ΚΑΙ ΟΛΟΙ ΖΗΣΑΝ ΝΑΡΚΙΣΣΟΙ ΚΑΙ ΔΥΣΑΡΕΣΤΗΜΕΝΟΙ
Η θυματοποίηση της ιστορίας του παρελθόντος, η απόρριψη των αρχικών συνθηκών - εξηγεί ο Βενεζιάνι - κατέληξαν το μέλλον νά θεωρείται ως απειλή και όχι πλέον ως υπόσχεση. Όλα αυτά προκαλούν δυσαρέσκεια γιατί δεν είμαστε αυτό που θα θέλαμε». Και σε αυτό το συναίσθημα η εξουσία στηρίζει το κύρος της. Η εξουσία μεταφέρει τη δυσαρέσκειά μας γιατί η δυσαρέσκεια δημιουργεί εξάρτηση»
«Είχαμε εξεγέρσεις και επαναστάσεις, αλλά σήμερα, παρά την ευημερία και τη μακροζωία, στη Δύση έχουμε τη δυσαρέσκεια και η σκοτεινή θάλασσα της δυσαρέσκειας διευρύνεται».
Ο Marcello Veneziani, δοκιμιογράφος και φιλόσοφος, κάνει ένα ταξίδι «στις περιοχές της δυσαρέσκειας» , το κακό της εποχής μας, στην Piazza Grande στη Μόντενα με το μάθημα του πλοιάρχου προγραμματισμένο στο Festivalfilosofia.
Το πορτρέτο της δυσαρέσκειας αποτελείται από διάφορα στοιχεία και έναν περίεργο δεσμό με τους άλλους και με την εξουσία. Δεν είναι δυστυχία: «η δυσαρέσκεια είναι πάντα συγκριτική (δεν είναι η εσωτερική ταλαιπωρία του δυστυχισμένου ατόμου) και έχει μια εχθρότητα και ένα εντελώς σύγχρονο χαρακτηριστικό τόσο πολύ που στην κλασική εποχή δεν υπάρχουν ακριβείς όροι για να την ορίσουν. Η δυσαρέσκεια είναι τυπικά δυτική και φαυστιανή –το περιγράφει ο Veneziani– είναι σαν μια συνεχής δίψα , ένας απογοητευμένος ναρκισσισμός γιατί ζούμε σε μια εποχή που οι επιθυμίες και τα δικαιώματα ταυτίζονται και όταν εμφανίζεται το όριο των δυνατοτήτων μας, μας προκαλεί ανισορροπία» .
Πώς ξεκινά το ταξίδι της δυσαρέσκειας στον σύγχρονο κόσμο;
Υπάρχουν πολλές αιτίες: «Η θυματοποίηση της ιστορίας του παρελθόντος, η απόρριψη των αρχικών συνθηκών – εξηγεί ο Βενεζιάνι – έκαναν το μέλλον νά θεωρείται ως απειλή και όχι πλέον ως υπόσχεση. Όλα αυτά προκαλούν δυσαρέσκεια γιατί δεν είμαστε αυτό που θα θέλαμε να είμαστε » . Και σε αυτό το συναίσθημα η εξουσία στηρίζει το κύρος της.
Ο Βενεζιάνι δείχνει τη δυναμική: «Οι δυσαρεστημένοι αποσύρονται, αρνούνται την κοινωνικότητα, μόνο σε κάποιες περιπτώσεις ενώνονται με άλλους και προχωρούν στην πολιτική δυσαρέσκεια. Η εξουσία μεταφέρει τη δυσαρέσκειά μας γιατί η δυσαρέσκεια δημιουργεί εξάρτηση" . Το σημαντικό είναι να παραμένει «μοριακή» , κατακερματισμένη σε άτομα, ώστε να μπορεί να τή διαχειριστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και όλοι θα κληθούν να « κατηγορήσουν τον εαυτό τους, αν δεν έχουν πετύχει στην προσωπική τους ζωή αυτό που τους προκαλεί δυσαρέσκεια: λύσε το στην προσωπική σου ζωή», λέει η εξουσία. Αντίθετα, η δυσαρέσκεια θα οδηγούσε στίς πλατείες, η εξουσία έχει γίνει έτσι ο μεγάλος επιχειρηματίας της δυσαρέσκειας που είναι ένα ανεξάντλητο εργοστάσιο επιθυμιών και κατανάλωσης» .
Δεν είναι όλα καταστροφικά, ο Βενεζιάνι θέλει να επισημάνει, «υπάρχει μια θετική δυσαρέσκεια που θέτει υπό αμφισβήτηση πτυχές, που δεν ικανοποιείται» . Δεν χρειάζεται να παραμείνουμε παραιτημένοι, αλλά πώς; «Συγκρίνοντας τη ζωή μας με αυτές άλλων εποχών, νομίζοντας ότι ο κόσμος δεν τελειώνει με εμάς, σχετικοποιώντας τον χρόνο μας, αποδεχόμενοι (που δεν είναι παραίτηση) τη μοίρα, τις ετυμηγορίες αφού προσπαθήσαμε να αλλάξουμε», συνιστά ο φιλόσοφος. Μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτό: πρέπει να επιστρέψουμε στο amor fati, όπως το σκέφτηκε ο Νίτσε, ενάντια σε αυτό που έχει γίνει φρίκη fati: «Πίσω από τη δυσαρέσκεια υπάρχει η πρωτοκαθεδρία του μη όντος και τότε η απάντηση δίνεται από τον Δάντη όταν γράφει « Να είστε ευτυχισμένοι άνθρωποι εδώ. Αυτό το «να είσαι ευτυχισμένος» είναι το κλειδί για να βγεις από τη φυλακή ενός παρόντος που θεωρείται ότι βρίσκεται κοντά στο σημείο χωρίς επιστροφή που μας καταδικάζει να είμαστε γεμάτοι από ανέφικτες επιθυμίες και σε έναν χρόνο που δεν υπάρχει. Και αντ' αυτού, παρά το πολυδιαφημισμένο οικολογικό άγχος, υπάρχει χρόνος, μας καλεί να παρατηρήσουμε ο Βενεζιάνι: ας επιστρέψουμε στην αγαπημένη μοίρα. Ας επιστρέψουμε στο πεπρωμένο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου