Προς Θαλάσσιον περί απόρων: Eρώτηση 54 (ΝΔ) εκδόσεις Μερετάκης, 14Γ.
ΕΡΩΤΗΣΗ : Στον πρώτο Εσδρα γράφει για τον Ζοροβάβελ: «και όταν βγήκε ο νέος ύψωσε το πρόσωπο του στον ουρανό, απέναντι απ’την Ιερουσαλήμ, και δοξολόγησε τον βασιληά του ουρανού λέγοντας: απο εσένα ήρθε η νίκη και απο εσένα η σοφία, και δική σου είναι η δόξα και εγώ είμαι δικός σου δούλος. Δοξασμένος είσαι, εσύ που μου έδωσες σοφία και σου το ομολογώ. Δέσποτα των Πατέρων μου». Tί σημαίνει το πρόσωπο του στον ουρανό απέναντι στην Ιερουσαλήμ κ.τ.λ. ;
ΑΠΟΚΡΙΣΗ : O Ζοροβάβελ σημαίνει νούς φιλόσοφος, που πρώτα σπέρνεται με την μετάνοια δίκαια μέσα στην σύγχυση της αιχμαλωσίας των παθών. Δεύτερον δηλώνει και κάνει φανερή την ντροπή από τα συγκεχυμένα πάθη. Τρίτον δίνει φωτισμό με την γνώση μέσα στη σύγχυση της ενέργειας των αισθήσεων πρός τα αισθητά και δέν τις αφήνει να προσεγγίζουν χωρίς λόγο τα αισθητά. Τέταρτον παρέχει στις διασπαρμένες στα αισθητά δυνάμεις της ψυχής την ανατολή των έργων της Δικαιοσύνης, που δημιουργεί τη λογική πράξη όχι άμοιρη από τη γνωστική θεωρία, που επαναφέρει πρός τα νοητά τις διάσπαρτες δυνάμεις. Πέμπτον φέρνει πλήρη ειρήνη και συνενώνει το πρακτικό με το κατά φύση αγαθό και το θεωρητικό με την κατά φύση αλήθεια. Γιατί κάθε πράξη φυσικό είναι να γίνεται για το αγαθό και κάθε θεωρία επιζητεί την γνώση για μόνη την αλήθεια.
Όταν όλα αυτά πραγματοποιηθούν δέν θα υπάρχει τίποτε που να πλήττει το πρακτικό της ψυχής, ούτε το θεωρητικό της θα ενοχλεί με παράξενα θεωρήματα, γιατί θα έχει ξεπεράσει κάθε όν και κάθε νοητό (Παντός επέκεινα γενομένης και όντος και νοουμένου) και θα έχει εισδύσει στον ίδιο τον Θεό, τον μόνο αγαθό και αληθινό και ανώτερο απο κάθε ουσία και νόηση.
Ο νούς που διαμορφώθηκε έτσι με τις διαφορετικές προόδους των αρετών, όταν βγεί μετά τη νίκη απο την δουλεία του φυσικού νόμου, αφού του δείξει τη δύναμη της αγάπης και της αλήθειας κατά τη σύγκριση των αρετών πρός τα πάθη. Και λάβει την νόμιμη ψήφο που να επικυρώνει την άμυνα του και να ακυρώνει όλων των άλλων τις ενέργειες, διακρίνοντας απο πού του έγινε η χάρη της νίκης «υψώνει το πρόσωπο πρός τον ουρανό απέναντι στην Ιερουσαλήμ και δοξολογεί το βασιλιά του ουρανού».
ΠΡΟΣΩΠΟΝ ενος τέτοιου νού είναι η διάθεση που εκδηλώνεται στα μύχια της ψυχής, όπου υπάρχουν όλα τα είδη των αρετών, (πρόσωπον ούν έστι του τοιουτου νοός η κατα το κρυπτόν της ψυχής νοουμένη διάθεσις, έν η των αρετών πάντες υπάρχουσιν οι χαρακτήρες), ήν αίρει πρός τον ουρανόν, το ύψος δηλ. της θεωρίας, δηλ. την απάθεια της έξης (της κατα την έξιν απαθείας).
Γιατί δέν μπορούσε να δοξολογήσει αλλιώς το Θεό, αν δέν σήκωνε πρός το ύψος της θεωρίας και της γνώσεως ώς πρός την έξη της απάθειας, δηλ. της ήσυχης και ειρηνικής κατάστασης, το ψυχικό πρόσωπο της διάθεσης, που σύγκειται, σαν απο διάφορους τύπους, απο πολλές και διάφορες αρετές (το κατα ψυχήν της διαθέσεως πρόσωπον, το εκ πολλών και διαφόρων αρετών, χαρακτήρων δίκην, συγκείμενον).
Και τί λέγων αίρει το πρόσωπον; «παρα σού η νίκη» (ψαλμ. 86,3) δηλ. το τέλος της πρακτικής προσπάθειας κατά των παθών και ένα είδος επάθλου για τους θείους αγώνες κατά της αμαρτίας. «και παρα σού η σοφία», το τέλος δηλ. της θεωρίας ώς πρός τη γνώση, που αφαιρεί κάθε άγνοια της ψυχής, «και σή η δόξα», το κάλλος που αυτά εκδηλώνουν, όσο τους είναι επιτρεπτό, απο την θεία ωραιότητα, το κάλεσε δόξα, που αποτελεί ένωση νίκης και σοφίας και πράξης και θεωρίας, αρετής και γνώσης, αγαθότητας και αλήθειας. Αύται γάρ αλλήλαις ενούμεναι, απαστράπτουν, μίαν δόξαν και αυγήν του Θεού.
«Και εγώ σός οικέτης». Και εγώ είμαι δικός σου δούλος, γνωρίζοντας ότι ο Θεός επιτελεί μέσα μας κάθε πράξη και θεωρία, αφού είμαστε όργανά του, χωρίς εμείς να συνεισφέρουμε απολύτως τίποτε, παρα μόνον την διάθεση που επιθυμεί τα καλά (πλήν τής θελούσης τα καλά διαθέσεως).
«Ευλογητός εί, ός έδοκας μοι σοφίαν και σοί ομολογώ, Δέσποτα των πατέρων». Σάν δούλος γεμάτος ευγνωμοσύνη απέδωσε τα πάντα στο Θεό, απο τον οποίο έλαβε και είχε σοφία. Καλεί τον Θεό δοξασμένο, επειδή έχει άπειρη σοφία ή καλύτερα είναι αυτοσοφία, απο τον οποίο έλαβε τη χάρη, και το ομολογεί.
Πατέρες καλεί τους Αγίους από τα βάθη των αιώνων, των οποίων δέχθηκε την πίστη τους και μιμήθηκε τον βίο τους, αφού κατόρθωσε θέλων να γεννηθεί πνευματικά απο εκείνους, με θεληματική εκλογή Υιός εκείνων που έγιναν Πατέρες του αυτοπροαίρετα, πράγμα που είναι τόσο πολύ πιο ανώτερο στα μάτια του Θεού, απο την ιδιότητα του Σαρκικού Πατέρα και Υιού, όσο υπερέχει στην ουσία η ψυχή απο την σάρκα.
Ο νούς λοιπόν προστατεύει την ψυχή, την απλή στην ουσία, και όντας ένας δίνει την έμφαση της αδιαίρετης μονάδας —αντιθέτως απο την δυάδα των πονηρών πνευμάτων που προΐστανται στα πάθη, η παθητότητα και η θνητότητα— που απο καμμιά απολύτως άποψη δέν την αγγίζει θάνατος, αλλά ούτε τομή ή διαίρεση.
Τα πονηρά πνεύματα προτείνουν τα πάθη που οδηγούν στην παθητότητα και την θνητότητα (στο εμπαθές και επίκηρον) μέσω της οδού όπου υπερισχύει το κρασί και ο βασιλιάς, δηλ. η κενή δόξα. Επειδή το κρασί παραφέρει το νού και παραχαράσσει την χρήση των φυσικών λογισμών. Και ο βασιλιάς είναι η κενή δόξα για πλούτο και δύναμη, που γεννά την άγνοια. Δηλ. τον διασκορπισμό της φύσης μας, όπου όλοι αγνοούν ο ένας τον άλλον και όλοι επιτίθενται σε όλους για χάρη ενός, θέλοντας να δοξάζονται περισσότερο απο τους άλλους στη δύναμη, στον πλούτο, στην πολυτέλεια, με τα οποία θέλουν να δοξάζονται όσοι αγνοούν την Θεία και μόνιμη δόξα και περιφρονούν την δύναμή της.
Ο φιλόσοφος νούς αντιθέτως, ο οποίος προΐσταται στήν αρετή καί τή γνώση καί ο οποίος θέλησε να στερηθεί η ψυχή από τήν κακή δουλεία τών παθών λέει : υπερισχύουν οι αρετές καί υπερνικά η αλήθεια. Από τίς θεοποιούς αρετές αποτελείται, γιά τούς ανθρώπους, η αγάπη πού τούς ενώνει μέ τόν Θεό καί μεταξύ τους, πού αρπάζει τήν ψυχή από όλα όσα υπόκεινται στόν νόμο τής γένεσης καί τής φθοράς καί από τίς πανω απ’αυτά νοητές ουσίες καί τήν περιπλέκει μέ τόν ίδιο τόν Θεό σέ μιά ερωτική ένωση, όσο είναι δυνατό στήν ανθρώπινη φύση, δημιουργώντας μυστικά τήν άϋλη καί θεία συμβίωση.
Αλήθεια πάλι είναι η μία καί μόνη αιτία τών όντων καί αρχή καί βασιλεία καί δύναμη καί δόξα, πού από αυτήν καί εξαιτίας της έχουν γίνει καί γίνονται τά πάντα, καί από αυτήν καί εξαιτίας της συγκρατιούνται στό ΕΙΝΑΙ καί γιά χάρη τους η φίλοι τού Θεού διαθέτουν σπουδή καί κινητοποίηση.
Η αγάπη λοιπόν, τό τέλος τών αρετών, όπερ έστι η κατ’έφεσιν τού φύσει αγαθού τών μετεχόντων αδιάπτωτος ηδονή καί αδιαίρετος ένωσις. Καί η αλήθεια, τό τέλος όλων τών γνώσεων καί αυτών πάντων τών γινωσκομένων, στό οποίο τέλος, ώς αρχή καί πέρας όλων τών όντων, συνέλκονται όλες οι κατά φύση κινήσεις, σύμφωνα μέ ένα γενικό λόγο, αφού η αλήθεια νικά πάντα από τήν φύση της, ώς η αρχή καί αιτία τών όντων καί συνέλκει πρός τόν εαυτό της τήν κίνηση τών γεγονότων (δημιουργημάτων).
Αφού έλθει λοιπόν σέ έναν τέτοιο διάλογο ο φιλόσοφος νούς μέ τόν φυσικό νόμο, αποκρούει όλη τήν πλάνη τών πονηρών δαιμόνων, πείθοντας να διαλέξουν τήν ελευθερία οι λογισμοί καί οι δυνάμεις τής ψυχής πού είχαν υποδουλωθεί στά πάθη καί να κηρύξουν λύτρωση καί απελευθέρωση από τά δεσμά τής νοητής αιχμαλωσίας στούς εγκάθειρκτους τού σκότους (τήν προσκόλληση στά αισθητά), ώστε να οικοδομήσει στήν Ιερουσαλήμ, μέ την έξη δηλ. τής απάθειας, τόν Ναό τού Κυρίου, δηλ. τήν γνώση πού δέχεται τήν σοφία.
Αμέθυστος
ΑΠΟΚΡΙΣΗ : O Ζοροβάβελ σημαίνει νούς φιλόσοφος, που πρώτα σπέρνεται με την μετάνοια δίκαια μέσα στην σύγχυση της αιχμαλωσίας των παθών. Δεύτερον δηλώνει και κάνει φανερή την ντροπή από τα συγκεχυμένα πάθη. Τρίτον δίνει φωτισμό με την γνώση μέσα στη σύγχυση της ενέργειας των αισθήσεων πρός τα αισθητά και δέν τις αφήνει να προσεγγίζουν χωρίς λόγο τα αισθητά. Τέταρτον παρέχει στις διασπαρμένες στα αισθητά δυνάμεις της ψυχής την ανατολή των έργων της Δικαιοσύνης, που δημιουργεί τη λογική πράξη όχι άμοιρη από τη γνωστική θεωρία, που επαναφέρει πρός τα νοητά τις διάσπαρτες δυνάμεις. Πέμπτον φέρνει πλήρη ειρήνη και συνενώνει το πρακτικό με το κατά φύση αγαθό και το θεωρητικό με την κατά φύση αλήθεια. Γιατί κάθε πράξη φυσικό είναι να γίνεται για το αγαθό και κάθε θεωρία επιζητεί την γνώση για μόνη την αλήθεια.
Όταν όλα αυτά πραγματοποιηθούν δέν θα υπάρχει τίποτε που να πλήττει το πρακτικό της ψυχής, ούτε το θεωρητικό της θα ενοχλεί με παράξενα θεωρήματα, γιατί θα έχει ξεπεράσει κάθε όν και κάθε νοητό (Παντός επέκεινα γενομένης και όντος και νοουμένου) και θα έχει εισδύσει στον ίδιο τον Θεό, τον μόνο αγαθό και αληθινό και ανώτερο απο κάθε ουσία και νόηση.
Ο νούς που διαμορφώθηκε έτσι με τις διαφορετικές προόδους των αρετών, όταν βγεί μετά τη νίκη απο την δουλεία του φυσικού νόμου, αφού του δείξει τη δύναμη της αγάπης και της αλήθειας κατά τη σύγκριση των αρετών πρός τα πάθη. Και λάβει την νόμιμη ψήφο που να επικυρώνει την άμυνα του και να ακυρώνει όλων των άλλων τις ενέργειες, διακρίνοντας απο πού του έγινε η χάρη της νίκης «υψώνει το πρόσωπο πρός τον ουρανό απέναντι στην Ιερουσαλήμ και δοξολογεί το βασιλιά του ουρανού».
ΠΡΟΣΩΠΟΝ ενος τέτοιου νού είναι η διάθεση που εκδηλώνεται στα μύχια της ψυχής, όπου υπάρχουν όλα τα είδη των αρετών, (πρόσωπον ούν έστι του τοιουτου νοός η κατα το κρυπτόν της ψυχής νοουμένη διάθεσις, έν η των αρετών πάντες υπάρχουσιν οι χαρακτήρες), ήν αίρει πρός τον ουρανόν, το ύψος δηλ. της θεωρίας, δηλ. την απάθεια της έξης (της κατα την έξιν απαθείας).
Γιατί δέν μπορούσε να δοξολογήσει αλλιώς το Θεό, αν δέν σήκωνε πρός το ύψος της θεωρίας και της γνώσεως ώς πρός την έξη της απάθειας, δηλ. της ήσυχης και ειρηνικής κατάστασης, το ψυχικό πρόσωπο της διάθεσης, που σύγκειται, σαν απο διάφορους τύπους, απο πολλές και διάφορες αρετές (το κατα ψυχήν της διαθέσεως πρόσωπον, το εκ πολλών και διαφόρων αρετών, χαρακτήρων δίκην, συγκείμενον).
Και τί λέγων αίρει το πρόσωπον; «παρα σού η νίκη» (ψαλμ. 86,3) δηλ. το τέλος της πρακτικής προσπάθειας κατά των παθών και ένα είδος επάθλου για τους θείους αγώνες κατά της αμαρτίας. «και παρα σού η σοφία», το τέλος δηλ. της θεωρίας ώς πρός τη γνώση, που αφαιρεί κάθε άγνοια της ψυχής, «και σή η δόξα», το κάλλος που αυτά εκδηλώνουν, όσο τους είναι επιτρεπτό, απο την θεία ωραιότητα, το κάλεσε δόξα, που αποτελεί ένωση νίκης και σοφίας και πράξης και θεωρίας, αρετής και γνώσης, αγαθότητας και αλήθειας. Αύται γάρ αλλήλαις ενούμεναι, απαστράπτουν, μίαν δόξαν και αυγήν του Θεού.
«Και εγώ σός οικέτης». Και εγώ είμαι δικός σου δούλος, γνωρίζοντας ότι ο Θεός επιτελεί μέσα μας κάθε πράξη και θεωρία, αφού είμαστε όργανά του, χωρίς εμείς να συνεισφέρουμε απολύτως τίποτε, παρα μόνον την διάθεση που επιθυμεί τα καλά (πλήν τής θελούσης τα καλά διαθέσεως).
«Ευλογητός εί, ός έδοκας μοι σοφίαν και σοί ομολογώ, Δέσποτα των πατέρων». Σάν δούλος γεμάτος ευγνωμοσύνη απέδωσε τα πάντα στο Θεό, απο τον οποίο έλαβε και είχε σοφία. Καλεί τον Θεό δοξασμένο, επειδή έχει άπειρη σοφία ή καλύτερα είναι αυτοσοφία, απο τον οποίο έλαβε τη χάρη, και το ομολογεί.
Πατέρες καλεί τους Αγίους από τα βάθη των αιώνων, των οποίων δέχθηκε την πίστη τους και μιμήθηκε τον βίο τους, αφού κατόρθωσε θέλων να γεννηθεί πνευματικά απο εκείνους, με θεληματική εκλογή Υιός εκείνων που έγιναν Πατέρες του αυτοπροαίρετα, πράγμα που είναι τόσο πολύ πιο ανώτερο στα μάτια του Θεού, απο την ιδιότητα του Σαρκικού Πατέρα και Υιού, όσο υπερέχει στην ουσία η ψυχή απο την σάρκα.
Ο νούς λοιπόν προστατεύει την ψυχή, την απλή στην ουσία, και όντας ένας δίνει την έμφαση της αδιαίρετης μονάδας —αντιθέτως απο την δυάδα των πονηρών πνευμάτων που προΐστανται στα πάθη, η παθητότητα και η θνητότητα— που απο καμμιά απολύτως άποψη δέν την αγγίζει θάνατος, αλλά ούτε τομή ή διαίρεση.
Τα πονηρά πνεύματα προτείνουν τα πάθη που οδηγούν στην παθητότητα και την θνητότητα (στο εμπαθές και επίκηρον) μέσω της οδού όπου υπερισχύει το κρασί και ο βασιλιάς, δηλ. η κενή δόξα. Επειδή το κρασί παραφέρει το νού και παραχαράσσει την χρήση των φυσικών λογισμών. Και ο βασιλιάς είναι η κενή δόξα για πλούτο και δύναμη, που γεννά την άγνοια. Δηλ. τον διασκορπισμό της φύσης μας, όπου όλοι αγνοούν ο ένας τον άλλον και όλοι επιτίθενται σε όλους για χάρη ενός, θέλοντας να δοξάζονται περισσότερο απο τους άλλους στη δύναμη, στον πλούτο, στην πολυτέλεια, με τα οποία θέλουν να δοξάζονται όσοι αγνοούν την Θεία και μόνιμη δόξα και περιφρονούν την δύναμή της.
Ο φιλόσοφος νούς αντιθέτως, ο οποίος προΐσταται στήν αρετή καί τή γνώση καί ο οποίος θέλησε να στερηθεί η ψυχή από τήν κακή δουλεία τών παθών λέει : υπερισχύουν οι αρετές καί υπερνικά η αλήθεια. Από τίς θεοποιούς αρετές αποτελείται, γιά τούς ανθρώπους, η αγάπη πού τούς ενώνει μέ τόν Θεό καί μεταξύ τους, πού αρπάζει τήν ψυχή από όλα όσα υπόκεινται στόν νόμο τής γένεσης καί τής φθοράς καί από τίς πανω απ’αυτά νοητές ουσίες καί τήν περιπλέκει μέ τόν ίδιο τόν Θεό σέ μιά ερωτική ένωση, όσο είναι δυνατό στήν ανθρώπινη φύση, δημιουργώντας μυστικά τήν άϋλη καί θεία συμβίωση.
Αλήθεια πάλι είναι η μία καί μόνη αιτία τών όντων καί αρχή καί βασιλεία καί δύναμη καί δόξα, πού από αυτήν καί εξαιτίας της έχουν γίνει καί γίνονται τά πάντα, καί από αυτήν καί εξαιτίας της συγκρατιούνται στό ΕΙΝΑΙ καί γιά χάρη τους η φίλοι τού Θεού διαθέτουν σπουδή καί κινητοποίηση.
Η αγάπη λοιπόν, τό τέλος τών αρετών, όπερ έστι η κατ’έφεσιν τού φύσει αγαθού τών μετεχόντων αδιάπτωτος ηδονή καί αδιαίρετος ένωσις. Καί η αλήθεια, τό τέλος όλων τών γνώσεων καί αυτών πάντων τών γινωσκομένων, στό οποίο τέλος, ώς αρχή καί πέρας όλων τών όντων, συνέλκονται όλες οι κατά φύση κινήσεις, σύμφωνα μέ ένα γενικό λόγο, αφού η αλήθεια νικά πάντα από τήν φύση της, ώς η αρχή καί αιτία τών όντων καί συνέλκει πρός τόν εαυτό της τήν κίνηση τών γεγονότων (δημιουργημάτων).
Αφού έλθει λοιπόν σέ έναν τέτοιο διάλογο ο φιλόσοφος νούς μέ τόν φυσικό νόμο, αποκρούει όλη τήν πλάνη τών πονηρών δαιμόνων, πείθοντας να διαλέξουν τήν ελευθερία οι λογισμοί καί οι δυνάμεις τής ψυχής πού είχαν υποδουλωθεί στά πάθη καί να κηρύξουν λύτρωση καί απελευθέρωση από τά δεσμά τής νοητής αιχμαλωσίας στούς εγκάθειρκτους τού σκότους (τήν προσκόλληση στά αισθητά), ώστε να οικοδομήσει στήν Ιερουσαλήμ, μέ την έξη δηλ. τής απάθειας, τόν Ναό τού Κυρίου, δηλ. τήν γνώση πού δέχεται τήν σοφία.
Αμέθυστος
Έχω ένα σοβαρό πρόβλημα κατανόησης του αρχαίου κειμένου όταν δε μου δίνεις πολυτονικά...
ΑπάντησηΔιαγραφή