Αγ. Μάξιμος ο Ομολογητής - ΠΕΡΙ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΑΠΟΡΙΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ (4)

  Συνέχεια από: Τρίτη 20 Ιουνίου 2023

ΠΕΡΙ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΑΠΟΡΙΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟ ΚΥΖΙΚΟΥ

Γιατί επιτρέπει συχνά ο πάνσοφος προνοητής της ζωής μας να χρησιμοποιούμε τα πράγματα σύμφωνα με τις ορμές μας προς σωφρονισμό μας, σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις με τη γύρω από αυτά και από αυτά σύγχυση και ταραχή όσων τα ασκούν μανιασμένα επαναφέροντας στο κατά φύση αγαπητό τον ως τότε αλόγιστον έρωτά μας προς τα παρόντα. Οι καθολικοί τρόποι με τους οποίους λένε θεραπεύονται παιδαγωγικά τα πάθη μας είναι τρεις, και με τον καθένα τρόπο επιθέτει με σοφία ως φάρμακο της κακής αρρώστιας των παθών την ακαταστασία της ύλης, κυβερνώντας την με τάξη σύμφωνα με τον πάνω από εμάς και ισχυρότερο λόγο προς το αποφασισμένο από το Θεό αγαθοπρεπές αποτέλεσμα. Ή πρώτον, μας ζητείται λοιπόν ποινή για αμαρτήματα που έχουν γίνει στο παρελθόν, των οποίων ίσως από άγνοια ούτε ίχνος διατηρούμε στη ζωή μας, αλλά κι αν τυχόν τα θυμόμαστε δεν ανεχόμαστε να αποδεχθούμε την πρέπουσα διόρθωση των σφαλμάτων μας, ή καθαιρόμαστε από την ασθένειά μας χωρίς να θέλομε ή χωρίς να έχομε τη δύναμη επειδή μέσα μας δημιουργήθηκε η έξη της κακίας• ή δεύτερον, αποβάλλομε την παρούσα μέσα μας κακία που μας κατατρώγει και λαμβάνομε προληπτική διδασκαλία για αναστολή της μελλοντικής· ή τρίτον, ως υπόδειγμα θαυμαστό καρτερίας άριστης κι ανδρείας ευσεβούς προβάλλεται στους ανθρώπους ένας άλλος άνθρωπος, αν έχει βέβαια υψηλό στοχασμό και είναι ονομαστός στην αρετή και ικανός να φανερώσει μέσω του εαυτού του με την ακλόνητη συμπλοκή του με τα δεινά την ως τότε κρυμμένη αλήθεια.

4 

Από το λόγο του Αγίου Γρηγορίου Θεολόγου στον Άγιο Αθανάσιο στο, «Δεν έχει κάτι ψηλότερο ούτε θα έχει καθόλου» 

Μου φαίνεται πως μ' αυτά απαλλάσσει το διδασκόμενο από κάθε συγκριτική και διακριτική, κι όπως αλλιώς λέγεται, σχέση αυτός ο θεόφρων δάσκαλος. Γιατί λένε οι δεινοί σ’ αυτά ότι το είδος αυτό του λόγου είναι άσχετον (ανεξάρτητο)  και είναι ισοδύναμο με το να λέμε πως είναι ασυγκρίτως πάνω από όλα, επειδή έχει δύναμη απόφασης κατά υπεροχή (ο Θεός χαρακτηρίζεται αποφατικά με την έννοια ότι υπερέχει κάθετι γνωστό).

Tο πρωτότυπο κείμενο

Τοῦ αὐτοῦ ἐκ τοῦ εἰς τόν ἅγιον Ἀθανάσιον λόγου, εἰς τό, "Οὐ γάρ ἔχει τι ὑψηλότερον ἤ ὅλως ἕξει."

Δοκεῖ μοι διά τούτων ἀπολῦσαι πάσης συγκριτικῆς τε καί διακριτικῆς καί ἄλλως πως λεγομένης σχέσεως τόν διδασκόμενον ὁ θεόφρων οὗτος διδάσκαλος. Ἄσχετον γάρ το τοιοῦτον εἶδος τοῦ λόγου φασίν οἱ περί ταῦτα δεινοί, καί ταὐτόν δύνασθαι τῷ ἀσυγκρίτως ὑπέρ πάντα εἶναι λέγειν, ὡς δύναμιν ἔχον ὑπεροχικῆς ἀποφάσεως.

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ, Λόγος ΚΑ’ (ΛΟΓΟΣ 21)

Εἰς τὸν μέγαν Ἀθανάσιον ἐπίσκοπον Ἀλεξανδρείας.

1. Ἀθανάσιον ἐπαινῶν, ἀρετὴν ἐπαινέσομαι. Ταυτὸν γὰρ, ἐκεῖνόν τε εἰπεῖν, καὶ ἀρετὴν ἐπαινέσαι, ὅτι πᾶσαν ἐν ἑαυτῷ συλλαβὼν εἶχε τὴν ἀρετὴν, ἢ, τό γε ἀληθέστερον εἰπεῖν, ἔχει. Θεῷ γὰρ ζῶσι πάντες οἱ κατὰ Θεὸν ζήσαντες, κἂν ἐνθένδε ἀπαλλαγῶσι. Καθ᾿ ὃ καὶ Ἀβραὰμ, καὶ Ἰσαὰκ, καὶ Ἰακὼβ ἀκούει Θεὸς, ὁ Θεὸς, ὡς οὐ νεκρῶν Θεὸς, ἀλλὰ ζώντων. Ἀρετὴν δὲ ἐπαινῶν, Θεὸν ἐπαινέσομαι, παρ᾿ οὗ τοῖς ἀνθρώποις ἡ ἀρετὴ, καὶ τὸ πρὸς αὐτὸν ἀνάγεσθαι, ἢ ἐπανάγεσθαι διὰ τῆς συγγενοῦς ἐλλάμψεως. Πολλῶν γὰρ ὄντων ἡμῖν καὶ μεγάλων, οὐ μὲν οὖν εἴποι τις ἂν ἡλίκων καὶ ὅσων, ὧν ἐκ Θεοῦ ἔχομέν τε καὶ ἕξομεν· τοῦτο μέγιστον καὶ φιλανθρωπότατον, ἡ πρὸς αὐτὸν νεῦσίς τε καὶ οἰκείωσις. Ὅπερ γάρ ἐστι τοῖς αἰσθητοῖς ἥλιος, τοῦτο τοῖς νοητοῖς Θεός. Ὁ μὲν γὰρ τὸν ὁρώμενον φωτίζει κόσμον, ὁ δὲ τὸν ἀόρατον· καὶ ὁ μὲν τὰς σωματικὰς ὄψεις ἡλιοειδεῖς, ὁ δὲ τὰς νοερὰς φύσεις θεοειδεῖς ἀπεργάζεται. Καὶ ὥσπερ οὗτος τοῖς τε ὁρῶσι καὶ τοῖς ὁρωμένοις, τοῖς μὲν τὴν τοῦ ὁρᾷν, τοῖς δὲ τὴν τοῦ ὁρᾶσθαι παρέχων δύναμιν, αὐτὸς τῶν ὁρωμένων ἐστὶ τὸ κάλλιστον· οὕτω Θεὸς τοῖς νοοῦσι καὶ τοῖς νοουμένοις, τοῖς μὲν τὸ νοεῖν, τοῖς δὲ τὸ νοεῖσθαι δημιουργῶν, αὐτὸς τῶν νοουμένων ἐστὶ τὸ ἀκρότατον, εἰς ὃν πᾶσα ἔφεσις ἵσταται, καὶ ὑπὲρ ὃν οὐδαμοῦ φέρεται. Οὐδὲ γὰρ ἔχει τι ὑψηλότερον, ἢ ὅλως ἕξει, οὐδὲ ὁ φιλοσοφώτατος νοῦς καὶ διαβατικώτατος, ἢ πολυπραγμονέστατος. Τοῦτο γάρ ἐστι τὸ τῶν ὀρεκτῶν ἔσχατον, καὶ οὗ γενομένοις πάσης θεωρίας ἀνάπαυσις.