ΠΕΡΙ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΕΩΣ (13)

 Συνεχίζεται από Παρασκευή 28 Απριλίου 2023

Του Α.J.NIJK

10) Friedrich Gogarten: Εκκοσμίκευση σαν καρπός της χριστιανικής πίστεως. (συνέχεια) 

Στην εκκοσμίκευση του κόσμου αντιστοιχεί αυτό που ονόμασε ο Γκογκάρτεν «η ιστορικότης, η ιστορίκευση» της ανθρώπινης υπάρξεως. Το γεγονός ότι η ανθρώπινη ύπαρξη γίνεται ιστορική σημαίνει από το ένα μέρος πώς «ο άνθρωπος αναλαμβάνει την ευθύνη της δικής του ζωής, για την μορφή, τον τρόπο και την πορεία της και για την μορφή του δικού του κόσμου». Από το άλλο μέρος σημαίνει πώς μία τέτοια ευθύνη καθορίζεται από την εννοιολόγηση, από το νόημα του όλου, της ενότητος τής ανθρώπινης ζωής και του κόσμου, αλλά μ’έναν τέτοιο τρόπο ώστε ο άνθρωπος να μην δύναται να διαθέτει την έσχατη σημασία της ζωής και του κόσμου, διότι αυτό το έσχατο νόημα βασίζεται στον Θεό, και όχι στον άνθρωπο, ούτε και στον κόσμο. Γι’αυτό και ο άνθρωπος στην πράξη του μπορεί μόνον να κατευθυνθεί ερωτηματικά προς αυτό το τελικό νόημα! Η κατανόηση του είναι μία γνώση στο στυλ τού ερωτήματος: αυτή η ευθύνη γνωρίζει το όλον ερωτηματικά….όσο αυτή είναι ιστορική, δεν ξεπερνά αυτές τις ερωτήσεις, ούτε τις υπερβαίνει. Ένα χαρακτηριστικό τής πίστεως είναι πώς ο άνθρωπος παραμένει ανοιχτός για το μέλλον. Το άνοιγμα τής Χριστιανικής πίστεως προς το μέλλον είναι αυτό ακριβώς που την καθιστά ιστορική. Μόνον σ’αυτό το άνοιγμα προς το μέλλον στο οποίο εκτίθεται η πίστη ελπίζοντας, ανήκει στον άνθρωπο και στον κόσμο του εκείνη η πληρότης την οποία και οι δύο, ο άνθρωπος σαν υιός του Θεού και ο κόσμος σαν δημιουργία του, μπορούν να έχουν μόνον στο γεγονός και στο μέλλον του Θεού.

Βάσει αυτού του συλλογισμού ο Γκογκάρτεν κάνει μία διάκριση ανάμεσα στο κοσμικό και στην εκκοσμίκευση. Για αληθινή εκκοσμίκευση μπορούμε να μιλήσουμε εκεί όπου ο άνθρωπος «παραμένει στο κοσμικό, στο εγκόσμιο». Εκεί δηλαδή όπου ο άνθρωπος, μη αναγνωρίζοντας, αλλά ερωτώντας, μένει στραμμένος προς το μέλλον, χωρίς να προβλέπει ήδη εδώ και τώρα την έσχατη σημασία η οποία έρχεται προς αυτόν εκ μέρους του Θεού [Ακριβώς όπως η σύναξη του Ζηζιούλα η οποία αγιάζει από μία ακτίνα των εσχάτων], αλλά και χωρίς να παραιτείται να ερωτά και να αιτείται, περιμένοντας ένα έσχατο, τελικό, νόημα. Για εκκοσμίκευση πρέπει να μιλήσουμε, όταν αυτή η ερωτούσα μη-γνώση, δεν διατηρείται απέναντι στην σκέψη του όλου. Τότε θυσιάζεται ή η μη-γνώση ή η ερώτηση. Στην πρώτη περίπτωση γεννιέται «η εκκοσμίκευση των δογμάτων τής σωτηρίας ή οι ιδεολογίες». Στην δεύτερη περίπτωση αναδύεται «η εκκοσμίκευση η οποία σιωπηλώς ή ανοιχτά δηλώνει ότι είναι άχρηστη ή παράλογη κάθε θεματολογία η οποία ξεπερνά το ορατό και το χειροπιαστό. Τελευταίως αυτό το είδος εκκοσμικεύσεως ονομάσθηκε μηδενισμός!

Εκκοσμίκευση λοιπόν και Χριστιανική πίστη, είναι αχωρίστως συνδεδεμένες, στην σύλληψη του Γκογκάρτεν. Η εκκοσμίκευση είναι μία-αναγκαία και νόμιμη συνέπεια της Χριστιανικής πίστης. Ανάμεσα στην εκκοσμίκευση και την Χριστιανική πίστη δεν υπάρχει σχέση ανταγωνισμού. «Εάν η πίστη αποφάσιζε ότι πρέπει να διαχωρίσει ένα μέρος της , το οποίο έκλεψε η εκκοσμίκευση, θα έπαυε να υπάρχει, να είναι πλέον πιστή». Και αντιστρόφως «Εάν η εκκοσμίκευση απαιτούσε να πάρει για τον εαυτό της τα πράγματα της πίστεως δεν θα μπορούσε πλέον να παραμείνει στην κοσμικότητα αλλά θα γινόταν κοσμισμός, κοινωνισμός, κοινωνιολογία!».

Η εκκοσμίκευση μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει σαν εκκοσμίκευση και χωρίς την πίστη. Αλλά αυτό είναι ένα πολύ δύσκολο κατόρθωμα, το οποίο κατόρθωσαν πολύ λίγοι. Το χρέος που έχει η πίστη απέναντι στην εκκοσμίκευση, δεν είναι άλλο από την παροχή της βοήθειάς της ώστε να την βοηθήσει να παραμείνει στην κοσμικότητα. Και ο μοναδικός τρόπος για  να επιτευχθεί κάτι τέτοιο είναι να παραμείνει πίστη αυτή η ίδια.

Το ίδιο χρέος έχει η πίστη και απέναντι στον Χριστιανισμό σαν ιστορικό φαινόμενο. Ο Χριστιανισμός πραγματικά έχει με την πίστη την ίδια σχέση ακριβώς με όλες τις άλλες πλευρές της κοσμικής υπάρξεως του ανθρώπου. [η πίστη αυτονομείται, όπως είχε αυτονομηθεί η λογική με τον Διαφωτισμό, συνεχίζοντας τον όμως, στην πρόοδο της ιστορίας]. 

Εάν ο άνθρωπος ταυτίζει τον Χριστιανισμό με την Χριστιανική πίστη και εάν πιστεύει πώς οι Χριστιανικές απαιτήσεις και αλήθειες, όπως τις κατανοεί σύμφωνα μ’αυτόν τον Χριστιανισμό, ότι αυτές είναι οι απαιτήσεις του Θεού, ο οποίος απεκαλύφθη στον Ιησού Χριστό και φανερώθηκαν από τους Αποστόλους, και πώς σ’αυτές κατέχει την απάντηση στην ερώτηση γύρω από το νόημα της υπάρξεως τού ανθρώπου και της ιστορίας, αυτός ο άνθρωπος πέφτει στην πιο μοιραία από τις ουτοπίες. Τότε μοιραίως, από τον εκκοσμικευμένο Χριστιανισμό γεννιέται η Χριστιανική κοσμικότης η οποία θέλει να εκχριστιανίσει τον κόσμο για να του προσφέρει την σωτηρία! 

[Μέσω της αυτονομήσεως της πίστης καθίσταται πλέον δυνατή και η ένωση όλων των θρησκειών, σαν κοινή πίστη, έστω καί ειδωλολατρική.]

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.