Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (39)

Συνέχεια από: Παρασκευή 27 Ιανουαρίου 2017

Προλεγόμενα σε μία φιλοσοφική Χριστολογία!

του Xavier Tilliette.

         

6. Βλαδίμηρος Σολόβιεφ.

        

Ο Σέλλινγκ σαν ερμηνευτής τού Προλόγου χαλιναγώγησε την Θεοσοφική τάση. Το σχόλιο το οποίο θα είχε μπορέσει να γράψει είκοσι χρόνια πρίν βρίσκεται σε αποσπασματική μορφή στο μεταθανάτιο έργο του Βλαδίμηρου Σολόβιεφ, μία σειρά συζητήσεων με τον τίτλο "πνευματικά θεμέλια τής ζωής", το οποίο είναι επίσης επηρεασμένο απο την ανάγνωση τού Σέλλινγκ τής τελευταίας περιόδου. Αλλά ο Σολόβιεφ δέν είναι ένας μιμητής. Στην χοάνη τού στοχασμού του αυτός ξαναδημιουργεί τις ιδέες οι οποίες τον ενεργοποίησαν.

          Στην αρχή ήταν η σημασία η αιώνια του Είναι, ο πρωτογενής Λόγος τού άναρχου Θεού.  Αυτή η σημασία είναι η σημασία του κόσμου, η Ενολότης, το Σύμπαν σαν ένα μεγάλο σώμα στην απόλυτη ολότητα (το πάν στα πάντα) που είναι ο Θεός. ο Θεός είναι η απόλυτη αρχή και η πηγή κάθε όντος. Η σημασία είναι η δόνηση, ο παλμός μίας ενοποιού δυνάμεως, η δημιουργός δύναμις. Ο Σολόβιεφ λοιπόν περνά στον στίχο 5! "και το φώς εν τη σκοτία, φαίνει, και η σκοτία αυτό ού κατέλαβεν"!

          Στο χαοτικό είναι, στο παρανοϊκό, έλαμψε το φώς τής συνειδήσεως, σ'αυτή την ζωή τής σκιάς η ιδέα τής κοσμικής ενότητος. Σ'αυτή την τροπολογία ο σχολιαστής προσθέτει μία άλλη, την οποία πρότεινε ο Σέλλινγκ, μία ιστορική σημασία. Όπως για τήν ίδια τήν φύση η σημασία και το νόημα είναι άγνωστα (στίχος 1ος) "εν τω κόσμω ην και ο κόσμος δι'αυτού εγένετο και ο κόσμος αυτόν ούκ έγνω", μέχρις ότου φωτιστεί στον άνθρωπο το φώς της γνώσης (στίχος 4) "εν αυτών ζωή ήν και η ζωή ήν το φώς των ανθρώπων". -ακόμη μία σκέψη του Σέλλινγκ: ο άνθρωπος "ανοιχτό σημείο" ή φωτεινό τής Δημιουργίας-έτσι τα εθνικά σκότη σκέπαζαν το φώς της Θείας νοήσεως. Αυτή υπήρχε όμως στο συναίσθημα και πιό καθαρά στην ανθρώπινη νόηση και στις θρησκευτικές εμπνεύσεις των Ινδών, των Ελλήνων και των Εβραίων.

          Αλλά εισέδυσε πάνω απ'όλα στους Έλληνες, σαν μία απελευθέρωση, η αλήθεια του Λόγου: αυτοί ανακάλυψαν την Θεία ιδέα, την ιδανική σφαίρα, έναν κόσμο "χωρίς αίμα και δάκρυα", μία φύση ιδανική και λογική. Η ανακάλυψη των Ελλήνων υπήρξε η αρχή της αληθούς ενότητος τού ανθρώπου με το σύμπαν. Η νόηση είναι ο εσωτερικός Λόγος, του οποίου ο Φωτισμός προετοιμάζει την αναγέννηση (στίχος 13) "οι ούκ εξ αιμάτων ουδέ εκ θελήματος σαρκός, ουδέ εκ θελήματος ενδρός, αλλ'εκ Θεού εγεννήθησαν". Ο Σολόβιεφ βάζει δίπλα την εσωτερική αποκάλυψη, την οποία αποκαλεσε ο ίδιος μία "πνευματική έλξη", στις αποκαλύψεις τού ζωντανού Θεού, οι οποίες περιέχονται στα ιερά βιβλία των Εβραίων. Αλλά η αληθινή Θεοφάνεια είναι η εμφάνιση του Λόγου σαν ζωντανού υποκειμένου, σαν ένα ΕΓΩ, καθότι οι Εβραίοι έχουν σαν κυρίαρχη αρχή την προσωπική υποκειμενική αρχή, το υποκειμενικό στοιχείο στο πάν, τον Θεό σαν πρόσωπο.

          Ο ενσαρκωθείς Λόγος κυριάρχησε και υπέταξε την δύναμη τού εγωϊσμού, μείωσε σέ δυνατότητα την ενέργεια του κακού και βοήθησε στον θρίαμβο τής δυνάμεως του Καλού. Ο Εβραϊκός λαός με την πέτρινη καρδιά παρήγαγε τον νέο πνευματικό άνθρωπο (Jehova, Ο Λόγος στίχος 13) " Οι ούκ εξ αιμάτων, ουδέ εκ θελήματος σαρκός, ουδέ εκ θελήματος ανδρός, αλλ'εκ Θεού εγεννήθησαν". Στον Ρωμαίο αυτοκράτορα, άνθρωπο Θεοποιημένο, αντικαθίσταται ο ενσαρκωθείς Θεός Ιησούς Χριστός. Απο την στιγμή που είναι πεισματάρης και ισχυρογνώμων, ο Εβραϊκός λαός μπόρεσε να είναι ο λαός των αγίων και των προφητών, επαληθεύοντας τον λόγο του Σέλλινγκ ότι μόνον όποιος είναι ικανός να είναι μεγάλος στο κακό μπορεί να είναι μεγάλος στην αγιότητα!

          Ο στίχος 14 "Και ο Λόγος σάρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν και εθεασάμεθα την δόξαν αυτού δόξαν ώς μονογενούς παρά πατρός, πλήρης χάριτος και αληθείας", είναι η ευκαιρία μίας πολύ όμορφης γλώσσικής εκφράσεως. Στον Χριστό απεκαλύφθη το συμπαντικό νόημα. Η ιδέα τής συνειδήσεως γεννά τον νέο πνευματικό άνθρωπο ή τουλάχιστον τού δίνει την θέση του! Ο Θεός είναι παραπάνω απο τον νόμο τής μοίρας και της νοήσεως, ο Θεός είναι αγάπη ή απόλυτη προσωπικότης. Ο Λόγος εσαρκωθείς είναι ο δεύτερος Αδάμ, το καθολικό Άτομο και το κέντρο του κοσμικού οργανισμού, η πληρότης τού Χρόνου και ο πρωτογενής.

          Μετά απο αυτή την σύνθεση ο Σολόβιεφ περνά σε δύο Θεολογικά θέματα τα οποία επεξεργάζεται ελεύθερα! Το πρώτο αφορά την δυνατότητα τής εσναρκώσεως. Αυτή γίνεται πιθανή και πιστευτή με την προϋπόθεση ότι θα καθορισθεί πώς δέν είναι ούτε περιορισμένη στο ατομικό όν, ούτε διαλυμένη στην καθολική ουσία. Σαν αρχή κάθε όν θέλει να είναι το πάν, δηλαδή ενωμένο με τον Θεό. Αλλά η σάρκα γίνεται Θεός, ο Λόγος, μόνον στο τέλος μίας μεγάλης σειράς Θεοφανειών. Αυτός έπρεπε να εξαρτηθεί απο την γενική πορεία τής ιστορίας, και είναι η τελευταία θεοφάνεια, μία πραγματοποίηση πιό τέλεια, μάλιστα δέ ένα Novum, μία πύλη, ο δεύτερος Αδάμ. Πρός τον άνθρωπο-Θεό ελκόταν όλη η ιστορία της ανθρωπότητος! Και έτσι η ενσάρκωση-η ένωση του Θεού με την ανθρωπότητα-όχι μόνον είναι δυνατή, εγγεγραμμένη στις φύσεις τους, αλλά είναι μία στιγμή ουσιώδης του καθολικού κοσμικού σχεδίου.     

          Αλλά το δεύτερο Θέμα, παρ'όλα αυτά δέν έχει λυθεί! Αυτό αφορά τον τρόπο ενώσεως, το πώς της ενσαρκώσεως. Για τον Σολόβιεφ, η συμφωνία τών δύο φύσεων στην πραγματική Θεανδρική προσωπικότητα (πρωτότυπο της ανθρωπότητος) είναι μία ελεύθερη πνευματική πράξη, μία διατύπωση που θυμίζει τον Φίχτε και τον Σέλλινγκ. Στον Χριστό η φύση είναι μία ψυχή ανθρώπινη έτοιμη στην πλήρη εγκατάλειψη. Αυτή η αυτοπαράδοση φανερώνεται σε μία διπλή πράξη παραίτησης. Παραίτηση απο την δική του αξιοπρέπεια ενός πρωτοτύπου ανθρώπου, στην δόξα τής κοσμικής προόδου και τής ιστορικής ταυτοχρόνως-και σ'αυτό ο Σέλλινγκ υπήρξε ο δάσκαλος- και έρχεται λοιπόν ο αυτοπεριορισμός ή η απόσπαση ενός μέρους απο το όλον, η εκδίωξη τής Θείας Αρχής, όπως αποδεικνύεται κατά τον Σολόβιεφ απο την Φιλ. 2,7. Ο Χριστός λοιπόν αισθάνεται αυτούς τους περιορισμούς στην δεδομένη στιγμή σαν δικούς του. Αυτός παραιτείται καθότι Θεός. Ποιά είναι αυτή η δεδομένη στιγμή; Φαίνεται να είναι ο πειρασμός, ένα επεισόδιο το οποίο προξενεί την επερώτηση των φιλοσόφων. Ο Σολόβιεφ το αποδίδει θαρραλέα στον Θεό. Είναι εξωτερικοί πειρασμοί, ο Χριστός διατάσσεται και προκαλείται να χρησιμοποιήσει την θεϊκή του δύναμη. Την δύναμη του πάνω στην νόηση, την διανοητική του δύναμη, διαπράττονας τήν διανοητική αμαρτία, την υπερηφάνεια, τέλος σε ηθικό επίπεδο, την υποταγή στον κόσμο, κάτι που θα εξισούτο με την λατρεία τής αρχής τού κακού, υποθέτοντας ότι είναι πιό δυνατή απο το καλό, ότι το καθαυτό καλό είναι χωρίς δύναμη! Αποκρούοντας τον πειρασμό, ο Χριστός ελευθερωμένος απο την δοκιμασία εξανθρωπίζει την Θεότητα του και Θεοποιεί την ανθρωπότητά του. Η πράξη του είναι ταυτοχρόνως πνευματική και σωματική, με την σημασία ότι αυτός είναι άνθρωπος κατά μείζονα λόγο, σάρξ, κρέας, ικανή να δεχθεί τον πόνο και τον θάνατο και μέσω τού θανάτου να κατακτήσει το πνευματικό σώμα τής αναστάσεως. Το πνευματικό σώμα τού Ανθρωπο-Θεού αναστημένο επανενώνει εσωτερικά την φύση και το πνεύμα, φανερώνει την αγάπη, την αληθινή ζωή. Η πράξη τής υπακοής μέχρι θανάτου τελειοποιεί την ενσάρκωση και την ολοκληρώνει με την Θεοποίηση, μία μετουσίωση, μία Θεία Θεουργία. Ο Νέος κόσμος του "Θεού παντού εν πάσι"!

Συνεχίζεται.

Αμέθυστος.