ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (4)

Συνέχεια από: Τρίτη 20 Δεκεμβρίου 2022

 Η ιστορία της Δύσεως. Ανάμεσα στην κοινωνία και την Ελευθερία!

«Η Ιστορία είναι η μοίρα του ανθρώπου στην γήϊνη ζωή και αυτή η μοίρα η οποία πραγματοποιείται στην ιστορία των λαών, κατανοείται σαν μοίρα του ανθρώπου ο οποίος γνωρίζει εν πνεύματι. Η ιστορία του κόσμου και της ανθρωπότητος περατώνεται όχι μόνον στο αντικείμενο, όχι μόνον αντικειμενικά στον μακρόκοσμο, αλλά και στον μικρόκοσμο. Αυτός ο δεσμός του κόσμου και της ανθρωπότητος με την ιστορία του μακρόκοσμου που είναι τόσο απαραίτητος για μία μεταφυσική της ιστορίας, προϋποθέτει ακριβώς μία εξαιρετική γειτνίαση και μία ιδιαίτερη σχέση ανάμεσα στο «ιστορικό» και το μεταφυσικό (Το «ιστορικό» είναι ένα όν, μία πραγματικότητα και αυτό είναι του νοητού κόσμου, όπως φανερώνει και η πρώιμη φιλοσοφία της ιστορίας του Πλάτωνος, την οποία θα παρουσιάσουμε εν συντομία στην συνέχεια. Σήμερα λόγω της εκκοσμικεύσεως κυριαρχεί η πίστη πώς το «ιστορικό» ανήκει στην Εκκλησία και όχι στον  νοητό κόσμο, στον άνθρωπο και ότι κινείται απο το Άγιο Πνεύμα, όχι απο τό θέλημα του Θεού που είναι οι άκτιστες ενέργειες στην παράδοση των Πατέρων).

Η αντιπαράθεση ανάμεσα στο ιστορικό και στο μεταφυσικό στοιχείο που κυριάρχησε για αιώνες στην επιστήμη και στην φιλοσοφία, όπως και σε μερικές μορφές θρησκευτικής συνειδήσεως όπως για παράδειγμα στην Ινδουιστική, δέν προϋποθέτει ή απορρίπτει την δυνατότητα τού μεταφυσικού να φανερώνεται στο ιστορικό. Δέν μπορεί ο διαφωτισμός αυτός να δεχθεί πώς το ιστορικό γεγονός δέν είναι μόνον εξωτερικό και εμπειρικό και γι’αυτό πρέπει πάντοτε να αντιπαρατίθεται μεθοδολογικά σε ο,τιδήποτε είναι μεταφυσικό. Μία διαφορετική οπτική γωνία προϋποθέτει πώς το μεταφυσικό μπορεί αμέσως να περάσει στο ιστορικό και σ αυτό να φανερωθεί.

Μόνον στην Χριστιανική φιλοσοφία της Ιστορίας το μεταφυσικό και το Ιστορικό είναι αληθινά κοντινά και ταυτίζονται. Η κατανόηση δέ της παραδόσεως σαν πηγής της πιό βαθειάς. Ιστορικής και πνευματικής πραγματικότητος, σημαίνει την αποδοχή της σαν εσωτερική ζωή του πνεύματος και όχι σαν αυθεντία και εξουσία. Αυτή είναι και η αληθινή έννοια της παραδόσεως: η παράδοση είναι ένας ελεύθερος πνευματικός δεσμός, κληρονομημένος, στο εσωτερικό του ανθρώπου (στον οποίο θεμελιώνεται η κοινωνία) και δέν σημαίνει κάτι υπερβατικό το οποίο επιβάλλεται στον άνθρωπο αλλά κάτι ενυπάρχον (immanent). Μόνον σ’αυτό το θεμέλιο μπορεί να οικοδομηθεί μία φιλοσοφία.

Ας πλησιάσουμε όμως τώρα στο θέμα της ουσίας του ιστορικού απο νέες πλευρές, απο νέες οπτικές γωνίες. Με ποιόν τρόπο συστήθηκε το ιστορικό στο γίγνεσθαι της ανθρώπινης συνειδήσεως; Με ποιόν τρόπο η ανθρώπινη συνείδηση, στην ιστορία του ανθρώπινου πνεύματος, κατόρθωσε να συλλάβει το ιστορικό γεγονός, την ιστορική πρόοδο; Με ποιά μορφή ανεδύθη για πρώτη φορά η συνείδηση πώς η ιστορία πραγματοποιείται και περατούται, πώς υπάρχει μία ιδιαίτερη πραγματικότης την οποία ονομάζουμε ιστορικό κόσμο; Ιστορική κίνηση, ιστορική πρόοδο; Για να απαντήσουμε πρέπει να απευθυνθούμε στον Ελληνικό κόσμο και στον Εβραϊκό. Πρέπει να πούμε πώς στην βάση της ευρωπαϊκής συνειδήσεως τοποθετήθηκαν ακριβώς οι Ελληνικές και Εβραϊκές αρχές. Απο τον γάμο τους δημιουργήθηκε ο Χριστιανικός κόσμος (Της Δύσεως) ο οποίος ένωσε μέσα του τους δύο μεγάλους κόσμους του παρελθόντος μας και ξεκίνησε μία νέα εποχή.

Για μένα είναι καταρχάς ξεκάθαρο πώς η συνείδηση της ιστορίας υπήρξε άγνωστη στην κουλτούρα, στον κόσμο και στην Ελληνική συνείδηση (δέν υπήρξε κάν συνείδηση, μόνον η καλλιέργεια του Νού). Στον Ελληνικό κόσμο δέν υπήρξε η έννοια της ιστορικής προόδου (κατ ‘αρχάς δέν υπήρξε η έννοια, η οποία εξ’ορισμού είναι σύνθεση). Οι μεγάλοι Έλληνες φιλόσοφοι δέν κατόρθωσαν να υψωθούν μέχρι την συνειδητοποίηση του Ιστορικού γίγνεσθαι (θα δούμε στην συνέχεια πόσο τραγικό είναι το λάθος αυτό των διανοουμένων, που μεγαλώνουν στην αγκαλιά του Χέγκελ). Στους μέγιστους Έλληνες φιλοσόφους απουσιάζει μία φιλοσοφία της Ιστορίας (Τότε γιατί δηλώνουμε πώς υπήρξαν δύο θεμέλια στην γέννηση της Ευρωπαϊκής συνειδήσεως. Εφόσον είναι ιστορική, το Ελληνικό δέν μπορεί να συμπαρασταθεί. Και πράγματι η Αναγέννηση είναι η κυριαρχία του Εβραϊκού πνεύματος στο υποτιθέμενο Χριστιανικό του Μεσαίωνος και με τον διαφωτισμό του Καρτέσιου ξεκινά η σύνθεση, μέχρι τον Γιανναρά ο οποίος δηλώνει τυφλά ότι ο άνθρωπος είναι σύνθεση ψυχής και σώματος. Η σύνθεση στηρίζεται υποχρεωτικώς σε μία θέση και σε μία αντίθεση. Τί εννοούμε ότι ο άνθρωπος της Δύσεως είναι η σύνθεση του Μανιχαϊσμού και γεννήθηκε απο τον Αυγουστίνο; Το κατανοούμε όμως; Κατανοούμε την απέραντη διαφορά απο την σύνθεση, που είναι έννοια και το συναμορφότερον των Πατέρων που είναι κατασκευή;) Ούτε στον Πλάτωνα ούτε στον Αριστοτέλη μας είναι δυνατόν να βρούμε μία έννοια της Ιστορίας. (Δέν τους μελέτησε ποτέ δυστυχώς, όπως όλοι οι σημερινοί διανοούμενοι. Τους μελετούν στα Γερμανικά εγχειρίδια της Ιστορίας της φιλοσοφίας). Και αυτό το γεγονός της απουσίας κάθε ίχνους φιλοσοφίας της Ιστορίας, οφείλεται στην ουσία της αντιλήψεως και της εννοιολογήσεως του κόσμου των Ελλήνων. Οι Έλληνες αντιλαμβάνοντο τον κόσμο αισθητικά, σαν ένα τέλειο και αρμονικό κόσμο (Αυτή είναι η αντίληψη του Χέγκελ και η ερμηνευτική αρχή του Σλαϊερμάχερ, ξεσηκωμένη απο τους Στωϊκούς. Διότι την φιλοσοφία τους την γνώριζαν καλύτερα, κάτι που ισχύει μέχρι σήμερα. Η γνώση τους, των μεγάλων Ελλήνων φιλοσόφων είναι ανεπαρκέστατη, ακόμη δέ και του Πλωτίνου, ο οποίος θεμελιώνει μέχρι σήμερα τις σκέψεις τους).

Οι πιό μεγάλοι Έλληνες, οι οποίοι εξέφρασαν στον μέγιστο βαθμό το Ελληνικό πνεύμα (άλλος πνευματικός εθνικισμός ετούτος, στον οποίο ανήκουν όλοι οι μεταρρυθμιστές του πνεύματος μας, γνωστοί και σαν Οικουμενιστές, θύματα ενός Εθνικισμού, πολύ πιό καταστροφικού από τον εθνικισμό των ελλήνων τον οποίο κατηγορούν, διότι ο εθνικισμός αυτός ομολογεί πώς δέν υπάρχει καθολικότης, πώς δέν υπάρχει συνεπώς Επιστήμη, πώς ο πολιτισμός ταυτίζεται με την κουλτούρα, πώς δέν υπάρχει ποιότης αλλά μόνον ποσότης, δηλαδή σύνθεση ή πρόσθεση).

Οι μεγάλοι Έλληνες φιλόσοφοι αντιλαμβάνοντο στατικώς το σύμπαν,( η αρμονία είναι δυναμική δέν είναι στατική), καλλιεργούσαν ένα είδος κλασσικού διαλογισμού των αναλογιών του κόσμου (ήταν Ινδουιστές δηλαδή, ή ίσως Βουδιστές, έβλεπαν και φώτα, ήταν φωτισμένοι). Οι Έλληνες υπήρξαν ανίκανοι να αντιληφθούν την ιστορική πρόοδο, διότι το Ιστορικό γίγνεσθαι που έβλεπαν ήταν χωρίς καταγωγή, χωρίς αρχή (χρονική) πάντοτε επαναλαμβανόμενο, στο οποίο το πάν κυκλοφορεί αιωνίως και σαν πάν επιστρέφει. Διότι εφαντάζοντο την ιστορία σαν μία κυκλική κίνηση(χωρίς Νιρβάνα, έξοδο, σαν τον νόμο του Κάρμα. Ο Μπερντιάεφ ονομάζοντας το Ελληνικό Ινδουιστικό, ετοιμάζει την ένωση της συνειδήσεως μας με την ιερή αγελάδα). Η Ελληνική συνείδηση δέν ήταν ποτέ στραμμένη στο μέλλον στο οποίο ολοκληρώνεται η ιστορία και στο οποίο πρέπει να υπάρχει το κέντρο και το τέλος της Ιστορίας, αλλά στο παρελθόν»

Δυστυχώς εδώ τελειώνει ο Μπερντιάεφ, πεθαίνει ουσιαστικώς, διότι χρησιμοποιεί πλέον προκατασκευασμένο υλικό. Αυτές οι αντιλήψεις τού προτεσταντικού πνεύματος, που δέν πρέπει να ξεχνούμε ότι στηρίζονται στο μίσος του Λούθηρου για τον Αριστοτέλη, υπάρχουν σήμερα στα μυαλά όλων των νεωτεριστών της Ελλάδος.

Θα δούμε αμέσως τα τραγικά λάθη, τα οποία διαχωρίζουν απολύτως το πνεύμα της Δύσης απο το λεγόμενο Βυζάντιο, διότι αυτά τα λάθη συνεχίζουν να γεννούν την νεοελληνική συνείδηση. Ο Μπερντιάεφ είχε πάντοτε μία δυνατή έμπνευση, την οποία παρέδιδε όμως γρήγορα εξαντλημένος και φοβισμένος στους Γερμανούς.

ΘΑ ΔΟΥΜΕ ΛΟΙΠΟΝ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ.

Ο Πλάτων λοιπόν, μιλά κυρίως για την Ιστορία και την φιλοσοφία της Ιστορίας στους φιλοσοφικούς του μύθους. Γι’αυτό και οι μαθητές του Χέγκελ, οι Ορθολογιστές τύπου Ράμφου ή οι μυστικιστές οι οποίοι γενικοποιούν το μέρος, τύπου  Γιανναρά, δέν το αντιλήφθηκαν. Διότι ο Χέγκελ υποτίμησε τον μύθο και ιδιαιτέρως τον φιλοσοφικό μύθο. Εντυπωσιάζει απλώς η ασυνέπεια του Μπερντιάεφ, ο οποίος εξ’αρχής δηλώνει την στενή σχέση Ιστορίας και μύθου.

Γιατί λοιπόν στον μύθο; Διότι η ιστορία δέν είναι δυνατόν να κυριαρχηθεί στο σύνολο της απο την ανθρώπινη εμπειρία αλλά ιδιαιτέρως, διότι αφορά μία πραγματικότητα η οποία θεμελιώνεται στο Γίγνεσθαι, ένα μερικό τύπο Είναι και νοήματος ο οποίος δέν είναι δυνατόν να γνωσθεί όπως το καθαρό Είναι. Γι’αυτό όπως στον Τίμαιο π.χ. μιλά με εικόνες, χωρίς τον περιορισμό της διαλεκτικής. Το γεγονός αυτό δέν περιορίζει την αξία του μύθου, διότι εκτός των άλλων υπάρχει ένας συστατικός δεσμός ανάμεσα στον κόσμο των Ιδεών και τον Φυσικό κόσμο γενικώς (την οντολογία) και τον ιστορικό κόσμο.

Έτσι η πραγματικότης στον Πλάτωνα δέν εξηγείται απο τον κόσμο των ιδεών, απο την θεωρία των ιδεών, αλλά απο τις πρώτες αρχές, το ένα και το δύο. Την αρχή της ενότητος και της πολλαπλότητος. Το Ένα και την δυάδα. Και η Ιστορία λοιπόν, για τον Πλάτωνα, εξηγείται απο τον συστατικό δεσμό αυτών των δύο αρχών. Δύο αρχών οι οποίες συνεργούν, συνεργάζονται, στην γνώση του πραγματικού και του αληθινού. Γι’αυτό και η φιλοσοφία του Πλάτωνος δέν είναι δυιστική, Γνωστική, αλλά διπολική: Κάτι που δίνει αμέσως το ΌΛΟΝ, τον προσανατολισμό, το μέτρο, το μέσον και την μονομέρεια! Η διαφορά της πολικότητος απο τον δυϊσμό είναι πώς στον δυϊσμό οι δύο αρχές αλληλοαποκλείονται. Ενώ στην πολικότητα τα αντίθετα συμπεριλαμβάνονται πάντοτε το ένα στο άλλο. Καμμία απο τις δύο αρχές δέν χάνει την ενδογενή της δύναμη, αλλά η προτεραιότης της μίας στην άλλη διαφοροποιείται με μία διαφορετική συνεργασιακή συνέργεια!

Έτσι η κυκλική επιστροφή των φάσεων του κόσμου είναι ανάλογη, δεν είναι ταυτόσημη όπως των Στωϊκών, καθότι περιλαμβάνει μια αύξηση πάντοτε και μια κάποια δράση της προηγούμενης στιγμής (εποχής) στην επόμενη ακριβώς την στιγμή της συνέχειας που αντιστοιχεί και στις δύο.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος