Ο ΠΑΤΗΡ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΣ ΛΑΤΡΕΥΕΙΝ (4)

Συνέχεια από: Παρασκευή 19 Μαΐου 2023

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β΄

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΣ ΛΑΤΡΕΥΕΙΝ

«Αισθάνθηκα σαν νὰ μοῦ εἶχε φύγει το τομάρι μου»

Στην Θεία λατρεία, ὁ θεόφρων αὐτός μυσταγωγός προσήλωνε με δέος τόν νοῦ του στα θαυμάσια μυστήρια τῆς Θεοκτίστου δημιουργίας καί εἰσερχόταν στην θεωρία τῆς θαυματουργίας τοῦ ἀπείρου Δημιουργοῦ. Ὑπερέβαινε τόν αἰσθητό κόσμο, τον χώρο καί τόν χρόνο, καί τό πνεύμα του ἐντρυφοῦσε σε ἀποκαλύψεις, τις οποίες «ὀφθαλμός οὐκ εἶδε καί οἷς οὐκ ἤκουσε καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη». Ἂν καμμία φορά τον διέκοπταν κατά τήν ὥρα τῆς λατρείας, δυσκολευόταν νὰ ἔλθη πάλι σε επαφή μέ τά ἐπίγεια. Ἦταν φανερό ὅτι ὁ νοῦς του εὑρισκόταν πολύ μακρυά· περιπόλευε σέ ἀδιάστατους χώρους. Όπως δέ βεβαιώνει ὁ ἅγιος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης, «όσα γινώσκεται ταῖς μετoχαῖς μόνον γινώσκεται». Γι' αὐτό καί οἱ λόγοι του ἐπληροφορούσαν και ἀλλοίωναν τίς ψυχές. «Στη δική μας Λειτουργία, ὅταν ἀφήνωμε ἐλεύθερη τήν σκέψη μας πρός τά ἐπάνω, ὁ Θεός μικραίνει τήν ἀπόσταση και ἀνοίγει ὁ Οὐρανός. Στον Ουράνιο κόσμο γίνεται ακατάπαυστος Θεία Λειτουργία. Μέ τούς ὀφθαλμούς τῆς ψυχῆς, ἀτενίζομε τήν ἐν Οὐρανοῖς λατρεία, ἐνσωματωνόμεθα μέ τήν ἐπουράνιο Ἐκκλησία νοητά και πλημμυρίζει ἡ καρδιά μας μέ τήν ἐλπίδα τῆς αἰωνίου μακαριότητος».

«Σήμερα στην Θεία Λειτουργία, για δέκα λεπτά, ένα τέταρτο... ἔμει να ελεύθερος από το βάρος τοῦ παρόντος κόσμου καί τῆς παρούσης ὕλης. Ελεύθερος τελείως!.. Και σκέφθηκα; Α! ἔτσι εἶναι ἡ ζωή τῶν Ἁγίων. Πῶς ζούνε στόν οὐρανό οἱ Ἅγιοι!.. Ἔτσι εἶναι! Ἀπηλλαγμένοι ἀπό τήν ὕλη. Δηλαδή ένιωσα τήν ἐλευθερία πλέον. Α! λέω, ἔτσι εἶναι! Κουράγιο, λοιπόν, κύριε Δαμασκηνέ, να τελειώσης ἀπό 'δώ πέρα, νά πᾶς ἐκεῖ!».

Ἄλλη φορά πάλι εἶπε: «Σήμερα στην Λειτουργία αἰσθάνθηκα σαν να μοῦ εἶχε φύγει τό τομάρι μου... Ημουν πολύ ελαφρός, πούπουλο! Ένιωθα μια χαρά μέσα μου αλλιώτικη, πού μέ ἔκανε να ξεχνῶ τα πάντα!.. Λέγω στον Κύριο: "Εσύ, Κύριέ μου, ξέρεις ποιά εἶναι ἡ ἐπιθυμία μου νὰ ἀπαλλαγῶ τῶν ἐγκοσμίων καί τῆς ὕλης". Δεν ξέρω... Μήπως αὐτά ὅλα εἶναι πλάνη; Νιώθω μία μεγάλη μακαριότητα, ἀλλά καί πάλι λέγω: Μήπως εἶναι ἀπό τόν πονηρό; Ἡσυχάζουν, όμως, όλα μέσα μου και ἀπολαμβάνω μια τελεία εἰρήνη καὶ ἐλευθερία. Δεν ξέρω τί να πω... ὁ Θεός νά μέ ἐλεήση...».

«Σε κάθε μας βήμα βλέπομε την ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ».

Ὁ Παππούς δέν ζούσε μόνο την Θεϊκή Παρουσία, ἀλλά ἔχαιρε και μέ τήν λαμπρότητα ὅλων τῶν Ἁγίων, πού ἀντανακλούν τίς ἀστραπές της Θείας δόξης. Ζώντας το μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας, ἀπελάμβανε τήν κοινωνία τῶν Ἁγίων. Τούς ἔνιωθε ἰδικούς του, Φίλους του και εδεχόταν τίς ἄφθονες δωρεές τους, εὐχαριστῶντας μαζί τους τόν Εὐεργέτη. Στην Θεία Λειτουργία εἶχε τήν αἴσθησι ὅτι παρίσταται πλήθος Ἁγίων, όπως μὲ ἁπλότητα πολλές φορές ἀνέφερε: «Πω, πω! τί γίνεται στην Θεία λατρεία! Καί μεῖς χαιρόμαστε την παρουσία τῶν Ἁγίων, ἀλλά καί ἐκεῖνοι εὐφραίνονται καθώς, με το μέγα μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, προσλαμβάνουν μεγαλύτερη δόξα. Όλοι μαζί ευρισκόμεθα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ἐνώπιον ὅλου τοῦ Ἀγγελικοῦ κόσμου καί τῆς Ἐκκλησίας τῶν πρωτοτόκων, τῆς ἐν οὐρανοῖς πανηγύρεως. Και συνδοξολογούμε μαζί τους τον Τριαδικό Θεό, τόν Ὁποῖον εὐχαριστοῦμε καί εὐλογοῦμε».

Ὁ θεολόγος νοῦς του ἐντρυφούσε στο μυστήριο τῆς ἀγάπης τῆς Αγίας Τριάδος. Συχνά δεν ἠμποροῦσε νὰ ἀναφέρη τις Τριαδικές δοξολογικές εκφωνήσεις, διότι τόν ἔπνιγε ἡ συγκίνησις καί ἀναλυόταν σε δάκρυα και λυγμούς. Υπαινισσόταν δέ τίς δωρεές πού ἀπελάμβανε, ὅταν ἔλεγε: «Καί μέ μία μόνο ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος δεχόμεθα τήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ μέσα στην ψυχή μας, γιατί ἐνεργεῖ ἡ Χάρις τοῦ Θείου Ὀνόματος. Τότε, διά μέσου τῆς πίστεως, ἀνοίγουν οἱ νοεροί ὀφθαλμοί μας καὶ ὄντως ἀπολαμβάνομε τήν Θεία ἀποκάλυψη καί τήν ζοῦμε καί τήν αἰσθανόμεθα μέσα στην ψυχή μας και μέσα στην ζωή μας. Σε κάθε μας βήμα βλέπομε τήν ἀποκάλυψι τοῦ Θεοῦ».

Γεμάτος πνευματική μέθη, κατά τήν ὥρα τοῦ Τρισαγίου ὕμνου, με την μελωδική του φωνή, ἀντιφωνοῦσε στούς ἀλαλαγμούς τῶν συλλει τουργών του Αγγέλων. Και τότε ή μορφή του γινόταν ολόφωτη και διεσκόρπιζε την χάρι καί τήν εὐφροσύνη σε όλο το συμπροσευχόμενο πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, προκαλώντας στις ψυχές τὴν Θεία ἀλλοίωσι, Καί ὡμολογούσε: «Κατά το διάστημα τῆς Θείας λατρείας, ἐὰν ἐμεῖς, ταπεινούμενοι διά τῆς εὐχαριστίας, δεχώμεθα τήν Θείαν ἔλλαμψιν και Χάριν, πραγματοποιούνται στις ψυχές τῶν πιστῶν πολλά θαύματα. Θαύμα τα μετανοίας, θαύματα εὐχαριστίας, θαύματα ελπίδος για την Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί θαύματα Θείας εὐφροσύνης».

«Ἔχεις ἀναλάβει να ευφραίνης τοὺς ἀνθρώπους».

Ἀπό τήν προσωπική του πεῖρα ὁ Γέροντας ἐπίστευε ὅτι ἡ εύρυθμος βυζαντινή ψαλμωδία, όταν γίνεται με προσευχητική και δοξολογική διάθεση, συμβάλλει στην κατάνυξι και στην πνευματική ανάτασι του πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας. Γνωρίζοντας δέ ὅτι ἡ Χάρις μεταδίδεται, ἀνέφερε: «Μέ τήν ψαλμωδία εὐφραίνονται ὅλοι όσοι ψάλλουν. Ἔχω δέ τήν γνώμη, ὅτι, όταν κανείς ψάλλη μέ τήν καρδιά του, παρέχει και στούς ἄλλους τήν εὐκαιρία να εὐφραίνωνται, ἐάν βεβαίως αἰσθάνεται αὐτά πού ψάλλει. Ἡ εὐφροσύνη πληρώνει πρῶτα ἐσένα, που ψάλλεις, καί κατόπιν πηγαίνει στους πιστούς. Καί ὅταν εὐφραίνωνται οἱ πιστοί, εὐφραίνεσαι καί σύ, καθώς ψάλλεις και προσεύχεσαι. Αν δέν εύφρανθῆς ἐσύ πρῶτος, δὲν ἠμποροῦν νὰ εὐφρανθοῦν οἱ ἄλλοι. Ἐσύ, πού ἔχεις ἀναλάβει νά εὐφραίνης τοὺς ἀνθρώπους και να τους παρηγορής, πρέπει πρῶτος νά εὐφρανθῆς ἀπό τήν ἐπίσκεψι τῆς Χάριτος, γιά νά ἐπιδράσης στόν λαό. Η όλη σου κατάστασις και τα βιώματά σου, μέσα στην Λειτουργία, μεταδίδονται καί στόν υπόλοιπο κόσμο. Καί αὐτό εἶναι ἕνα ἀπό τά θαύματα καί τίς δωρεές τῆς μυστικῆς λατρείας».

Ἔτσι γίνεται ἀντιληπτό γιατί, ὅταν ἔψαλλε ὁ Παππούς, ἐξέχεε ρεῖθρα παρηγορίας στον λαό. Ιδιαίτερα, ὅταν ἔμελπε τον Τρισάγιο ύμνο, γινόταν ὁ ἴδιος λύρα τοῦ Πνεύματος καί ἐδονεῖτο ἀπό τήν βιαία Πνοή! Πολλές φορές ή λυγμική του φωνή ἔνυττε τίς ψυχές τοῦ λαοῦ καί, με την φλόγα τῆς Χάριτος, αναζωπύρωνε την λατρευτική δοξολογία όλου του ἐκκλησιάσματος.

«Τα έωθινά Ευαγγέλια κρύβουν πυρηνική ενέργεια Θείου έρωτος»

Ὅταν ὁ Παππούς ἐκρατοῦσε ἡ ἀνεγίνωσκε τὸ Εὐαγγέλιο, με τίς αἰσθήσεις της μεγάλης του πίστεως, έβλεπε τον Κύριο παρόντα, ἄκουε τόν Κύριο ὡς ζῶντα Λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ ἐγευόταν την γνώσι τῆς ἀθανάτου Σοφίας. Πράγματι δέ, κάθε εὐαγγελική περικοπή που ἀνεγίνωσκε, τὴν ἐβίωνε ὡς προσωπικό γεγονός. Γι' αὐτό καί ἐμφορούμενος ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἐδεχόταν τήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ, με την ὁποία ἐφωτιζόταν προς Θεογνωσία, όπως φαίνεται από τους λόγους του: «Ἡ ἀποκάλυψις τοῦ Θεοῦ διά τοῦ λόγου τοῦ Εὐαγγελίου, κατά τήν ὥρα τῆς λατρείας, εἶναι μία Θαβώρειος ἐμπειρία. Λοιπόν, να δουλεύετε ἀποβραδίς μέ τήν σκέψι σας την ευαγγελική περικοπή τῆς ἑπομένης ἡμέρας καί νά τήν χρησιμοποιήτε ὡς πτέρυγα ανυψωτική κατά την Θεία Λειτουργία. Επειδή ο Θεϊκός λόγος περιέχει μυστική δύναμη και ἐνέργεια Θεογνωσίας, ἀποκαλύπτει το Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Ιδιαίτερα τὰ ἑωθινά Εὐαγγέλια κρύβουν πυρηνική ενέργεια Θείου έρωτος και ἅμα ασχολῆσαι ἐδῶ πού τά λέμε πολύ μέ αὐτά, κάνεις ἐκτινάξεις καλές!.. Κάθε Θεία Λειτουργία μᾶς ἀνοίγει καινούργιους ορίζοντες Θείας δόξης καί μᾶς φανερώνει τίς ἐνέργειες τῆς ἐνθέου ἀγάπης». 

Τις περισσότερες φορές, ιδίως τα τελευταία χρόνια τῆς ζωῆς του, δὲν ἠμποροῦσε νὰ ὁλοκληρώση τήν ἀνάγνωσι τοῦ Εὐαγγελίου, γιατί τὸν ἐκυρίευε ἡ ἱερά συγκίνησις. Τότε, μέ τά κύματα τῆς ἀγαλλιάσεως, πού τόν κατέκλυζαν, μετέδιδε την κατάνυξι και στο πλήρωμα τῆς Εκκλησίας.

Προσπαθώντας νά εἰσαγάγη τίς ἀδελφές στην ευωχία τῆς λειτουργικῆς προσευχῆς, τίς ἐρωτούσε: «Σπάζει ἡ ψυχή μας ανά πᾶσαν στιγμήν, όταν εὑρίσκεται στον Ναό; Σπάζει ὁ ὀφθαλμός ἀμέσως. Εἶναι ἕτοιμος, με την κάθε φράσι, ἀμέσως να ξεσπάση στο δάκρυ; Ἂν δέν εἶναι, σημαίνει ὅτι δέν ἔχομε ἀκόμη ταπεινωθῇ• γι' αὐτό ὑπάρχει ἡ ξηρασία... Μᾶς συγκινεῖ ἕνας λόγος τοῦ Εὐαγγελίου ή μία στάσις ἑνὸς Ἁγίου; Λειώνομε καί δέν ξέρομε που να πάμε για να φωνάξωμε; Αν δεν συμβαίνη αὐτό, κάτι λείπει από μέσα μας, ὁ Θεῖος ἔρως! Καί γι' αὐτό δέν αἰσθανόμεθα την Θεία Λειτουργία».