ΟΙ ΔΥΟ ΣΗΜΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΟΣ ΣΤΟΝ ΠΛΩΤΙΝΟ (6)

 Συνέχεια από: Πέμπτη 2 Δεκεμβρίου 2021

AΓΑΠΗΜΕΝΗ ΚΑΚΟΔΟΞΙΑ ΤΟΥ ΖΗΖΙΟΥΛΑ

"Η ΕΤΕΡΟΤΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ"

 ΟΙ ΔΥΟ ΣΗΜΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΟΣ  ΣΤΟΝ ΠΛΩΤΙΝΟ.

ΤΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΤΙΘΕΤΟ

          Του Pietro Prini.

Τί λέει ο άνθρωπος!!!!

         

 ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΤΙΝΑ ΚΑΙ ΠΟΘΕΝ ΤΑ ΚΑΚΑ; (συνέχεια)         

Στην πραγματικότητα το δόγμα τού Πλωτίνου τής τρίτης υπόστασης-όταν αυτή είναι κατανοητή, όπως πρέπει να είναι, στο ακατάλυτο τού νά είναι  μαζί η καθαυτή ψυχή, η ψυχή τού κόσμου και οι ατομικές ψυχές-περιείχε ήδη εν δυνάμει το ίχνος μίας διαφορετικής απάντησης στο ερώτημα Πόθεν τα κακά! Όπως το πνεύμα είναι το φανέρωμα τής θεωρητικότητος τού Ενός, το ρήμα, ο λόγος τής απείρου του επιθυμητότητος ή τελολογίας, έτσι η τρίτη υπόσταση είναι καθαυτή η αιώνια θεωρία τού πνεύματος σαν Λόγου του Ενός. Είναι η φανέρωση τού θεωρημένου στο θεωρών, τού νοητού κόσμου στον θεωρητικό νού, δηλαδή στην "πρώτη ετερότητα", στην καθαρή υποκειμενικότητα. Φερόμενη αιωνίως πρός τον Νού, η ψυχή καθαυτή έχει δύο κινήσεις: η πρώτη είναι πρός το ίδιο καθαυτό και το Επιθυμητό καθαυτό, το οποίο είναι το αντικείμενο τού θεωρείν-επιθυμείν τού Νού, όπου το Είναι φανερώνεται σαν το Αναγκαίο και το Αγαθό, και πρός αυτό που καθιστά τον Νού τήν "πρώτη ετερότητα" και είναι η υποκειμενικότης του, θεωρητική-ορεκτική αρχή ύλης αύτη (ΙΙ, 4/12,5,29). Λόγος και ενέργεια τού Νού, όπως αυτός είναι του Ενός(V, 1/10,6,44-45), η ψυχή είναι η βάση τής διανοίας, τού διαλογικού στοχασμού ο οποίος κινείται γύρω απο τον Νού (7,41-42) και ειναι η άρθρωση τής κινήσεως τής σκέψης απο την "πρώτη ετερότητα" σαν "ύλη του Νού", ή νού ύλη ( 3,23), δηλαδή σαν το μή-είναι τής καθαρής υποκειμενικότητος, στην πληρότητα τού Νοητού Κόσμου ο οποίος την πληρεί με τον εαυτο του! Η διάνοια είναι η ομιλία απο το μή-είναι στο Είναι. Και επομένως ουσιωδώς η ομιλία τής απολύτου αυθεντικότητος του Ενός. Η καινοτομία τής τρίτης υπόστασης στην πρόοδο των όντων απο το Ένα βρίσκεται στην φανέρωση αυτής σαν απόλυτο ξεκίνημα, και επομένως σαν απόλυτη εκλογή ανάμεσα στο Είναι και το μή-Είναι, ανάμεσα στο Αγαθό και το Κακό, όπως ακριβώς στόν Νού αυτό φανερώθηκε σαν Αγαθό, δηλαδή σαν τελολογία. Και πράγματι η δεύτερη και η τρίτη υπόσταση είναι αντιστοίχως το πρώτο και το δεύτερο σκηνικό τής φανέρωσης τού Ενός ή ακριβέστερα τής επίδειξης τής ουσιαστικής του ασάφειας. Το Ένα καθότι είναι η Αναγκαιότης τού Ταυτού φανερώνεται στις δυο υποστάσεις, αντίστοιχα, σαν η τελολογία του Διαφορετικού και η Ελευθερία του Εναντίου!

                Δέν είναι ο τόπος για να δούμε συνθετικά αυτές τις προτάσεις. Θα περιοριστούμε σε μερικές ερευνητικές συμβουλές! Το δόγμα του "Καθαυτού κακού" στο πόθεν τα κακά, σχεδόν ο τελευταίος καρπός του φιλοσοφικού μόχθου τού Πλωτίνου, μάς υποχρεώνει να ξαναδιαβάσουμε την γενική θεωρία τής ψυχής, για να ανακαλύψουμε σ'αυτή, στην αρχική του κατάσταση, τον δεσμό των δύο εννοιών της ετερότητος σαν διαφοράς και σαν αντιθέσεως. Πολλά σκοτεινά σημεία, δυσκολίες, κατηγορίες ασυνέπειας και καταστροφής τού συστήματος, οι οποίες έχουν συγκεντρωθεί γύρω απο αυτό το δόγμα στην σύγχρονη κριτική, γεννώνται ίσως απο μία ελλιπή κατανόηση των συνεπειών τής ταυτίσεως του Πλωτίνου τού θεωρείν και τού ποιείν.

                Η ψυχή καθαυτή-η οποία είναι πάντοτε και πλήρως ο εαυτός της, πάσα ψυχή, ακόμη και όταν, για τα όρια αυτού που θεωρώντας την έρχεται στο Είναι, φανερώνεται σαν ψυχή τού κόσμου ή στην πολλαπλότητα τών ατομικών ψυχών-γεννά την Φύση σαν την δική της εικόνα ή λόγο. Ακόμη και το ποιείν της, όπως εκείνο του Νού, δέν είναι η παραγωγή, ο υπολογισμός, η οργάνωση τού Πλατωνικού δημιουργού, αλλά πάντοτε και μόνον ή ακόμη περισσότερο, είναι η φανέρωσή της, η δική της προσφορά μιάς σημασίας, στην επιθυμούσα ύλη! Η Φύσις, στην ουσιώδη της έννοια, για τον Πλωτίνο, είναι ο χρόνος σαν ο σωματικός αντικατοπτρισμός τής διάνοιας, ο οποίος είναι η αιώνια κίνηση τής ψυχής πρός την πληρότητα τού Νοητού Κόσμου. Μ'αυτή την σημασία και στις Ενεάδες ο χρόνος είναι η "κινητή εικόνα τής αιωνιότητας", όπως λέγεται στον Τίμαιο. Είναι η Φυσική μεταγραφή μιάς αιώνιας κίνησης του Λόγου!

                Απο εδώ προέρχεται η δυνατότης τής παρουσίας τού Κακού στον κόσμο τής φύσεως. Ο χρόνος είναι η συνθήκη ώστε η ετερότης σαν διαφορά, και επομένως σαν συμμετοχή, νά λαμβάνει την σωματική μορφή, αλλά είναι επίσης η πτώση τής ετερότητος σε αντίθεση, διότι ο χρόνος τήν συνδέει με ατέρμονα διαίρεση, στην ασταμάτητη πολλαπλότητα δηλαδή, η οποία δέν μπορεί να ενωθεί αληθινά. Στον χρόνο δέν υπάρχει τίποτε που να μπορεί να ξεκινήσει αληθινά ή που να μπορεί στ'αλήθεια να ολοκληρωθεί: η Ανάγκη ή τελολογία και η Ελευθερία των Θείων Υποστάσεων δέν μπορούν να αντικατοπτριστούν στον κόσμο τής φύσης παρά μόνον σαν σκιές μάταιες πέραν τής όψεως.

                Συμπερασματικά πιστεύω ότι στην σχέση ανάμεσα στην καθαυτή ψυχή και την φύση, έτσι όπως φανερώνεται στην φιγούρα της χρονικότητος, υπάρχει η βαθειά ρίζα εκείνης της σκοτεινής παρουσίας του κακού στην κοσμικότητά μας. Αυτή, περισσότερο απο το κακό στον κόσμο, είναι η παρουσία τού κοσμικού κακού (malum mundi), που είναι η άβυσσος χωρίς πάτο, το Ungrund, στο χείλος τού οποίου θα εμφανιστούν οι τελευταίοι μεγάλοι διαλεκτικοί μυστικοί τού νεοπλατωνισμού!

                                 Τέλος

Αμέθυστος.