Πνεύματος δυνάμει, καθ᾿ ἥν καί οἱ πρόκριτοι τῶν ἀποστόλων τοῦτο κατεῖδον ἐν Θαβώρ, οὐκ ἀπό τῆς ἐν ἑαυτῇ φερούσης τόν υἱόν σαρκός μόνον ἀποστράπτον, ἀλλά καί ἀπό τῆς ἐν ἑαυτῇ φερούσης τόν Πατέρα τοῦ Χριστοῦ νεφέλης. Ἄλλως τε καί τό σῶμα τότε πνευματικόν, ἀλλ᾿ οὐ ψυχικόν ἔσται, κατά τόν ἀπόστολον˙ «σπείρεται» γάρ, φησί, «σῶμα ψυχικόν, ἐγείρεται σῶμα πνευματικόν˙ πνευματικόν δ᾿ ὄν καί πνευματικῶς ὁρῶν τῆς θείας εἰκότως ἀντιλήψεται αὐγῆς. Καί ὥσπερ νῦν ἔργον ἐστίν ἰδεῖν ὡς ἔχομεν νοεράν ψυχήν, καθ᾿ ἑαυτήν ὑφεστάναι δυναμένην διά τήν παχεῖαν ταύτην σάρκα καί θνητήν καί ἀντίτυπον ἐπηλυγάζουσαν καί κατασπῶσαν, σωματοειδῆ τε καί φανταστικήν μάλιστα καθιστῶσαν τήν ψυχήν, διό καί τήν κατά νοῦν νοεράν ἀγνοοῦμεν αἴσθησιν, οὕτως ἐν τῇ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος ἐκείνῃ μακαριωτάτῃ διαγωγῇ τοῖς υἱοῖς τῆς ἀναστάσεως ὡσανεί τό σῶμα κρυβήσεται εἰς ἀγγέλων κατά τό εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ μεταποιηθεῖσιν ἀξίαν˙ διαλεπτυνθήσεται γάρ, ὡς μηδ᾿ ὕλην ὅλως εἶναι δοκεῖν, μηδ᾿ ἐπιπροσθεῖν ταῖς νοεραῖς ἐνεργείαις, ἐκνικήσαντος τοῦ νοῦ. Διά τοῦτο καί σωματικαῖς αἰσθήσεσιν ἀπολαύσονται τοῦ θεϊκοῦ φωτός.

37. Καί τί λέγω τό συγγενές πρός τήν νοεράν φύσιν τοῦ τότε σώματος; Ὁ γάρ ἅγιος Μάξιμος, «ἡ ψυχή», φησί, «γίνεται Θεός τῇ μεθέξει τῆς θεϊκῆς χάριτος, πασῶν τῶν κατά νοῦν τε καί αἴσθησιν αὐτή τε παυσαμένη καί τάς τοῦ σώματος συναποπαύσασα φυσικάς ἐνεργείας, συνθεωθέντος αὐτῇ κατά τήν ἀναλογοῦσαν αὐτῷ μεθέξιν τῆς θεώσεως, ὥστε μόνον τόν Θεόν διά τε τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος τότε φαίνεσθαι, νικηθέντων αὐτῶν τῇ ὑπερβολῇ τῆς δόξης τῶν φυσικῶν γνωρισμάτων». Ἐπεί τοίνυν, ὅ καί τήν ἀρχήν εἶπον, τοῖς κτιστοῖς ἀόρατος ὁ Θεός, ἑαυτῷ δέ οὐκ ἀόρατος, τότε δέ οὐ μόνον διά τῆς καθ᾿ ἡμᾶς ψυχῆς ἀλλά καί διά τοῦ σώματος, ὤ τοῦ θαύματος, ὁ Θεός ὁ βλέπων ἔσται, διά τοῦτο καί διά σωματικῶν ὀργάνων τότε τό θεϊκόν καί ἀπρόσιτον φῶς τηλαυγῶς ὀψόμεθα καί τῆς ἐσομένης εἰς ἡμᾶς μεγαλοδωρεᾶς ταύτης τοῦ Θεοῦ τόν ἀρραβῶνα καί τό προοίμιον ἐν Θαβώρ τοῖς ἀποστόλοις ὁ Χριστός ὑπέδειξε ἀρρήτως. Ἡ γοῦν ὑπέρ πάντα λόγον καί πᾶσαν ὅρασιν τῆς θεότητος ἀκτίς, πῶς ἄν εἴη αἰσθητή; Συνῆκας ὅτι τό περιαστράψαν φῶς ἐν Θαβώρ τούς ἀποστόλους οὐκ αἰσθητόν κυρίως ἦν;