ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΔΙΑΦΩΝΙΑ ΤΟΥ DAVOS (5)

 Συνέχεια από: Δευτέρα 22 Μαρτίου 2021

ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΔΙΑΦΩΝΙΑ ΤΟΥ DAVOS 

ανάμεσα στον Ernst Cassirer και τον Martin Heidegger.

  Χάιντεγκερ: Ταυτοχρόνως θέτω μίαν επιπλέον μεθοδολογική ερώτηση: πώς τοποθετείται μία μεταφυσική τού Είναι-παρόν (τού πάρεστι, παρεστώς) το οποίο έχει το καθοριστικό του θεμέλιο στο πρόβλημα τής απόκτησης τού εδάφους για το πρόβλημα τής δυνατότητος τής μεταφυσικής; Ίσως θεμελιώνεται σε μία συγκεκριμένη εννοιολόγηση τού κόσμου; Θα ήταν σαν να παρεξηγώ τον εαυτό μου εάν έλεγα ότι απαιτώ να δώσω μία φιλοσοφία χωρίς προϋποθέσεις σε μία κάποια προοπτική και μ’αυτόν τον τρόπο τίθεται καθαρά το πρόβλημα τής σχέσεως ανάμεσα στην φιλοσοφία και την εννοιολόγηση τού κόσμου. Η φιλοσοφία δεν έχει την ευθύνη να δώσει μία σύλληψη τού κόσμου αλλά οπωσδήποτε η φιλοσοφία προϋποθέτει ένα όραμα του κόσμου. Και το όραμα τού κόσμου που δίνει ο φιλόσοφος δεν είναι μία άμεση σύλληψη, σαν να ήταν μία θεωρία αλλά ούτε και σαν να ήταν ένα είδος επιδράσεως, αλλά βασίζεται στο γεγονός ότι στην φιλοσοφία γίνεται κατορθωτή η ριζοσπαστικοποίηση τής υπερβατικότητος τού ίδιου τού Είναι-παρόν, δηλαδή η εσωτερική δυνατότης αυτού τού πεπερασμένου όντος να αναφερθεί στο συνολικό όν. Ας δούμε αλλιώς : για τον Κασσίρερ εμείς δεν κατανοοούμε τήν ελευθερία, αλλά μόνον το ακατανόητο τής ελευθερίας. Η ελευθερία δεν μπορεί να κατανοηθεί και η ερώτηση, πώς είναι δυνατή η ελευθερία, είναι μία αντίφαση! Αλλά από εδώ δεν εξάγεται καθόλου το συμπέρασμα ότι κατά κάποιο λόγο κρυστάλλωσε ένα πρόβλημα τού παράλογου: αντιθέτως καθώς η ελευθερία δεν είναι αντικείμενο θεωρητικής κατανοήσεως, αλλά τής φιλοσοφίας, αυτό δεν μπορεί να σημαίνει τίποτε άλλο παρά ότι η ελευθερία υπάρχει απλώς και μπορεί να υπάρχει μόνον στην απελευθέρωση. Η μοναδική ταιριαστή σχέση στην ελευθερία στον άνθρωπο είναι να ελευθερωθεί από την ελευθερία στον άνθρωπο!

          Για να εισέλθουμε σ’αυτή την διάσταση τού φιλοσοφείν-κάτι που δεν πραγματοποιείται με μία λόγια συζήτηση, αλλά είναι κάτι για το οποίο ο ξεχωριστός φιλόσοφος δεν γνωρίζει τίποτε και είναι ένα έργο στο οποίο ο φιλόσοφος πρέπει να αφιερωθεί-αυτή η απελευθέρωση του Είναι-παρόν (παρίσταμαι) στον άνθρωπο πρέπει να είναι ο μοναδικός καρπός, ο κεντρικός, που μπορεί να παράγει η φιλοσοφία σαν φιλοσοφείν. Μ’αυτή την σημασία θα σκεφτόμουν ότι στον Κασσίρερ υπάρχει ένα terminus ad quem (πέραν τούτου ουδέν) εντελώς διαφορετικό, με την έννοια μίας φιλοσοφίας τής κουλτούρας, και θα σκεφτόμουν ότι αυτό το πρόβλημα τής φιλοσοφίας τής κουλτούρας αποκτά την μεταφυσική της λειτουργικότητα στα συμβάντα τής ανθρώπινης ιστορίας μόνον εάν δεν περιορίζεται να είναι και δεν είναι μία απλή έκθεση των διαφορετικών πεδίων, αλλά ταυτοχρόνως ριζώνει τόσο στέρεα στην εσωτερική του δυναμική ώστε νά καθίσταται ορατή στην μεταφυσική του Είναι-παρόν τού ιδίου σαν θεμελιώδες συμβάν όχι στην συνέχεια, αλλά άμεσα και προκαταρκτικώς.

Ερωτήσεις στόν Κασσίρερ.

1) Τί δρόμο έχει ο άνθρωπος για να φτάσει στην απειρία; Και με ποιόν τρόπο ο άνθρωπος μπορεί να συμμετάσχει στην απειρία;

2) Η απειρία είναι κάτι που κατακτάται σαν ένας προσδιορισμός που αποκλείει το πεπερασμένο, ή είναι ένα δικό της επίπεδο;

3) Σε ποιο μέτρο η φιλοσοφία έχει το χρέος να μας ελευθερώσει από την αγωνία; Ή δεν έχει μάλλον το χρέος να παραδώσει τον άνθρωπο ριζικά σ’αυτήν;

          Κασσίρερ: Στην 1: Δεν υπάρχει για τον άνθρωπο άλλος δρόμος από εκείνον που διαμεσολαβείται από την μορφή. Αυτή είναι η λειτουργία τής μορφής (της φόρμας): ο άνθρωπος, καθότι μεταμορφώνει την ύπαρξή του σε μορφή, δηλαδή καθότι πρέπει να μεταφέρει σε μία κάποια αντικειμενική φιγούρα όλο αυτό που σ’αυτόν είναι βιωμένη εμπειρία-φιγούρα αντικειμενική στην οποία αυτός αντικειμενοποιείται-δεν ελευθερώνεται βεβαίως ριζικά από την περατότητα τού δικού του σημείου αρχής (ξεκινήματος) [διότι πράγματι αυτό είναι ακόμη πάντοτε σε σχέση με την περατότητά του] αλλά εξερχόμενος σε ανάπτυξη από το πεπερασμένο, το μεταφέρει σε κάτι νέο, που είναι η ενυπάρχουσα απειρία. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να πραγματοποιήσει το άλμα από την περατότητά του σε μία πραγματική απειρία, αλλά μπορεί και πρέπει να πραγματοποιήσει εκείνη την μετάβαση η οποία από την αμεσότητα τής υπάρξεώς του τον εισάγει στην περιοχή τής καθαρής μορφής. Και ο άνθρωπος κατέχει το άπειρο μόνον σ’αυτή την φόρμα! “Από το άγιο ποτήριο αυτής τής βασιλείας των πνευμάτων σ’αυτόν, το άπειρο! [Ποίημα του Σίλλερ, η φιλία με τους στίχους του οποίου ο Χέγκελ είχε συμπληρώσει την φαινομενολογία τού πνεύματος, μάλιστα δε είχε τροποποιήσει τον στίχο “της βασιλείας των ψυχών” σε “βασιλεία των πνευμάτων” και ο Κασσίρερ εισάγει μία άλλη τροποποίηση “απορρέει”, αντί για “αφρίζει”. Το βασίλειο των πνευμάτων δεν είναι ένα μεταφυσικό βασίλειο πνευμάτων. Το αυθεντικό βασίλειο των πνευμάτων είναι ο πνευματικός κόσμος δημιουργημένος από τον ίδιο τον άνθρωπο. Ότι ο άνθρωπος μπορεί να τον δημιουργήσει είναι η σφραγίδα της απειρίας του!]

          Στην 2: Η απειρία δεν είναι μόνον ένας αρνητικός ορισμός αλλά ένα ιδιαίτερο πεδίο. Παρ’όλα αυτά ένα πεδίο που δεν μπορεί να αποκτηθεί μόνον αρνητικά σε σχέση με το πεπερασμένο. Στην απειρία δεν συστήνεται μόνον μία αντίθεση στο πεπερασμένο, αλλά ακριβώς κατά μία έννοια, η ολότης τής πληρώσεως του ιδίου τού πεπερασμένου. Αλλά ακριβώς αυτό το χρέος και η πληρότης τού πεπερασμένου συνιστά το άπειρο. Όπως λέει ο Γκαίτε, “εάν θέλεις να προχωρήσεις στο άπειρο, δεν έχεις παρά να περπατήσεις στο πεπερασμένο σε όλες τις κατευθύνσεις”. Σ’αυτό ολοκληρώνεται η περατότης, δηλαδή βαδίζει σε όλες τις κατευθύνσεις, προχωρεί προς το άπειρο. Αλλά αυτό είναι το αντίθετο της ελλείψεως, είναι η τέλεια πληρότης της ίδιας τής περατότητος!

          Στην 3: Αυτή είναι μία ερώτηση τελείως ριζική, στην οποία μπορούμε να απαντήσουμε μόνον με ένα είδος πίστεως. Η φιλοσοφία πρέπει να βοηθήσει τον άνθρωπο να ελευθερωθεί, όσο μπορεί να γίνει. Καθότι, πιστεύω ότι τον ελευθερώνει οπωσδήποτε, ριζικά κατά κάποιο τρόπο, από την αγωνία σαν μία απλή συναισθηματική χροιά. Ακόμη για εκείνο, όπως το είπε σήμερα το πρωί ο Χάιντεγκερ, πιστεύω ότι μπορούμε να βρούμε την ελευθερία μόνον στην οδό της προοδευτικής απελευθερώσεως. Και γι’αυτόν η απελευθέρωση είναι μία άπειρη πρόοδος. Πιστεύω ότι μπορεί να είναι σύμφωνος μ’αυτή την εννοιολόγηση, παρότι κατανοώ ότι εδώ βρίσκεται το ποιο δύσκολο πρόβλημα! Θα ήθελα η σημασία, το τέλος, να είναι η απελευθέρωση με την έννοια να απορρίψουμε, να απωθήσουμε μακριά μας την αγωνία αυτού που είναι γήινο. Αυτή είναι η θέση του ιδεαλισμού τον οποίο ακολουθώ από πάντα!

          Σημείωση: Μία φιλολογική παρατήρηση: και οι δύο συμμετέχοντες μιλούν ο καθένας τους μία διαφορετική γλώσσα! Για εμάς μένει να αντλήσουμε κάτι κοινό από αυτές τις δύο γλώσσες. Ο Κασσίρερ προσπάθησε ήδη μία μετάφραση της γλώσσας τού Χάιντεγκερ στο δικό του πεδίο δράσης. Τώρα πρέπει να μάθουμε εάν δέχεται ο Χάιντεγκερ αυτή την μετάφραση! Η δυνατότης μεταφράσεως απλώνεται μέχρι εκεί που αναδύεται κάτι που δεν μεταφράζεται πλέον και αυτό το κάτι είναι οι όροι που χαρακτηρίζουν καθεμία από τις δύο γλώσσες! Προσπάθησα να διαλέξω και στις δύο γλώσσες μερικούς από αυτούς τους όρους στους οποίους αμφιβάλω ότι υπάρχει η δυνατότης μεταφράσεως στην άλλη γλώσσα! Όσον αφορά τον Χάιντεγκερ είναι: το Είναι-παρόν, το Είναι, το οντικό. Για τον Κασσίρερ: η λειτουργικότης στο πνεύμα και η μεταμόρφωση του καταγωγικού επιπέδου σε ένα άλλο! Εάν δεν υπάρξουν μεταφράσεις αυτών των όρων και από τις δύο πλευρές, αυτοί οι όροι θα διακρίνουν το πνεύμα της φιλοσοφίας του Κασσίρερ και εκείνο του Χάιντεγκερ.

Συνεχίζεται

ΑΣ ΘΥΜΗΘΟΥΜΕ ΟΤΙ Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΑΥΤΗ ΑΛΛΑΞΕ ΣΕΛΙΔΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ. ΚΑΙ ΑΣ ΔΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΤΗΣ ΚΕΝΟ.

"η εσωτερική δυνατότης αυτού τού πεπερασμένου όντος να αναφερθεί στο συνολικό όν". Είναι η ελευθερία. 

Αλλά χάνεται αμέσως στήν άρνηση τού γίγνεσθαι καί τού όντος όντος.  "η ελευθερία υπάρχει απλώς και μπορεί να υπάρχει μόνον στην απελευθέρωση. Η μοναδική ταιριαστή σχέση στην ελευθερία στον άνθρωπο είναι να ελευθερωθεί από την ελευθερία στον άνθρωπο"! ΣΤΗΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ,ΣΤΗΝ ΜΟΝΟΣΗΜΑΝΤΟΤΗΤΑ.

Αμέθυστος.