Αποσπάσματα από το 1ο κεφάλαιο του βιβλίου του Franco Alessio "Ιστορία της Νεότερης Φιλοσοφίας" από τις εκδόσεις ΤΡΑΥΛΟΣ.
1. Η εποχή των Συνόδων. Νικόλαος Κουζάνους.
1.1. Σχίσμα, Πάπες και Σύνοδοι
Στρέφοντας το βλέμμα στον δέκατο πέμπτο αιώνα, το χαρακτηριστικό που μας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση γι’ άλλη μια φορά είναι η πολυπλοκότητά του. Η προσοχή διασκεδάζεται συνεχώς σε κατευθύνσεις αντίθετες, ελκυόμενη κυρίως από τις ταραχές στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας, από την πολύβουη εξέγερση στη Βοημία, καθώς και από την πτώση της χιλιετούς αυτοκρατορίας του Βυζαντίου. Η προσοχή έλκεται όμως κι από τη δύναμη με την οποία προωθούνται καινοτομίες αποφασιστικής σημασίας, που θα σφραγίσουν βαθιά κατά τους επόμενους αιώνες τόσο τον πολιτισμό όσο και τη ζωή της Ευρώπης.
Στο ξεκίνημα του αιώνα, η Καθολική Εκκλησία βιώνει ακόμη μια περίοδο έντονης αναταραχής. Δεν πρόκειται μόνο για αξιόμεμπτες αυθαιρεσίες, όπως ο νεποτισμός ή η σιμωνία, που πραγματικά προσλαμβάνουν ανησυχητικές διαστάσεις αφού δεν φαίνεται να προσκρούουν σε κανένα εμπόδιο. Προχωρώντας και μετά το 1378, το Σχίσμα που ξεσπά διαιρεί την Καθολική Εκκλησία και διχοτομεί την Ευρώπη σε δύο αντιμαχόμενες πλευρές, όσες και οι πάπες, και φαίνεται να οδηγεί την Εκκλησία στο τελευταίο στάδιο της καταστροφής. Η παποσύνη είχε διατηρήσει μέχρι τότε στην Εκκλησία και στη χριστιανική κοινότητα την πρώτη θέση, την αδιαμφισβήτητη πρωτοκαθεδρία. Αυτή η θέση, εδραιωμένη με το πέρασμα των αιώνων, περιβλήβηκε από ένα δόγμα νομικό και θεολογικό που αναγνώριζε στον πάπα τη μοναδική, αδιαίρετη εξουσία ολόκληρης της Εκκλησίας. Το Σχίσμα έρχεται να προκαλέσει ρωγμές σ’ αυτό το δόγμα, τόσο σε ό,τι αφορά τα γεγονότα, όσο και σε ό,τι αφορά τις ιδέες: γιατί, πώς να ξεχωρίσει κανείς την πραγματική κεφαλή της Εκκλησίας ανάμεσα σε δύο -κάποια στιγμή και σε τρεις- ποντίφικες εκλεγμένους από αντιτιθέμενες φατρίες, την αντιζηλία των οποίων επέτεινε ο αγώνας για τα πολιτικά ερείσματα; Η αδιέξοδη κατάσταση οδηγεί την αναζήτηση της σωτηρίας της Εκκλησίας στην ίδια την αφαίρεση του πρωτείου από τον πάπα.
1.1. Σχίσμα, Πάπες και Σύνοδοι
Στο ξεκίνημα του αιώνα, η Καθολική Εκκλησία βιώνει ακόμη μια περίοδο έντονης αναταραχής. Δεν πρόκειται μόνο για αξιόμεμπτες αυθαιρεσίες, όπως ο νεποτισμός ή η σιμωνία, που πραγματικά προσλαμβάνουν ανησυχητικές διαστάσεις αφού δεν φαίνεται να προσκρούουν σε κανένα εμπόδιο. Προχωρώντας και μετά το 1378, το Σχίσμα που ξεσπά διαιρεί την Καθολική Εκκλησία και διχοτομεί την Ευρώπη σε δύο αντιμαχόμενες πλευρές, όσες και οι πάπες, και φαίνεται να οδηγεί την Εκκλησία στο τελευταίο στάδιο της καταστροφής. Η παποσύνη είχε διατηρήσει μέχρι τότε στην Εκκλησία και στη χριστιανική κοινότητα την πρώτη θέση, την αδιαμφισβήτητη πρωτοκαθεδρία. Αυτή η θέση, εδραιωμένη με το πέρασμα των αιώνων, περιβλήβηκε από ένα δόγμα νομικό και θεολογικό που αναγνώριζε στον πάπα τη μοναδική, αδιαίρετη εξουσία ολόκληρης της Εκκλησίας. Το Σχίσμα έρχεται να προκαλέσει ρωγμές σ’ αυτό το δόγμα, τόσο σε ό,τι αφορά τα γεγονότα, όσο και σε ό,τι αφορά τις ιδέες: γιατί, πώς να ξεχωρίσει κανείς την πραγματική κεφαλή της Εκκλησίας ανάμεσα σε δύο -κάποια στιγμή και σε τρεις- ποντίφικες εκλεγμένους από αντιτιθέμενες φατρίες, την αντιζηλία των οποίων επέτεινε ο αγώνας για τα πολιτικά ερείσματα; Η αδιέξοδη κατάσταση οδηγεί την αναζήτηση της σωτηρίας της Εκκλησίας στην ίδια την αφαίρεση του πρωτείου από τον πάπα.
Το παπικό πρωτείο. Η Σύνοδος βρίσκεται πάνω και από τον ίδιο τον πάπα.
Κανονομαθείς και θεολόγοι ανακαλύπτουν μια λανθάνουσα παράδοση κατά την οποία η ύψιστη αρχή δεν είναι ο πάπας, αλλά η οικουμενική Εκκλησία: αυτή αντλεί απευθείας από τον Χριστό την ανώτερη δύναμη και συνεπώς, η οικουμενική Σύνοδος που αντιπροσωπεύει την Εκκλησία, έχει όλη την εξουσία. Η Σύνοδος βρίσκεται πάνω από τον πάπα σε ό,τι αφορά θέματα πίστης, ενότητας και εκκλησιαστικών μεταρρυθμίσεων και ασκεί την εξουσία της σε όλους, ακόμη και στον ίδιο τον πάπα. Δυνάμει αυτού του δόγματος (που όχι τόσο ορθώς ονομάστηκε συνοδισμός), οι Σύνοδοι της Πίζας (Μάρτιος-Αύγουστος 1409) και της Κωνσταντίας (Νοέμβριος 1414-Απρίλιος 1418) εκλέγουν πάπες και αντιπάπες, καταλήγοντας τελικά στον Μαρτίνο Ε' (1417-1431). Ο συνοδισμός νικά μ’ αυτόν τον τρόπο το Σχίσμα και αυτοπροτείνεται ως η ύψιστη αρχή της Εκκλησίας.
Σύντομα ωστόσο δημιουργείται ένα καινούριο σχίσμα, με την ανατρεπτική εκλογή ενός πάπα καθ’ όλα νόμιμου (Ευγένιου Δ'), κατά πολύ εχθρικού όμως προς τις αρχές της Κωνσταντίας και τεχνηέντως αντίθετου προς τη Σύνοδο της Βασιλείας (Μάιος 1431-Μάιος 1443). Είναι τότε που Σύνοδος και συνοδισμός χάνουν ισχύ και συμμάχους, ενώ οι πρίγκιπες, οι οποίοι εμφανίζονται ως αυτοί που θα αποκαταστήσουν την ενότητα της Εκκλησίας, διευκολύνουν την επαναφορά του παπικού πρωτείου. Χάρη στους πρίγκιπες, αφού έκλεισε η θυελλώδης παρένθεση της εποχής των Συνόδων, η Εκκλησία παραμένει μοναρχική: ο πάπας αποτελεί και πάλι τον απόλυτο μονάρχη της Εκκλησίας, όμως αυτή που αναδεικνύεται πραγματική νικήτρια είναι η πολιτική εξουσία, το Κράτος στη νέα του μορφή, το οποίο καταφαίνεται ως το πιο ισχυρό. Μπροστά του η Εκκλησία δεν μπορεί να είναι πια η ύψιστη αρχή που υπήρξε κάποτε. Ύψιστη αρχή παραμένει στο εσωτερικό της: η άνοδος του παπισμού κατά το δεύτερο μισό του δέκατου πέμπτου αιώνα είναι σε όλα λαμπρή, εκτός από τη βούλησή του να αντιμετωπίσει τα προβλήματα με εκείνη τη γενική και ριζική μεταρρύθμιση της Εκκλησίας που είχαν επιζητήσει οι Σύνοδοι. Προς το τέλος του αιώνα υψώνεται το φλογερό μεταρρυθμιστικό κήρυγμα του δομινικανού Ιερώνυμου Σαβοναρόλα (1452-1498), όμως ως πάπας θριαμβεύει (ακόμη και εναντίον του) ένας Βοργίας, ο Αλέξανδρος ΣΤ' (1492-1503).
1.2. Η διαφωνία από τη Βοημία: ο Ιωάννης Χους.
Κατά τη διάρκεια της αλγεινής διαμάχης μεταξύ του πάπα και των Συνόδων, η εξέγερση του τσεχικού έθνους στη Βοημία αποτελεί ίσως γεγονός ακόμη πιο ανατρεπτικό κι από το ίδιο το Σχίσμα. Το Σχίσμα αφήνει ανέπαφο το δόγμα της πίστης που ήταν κοινό σε όλους, ακόμη και στις αντιτιθέμενες παρατάξεις. Η εξέγερση στη Βοημία σπάζει την ενότητα των πιστών κι αυτό, με τη σειρά του, κατακερματίζει τον μεσαιωνικό κόσμο. Στη συνέχεια γίνεται σαφές ότι ο δρόμος στον οποίο από τον δέκατο πέμπτο αιώνα εισέρχεται η Ευρώπη, φθαρμένη απ’ τον Μεσαίωνα, είναι αυτός «της εξέγερσης», «της διαμαρτυρίας». Η εξέγερση στη Βοημία εκδηλώνεται με την ορμή μιας στάσης που έχει ρίζες θρησκευτικές, πολιτικές, και κοινωνικές. Οδηγείται στο όνομα της Βίβλου από έναν σλαβικό λαό κατά τον οποίο «Εκκλησία» δεν σημαίνει ιεραρχία αλλά «συνάθροιση του λαού του Θεού», κοινότητα των εκλεκτών. Αυτός ο λαός ταυτίζει το «ηρωικό του παρελθόν» με το αντίστοιχο βιβλικό του «λαού του Θεού». Για πρώτη φορά στην ιστορία της Ευρώπης ο θρησκευτικός ενθουσιασμός συγχωνεύεται με τον εθνικό και δημιουργούν μια ενότητα ανάμεσα σε επαναστατημένες δυνάμεις των πόλεων (τεχνίτες, εμπόρους, εξαθλιωμένους) και δουλοπάροικους. Η εξέγερση συμπαρασύρει τον γερμανικό κλήρο και την αριστοκρατία, τους δυνάστες εκείνου του κόσμου. Ο κλήρος διασκορπίζεται και δημεύεται όλη του η περιουσία, ενώ η γερμανική αριστοκρατία υποτάσσεται. Οι νίκες των οπλισμένων με δικράνια όχλων εναντίον του γερμανικού ιππικού σηματοδοτούν την αιματηρή τους εκδίκηση κατά αρχόντων, αυτοκρατόρων και παπών, οι οποίοι ξεκινούν τώρα «σταυροφορίες» ενάντια στους Βοημούς. Ο λαός αυτός υιοθετεί ένα πατριαρχικό-κοινοτικό σύνταγμα που εμπνέεται από την Αγία Γραφή: το ιδεώδες της καλής κοινωνίας εμπεριέχεται στη Βίβλο. Και για να ενισχυθεί όλο αυτό, εμφανίζεται ένα δόγμα που συνταράσσει τη χιλιετή θέση της Εκκλησίας ως ιερού, αυστηρώς ιεραρχημένου, θεσμού. Αυτό το δόγμα αντιτίθεται ακόμη και σ’ εκείνο του συνοδισμού, πρεσβεύοντας ότι (και) η Σύνοδος μπορεί να υποπέσει σε σφάλμα, ενώ το αλάθητο είναι ιδιότητα μόνον του Λόγου του Θεού.
Αυτό το δόγμα πραγματεύεται λίγα χρόνια πριν ο θεολόγος της Οξφόρδης Ιωάννης Ουίκλιφ (Wycliff, 1328-1384), ο οποίος ηγείται της αντιφεουδαρχικής εξέγερσης των Λολλαρδών στην Αγγλία. Όταν, στις αρχές του δέκατου πέμπτου αιώνα, τα γραπτά του Ουίκλιφ φτάνουν και στο Πανεπιστήμιο της Πράγας, οι εκεί (Γερμανοί) θεολόγοι, οπαδοί του νομιναλισμού του Όκαμ (Occam), στιγματίζουν το δόγμα που αυτά εμπεριέχουν, ενώ, σε αντίθεση μ' αυτούς, ο (Τσέχος) διδάσκαλος Ιωάννης Χους (1369;-1415) το ασπάζεται με ενθουσιασμό. Ο Χους γίνεται ευθύς υπερασπιστής του δόγματος του Ουίκλιφ στις πανεπιστημιακές συζητήσεις, υμνητής του στα κηρύγματα, απόστολός του στον λαό. Και εξαιτίας του θα βρει μαρτυρικό θάνατο.
Ωθούμενος από μια γραπτή αυτοκρατορική άδεια ελεύθερης μετακίνησης (ο αυτοκράτορας Σιγισμούνδος θα εμφανιστεί έπειτα στον Χους ως Πόντιος Πιλάτος), να μεταβεί για να ερμηνεύσει το δόγμα του στη Σύνοδο της Κωνσταντίας, θα φυλακιστεί από τον πάπα, θα καταδικαστεί από τη Σύνοδο και τελικά θα οδηγηθεί στην πυρά από τον κοσμικό δικαστή (Ιούλιος 1415). Το ίδιο οικτρό τέλος θα έχει και ο οπαδός του, Ιωάννης της Πράγας (1416).
Η θεωρία του Ουίκλιφ και του Χους
Η θεωρία που περνά από τον Ουίκλιφ στον Χους είναι απλή και ριζοσπαστική. Η βασική της θέση είναι η εξής: ο πιστός χριστιανός οφείλει να αποδέχεται ως αρχή μόνο την Αγία Γραφή. Τούτη αποτελεί την πραγματική auctoritas. Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο «πρέπει πρώτα να υπηρετείς τον Θεό και ύστερα τους ανθρώπους» (Κατά Ματθαίον, 15,9). Η μοναδική αληθής κεφαλή της Εκκλησίας είναι ο Ιησούς Χριστός. Η ιεραρχημένη Εκκλησία αποτελεί ανθρώπινο δημιούργημα. Η εκκλησιαστική παράδοση που μεταδίδει τον λόγο των Συνόδων, των ιερέων, των παπών και των Πατέρων δεν έχει από μόνη της ιερή αξία: δεν είναι ο Λόγος του Θεού. Ανθρώπινο δημιούργημα είναι η Εκκλησία ως ορατός θεσμός: οι άνθρωποι και όχι ο Θεός την μορφοποίησαν, σύμφωνα με το πρότυπο των φεουδαρχών ευγενών και όχι σύμφωνα με το Ευαγγέλιο. Και διοικείται από έναν κλήρο που χωρίς καμιά βάση διατείνεται ότι αποτελεί τον απαραίτητο μεσολαβητή ανάμεσα στους ανθρώπους και τη σωτηρία τους και που αυτοδιορίστηκε στην προνομιακή θέση να επιβάλλει βαριά φορολογία. Ο κλήρος βάζει στο περιθώριο τους «λαϊκούς», που είναι ο πραγματικός «λαός του Θεού». Η αληθινή Εκκλησία είναι κάτι άλλο: μια πραγματική αλλά αόρατη ουσία που ζει στους κόλπους του Θεού. Είναι η κοινότητα εκείνων στους οποίους η Θεία Χάρη προσφέρει την αιώνια σωτηρία, η κοινότητα των εκλεκτών. Μόνο η Θεία Χάρη προσφέρει τη σωτηρία, κανείς άλλος εκτός του Θεού. Έτσι, η άρνηση της ιερής αξίας της εκκλησιαστικής ιεραρχίας καθιστά χωρίς νόημα την επικυριαρχία του κλήρου και των ευγενών. Η Θεία Χάρη, που μόνη αυτή προκαθορίζει τον δρόμο για τη σωτηρία, αφαιρεί κάθε νόημα από τη μεσολάβηση της Εκκλησίας μεταξύ γης και ουρανού.
Κανονομαθείς και θεολόγοι ανακαλύπτουν μια λανθάνουσα παράδοση κατά την οποία η ύψιστη αρχή δεν είναι ο πάπας, αλλά η οικουμενική Εκκλησία: αυτή αντλεί απευθείας από τον Χριστό την ανώτερη δύναμη και συνεπώς, η οικουμενική Σύνοδος που αντιπροσωπεύει την Εκκλησία, έχει όλη την εξουσία. Η Σύνοδος βρίσκεται πάνω από τον πάπα σε ό,τι αφορά θέματα πίστης, ενότητας και εκκλησιαστικών μεταρρυθμίσεων και ασκεί την εξουσία της σε όλους, ακόμη και στον ίδιο τον πάπα. Δυνάμει αυτού του δόγματος (που όχι τόσο ορθώς ονομάστηκε συνοδισμός), οι Σύνοδοι της Πίζας (Μάρτιος-Αύγουστος 1409) και της Κωνσταντίας (Νοέμβριος 1414-Απρίλιος 1418) εκλέγουν πάπες και αντιπάπες, καταλήγοντας τελικά στον Μαρτίνο Ε' (1417-1431). Ο συνοδισμός νικά μ’ αυτόν τον τρόπο το Σχίσμα και αυτοπροτείνεται ως η ύψιστη αρχή της Εκκλησίας.
Σύντομα ωστόσο δημιουργείται ένα καινούριο σχίσμα, με την ανατρεπτική εκλογή ενός πάπα καθ’ όλα νόμιμου (Ευγένιου Δ'), κατά πολύ εχθρικού όμως προς τις αρχές της Κωνσταντίας και τεχνηέντως αντίθετου προς τη Σύνοδο της Βασιλείας (Μάιος 1431-Μάιος 1443). Είναι τότε που Σύνοδος και συνοδισμός χάνουν ισχύ και συμμάχους, ενώ οι πρίγκιπες, οι οποίοι εμφανίζονται ως αυτοί που θα αποκαταστήσουν την ενότητα της Εκκλησίας, διευκολύνουν την επαναφορά του παπικού πρωτείου. Χάρη στους πρίγκιπες, αφού έκλεισε η θυελλώδης παρένθεση της εποχής των Συνόδων, η Εκκλησία παραμένει μοναρχική: ο πάπας αποτελεί και πάλι τον απόλυτο μονάρχη της Εκκλησίας, όμως αυτή που αναδεικνύεται πραγματική νικήτρια είναι η πολιτική εξουσία, το Κράτος στη νέα του μορφή, το οποίο καταφαίνεται ως το πιο ισχυρό. Μπροστά του η Εκκλησία δεν μπορεί να είναι πια η ύψιστη αρχή που υπήρξε κάποτε. Ύψιστη αρχή παραμένει στο εσωτερικό της: η άνοδος του παπισμού κατά το δεύτερο μισό του δέκατου πέμπτου αιώνα είναι σε όλα λαμπρή, εκτός από τη βούλησή του να αντιμετωπίσει τα προβλήματα με εκείνη τη γενική και ριζική μεταρρύθμιση της Εκκλησίας που είχαν επιζητήσει οι Σύνοδοι. Προς το τέλος του αιώνα υψώνεται το φλογερό μεταρρυθμιστικό κήρυγμα του δομινικανού Ιερώνυμου Σαβοναρόλα (1452-1498), όμως ως πάπας θριαμβεύει (ακόμη και εναντίον του) ένας Βοργίας, ο Αλέξανδρος ΣΤ' (1492-1503).
1.2. Η διαφωνία από τη Βοημία: ο Ιωάννης Χους.
Κατά τη διάρκεια της αλγεινής διαμάχης μεταξύ του πάπα και των Συνόδων, η εξέγερση του τσεχικού έθνους στη Βοημία αποτελεί ίσως γεγονός ακόμη πιο ανατρεπτικό κι από το ίδιο το Σχίσμα. Το Σχίσμα αφήνει ανέπαφο το δόγμα της πίστης που ήταν κοινό σε όλους, ακόμη και στις αντιτιθέμενες παρατάξεις. Η εξέγερση στη Βοημία σπάζει την ενότητα των πιστών κι αυτό, με τη σειρά του, κατακερματίζει τον μεσαιωνικό κόσμο. Στη συνέχεια γίνεται σαφές ότι ο δρόμος στον οποίο από τον δέκατο πέμπτο αιώνα εισέρχεται η Ευρώπη, φθαρμένη απ’ τον Μεσαίωνα, είναι αυτός «της εξέγερσης», «της διαμαρτυρίας». Η εξέγερση στη Βοημία εκδηλώνεται με την ορμή μιας στάσης που έχει ρίζες θρησκευτικές, πολιτικές, και κοινωνικές. Οδηγείται στο όνομα της Βίβλου από έναν σλαβικό λαό κατά τον οποίο «Εκκλησία» δεν σημαίνει ιεραρχία αλλά «συνάθροιση του λαού του Θεού», κοινότητα των εκλεκτών. Αυτός ο λαός ταυτίζει το «ηρωικό του παρελθόν» με το αντίστοιχο βιβλικό του «λαού του Θεού». Για πρώτη φορά στην ιστορία της Ευρώπης ο θρησκευτικός ενθουσιασμός συγχωνεύεται με τον εθνικό και δημιουργούν μια ενότητα ανάμεσα σε επαναστατημένες δυνάμεις των πόλεων (τεχνίτες, εμπόρους, εξαθλιωμένους) και δουλοπάροικους. Η εξέγερση συμπαρασύρει τον γερμανικό κλήρο και την αριστοκρατία, τους δυνάστες εκείνου του κόσμου. Ο κλήρος διασκορπίζεται και δημεύεται όλη του η περιουσία, ενώ η γερμανική αριστοκρατία υποτάσσεται. Οι νίκες των οπλισμένων με δικράνια όχλων εναντίον του γερμανικού ιππικού σηματοδοτούν την αιματηρή τους εκδίκηση κατά αρχόντων, αυτοκρατόρων και παπών, οι οποίοι ξεκινούν τώρα «σταυροφορίες» ενάντια στους Βοημούς. Ο λαός αυτός υιοθετεί ένα πατριαρχικό-κοινοτικό σύνταγμα που εμπνέεται από την Αγία Γραφή: το ιδεώδες της καλής κοινωνίας εμπεριέχεται στη Βίβλο. Και για να ενισχυθεί όλο αυτό, εμφανίζεται ένα δόγμα που συνταράσσει τη χιλιετή θέση της Εκκλησίας ως ιερού, αυστηρώς ιεραρχημένου, θεσμού. Αυτό το δόγμα αντιτίθεται ακόμη και σ’ εκείνο του συνοδισμού, πρεσβεύοντας ότι (και) η Σύνοδος μπορεί να υποπέσει σε σφάλμα, ενώ το αλάθητο είναι ιδιότητα μόνον του Λόγου του Θεού.
Αυτό το δόγμα πραγματεύεται λίγα χρόνια πριν ο θεολόγος της Οξφόρδης Ιωάννης Ουίκλιφ (Wycliff, 1328-1384), ο οποίος ηγείται της αντιφεουδαρχικής εξέγερσης των Λολλαρδών στην Αγγλία. Όταν, στις αρχές του δέκατου πέμπτου αιώνα, τα γραπτά του Ουίκλιφ φτάνουν και στο Πανεπιστήμιο της Πράγας, οι εκεί (Γερμανοί) θεολόγοι, οπαδοί του νομιναλισμού του Όκαμ (Occam), στιγματίζουν το δόγμα που αυτά εμπεριέχουν, ενώ, σε αντίθεση μ' αυτούς, ο (Τσέχος) διδάσκαλος Ιωάννης Χους (1369;-1415) το ασπάζεται με ενθουσιασμό. Ο Χους γίνεται ευθύς υπερασπιστής του δόγματος του Ουίκλιφ στις πανεπιστημιακές συζητήσεις, υμνητής του στα κηρύγματα, απόστολός του στον λαό. Και εξαιτίας του θα βρει μαρτυρικό θάνατο.
Ωθούμενος από μια γραπτή αυτοκρατορική άδεια ελεύθερης μετακίνησης (ο αυτοκράτορας Σιγισμούνδος θα εμφανιστεί έπειτα στον Χους ως Πόντιος Πιλάτος), να μεταβεί για να ερμηνεύσει το δόγμα του στη Σύνοδο της Κωνσταντίας, θα φυλακιστεί από τον πάπα, θα καταδικαστεί από τη Σύνοδο και τελικά θα οδηγηθεί στην πυρά από τον κοσμικό δικαστή (Ιούλιος 1415). Το ίδιο οικτρό τέλος θα έχει και ο οπαδός του, Ιωάννης της Πράγας (1416).
Η θεωρία του Ουίκλιφ και του Χους
Η θεωρία που περνά από τον Ουίκλιφ στον Χους είναι απλή και ριζοσπαστική. Η βασική της θέση είναι η εξής: ο πιστός χριστιανός οφείλει να αποδέχεται ως αρχή μόνο την Αγία Γραφή. Τούτη αποτελεί την πραγματική auctoritas. Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο «πρέπει πρώτα να υπηρετείς τον Θεό και ύστερα τους ανθρώπους» (Κατά Ματθαίον, 15,9). Η μοναδική αληθής κεφαλή της Εκκλησίας είναι ο Ιησούς Χριστός. Η ιεραρχημένη Εκκλησία αποτελεί ανθρώπινο δημιούργημα. Η εκκλησιαστική παράδοση που μεταδίδει τον λόγο των Συνόδων, των ιερέων, των παπών και των Πατέρων δεν έχει από μόνη της ιερή αξία: δεν είναι ο Λόγος του Θεού. Ανθρώπινο δημιούργημα είναι η Εκκλησία ως ορατός θεσμός: οι άνθρωποι και όχι ο Θεός την μορφοποίησαν, σύμφωνα με το πρότυπο των φεουδαρχών ευγενών και όχι σύμφωνα με το Ευαγγέλιο. Και διοικείται από έναν κλήρο που χωρίς καμιά βάση διατείνεται ότι αποτελεί τον απαραίτητο μεσολαβητή ανάμεσα στους ανθρώπους και τη σωτηρία τους και που αυτοδιορίστηκε στην προνομιακή θέση να επιβάλλει βαριά φορολογία. Ο κλήρος βάζει στο περιθώριο τους «λαϊκούς», που είναι ο πραγματικός «λαός του Θεού». Η αληθινή Εκκλησία είναι κάτι άλλο: μια πραγματική αλλά αόρατη ουσία που ζει στους κόλπους του Θεού. Είναι η κοινότητα εκείνων στους οποίους η Θεία Χάρη προσφέρει την αιώνια σωτηρία, η κοινότητα των εκλεκτών. Μόνο η Θεία Χάρη προσφέρει τη σωτηρία, κανείς άλλος εκτός του Θεού. Έτσι, η άρνηση της ιερής αξίας της εκκλησιαστικής ιεραρχίας καθιστά χωρίς νόημα την επικυριαρχία του κλήρου και των ευγενών. Η Θεία Χάρη, που μόνη αυτή προκαθορίζει τον δρόμο για τη σωτηρία, αφαιρεί κάθε νόημα από τη μεσολάβηση της Εκκλησίας μεταξύ γης και ουρανού.
Συνεχίζεται
ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΟΥΤΕ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ. ΟΥΤΕ Η Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. ΟΥΤΕ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΣΗΜΕΡΑ ΔΙΑΛΥΕΤΑΙ ΣΙΓΑ-ΣΙΓΑ ΑΛΛΑ ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ ΝΑ ΤΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΟΥΜΕ ΜΕ ΚΑΘΕ ΤΡΟΠΟ ΚΑΙ ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΛΛΟΙΩΣΕΩΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ: ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΥΜΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΒΑΣΙΛΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ. Η ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΘΑΝΑΣΙΜΟ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΟΥ ΠΟΘΟΥ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΩΝΙΟ ΖΩΗ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου