Η σιωπή των ιστορικών απέναντι στην ιστοριοκτονία

του Marcello Veneziani

Αντιμέτωποι όμως με την καταστροφή της ιστορίας, τήν σβησμένη, παραμορφωμένη και καταραμένη, τι λένε οι επαγγελματίες ιστορικοί; Σιωπούν, το πολύ να ψιθυρίζουν κάτω από την ανάσα τους, βυθίζονται στα βιβλία και τα διαβάσματά τους. Ιδού, η προδοσία των ιστορικών, με την νωθρότητα τους. Είναι όμως δυνατόν κανένας Ιταλός ιστορικός, κανένας καθηγητής να μην έχει το θάρρος να πει, με ξεκάθαρα και δυνατά λόγια, ότι το μακρύ κύμα ποινικοποίησης των ιστορικών γεγονότων του παρελθόντος είναι μια ύβρη που σκοτώνει την ιστορική αλήθεια, ακόμη και την έρευνα; Είναι δυνατόν στη χώρα των μεγάλων ιστορικών, μέχρι τους πιο πρόσφατους Renzo De Felice και Rosario Romeo, να μην υψωθεί φωνή, να μην προκύψει μια ομάδα ή μια πρωτοβουλία για να καταγγελθεί/αποδοκιμαστεί η πολιτική και δικαστική χρήση της ιστορίας, η αναδρομική καταδίκη του παρελθόντος και οι θεσμικές τελετές βασισμένες σε βολικές, μισές, ψεύτικες ή μονομερείς αλήθειες; Η ιστορική μνήμη διαψεύστηκε ή δαιμονοποιήθηκε και έμειναν μόνο ιστορικές ταινίες που είναι σεχταριστικές και μανιχαϊστικές, μονότονες και ευθυγραμμισμένες με το κυρίαρχο ρεύμα. Μόνο μερικές αξιόλογες παρενθέσεις όπως η ιστορία τής Rai, μετά τίποτα. Η ιστορία διαγράφεται και οι ιστορικοί δεν έχουν τίποτα να πουν;

Στην Ιταλία και στη Δύση αβοήθητοι γίνονται μάρτυρες του μόνιμου λιντσαρίσματος των γεγονότων και της αναδρομικής σφαγής των γεγονότων και των πρωταγωνιστών του παρελθόντος. Μια κοινωνία που σκοτώνει και αρνείται την ιστορία της έχει πάψει να είναι πολιτισμός. Έχει παραιτηθεί από τις ρίζες της, από την ταυτότητά της, από την αξιοπρέπειά της, από την παράδοσή της, από τις αναμνήσεις της, διαιρεμένες και κοινές, ενιαίες και αμφιλεγόμενες.
Στη Γαλλία, μια ένωση ιστορικών, η Liberté pour l'histoire, εμφανίστηκε πριν από χρόνια για να καταγγείλει αυτή την ιδεολογικο-εγκληματική φίμωση της ιστορίας που ξεκίνησε στη Γαλλία πριν συμβεί εδώ. Ίχνη αυτής της καταγγελίας παραμένουν σε δύο κείμενα, το ένα του Pierre Nora και το άλλο της Francoise Chandernagor, που εκδόθηκαν στην Ιταλία από τις εκδόσεις Medusa (με εισαγωγή του Franco Cardini) με τον τίτλο "Freedom for history"/«Ελευθερία για την ιστορία». Κατήγγειλε την πολιτική δειλία και την ανάταξη του παρελθόντος σε μια συλλογή φρίκης. «Απεριόριστη αναδρομικότητα και γενικευμένη θυματοποίηση του παρελθόντος». Κατηγορητικό και ηθικολογικό σύστημα που ουσιαστικά καταστρέφει την ιστορική έρευνα, αποτρέπει ανασκαφές και αναθεωρήσεις, επιβάλλει προκαταλήψεις και αφορισμούς... Η ιστορία είναι πραγματικά, όπως σημείωσε η Νόρα, «μια μακρά αλληλουχία εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας».
Αλλά το πρόβλημα γίνεται χειρότερο αν αναλογιστούμε τις διάφορες περαιτέρω επιπλοκές και εκτροπές που προκύπτουν από αυτό. Το πρώτο είναι ότι η αξίωση να κρίνουμε το παρελθόν με τα μάτια, τις προκαταλήψεις και τις ιδεολογίες του παρόντος μας οδηγεί στην καταδίκη κάθε γεγονότος ή χαρακτήρα που διαφέρει από τον τρόπο ζωής μας και κρίσεως των πραγμάτων. Έπειτα η απαγόρευση πέφτει και επεκτείνεται στους ζωντανούς, χρησιμεύει για να χτυπήσει από τη μια τα κινήματα και τους απλούς ανθρώπους που έχουν διαφορετικές απόψεις για την ιστορία και από την άλλη χτυπά και αναστέλλει τους ίδιους τους ιστορικούς, την έρευνα, τις κρίσεις και τις ερμηνείες τους. Και πάλι: οι ιστορίες που διαψεύδονται ή παραποιούνται αφορούν κάποιους ενώ εξαιρούν άλλους: υπάρχουν μεταθανάτιες δίκες κατά της Εκκλησίας και της χριστιανικής πίστης, κατά της εθνικής ιστορίας, των ηρώων και των αρχηγών της, καταδικάζονται οι εθνικισμοί, οι πραγματικοί και υποτιθέμενοι ρατσιστές ποινικοποιούνται και φυσικά οι φασισμοί· αλλά δεν υπάρχει η ίδια καταδίκη για αυτό που συνέβη, για παράδειγμα, στη Γαλλική Επανάσταση, τη λαιμητόμο και τη γενοκτονία της Βανδέας, στις κομμουνιστικές επαναστάσεις, στα γκουλάγκ και στα κομμουνιστικά καθεστώτα, στις σφαγές των παρτιζάνων, στους βομβαρδισμούς και τις σφαγές που έγιναν στο όνομα της ελευθερίας και της δημοκρατίας, από τις δυτικές δυνάμεις (αντ' αυτού καταδικάστηκαν για ό,τι αφορά την αποικιοκρατία). Και τέλος, το τελευταίο αποτέλεσμα αυτής της δικαστικής και πολιτικής κατάχρησης της ιστορίας είναι να νομιμοποιήσει αυτό το κύμα μαχητικής άνοιας που είναι η κουλτούρα ακύρωσης, η καταστροφική μανία που, πάνω απ' όλα στην Αμερική, αλλά όχι μόνο, χτυπά τον Χριστόφορο Κολόμβο και τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τούς μεγάλους του παρελθόντος και τα ιστορικά μνημεία. Σε μια διαδοχή επιθέσεων, που έπληξαν από τα κλασικά έργα έως τα κινούμενα σχέδια...

Προς υποστήριξη αυτού του κύματος ιστορικισμού, έχει προκύψει ανώμαλη/αφύσικη νομοθεσία στην Ευρώπη και την Ιταλία, αλλά η φωνή της διαφωνίας/διαμαρτυρίας από τους ιστορικούς δεν ακούγεται, ξεκινώντας από αυτούς που έχουν μεγάλη εξουσία ή προβολή. Γνωρίζουμε καλά τις δυσκολίες που θα συναντούσαν: θα έβαζαν σε κίνδυνο την πρόσβασή τους σε ρόλους κύρους ή ακόμα και τις θέσεις τους ως καθηγητές, την προβολή τους στην τηλεόραση και τις εφημερίδες, τις συνεργασίες τους και τις θέσεις τους αν άρουν το πέπλο της υποκρισίας και τα αναθέματα τού πολιτικώς ορθού ιστορικισμού. Θα υπέφεραν από εξοστρακισμό και λιντσάρισμα. Και επομένως για να ζήσουν ειρηνικά, για να προστατέψουν το δικό τους άτομο (την προσωπική τους ευημερία), είναι πρόθυμοι να δουν την ιστορία, την αλήθεια και την έρευνα να σφαγιάζονται.

Αλλά η ιστορία χάνει έτσι το ενδιαφέρον και την αξία της, γίνεται απλώς ένα σκοτεινό τούνελ ύβρεων, ατιμίας και φρίκης, που πρέπει να αφαιρεθεί και να καταδικαστεί. Με την αποδοχή αυτού του δικαστικού και ηθικολογικού συστήματος υπογράφει κανείς τη συνθηκολόγηση της ιστορίας στο σήμερα, την υποβολή της ιστορικής έρευνας στους ειδικούς νόμους και τους άγρυπνους ανακριτές/ιεροεξεταστές τους, την απώλεια της ιστορικής μνήμης στο όνομα μιας «ηθικής κάθαρσης» υποταγμένης στις κυρίαρχες αλήθειες, που επιβάλλονται από την τρέχουσα ιδεολογική ηγεμονία.
Μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για προδοσία των ιστορικών λόγω δειλίας και σιωπής. Κάθε προδοσία αλήθειας, γεγονότων και σοφών κρίσεων επωφελείται από τη συνενοχή ή τουλάχιστον τη σιωπηρή συναίνεση εκείνων που θα έπρεπε να αντιταχθούν, να καταγγείλουν, να διαχωρίσουν και δέν το κάνουν. Πάρα πολλοί ιστορικοί ανήκουν σε αυτήν την άθλια, καταραμένη, ή μάλλον παλιάς κοπής (vintage), κούρσα για να παραμείνουν στο θέμα.

Il silenzio degli storici davanti allo storicidio - Marcello Veneziani