Χρήστος Γιανναράς - ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ (4)

 Συνέχεια από: Σάββατο 16 Νοεμβρίου 2024

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

§ 3. Τὸ χάρισμα τῆς ἑνότητας (2η συνέχεια)

Ἡ μεταμόρφωση τῆς ἀνθρώπινης φύσης μας καὶ τῆς φύσης τοῦ κόσμου μέσα στὴν Ἐκκλησία εἶναι πραγματικὴ καὶ συγκεκριμένη, τόσο πραγματικὴ ὅσο καὶ ἡ πτώση μας καὶ ἡ φθορὰ τοῦ κόσμου, ποὺ δὲν ἀναιρεῖται μαγικὰ ἢ ἀλληγορικά. Ἡ πτώση μας καὶ ἡ φθορὰ εἶναι ἕνας τρόπος ὑπάρξεως, καὶ ἡ μεταμόρφωσή μας καὶ ἡ ἀφθαρσία εἶναι ἕνας ἄλλος τρόπος ὑπάρξεως, καὶ ἡ ζωή μας μέσα στὴν Ἐκκλησία εἶναι μιὰ δυναμικὴ κίνηση καὶ ἀδιάκοπη δοκιμασία τῆς ἐλευθερίας μας στὰ ὅρια τῶν δύο αὐτῶν τρόπων ὑπάρξεως ἢ, σωστότερα, στὰ ὅρια τῆς ἀνυπαρξίας καὶ τῆς ὕπαρξης, τοῦ θανάτου καὶ τῆς ζωῆς. 

«Καθ' ἡμέραν γευόμεθα τοῦ θανάτου» καὶ μὲ τὴ μετάνοια ἐγκεντριζόμαστε στη ζωή, μετρώντας μὲ τὴν ἐμπειρικὴ ἐπίγνωση τοῦ θανάτου τὴν ἀλήθεια τῆς ζωῆς, ποὺ εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἔνσαρκη στὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ18. «Καθ' ἡμέραν γευόμεθα τοῦ θανάτου», βιώνουμε τὴν τραγική μας πτώση στὴν ἀτομικότητα, στὴν ἀτομικὴ ἐπιβίωση, στὴν ἀτομικὴ ἡδονή, στὴν ἀτομικὴ νοητική μας αὐτοβεβαιότητα, στὴν ἀτομικὴ ἐρωτική μας εὐαισθησία καὶ ἀκόρεστη δίψα πληρότητας. Καὶ ταυτόχρονα ζοῦμε τὸ χάρισμα τῆς καινῆς ζωῆς, τὴν πρόσληψή μας ἀπὸ τὸν Θεό, ἀπὸ τὴν «ὑπερβολὴν τῆς ἐρωτικῆς ἀγαθότητος» τοῦ Θεοῦ19, τὴν πρόσληψή μας ἀπὸ τὴν ἀγάπη τῶν ἁγίων καὶ τῆς Θεοτόκου. Αὐτὴ ἡ ἀγαπητικὴ πρόσληψη μεταμορφώνει τὴν ἁμαρτία μας σὲ μετάνοια καὶ κοινωνία, μᾶς ἐξασφαλίζει τὴ μετοχὴ στὴν Ἐκκλησία καὶ μᾶς δίνει τὴν ἐλπίδα τῆς ζωῆς. Τὴν ἐλπίδα ὄχι ὡς προσδοκία, ἀλλὰ ὡς ἄμεση βεβαιότητα καὶ βιωματικὴ γεύση, ἄγκυρα ἀσφαλὴ στὴν πέτρα τῆς πίστεως, τῆς ἀπόλυτης ἐμπιστοσύνης καὶ αὐτοπαράδοσης στὸ Χριστό.[ΠΟΛΥ ΜΑΝΙΧΑΙΣΤΙΚΟ ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΡΟΠΑΡΙΟ. ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ; ΔΙΑΘΕΤΕΙ Η ΑΜΑΡΤΙΑ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ; ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΝΕΤΑΙ Η ΑΜΑΡΤΙΑ; ΜΗΠΩΣ ΠΡΟΣΕΛΑΒΕ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΤΗΝ ΑΜΑΡΤΙΑ ΜΑΣ; ΜΗΠΩΣ ΕΠΕΣΕ; ΤΟΝ ΠΕΙΡΑΣΜΟ ΠΩΣ ΝΑ ΤΟΝ ΟΝΟΜΑΣΟΥΜΕ;ΑΚΥΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ ΜΑΣ;ΤΑΥΤΙΖΕΤΑΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ;]

Καὶ ὄχι μόνο ἡ προσωπική μας ζωή, ἀλλὰ καὶ ὁ σύνολος ἱστορικὸς βίος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι αὐτὴ ἡ ἀδιάκοπη δοκιμασία στὰ ὅρια τοῦ θανάτου καὶ τῆς ζωῆς. Ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι μιὰ ἀντικειμενικὴ ὁλοκλήρωση στὸν ἱστορικὸ χρόνο τοῦ πληρώματος τῆς ζωῆς, μιὰ ἀντικειμενικὴ πραγμάτωση συλλογικῆς τελειότητας, γιατὶ τότε οἱ ἁμαρτωλοὶ θὰ μέναμε ἔξω ἀπὸ αὐτὴ τὴν τελειότητα, δίχως ἐλπίδα πρόσληψης καὶ σωτηρίας. Ἡ Ἐκκλησία – τὸ εἴπαμε πιὸ πάνω – δὲν «βελτιώνει» τὴν ἁμαρτία μας μὲ μέτρα ἀντικειμενικῆς ἠθικῆς τελειότητας, ἀλλὰ ἀναιρεῖ τὴν ἁμαρτία μας μὲ τὴ μετάνοια, τὴν ταπεινὴ ἐπίγνωση τῆς ἀνάγκης ποὺ ἔχουμε ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν κοινωνία τῶν ἁγίων, μὲ τὴν ἀποδοχὴ αὐτοῦ τοῦ πλούτου τῆς φιλανθρωπίας. [ΑΝΑΓΚΗ; Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ Η ΟΠΟΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗ;ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΝΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ; ΕΙΝΑΙ ΑΚΕΦΑΛΗ ΡΙΓΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΡΟΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ; Ο ΚΥΡΙΟΣ ΔΕΝ ΝΙΚΗΣΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ; Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΔΕΝ ΝΙΚΗΣΕ ΤΟΝ ΦΟΒΟ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΣΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ; ΔΕΝ ΦΟΒΑΤΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΑΥΤΟ ΔΙΔΑΣΚΕΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ. ΦΟΒΑΤΑΙ ΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ. ΤΗΝ ΘΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΓΩ ΤΟΥ. ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΤΗΣ ΑΜΑΡΤΙΑΣ. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΦΟΒΑΤΑΙ ΤΟ ΕΠΕΚΕΙΝΑ . ΤΗΝ ΝΙΚΗ ΑΥΤΗ ΕΟΡΤΑΖΟΥΜΕ ΜΕ ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΥΠΟΔΟΥΛΩΜΕΝΟΣ ΣΤΟΝ ΔΙΑΒΟΛΟ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΝΔΥΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΦΟΒΑΤΑΙ ΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ.ΤΗΝ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ. ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΛΥΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΒΙΟΥ. ΝΑ ΤΑ ΠΟΥΛΗΣΕΙ ΟΛΑ ΚΑΙ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ. ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΕΙΝΑΙ ΜΑΝΙΧΑΙΣΜΟΣ. ΜΙΑ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΣΤΑ ΕΣΧΑΤΑ. ΜΙΑ ΜΑΤΑΙΗ ΕΛΠΙΔΑ]

Μέσα ἀπὸ αὐτὴ τὴ θεώρηση, ἡ ἀναξιότητα τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας – κληρικῶν καὶ λαϊκῶν, ἡ ἀτομικὴ ἀδυναμία, ἀνεπάρκεια καὶ ἀποτυχία, ὅπως καὶ οἱ ἀδυναμίες τοῦ σύνολου ἐκκλησιαστικοῦ ὀργανισμοῦ, εἶναι ὀδύνη καὶ πόνος γιὰ τὴν πτώση τῆς κοινῆς μας φύσης, ἀλλὰ εἶναι καὶ παρηγοριὰ καὶ ἐνίσχυση, γιατὶ ὅλα αὐτὰ βεβαιώνουν ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ἁμαρτωλότητα δὲν ἀποκλείεται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, ἀντίθετα, ὑπογραμμίζει τὸ θαυμαστὸ «παράδοξο» τῆς σωτηρίας.[ΧΡΙΣΤΟΣ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ ΕΠΙ ΤΗΣ ΓΗΣ;]

Ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ ἑνοποίηση καὶ ἑνοείδεια τῆς ζωῆς, ἔτσι ὅπως πραγματώνεται καὶ ἀποκαλύπτεται στὸ γεγονὸς τῆς Εὐχαριστίας. Τίποτε δὲν ἀποκλείεται ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἑνότητα, οὔτε καὶ ὁ ἁμαρτωλὸς «ἐν μετανοίᾳ» ἄνθρωπος.[Happy end;] Ἡ ζωὴ τῆς Εὐχαριστίας μπορεῖ νὰ προσλάβη ἀκόμα καὶ τὸ θάνατο τοῦ ἀνθρώπου, νὰ ἐγκεντρίση τὸ θάνατο στὴ ζωή.[ΜΗΠΩΣ ΑΝΤΙΣΤΡΕΦΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ;ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΖΟΜΠΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ; ΜΗΠΩΣ ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΥΠΕΡΤΑΤΗ ΠΛΑΝΗ;]  Αὐτὴ ἡ πρόσληψη καὶ ὁ ἐγκεντρισμὸς τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου στη ζωὴ τῆς κοινωνίας μὲ τὸν Θεὸ εἶναι ὁ καινούργιος τρόπος ὑπάρξεως ποὺ ἐνσαρκώνει ἡ Ἐκκλησία, εἶναι τὸ ὑπαρκτικὸ γεγονὸς τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας, ὅπως φανερώνεται κάθε φορὰ στὴν εὐχαριστιακή σύναξη.[ΠΟΙΟΣ ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ ΑΡΑΓΕ;ΠΟΙΑ ΕΩΣΦΟΡΙΚΗ ΠΛΑΝΗ ΚΑΤΕΛΑΒΕ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ;]

Ἡ Εὐχαριστία ἑνοποιεῖ τὴ διεσπασμένη μας ὕπαρξη καὶ τὴν τεμαχισμένη μας φύση – τὴ βιολογική μας ζωὴ καὶ τὴν πνευματική μας ζωή, τοὺς ζῶντες καὶ τοὺς τετελειωμένους, τοὺς ἁμαρτωλοὺς καὶ τοὺς ἁγίους – «εἰς ἔνθεον ὁμοτροπίαν, εἰς ἑνοειδῆ καὶ μίαν σύμπνοιαν»[Η ΠΑΡΑΤΕΤΑΜΕΝΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΕΧΕΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ Η ΠΛΑΝΗ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΤΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΕ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ ΝΟΗΜΑ. ΕΩΣΦΟΡΙΚΟ.ΤΗΝ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΠΡΟΠΑΤΟΡΙΚΟΥ, ΣΑΝ ΘΕΟΙ ΣΚΕΦΤΟΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΜΙΛΑΜΕ. ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ. Η ΠΙΚΡΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ Β'ΒΑΤΙΚΑΝΕΙΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΕ ΤΟΥ ΜΑΗ ΤΟΥ 68.]20. Ενοποιεῖ τὸ χῶρο καὶ τὸ χρόνο στὴν ἀδιάστατη ἀμεσότητα [ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΧΑΡΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ, ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ]τῆς μεταξύ μας κοινωνίας καὶ τῆς κοινωνίας μας μὲ τὸ Θεό. Συγκεφαλαιώνει τὶς ὑπαρκτικές δυνατότητες τοῦ ἀνθρώπου – τη λογική, τὴν ποιητική, τὴν ἀγαπητικὴ δυνατότητα – στὴν ἱερουργία τῆς λογοποίησης τοῦ ὑλικοῦ τοῦ κόσμου, στὴν ἑνοείδεια τοῦ καθολικοῦ λόγου τῆς κτίσης ποὺ γίνεται μιὰ κατάφαση καὶ ἀποδοχὴ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, σάρκα καὶ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ.[Η ΣΥΓΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ. Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΑΣ ΤΕΛΕΙΩΣΕ, ΤΗΝ ΑΓΟΡΑΣΕ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ Ο ΦΛΩΡΟΦΣΚΙ]

Σημειώσεις

18. Κἀγὼ εἶπον ... ἐγὼ καθ' ἡμέραν γεύομαι τοῦ θανάτου. Κἀκεῖνος αὖθις· ὁ Θεὸς εἶπεν ἀγαπᾶ σε, σιώπα. ΙΣΑΑΚ τοῦ Σύρου, Τὰ εὑρεθέντα ἀσκητικά, Λόγος Γ΄, σελ. 13.

19. Αὐτός, ὁ πάντων αἴτιος ... δι' ὑπερβολὴν τῆς ἐρωτικῆς ἀγαθότητος ἔξω ἑαυτοῦ γίνεται καὶ οἷον ἀγαθότητι καὶ ἀγαπήσει καὶ ἔρωτι θέλγεται. Καὶ ἐκ τοῦ ὑπὲρ πάντα καὶ πάντων ἐξῃρημένου πρὸς τὸ ἐν πᾶσι κατάγεται κατ' ἐκστατικὴν ὑπερούσιον δύναμιν ἀνεκφοίτητον ἑαυτοῦ. ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΟΥ, Περὶ θείων Ονομάτων, IV, P.G. 3, 712AB.

20. Ἐν ταύταις (ταῖς ἱεραῖς συνάξεσιν) ὁ βλέπων ἱερῶς ὅιψε ται τὴν ἐνοειδῆ καὶ μίαν σύμπνοιαν, ὡς ὑφ' ἑνὸς τοῦ θεαρχικοῦ Πνεύματος κεκινημένην… Ἡ θειοτάτη τοῦ ἑνὸς καὶ ταὐτοῦ καὶ ἄρτου καὶ ποτηρίου κοινὴ καὶ εἰρηναία μετάδοσις ὁμοτροπίαν (ἡμῖν) ἔνθεον ὡς ὁμοτρόφοις νομοθετεί. ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΟΥ, Περὶ ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας ΙΙΙ, P.G. 3, 432B.