Συνεχίζεται από: Πέμπτη 11 Μαίου 2023
Του A.J. NIJK.
11)Η Χρήση του όρου εκκοσμίκευση: Κριτική προσέγγιση.
...... Η μεγαλύτερη δυσκολία υπάρχει στο ερώτημα για τον τρόπο με τον οποίο αυτός ο άνθρωπος μπορεί να πράξει. Μία πράξη άξια του ονόματος της-δεν αναφερόμαστε σε μία πράξη ελεύθερη και υπεύθυνη;-υπερβαίνει πάντοτε τα όρια της, προσκολλάται πάντοτε σε κάποιο πλαίσιο νοήματος ή δημιουργεί από μόνη της αυτό το πλαίσιο. Πράξη σημαίνει επιλογή, συμφωνία, απώθηση, ακόμη καί όταν αυτό που επιλέγεται, στο οποίο συμφωνούμε ή απωθούμε δεν έχει άλλη αξία πέραν αυτής της πράξεως.
Η αληθινή πράξη κατευθύνεται αναγκαίως προς αυτό που έχει νόημα και αξία. Δεν γίνεται εύκολα κατανοητό λοιπόν, πώς μπορεί μία αληθινή πράξη να συνοδεύεται από ένα απόλυτο άνοιγμα, όπου τα πάντα αναφέρονται σ'αυτό που έχει αληθινή αξία και σημασία. Εάν στην ζωή των ανθρώπων δεν μετρούσε αληθινά τίποτε άλλο από την παραίτησή τους να προσθέσουν κάτι στην σωτηρία η οποία όμως έχει δοθεί σ'αυτούς έτοιμη και πραγματοποιημένη χωρίς αυτούς, τότε σ'αυτούς τους ανθρώπους ταιριάζει περισσότερο ένας απαθής μυστικισμός, περισσότερο από την κοσμική πράξη, την ψευτο-άνετη, την οποία συμβουλεύει ο Γκογκάρτεν. [Αυτό αποδόθηκε στα Ελληνικά με την έκφραση, τρόπος ζωής, μία έκφραση που ανήκει στην ουσία της ίδιας της εκκοσμικεύσεως]. Και εάν πρέπει να πράξουμε (π.χ. τήν αυθυπέρβαση, η οποία απαιτεί θέληση, καί στόχο) εκείνη η πράξη πρέπει οπωσδήποτε να αναφέρεται σε κάποιο πράγμα, σε κάτι. Αλλά σε τι, σε ποιο πράγμα, εάν δεν μπορεί να αναφερθεί σε οποιαδήποτε "σωτηρία"; Εφόσον δόθηκε ήδη, χωρίς εμάς; [Το απόλυτο ξερίζωμα του Προτεσταντικού Οικουμενισμού].
Είναι φανερό λοιπόν ότι αυτό το θέμα, από το οποίο εξαρτάται η πρακτική σημασία του συλλογισμού του, έφερε πολλές δυσκολίες στον Γκογκάρτεν. Προσπάθησε να τις λύσει υποστηρίζοντας ότι ο άνθρωπος είναι "υποκείμενος" στον "νόμο", με δύο τρόπους. Ο πρώτος και έσχατος τρόπος είναι αυτός ο "νόμος", ότι δηλαδή ο άνθρωπος με την πράξη του δεν σώζεται προκαταβολικώς, αλλά κρατά τήν σωτηρία όπως είναι. Αλλά και πάλι βρίσκουμε μέσα σ'αυτό το πλαίσιο να ισχύει ένας νόμος, με την έννοια πώς εναπόκειται στον άνθρωπο να πράξει σε "αντιστοιχία με την Ευταξία του κόσμου", κάνοντας αυτό που είναι καλό και ευχάριστο, αναμενόμενο και τέλειο. Έτσι όμως, όπως μπορεί να το αναγνωρίσει η ανθρώπινη αντίληψη, κρίνοντας και δοκιμάζοντας ή επιλέγοντας! Μόνον που τώρα δεν μπορεί να επιδιώξει την πραγματοποίηση της σωτηρίας με τον ίδιο τρόπο.
Όποιος γνωρίζει έστω και λίγο τις ιδιαιτερότητες της Θεολογικής σκέψης, θα κατορθώσει μάλλον να ακολουθήσει μία παρόμοια λογική, ακόμη και μέσα στην διαλεκτική της διαδρομή. Αυτό όμως δεν θα σημαίνει πώς θα κατανοήσει και σε τι πράγμα ακριβώς αναφέρεται. Πώς πρέπει να φανταστούμε μία "τάξη του κόσμου" η οποία θα ήταν προσβάσιμη στην λογική, καθότι μπορούμε να κάνουμε το "καλό και το τέλειο και το αναμενόμενο", χωρίς να προλάβουμε και να προεξοφλήσουμε την σωτηρία; Παρενθετικά ας παρατηρήσουμε πώς ο Γκογκάρτεν έχει κάθε δικαίωμα να αναφέρει τον Παύλο σ'αυτή την περίπτωση, αλλά θα ήταν προς το συμφέρον μας να σημειώσουμε ότι για τον Παύλο αυτό "το καλό και το συμφέρον και το τέλειο" αποτελεί καθαρά το "θέλημα του Θεού’’ και πώς ο Απόστολος στην ίδια φράση μας καλεί να μην συμμορφωθούμε μ'αυτόν τον κόσμο (τον αιώνα), Ρωμ 12,1.
Εδώ όμως και αλλού χανόμαστε αμέσως μόλις αναρωτηθούμε ποια θα μπορούσε να είναι η σημασία των σκέψεων του Γκογκάρτεν όσον αφορά την πραγματική ζωή των συγκεκριμένων ανθρώπων. Ένας "ιδανικός" τύπος, ένα "μοντέλο" θα πρέπει να έχει οπωσδήποτε μία αναφορά, ακόμη και αν στην καθαρότητα του δεν μπορεί να βρεθεί σε κανένα μέρος της πραγματικότητος. Ας σταθούμε ξανά στην ιδέα, σύμφωνα με τον Γκογκάρτεν , ότι αυτό δεν μπορεί να ισχύει για ένα Θεολογικό μοντέλο, διότι αυτό θα αντιπροσώπευε υποτίθεται μία εμπειρική πραγματικότητα ανώτερη, η οποία σαν τέτοια δεν θα μπορούσε να διασταυρωθεί στην εμπειρική πραγματικότητα. Και πράγματι ανακοινώνει ξεκάθαρα πώς η μελέτη του θα διαπραγματευθεί την βαθειά μετάλλαξη τού ανθρώπου και τού κόσμου, η οποία συνέβη στον κόσμο και στην ιστορία. Αλλά τότε για ποια εμπειρική πραγματικότητα μας μιλά, αναπτύσσοντας το μοντέλο τού ανθρώπου ο οποίος λόγω της πίστης του στον Θεό δεν έχει, δεν πρέπει να κάνει καμία σκέψη για τον Θεό, επειδή είναι ήδη σωσμένος; Δεν μπορούμε να αποφύγουμε λοιπόν την ιδέα πώς εδώ πρόκειται για την πραγματικότητα ανθρώπων οι οποίοι στον σύγχρονο κόσμο δεν ξέρουν πλέον τι να κάνουν με την Χριστιανική τους πίστη και όμως παρ'όλα αυτά δεν μπορούν να παραιτηθούν. Σκεπτόμενοι την εκκοσμίκευση με τον τρόπο που την διδάσκει ο Γκογκάρτεν, θα μπορούσαν να ερμηνεύσουν την ακραία ασημαντότητα της Χριστιανικής πίστης σαν το υπέρτατο μέτρο σπουδαιότητος και όλο αυτό χωρίς κόστος ή κάποια προσπάθεια.
Όπως και να'χει το πράγμα όλες οι μελέτες που κυκλοφόρησαν μετά το 1953, εξαρτώνται σε γενικές γραμμές από την σύλληψη του Γκογκάρτεν. Δεν έγινε καμία προσπάθεια να τεθεί με καινούργιο τρόπο το θέμα της Φύσεως των ιστορικών μεταλλάξεων οι οποίες με την βοήθεια του όρου εκκοσμίκευση πιστεύτηκε ότι επιβεβαιώθηκαν κατά κάποιο τρόπο, και επί πλέον δεν τίθενται πλέον ερωτήσεις ούτε για την χρήση του ίδιου του όρου.
Αυτή η απουσία δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Ακόμη και εάν είχε επιχειρηθεί να τεθεί μία τέτοια ερώτηση, θα ήταν πολύ πιθανό πώς δεν θα κατόρθωναν να πραγματευθούν για την εκκοσμίκευση. Δεν είναι ένας τυχαίος όρος. Η λέξη εκκοσμίκευση συνδέει την δική μας άποψη των αλλαγών, στις οποίες υποτίθεται ότι αναφέρεται a'priori, με μία εννοιολόγηση ακριβέστατη της πραγματικότητος. Και το κατορθώνει μ'έναν τέτοιο θρασύτατο και αυθάδη τρόπο, που δεν κατορθώνουμε πλέον να ξεκολλήσουμε εντελώς από μία τέτοια σύλληψη της πραγματικότητος, από την στιγμή που επιτρέψουμε να νικηθούμε από την γοητεία του όρου εκκοσμίκευση.
Κατά πάσαν πιθανότητα, όμως, αυτή η αντίληψη ανήκει εξ'αρχής σ'εκείνον τον ίδιο κόσμο των εμπειριών τις οποίες ακριβώς, λόγω των μεταλλάξεων που καταδεικνύει η λέξη εκκοσμίκευση, αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε. Και έτσι είναι εξίσου αδύνατον μία τέτοια αντίληψη η οποία έχει ήδη ξεπεραστεί από την πραγματικότητα, να κατορθώσει να μας εισάγει στην Φύση των αλλαγών λόγω των οποίων ξεπεράστηκε. Όποιος επιθυμεί να βρει μία πρόσβαση σ'αυτές τις αλλαγές, πρέπει να ελευθερωθεί τελείως από τα μπλεξίματα του όρου εκκοσμίκευση και να θέσει μ'έναν νέο τρόπο την ερώτηση γύρω από την φύση αυτών των αλλαγών.
Αμέθυστος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου