H πνευματική σωματικότης(1) - Oetinger

  Ο Friedrich Christoph Oetinger  και η πνευματική σωματικότης.

1. Η σωματικότης είναι το τέλος των έργων του Θεού.

Δέν είναι τόσο απλό να πούμε τί πράγμα είναι το "πνεύμα" για έναν "αυθεντικό" καθαρό (pietista) όπως ο Oetinger, Ιεράρχη και εμπνευστή μερικών θρησκευτικών κοινoτήτων, όπως και μερικών εκλεκτικών φιλοσόφων, (όπως ο Γκαίτε, ο Baader, o Σέλλινγκ και η Ρωσική φιλοσοφία). Πρώτα απ'όλα διότι τα γραπτά του ομιλούν για την σωματικότητα τού πνεύματος, αποκλείοντας τήν αυτάρκεια αυτού που συνηθίσαμε να ονομάζουμε πνεύμα. Στο λήμμα Geist (πνεύμα) τού μνημειώδους "λεξιλογίου" τού 1776, για παράδειγμα, μετά απο μία αναφορά μάλλον κοινότοπη στον Εβραϊκό όρο Ruah και στό καινοδιαθηκικό πνεύμα, διαβάζουμε έκπληκτοι, ότι το πνεύμα είναι ένα Spiraculum ένα πράγμα πολύ πιό λεπτό και ευκίνητο απο όσο είναι ο αέρας και η φωτιά, παρότι κρυμμένο στο υλικό σώμα. Υπονοείται δηλαδή ο βιβλικός αντιδυαλισμός ο οποίος δέν γνωρίζει τίποτε απο υλικό και άϋλο, παρά ότι ο Θεός, η ψυχή και το πνεύμα δέν είναι κάτι απλώς υλικά. Η σάρκα και το αίμα του Ιησού δέν πρέπει να ξεχωρίσουν απο το πνεύμα και την ζωή. Το πνεύμα δηλαδή δέν μπορεί να είναι ποτέ ένα καθαρό πνεύμα, αλλά ένα ειδικό σώμα, σύμφωνα με τις Ερμητικές δοξασίες, ή ακόμη και τις θεοσοφικές, το οποίο νομιμοποιείται βιβλικά (Ιεζεκιήλ και Αποκάλυψη) κάτι που τον οδηγεί να ερευνήσει κάθε κείμενο και κάθε κουλτούρα για κάποια απόδειξε αυτής τής δομής, τής πνευματοσωματικής, τόσο τού σύμπαντος όσο και τής ιστορίας τής σωτηρίας.
Απο εδώ φτάνουμε στην διάσημη εάν όχι προφητική θέση του Oetinger, σύμφωνα με την οποία "η σωματικότης" είναι ο τελικός σκοπός των έργων (ή οδών) του Θεού. Μία πνευματική σωματικότης, εννοείται, όπου μετά την ενσάρκωση θα έπρεπε να μεταμορφωθεί ακόμη και η βάρβαρη μεταπροπατορική φύση, ενόψει μίας αποκαταστάσεως η οποία κατά κάποιο τρόπο προεικονίζεται στις επιστήμες τής φύσεως. Είναι γεγονός όμως ότι ενώ στα γραπτά τής ωριμότητός του βρίσκουμε μία αυξανόμενη αμφιβολία για τις μυστικο-θεοσοφικές προτάσεις τής νιότης του, την ιδέα τής σωματικότητος σαν σκοπού τού Θεού, στην πρώτη δημιουργία μέχρι την εσχατολογική ανανεωμένη γή, δέν την ακουμπά καμμία αμφιβολία. Ούτε οντολογική, λόγω τής επιμονής με την οποία επαναλαμβάνει ότι το πνεύμα είναι και σώμα και της θεματικής με την οποία δέν τονίζει την άρρητη υπερβατικότητα τού Θεού, αλλά την αυτογένεση και την φανέρωση του στα όρια τής μορφής και του πεπερασμένου σώματος, ούτε επιστημονική, απορρέοντας τήν βεβαιότητα όχι μόνον απο την κεντρική του ιδέα και τις Γραφές, αλλά και απο την αισθητηριακή ανάλυση πάντοτε, βασισμένη στην δομή τού σώματος, δηλαδή απο το αισθητό.
Διότι στο σώμα ο Θεός απευθύνεται στον άνθρωπο και αποφασίζει να τον σώσει. Ιδιαίτερες όσο θέλουμε, αλλά πάντοτε σωματικές είναι και οι μορφές στις οποίες φανερώνεται και το Άγιο Πνεύμα (μοναδικότης, πολλαπλότης, λεπτότης, διείσδυση κάθε πράγματος, πάναγνη καθαρότης, ευλυγισία...). Μοιάζει λοιπόν στον Oetinger εντελώς λογικό να ενδιαφερθεί πάνω απ'όλα με το Physicum και να βασίσει σε μία ανώτερη φυσική τον δικό του πρωτότυπο θρησκευτικό ρεαλισμό, εχθρικό τόσο στον εγωλογικό ρεαλισμό της μοντέρνας εποχής όσο και στον πνευματιστικό ψυχολογισμό.
Καμμία ψυχή και κανένα πνεύμα δέν μπορούν να φανερωθούν χωρίς σώμα, κανένα πνευματικό πράγμα δέν μπορεί να είναι τέλειο εν τη απουσία ενός σώματος. Ό,τι είναι πνευματικό είναι επομένως και σωματικό, είναι δέ ο λόγος για τον οποίο ο ίδιος ο Θεός θέλησε να φανερωθεί στην σάρκα και μ' έναν σωματικό τρόπο θέλησε μάλιστα να εγκατασταθεί στον Χριστό όλη η πληρότης του Θεού. Ένα καθαρό πνεύμα είναι κάτι γυμνό και ωμό. Ας εγκαταλείψουμε λοιπόν τα πλατωνικά και Λαϊμπνιστικά φαντάσματα, σύμφωνα με τα οποία μόνον τα πνεύματα είναι όντα, ενώ τα σώματα θα ήταν φαινόμενα και όχι όντα ουσιώδη!
Εάν το πλαίσιο δέν ήταν βαθύτατα διαφορετικό (είναι ο Αντίχριστος, που θέλει να κάνει τον Θεό μία απλή σκιά), θα νομίζαμε ότι διαβάζουμε προκαταβολικώς μία δήλωση του Νίτσε σύμφωνα με την οποία το καθαρό πνεύμα είναι ένα απλό ψέμα, μία βλακεία. Ποιό αληθοφανώς, πρέπει όμως να δούμε μια ριζοσπαστικοποίηση τής αντιδυαλιστικής (αντι-μυστικιστικής) Λουθηρανικής τάσεως τής "πραγματικής παρουσίας". Διότι αφού το πνεύμα δέν είναι παρά σώμα και μάλιστα από το σώμα, και αφού δέν εξισούται με την λογική ψυχή, ακριβώς στα φυσικά πράγματα, τα κτιστά καθεαυτά, τα οποία δέν μπορούν να μειωθούν σε απλές σκιές, είναι που η πνευματικότης υπάρχει με την αληθινή της σημασία. Είναι στο Ορατό (και ειδικά στην ανθρώπινη φιγούρα), που ο Θεός φανερώνει την Πρόνοιά του, σε μία σωματικότητα η οποία προορίζεται να ξαναμεταμορφωθεί βαθμιαίως (αλλά ήδη από τώρα) σε πνευματική σωματικότητα!

2. Ενάντια στον Ιδεαλισμό (Δοκητισμό).

Γνωρίζοντας ότι εκφράζει ιδέες οι οποίες φαίνονται περίεργες στους φιλοσόφους, ο Oetinger εξηγεί ότι η τέλεια σωματικότης είναι ο τελικός σκοπός των έργων του Θεού, διότι "να είναι και να γίνει σωματικό είναι μία τελειότης" εναποθέτοντας έτσι την εσχατολογική οντολογική συνθήκη σε εκείνη τού καταγωγικού ανθρώπου στην ενσάρκωση, δηλαδή σε εκείνη την πρόοδο "μειώσεως" τού Θεού στον άνθρωπο όπου αρθρώνεται όχι τόσο η ουσία του όσο η φανερωμένη του Θέληση! Μία πρόοδος η οποία καθιστά τον Χριστό "τον υπέρτατο Ιερέα", ή τον δεύτερο Αδάμ, προορισμένο τόσο να λυτρώσει και να εξυψώσει (και όχι να εκμηδενίσει) την γήϊνη σωματικότητα μέσω ενός αληθινού έργου μετουσιώσεως τής σάρκας, σε τέλεια τελική ύλη (δοξασμένο σώμα), σε εκείνη την "λεπτή γή" ή την "ουράνια" η οποία θα συνιστούσε την χημική βάση κάθε ουσίας, όσο και θα επιδείκνυε την Θεία πληρότητα σε μορφές σωματικο-πνευματικές (ζωή, πάθος, θάνατος, αίμα και νερό), αναμφισβήτητα χειροπιαστές!
Ακριβώς αυτή η κεντρικότης τού σώματος μοιάζει στον Oetinger ύποπτα ξεχασμένη λόγω τής διεισδύσεως ιδεών γνωστικο-πνευματιστικών οι οποίες ξεκινούν απο τον Πλάτωνα, ο οποίος "έθεσε τις βάσεις του ιδεαλισμού, δηλώνοντας ότι αυτό που είναι σωματικό δέν διαθέτει μία αληθινή ουσία", αρνούμενος με αυτό ακόμη και το γίγνεσθαι (με την επιγενετική σημασία του Oetinger : την γέννηση και την αύξηση των πραγμάτων), υπέρ του Είναι, μέχρι τον ιδεαλισμό του Λάϊμπνιτς και του Woolf, ο οποίος ανασταίνοντας τον αρχαίο δοκητισμό, αντιπαραθέτει οντολογικά τα πνεύματα στα σώματα και στην ύλη (μειωμένα σε απλά φαινόμενα κανονικά και φαντάσματα)!
"Αλλά τί πράγμα είναι ο ιδεαλισμός; Η χοντροκομμένη φοβία τού υλισμού. Να μπορούσαμε να κατανοήσουμε με την ιστορία τού δαιμονίου πώς, αιώνα μετά τον αιώνα, αυτό προσπάθησε να εισάγει τεχνικά στην καρδιά τών περισσότερων φιλοσόφων και Θεολόγων αυτόν τον φόβο, αυτόν τον τρόμο των ανθρώπων και αυτή την απώθηση πρός τον κόσμο, έτσι ώστε οι λόγοι του Θεού, οι οποίοι πρέπει να ενεργοποιήσουν έννοιες που λαμβάνουν μία μορφή σωματική και μία φιγούρα (ένα στύλ), να μήν ειρηνεύονται πλέον με την αυθεντική τους σημασία. Σύμφωνα με τον ιδεαλισμό ο Χριστός δέν είναι παρών στο νερό, στο αίμα και στο πνεύμα, αλλά μόνον στο πνεύμα! Το σώμα του Χριστού προκύπτει τοιουτοτρόπως ένα φαινόμενο, παραμένοντας στο εσωτερικό του Ενα όν καθαρά πνευματικό. Γνωρίζω καλά ότι υπήρξα για πολλά χρόνια ένας ιδεαλιστής. Και μόνον οι λέξεις του Ιησού με απελευθέρωσαν. Θα ήθελα να δείτε τις νοητές ωραιότητες στον Χριστό, τον αρχιτέκτονα της φύσεως, που εγώ μπορώ να δώ, αλλά παραμένουν κρυμμένες στα μάτια σας".
Υπάρχουν λοιπόν περισσότερα "σώματα" τόσο στον άνθρωπο (ιδιαιτέρως εάν έχει αναγεννηθεί στην πίστη) όσο και στην Φύση. Αλλά ο Oetinger δέν περιορίζεται βεβαίως να ανακοινώσει, ακολουθώντας έναν τόπο που παρουσιάζεται σε αναρίθμητες εσωτερικές σέκτες, ένα σώμα φωτός σαν οντολογική εγγύηση της μεταμορφώσεως τού εξωτερικού ανθρώπου σε εσωτερικό άνθρωπο. Στοχεύει περισσότερο στην δυνατότητα που έχει το θέμα τής πνευματικής σωματικότητος, παρότι αναγκασμένο να ορίσει το αόριστο, να επιστρέψει στο κέντρο τού επισήμου δόγματος μέχρις ότου καταστήσει "ορθόδοξο τον Χιλιασμό"!

Συνεχίζεται

ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΨΕΥΔΟΥΣ