του Marcello Veneziani
Πριν από δύο μέρες γιορτάζαμε ερήμην γενέθλια: ήμασταν στο Σιλς Μαρία στο σπίτι του Φρίντριχ Νίτσε για να γιορτάσουμε τα γενέθλιά του, τα 167α. Είναι εντυπωσιακό το μικρό δωμάτιο όπου έμενε ο προφήτης του Ζαρατούστρα. Το μεγαλείο μιας μοίρας στο μικρό χώρο ενός δωματίου. Ο ουρανός σε ένα μικρό δωμάτιο.
Ήμασταν με το βασικό του μέσο, τον Sossio Giametta, μεταφραστή ολόκληρου του έργου του Νίτσε, ο οποίος με τη σειρά του γιόρτασε, με ένα εκκολαπτόμενο βραβείο Νίτσε, τον χρυσό γάμο με τον Ζαρατούστρα, πενήντα χρόνια μεταφράσεων και έργων πάνω του. Ήμασταν με άλλους μελετητές και ενθουσιώδεις, μετά με τη Mina και τη Lisanna και τη λέσχη La Torre di Chiavenna που οργάνωσαν το πρώτο σεμινάριο για τον Nietzsche στο Piuro, όπου οι σκέψεις βυθίστηκαν στο τοπίο και συνέχισαν τις βόλτες στα νιτσεϊκά μέρη του Engadine.
Εδώ ο Νίτσε βρήκε τον Ζαρατούστρα τον οποίο είχε συναντήσει για πρώτη φορά στη Θάλασσα της Λιγουρίας να περπατά προς το Zoagli, και εδώ , στη λίμνη Silvaplana, κοντά στο Surlej, σε έναν ογκόλιθο σε σχήμα πυραμίδας είχε τον φωτισμό της Αιώνιας Επιστροφής με τη μορφή έκστασης. Εδώ στη Σιλς-Μαρία ο Νίτσε έζησε το μοναχικό καλοκαίρι της σκέψης του για οκτώ γόνιμα χρόνια μεταξύ 1881 και 1888.
Είναι ωραίο να βλέπεις αυτό το τοπίο μέσα από τα μάτια του Νίτσε, τις κορυφές της Θέλησης για Δύναμη και τα ηλιοβασιλέματα του Αμόρ Φάτι, τις βόλτες του Ζαρατούστρα το πρωί και το μεσημέρι και τις Αιώνιες Επιστροφές του ήλιου. Πόσο μακριά είναι αυτός ο μοναχικός Νίτσε της Σιλς-Μαρίας από τον θυελλώδη Νίτσε που υποδεικνύεται ως ο φιλοσοφικός εμπνευστής τόσων ιστοριών φρίκης και εξίσου πολλών σφαλμάτων σκέψης της εποχής μας.
Όπως είναι γνωστό, ο Νίτσε θεωρήθηκε αρχικά ο υποτιθέμενος πατέρας του φασισμού και του ναζισμού . Έπειτα, πιο πρόσφατα, του υπεράνθρωπου των μαζών, ακόμη και του Χρηματιστηρίου, των πιο αδίστακτων Ράμπο και τών φαλλοκρατών των γυμναστηρίων, του αισθητικού και διονυσιακού παραληρήματος, ανάμεσα στο σεξ, το κάπνισμα και την παράβαση.
Και θεωρήθηκε ο κατ' εξοχήν Deicide , ο φιλόσοφος του Θανάτου του Θεού και της έλευσης του μηδενισμού. Και όχι μόνο αυτό, είδαν σε αυτόν τον καταστροφέα όλων των αξιών και τον πρώτο εμπνευστή της άρνησης της πραγματικότητας και της αλήθειας στο όνομα μιας περήφανης θέλησης για εξουσία.
Αρχικά , ο Νίτσε δεν είναι η επιτομή του εικοστού αιώνα και οι φρικαλεότητες του. Η απολιτική του σκέψη κοιτάζει πέρα από την άβυσσο της ιστορίας και των ιδεολογιών. και ο εικοστός αιώνας, ειδικά στο πρώτο μισό, ήταν αντίθετα ένας αιώνας εντελώς βυθισμένος στην ιστορία και τις ιδεολογίες. Ο ίδιος είπε ότι θα αρχίσει να γίνεται κατανοητός τον εικοστό αιώνα, αλλά θα γίνει πλήρως κατανοητός μόνο από την τρίτη χιλιετία. Η σκέψη του ξεπερνά την ιστορία και τα σενάρια της , η ίδια η ιδέα του για τη Μεγάλη Πολιτική στοχεύει να πάει πέρα από την ιστορία και την ανθρωπότητα της εποχής του.
Δεύτερον , ο Νίτσε δεν σκοτώνει τον Θεό αλλά περιγράφει τον θάνατό του στην εποχή μας . Και ο Νίτσε είναι επίσης ο σεισμογράφος του μηδενισμού και προφήτης του, με την έννοια ότι τον βλέπει και τον προβλέπει. αλλά δεν τον επικαλείται,απλώς βλέπει τήν λογική του. Πριν από λίγους μήνες ο Βενέδικτος ΙΣΤ' υπέδειξε στον Νίτσε τον προφήτη του αθεϊσμού και του μηδενισμού και της εξαιρετικής άρνησης της ταπεινοφροσύνης και της υπακοής. αλλά επιστρέφοντας στη Γερμανία ο Πάπας είπε τότε ότι οι ανήσυχοι μη πιστοί είναι πιο κοντά στον Θεό από τους πιστούς τής ρουτίνας.
Υπό αυτό το πρίσμα, ο Νίτσε θα ήταν πιο κοντά στον Θεό από τους Φαρισαίους και τους άψυχους πιστούς που ακολουθούν την πίστη με τη δύναμη της αδράνειας. Και αυτή ήταν, επιπλέον, η ιδέα των χριστιανών στοχαστών όπως ο Max Scheler και ο Gustave Thibon, αλλά και των Sciacca και Del Noce.
Όσο για τον μαζικό υπεράνθρωπο της εποχής μας, δεν ξέρω τι αόριστοι δεσμοί μπορεί να υπάρχουν μεταξύ του Ζαρατούστρα και του Σούπερμαν, μεταξύ του Διόνυσου και του Βάσκο Ρόσι ή του Τζιμ Μόρισον, μεταξύ του φιλοσόφου του Αμόρ Φάτι ή του ασκητή της Αιώνιας Επιστροφής και του Ράμπο, τών Bodybuilders,τών ανθρώπων του Χρηματιστηρίου ή ακόμα και τής Erika και τής Amanda Knox.
Φυσικά, η θέληση του Νίτσε για εξουσία δεν είναι αρκετή για να εξηγήσει την ανθρώπινη φύση , μαζί της δονούνται και άλλες ακόμη αντίθετες βουλήσεις: για παράδειγμα, η θέληση να αφανιστεί κανείς, που ο Φρόιντ αργότερα ονόμασε ένστικτο θανάτου, μιά αυτοκτονική ορμή. η θέληση να υπερβεί τον εαυτό του σε μια ανώτερη και απρόσωπη διάσταση. η θέληση να αγαπήσει και ακόμη και να ακυρώσει τον εαυτό του στην αγάπη. και, πάνω απ' όλα, η πιο ταπεινή και πρωταρχική θέληση για ζωή, που είχε περιγράψει ο Σοπενχάουερ που, όπως ο Νίτσε, ήταν περισσότερο Βιοσοφός παρά φιλόσοφος. Σκεπτόμενος τη ζωή παρά τη λογική.
Αλλά σήμερα ο Νίτσε είναι καρφωμένος πάνω απ' όλα σε ένα απόφθεγμα, «Δεν υπάρχουν γεγονότα αλλά ερμηνείες» που θα ήθελε να είναι η κυνική σύνοψη μιας εποχής που αρνείται την αλήθεια, την πραγματικότητα και ταυτόχρονα αρνείται τους κανόνες, καί βασίζεται μόνο σε αυθαίρετη και υποκειμενική προσωπική ερμηνεία . Στην πραγματικότητα, ο Νίτσε σε αυτό το απόσπασμα διαφωνούσε με τον θετικισμό της εποχής του , με τον απόλυτο φετιχισμό των γεγονότων. σκόπευε να αρνηθεί ότι γεγονότα που απομονώνονται από το πλαίσιο, από τις αιτίες και από τα υποκείμενα που τα βιώνουν, θα μπορούσαν από μόνα τους να εξηγήσουν την πραγματικότητα.
Ακόμη και ο Άγιος Θωμάς, κύριος της μεταφυσικής και του ρεαλισμού , λέει ότι η αλήθεια είναι ο συνδυασμός νόησης και πραγματικότητας, η φυσική των γεγονότων από μόνη της δεν αρκεί για να εξηγήσει τη ζωή, τον κόσμο, τα πράγματα. Ομοίως ο Νίτσε δεν επικαλείται την καταστροφή των αξιών αλλά την επανεκτίμησή τους και προσθέτει μια αποφασιστική παρατήρηση: ελλείψει αξιών είναι στο χέρι μας να είμαστε γενναίοι, δηλαδή να επωμιστούμε όλο το βάρος της απώλειας των αξιών στους ώμους μας. Η θάλασσα, τα βουνά, η σκέψη του Νίτσε κυματίζει ανάμεσα σε αυτά τα άκρα.
Δεν είναι η ιστορία που υποδέχεται τη μοναξιά του, αλλά η φύση, ο ρυθμός του σύμπαντος, η απελπισμένη χαρά του ανθρώπου που δύει και επιστρέφει αιώνια. Η τραγική και παιχνιδιάρικη αθωότητα του Ζαρατούστρα.
Έτσι σιώπησε ο Ζαρατούστρα τού Νίτσε την ώρα της κρίσης
Η τραγωδία της γέννησης. Απάνθρωπο, πάρα πολύ απάνθρωπο. Η δυση του ηλιου. Η Θλιβερή Επιστήμη. Έτσι ο Ζαρατούστρα σώπασε. Ηθικό μοιρολόγι. Κάτω από το καλό και το κακό. Finis Homo. Τα είδωλα του λυκόφωτος. Οι θρήνοι του Διονύσου. Η Ανίσχυρη Βούληση.
Προσπάθησα να αντιστρέψω τους ευφορικούς τίτλους των έργων του Φρίντριχ Νίτσε και όχι για ένα πιραντελικό παιχνίδι που στηρίζει το χιούμορ στην αίσθηση του αντίθετου. Φαντάστηκα τι μπορεί να έγραφε σήμερα ο Νίτσε . Ένας Νίτσε πιστός στην υπόσχεση του Ζαρατούστρα, «Θα έρθω ξανά» . αλλά έχοντας ξαναεμφανιστεί στην εποχή του κουρασμένου μηδενισμού, όπου η ανάταση δίνει τη θέση του στην κατάθλιψη, δεν θα έγραφε για τη γέννηση της τραγωδίας αλλά πιο σκοτεινά για τον πόνο του ερχομού στον κόσμο.
Δεν θα επιδίωκε να πάει πέρα από το πολύ ανθρώπινο, αλλά θα επιβεβαίωνε τον θρίαμβο του απάνθρωπου. Δεν θα έγραφε το Aurora αλλά το Sunset, ούτε το Gay Science αλλά το Sad Science. Ο Ζαρατούστρα του δεν θα έκανε πια κήρυγμα αλλά θα έμενε άναυδος γιατί η λέξη έχασε το νόημα και την αξία της. Και δεν θα καλωσόριζε τη γέννηση, όντως τη γενεαλογία, μιας ηθικής, αλλά θα μελετούσε τη νεκρολογία της. Ούτε θα ξεπερνούσε το καλό και το κακό πριν το θέαμα μιας κοινωνίας πέσει κάτω από το καλό και το κακό.
Δεν θα καλωσόριζε την άνοδο του Beyond-man στο Ecce Homo, μάλλον θα έγραφε για το τέλος του ανθρώπου. Δεν θα περιέγραφε το μεγάλο λυκόφως των ειδώλων, μάλλον θα έβλεπε τα είδωλα και τα μικρά είδωλα του λυκόφωτος να εμφανίζονται. Δεν θα τραγουδούσε ενθουσιώδεις διθυράμβους στον Διόνυσο, αλλά στον Ιερεμία. Και τέλος, δεν θα σκεφτόταν να γράψει το The Will to Power, αλλά θα σημείωνε την ανικανότητα της θέλησης στην αιώνια απώλεια του κόσμου, παρά στην αιώνια επιστροφή.
Όποιος πίστευε ότι ο Νίτσε αντιπροσώπευε το τελευταίο βήμα του μηδενισμού στη δυτική σκέψη πρέπει τώρα να σκεφτεί την περαιτέρω και φθίνουσα παραβολή του: από τον ενεργητικό μηδενισμό του Νίτσε στον παθητικό μηδενισμό, από την τραγική και ηρωική ευφορία του Ζαρατούστρα στην κυνική και διαλυτική κατάθλιψη του παρόντος . Ο Νίτσε αντέδρασε στην παρακμή. ένας νέος Νίτσε θα υποστήριζε την πορεία του. Στο τέλος, ο Λεοπάρντι κέρδισε τον Νίτσε, μάλλον ένας πρακτικός, μη ποιητικός Λεοπάρντι. Είναι η αλήθεια του μηδενισμού.
Σήμερα έχει γενέθλια ο Νίτσε, ο οποίος μάλιστα γεννήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1844. Τις προάλλες, στο Πιούρο, ο Εμανουέλε Σεβερίνο έλαβε το «Βραβείο Νίτσε» και οργανώθηκε σεμινάριο γύρω από τον νικητή και τον κάτοχο του βραβείου με τον Σόσιο Τζιαμέτα. , κοσμήτορα των Nicciani, Massimo Donà, Giuseppe Girgenti, Andrea Tagliapietra, Armando Torno και εμένα. Είναι το δεύτερο σεμινάριο που διοργανώνει ο πολιτιστικός σύλλογος La Torre di Chiavenna, μεταξύ Val Bregaglia και Sils-Maria, το αγαπημένο μέρος του Νίτσε. Ο Σεβερίνο είναι ίσως σήμερα ο Ιταλός φιλόσοφος που προσπάθησε περισσότερο από κάθε άλλον να υπερβεί τον Νίτσε, ξεκινώντας από το βραχυκύκλωμα της δυτικής σκέψης που αντικατοπτρίζεται στη σκέψη του και στη ζωή του.
Προσπάθησε να ανατρέψει την αθωότητα του γίγνεσθαι, τον ακρογωνιαίο λίθο της αιώνιας επιστροφής του Νίτσε, στην αιωνιότητα της ύπαρξης. Και ο Sossio Giametta, μεγάλος μεταφραστής του Νίτσε, έγραψε, μεταξύ άλλων, ένα σχόλιο στον Ζαρατούστρα που είναι για το έργο του Νίτσε ό,τι το Σχόλιο του Μιγκέλ ντε Ουναμούνο στον Δον Κιχώτη του Μιγκέλ ντε Θερβάντες. Η σύγκριση δεν είναι τυχαία. Ο Ζαρατούστρα ως Δον Κιχώτης αντιμετωπίζει τον κόσμο μετά την πτώση του Πλατωνισμού. Που στην περίπτωσή του είναι η πτώση του ουρανού στη γη και στην περίπτωση του Δον Κιχώτη είναι η πτώση του ιδανικού κόσμου του ιπποτισμού.
Όμως ο πρώτος καταφεύγει στο μέλλον και έχοντας χάσει τον ουρανό και τους θεούς, προσπαθεί να βρει στη γη τον ανώτερο άνθρωπο που θα κληρονομήσει τον θάνατο των θεών. Ο δεύτερος αντίθετα καταφεύγει στο παρελθόν και στις παραισθήσεις του, και έχοντας χάσει τη διαύγεια του, προσπαθεί να κατοικήσει το όνειρό του στην πραγματικότητα, με τα τραγικά και γκροτέσκα αποτελέσματα που γνωρίζουμε. Αντίθετα, η μοίρα των συγγραφέων τους αντιστρέφεται: ο Θερβάντες ξεφορτώνει τις ανοησίες της ζωής στον χαρακτήρα του, ο οποίος τρελαίνεται και πεθαίνει. Ο Νίτσε σώζει τον Ζαρατούστρα και τον αφήνει δυνατό και φλογερό σαν τον ήλιο, αλλά φορτώνει πάνω του την τρέλα της προφητείας του και τρελαίνεται.
Μέσω του Ζαρατούστρα, ο Νίτσε είχε σκεφτεί να ιδρύσει μια νέα επίγεια θρησκεία που χαρακτηριζόταν από την εμφάνιση του υπερανθρώπου. Επικό και ηρωικό, ευφορικό και παιχνιδιάρικο όραμα του πεπρωμένου. Μια θρησκεία που χορεύει και γελάει , ενάντια στη νεκρική και μαυριδερή, ταλαιπωρημένη και τιμωρητική θρησκεία του Χριστιανισμού. Εδώ υπάρχει κάτι περισσότερο από την αντιχριστιανική πολεμική, υπάρχει η βιογραφία του Νίτσε: πόσο βάρυνε η παιδική μνήμη του ετοιμοθάνατου Λουθηρανού πάστορα πατέρα του σε αυτό το πένθιμο όραμα του Χριστιανισμού; Τα μαύρα ρούχα και το οικογενειακό πένθος των επόμενων χρόνων, η πίστη ως ορφάνια και η χηρεία, η παιδική ηλικία κλεμμένη από τον πόνο.
Είναι ίσως ο θάνατος του Θεού η ουράνια μεταμόρφωση του θανάτου του Πατέρα, του ποιμένα; Σε αυτή την ηλικία οι αναμνήσεις κολλάνε σαν καρφιά. Στα μάτια του ο Διόνυσος είναι η παιδική ηλικία του κόσμου που διώχνει και λυτρώνει τη θλιβερή ανάμνηση των παιδικών του χρόνων. Καθώς ο έπαινος της ζωηρής υγείας είναι ο εξορκισμός και η καταφυγή από την κακή υγεία κάποιου.
Ο Νίτσε επιστρέφει στο χορό αλλά η μουσική δεν είναι πια δική του. Τώρα που η ιστορία συνθλίβεται στο τσιμπιδάκι μεταξύ τεχνικής και φύσης, ή μάλλον μεταξύ της δύναμης που πυροδοτεί ο άνθρωπος και της εκδίκησης του αρχέγονου ή βασικού ενστίκτου, ο Ζαρατούστρα διεκδικείται δυνατά και κατεβαίνει από τα βουνά. Όσοι τον βλέπουν ως προφήτη της θέλησης για εξουσία και του υπερανθρώπου της τεχνολογικής εποχής τον διεκδικούν. Και όσοι βρίσκουν μέσα του τον προφήτη της απελευθερωμένης και πληθωρικής φύσης.
Αλλά η δύναμη της τεχνικής δεν ελέγχεται πλέον από τον τεχνίτη, ο οποίος είναι πράγματι υποταγμένος από αυτήν, και προχωρά για λογαριασμό του. και η φύση, εξαγριωμένη από την καταστροφή, ανταγωνίζεται τον πολιτισμό και σηματοδοτεί την υπεροχή των συναισθηματικών παρορμήσεων και των κτηνωδών ενστίκτων έναντι της ισορροπίας της σοφής ζωής σύμφωνα με τη φύση. Επομένως, δεν είναι η έλευση του υπερανθρώπου που προφήτεψε ο Νίτσε, αλλά η κυριαρχία του αυτόματου και του υπανθρώπου που καταλαμβάνει τη σκηνή και προδίδει το τραγούδι του Ζαρατούστρα.
Ενώ γνωρίζω ότι ο δρόμος του Νίτσε είναι αδιέξοδος, ανατρέχω στα βήματά του για μια ζωή. Το πρώτο άρθρο που δημοσίευσα, στα δεκαεννιά μου, ήταν αφιερωμένο σε αυτόν και τις μελλοντικές του εποχές, που δεν βγήκαν ποτέ, παρά μόνο αντίστροφα. Ωστόσο, εξακολουθώ να βρίσκομαι, μετά από αρκετά χρόνια, να μιλάω για αυτόν και τον Ζαρατούστρα του, τη Βίβλο των δεκαοκτώ μου χρόνων. Η αιώνια επιστροφή του Νίτσε και η μάταιη ελπίδα ότι μπορούμε να σωθούμε κολλώντας στο μέλλον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου