ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ - Hans Urs von Balthasar (3)

 ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ

Hans Urs von Balthasar

ΠΩΣ ΕΡΧΕΤΑΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ;

Συνέχεια από Πέμπτη 15 Δεκεμβρίου 2022

είμαστε καλά ή τά παίξαμε εντελώς;

Σε αυτό το σημείο όμως δεν πρέπει να ξεχάσουμε πως το πνεύμα που εκθέτει εργάζεται «λαμβάνοντας από το δικό μου», που είναι πάντοτε κάτι ενσαρκωμένο.(;)! Και γι’ αυτό η μαρτυρία του πραγματοποιείται μόνο μαζί με νερό και αίμα. Και εάν το ίδιο το πνεύμα εμφανίζεται σαν ένα θείο νερό που πίνεται, σαν μια ζωντανή πηγή στην αιώνια ζωή (Ιωαν. 7,38), τότε και το ζωντανό αίμα του Χριστού πρέπει να ληφθεί ταυτόχρονα (Ιωαν. 6,54). Και αυτό μας οδηγεί σε μια επιπλέον θεωρία της εκθέσεως ή της εισαγωγής στην αλήθεια. Αυτή η αλήθεια έλαβε χώρα κυρίως σε έναν συγκεκριμένο χώρο, τον οποίο ο Παύλος ονομάζει το Σώμα του Χριστού ή η Εκκλησία, όπου ενεργούμενο από το “πνεύμα του Θεού” και από το “πνεύμα του Χριστού” (Ρωμ. 8,9), το Άγιο πνεύμα σαν αλήθεια αποκαλύπτει «όπου η Εκκλησία, εκεί και το πνεύμα του Θεού, και όπου είναι το πνεύμα του Θεού είναι και η Εκκλησία και κάθε χάρη και το πνεύμα είναι αλήθεια»(Ειρηναίος, Ενάντια στις αιρέσεις, ΙΙΙ 24, 1). Για την ώρα πάντως μπορεί να παραμείνει ανοιχτό το θέμα του καθορισμού της Εκκλησίας και των συνόρων της, των ορίων της. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πρώτα μόνον τις πρωταρχικές διαστάσεις.

Ας τονίσουμε λοιπόν σ’ αυτό το σημείο, δύο από τις διαστάσεις που εμφανίστηκαν ήδη στην Ιστορία της Εκκλησίας: Η εισαγωγή του εκκλησιαστικού ανθρώπου στον χώρο της διατριαδικής αλήθειας μπορεί να εξηγηθεί κυρίως σαν μεταμόρφωση μέσα στον Χώρο του Θεού. Τότε η ενέργεια του πνεύματος πρέπει να εννοηθεί περισσότερο σαν κάθαρση, φωτισμός, ένωση δηλαδή “θέωση”, και αυτό πρέπει να συμβαίνει τόσο μέσω της νοήσεως όσο και μέσω της αρετής. Έτσι την εννοούν οι Έλληνες. [Απολύτως αμφιβαλλόμενο. Οι Έλληνες μιλούν από την εμπειρία τους, δεν βγάζουν συμπεράσματα. Οι αρετές χρειάζονται για την αλήθεια, μέχρι διακρίσεως και εγκαταλείπονται. Ο δρόμος της ενώσεως δηλαδή της υιοθεσίας ξεκινά από τη διάκριση]. Μπορεί να εξηγηθεί όμως περισσότερο σαν ενσωμάτωση στο σώμα του Χριστού μέχρις ότου γίνουμε μια μόνη σάρκα νυμφίου και νύφης, μάλιστα δε ένα σώμα με πολλά μέλη, όπως ο Χριστός που αγαπά τον εαυτό του στο σώμα του (Εφ. 5, 28). Ipsi sunt ego: Έτσι ο Αυγουστίνος και η Δύση που τον ακολουθεί. [Επειδή έχουμε σαν Αρχή τον λόγο “Αρχή ορθοδοξίας έλεγχος αποσπασμάτων”, θα δούμε τον Απόστολο Παύλο, διότι αφήνουν να εννοηθεί ότι η Δύση δια του Αυγουστίνου ακολούθησε τον Παύλο, ενώ η Ορθοδοξία όχι. Το απόσπασμα αφορά την Χριστιανική οικογενειακή ζωή. «Αι γυναίκες, τοις ιδίοις ανδράσιν υποτάσσεσθε ως τω Κυρίω. Διότι ο άνδρας είναι κεφαλή της γυναίκας όπως και ο Χριστός είναι κεφαλή της Εκκλησίας και αυτός είναι σωτήρ του σώματος. Οι άνδρες αγαπάτε τας γυναίκας σας, όπως και ο Χριστός αγάπησε την Εκκλησίαν και παρέδωκε τον εαυτόν του δι’ αυτήν… Έτσι οφείλουν και οι άνδρες να αγαπούν τας γυναίκας των όπως τα δικά των σώματα. Εκείνος που αγαπά την γυναίκα του, αγαπά τον εαυτό του, διότι κανείς δεν εμίσησε την σάρκα του, αλλά την τρέφει και την περιποιείται, όπως και ο Κύριος την Εκκλησία… ότι μέλη εσμέν του σώματος αυτού. Αντί τούτο (δια τούτο) ο άνθρωπος θα εγκαταλείψει τον πατέρα του και την μητέρα του και θα προσκολληθεί προς την γυναίκα του και έσονται οι δύο εις σάρκαν μίαν». Τι βλέπουμε; Να εφαρμόζει στην οικογένεια ο Απόστολος το δεύτερο σκέλος της εντολής του Κυρίου. Αγάπα τον Θεό εξ’ όλης της ψυχής και της διανοίας και τον πλησίον σου ως σεαυτόν. Προϋποθέτοντας το πρώτο. Διότι η εντολή είναι μία. Ο Αυγουστίνος, έχοντας ανθρωπολογική προοπτική, αυτονομεί το δεύτερο αυτό σκέλος και το υποχρεώνει να καλύψει και το πρώτο. Όπως λέει ο σύγχρονος οικουμενισμός. Από την Ενσάρκωση θα φτάσουμε στην λογική του δόγματος. Από τον γάμο και το μυστήριό του θα φτάσουμε στην αγάπη του πατρός. Ταυτίζοντας ανεπανόρθωτα την οικονομική με την αΐδιο Τριάδα. Και τι κάνει ο σύγχρονος Μεσσιανισμός, τον οποίο εκπροσωπεί ο Μπαλτάσαρ; Χωρίζει στα δύο την εντολή και μετά την ενώνει. Ακολουθεί την συμβουλή του πονηρού, διαίρει και βασίλευε, την οποία εφάρμοσε στην πολιτική η αναγέννηση με τον Μακιαβέλλι και σήμερα ενώνει τα χωρισμένα για να Βασιλεύσει στους Ουρανούς, σαν Θεός. Αυτή είναι η σύγχρονη, θεολογική εκδοχή του Οικουμενισμού, η Ένωση των πριν διεστώτων, για την Ειρήνη. Και εμείς οι Ορθόδοξοι, οι οποίοι δεν έχουμε χωρίσει τίποτε από την ζωή για να το κάνουμε δικό μας, για να τους ακολουθήσουμε πρέπει να χωρίσουμε και να ενώσουμε ταυτόχρονα! Για να γίνουμε συνειδητοί Χριστιανοί, σαν τον Γιαγκάζογλου, τον Καλαϊτζίδη, τον Δημητριάδος κτλ].

Οι δύο δρόμοι όμως, οι δύο οπτικές, αλληλοσυμπληρώνονται σε τέτοιο σημείο ώστε χωρίς αυτό το αλληλοσυμπλήρωμα δεν δίνουν κανένα καθολικό δόγμα του πνεύματος, παρότι η πρώτη τοποθέτηση είναι πιο θεολογική (Μ. Βασίλειος: Το πνεύμα ανήκει στον Θεό διότι αγιάζει σε συμφωνία με τον Θεό) και η δεύτερη είναι πιο ανθρωπολογική (Αυγουστίνος: Το πνεύμα της Θείας Ελευθερίας μας απελευθερώνει από την δουλεία, μας καθιστά στην Εκκλησία-Χριστός ελεύθερους υιούς του Θεού). Οι απόψεις συγχωνεύονται και ιστορικά επίσης η μία με την άλλη, εάν σκεφτούμε, τον τονισμό εκ μέρους του Κυρίλλου Αλεξανδρείας του «πνευματικού σώματος» που δίνει την ζωή, του Χριστού, από το σώμα του οποίου προσφέρεται κάθε θέωση, και ας ακούσουμε και τον Αυγουστίνο να λέει: «Εσείς δεν μπορείτε να δεχτείτε το Άγιο πνεύμα όσο επιμένετε να γνωρίσετε τον Χριστό κατά την σάρκα, διότι, λέει, εάν εγώ δεν φύγω ο παράκλητος δεν μπορεί να έλθει σε σας». Αναγνωρίζεται εξάλλου η παρουσία των δύο όψεων, εάν μπορέσουμε να κατανοήσουμε τον λόγο περί του Αγίου πνεύματος του Μ. Βασιλείου: «Όπως εμείς μέσω της αοράτου εικόνος (Χριστός) υψωνόμαστε και ανεβαίνουμε στο όραμα της εικόνος της δόξης (Πατήρ), έτσι είναι αχωρίστως παρόν σ’ αυτή (στον Υιό) το πνεύμα της Σοφίας, το οποίο πνεύμα δωρίζει την δύναμη της θεωρίας της εικόνος (Χριστού) καθαυτής σε όσους χαίρονται στην θεωρία της αληθείας και αυτό πραγματοποιεί και επιτρέπει αυτή την θεωρία όχι απ’ έξω αλλά οδηγεί αυτό καθαυτό στην αλήθεια… Στο Φως Σου βλέπουμε το Φως: Δηλαδή στον Φωτισμό του πνεύματος… Έτσι αυτό φανερώνει στον εαυτό του την δόξα του Μονογενούς»(Περί του Αγίου Πνεύματος c.18).

Εάν όμως οι διαστάσεις της οικονομίας του Πνεύματος πρέπει να αντιστοιχούν και η ενέργεια του Υιού δεν μπορεί να περιοριστεί στην Εκκλησία τίθεται τότε η ερώτηση μέχρι ποίου σημείου το Άγιο Πνεύμα ενεργεί και έξω από την Εκκλησία καθότι εκπρόσωπος της Τριαδικής αλήθειας. Η ερώτηση τίθεται πρώτα απ’ όλα για την Π.Δ., στην οποία «Λόγος του Θεού» και «πνεύμα του Θεού» εμφανίζονται παράλληλα, σχεδόν ταυτόσημα. [Και είναι ταυτόσημα, μπράβο στον θεολόγο. Μόνο που δεν αναφέρονται σε δύο πρόσωπα, αλλά μόνον στο πρόσωπο του Κυρίου]. Το πιστεύω πιστοποιεί και επιβεβαιώνει την έκφραση του πνεύματος μέσω των προφητών [ποιών προφητών όμως;]. Η Π.Δ. περιέχει κάτι σαν προαγγελία του μυστηρίου της Τριάδος που εφανερώθη εν Χριστώ αλλά η Π.Δ. όπως και η Κ.Δ. ακόμη περισσότερο, δεν γυρίζουν μόνον γύρω από τον εαυτό τους, αλλά είναι ιεραποστολικώς ανοιχτές προς όλα τα έθνη και όπως ανάμεσα σ’ αυτά δίνεται ένας σπερματικός λόγος, έτσι θα μπορούσαμε να βρούμε ανάμεσά τους και κάτι σαν ένα πνεύμα σπερματικό [είναι μια αυθεντία της αναλογίας, πρέπει να το αναγνωρίσουμε].

Τέλος πάνω από αυτή την ιστορικο-παγκόσμια προοπτική ανοίγει επίσης και ένα βλέμμα για μια ενέργεια του πνεύματος στην δημιουργία σαν ένα ΟΛΟΝ, όπου θα αναγκαστούμε να αναρωτηθούμε μήπως στην κοινή ενέργεια των θείων Υποστάσεων στο έργο της δημιουργίας δεν θα μπορούσαμε να διακρίνουμε ήδη την ιδιαιτερότητα της καθεμιάς (το πνεύμα σαν ψυχή του κόσμου).

[Με απέραντο θράσος η Δυτική θεολογία, μετά τον αντιπρόσωπο του Χριστού στον θεσμό του πάπα, ανακηρύττει τον εκπρόσωπο του πνεύματος στον θεσμό του θεολόγου. Ας προσέχαμε].

Συνεχίζεται

Αμέθυστος