Ο ΠΛΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ! (2)

Συνέχεια από: Δευτέρα 19 Ιουνίου 2017

Ο ΠΛΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ 

(ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ)

Του Hans Kramer.

Η φιλοσοφική δομή της πλατωνικής θεωρίας των αρχών.

          

1. Η συστηματική μορφή της Πλατωνικής φιλοσοφίας.

          
α) Η θεωρία των αρχών σαν τελική θεμελίωση η οποία πάει πέρα απο την θεωρία των ιδεών.

         
 Η Πλατωνική φιλοσοφία η οποία μάς μετεδόθη απο την έμμεση παράδοση είναι μία αιτιολογία με την σημασία των προσωκρατικών, δηλαδή μία έρευνα τών αιτιών, των αρχών και των τελικών στοιχείων. Στην οικονομία αυτού τού τύπου τής έρευνας κυριαρχεί ο νόμος σύμφωνα με τον οποίο η πραγματικότης πρέπει να εξηγηθεί με αρχές οι οποίες είναι οι πιό απλές κατά το δυνατόν και στον μικρότερο δυνατό αριθμό. Με αυτό μειώνεται θεωρητικά ο πλουραλισμός τής θεωρίας των ιδεών και μεθοδολογικά ξεπερνιέται σε ένα πιό υψηλό επίπεδο στοχασμού. Η αριστοτελική και πιό σημαντική έκθεση στα προφορικά δόγματα τού Πλάτωνος η οποία περιέχεται στην Μεταφυσική Α 6, παρουσιάζει καθαρά ένα διπλό επίπεδο έρευνας τών αρχών. Όπως οι ιδέες είναι αιτίες όλων τών υπολοίπων πραγμάτων, έτσι οι αρχές είναι αιτίες και στοιχεία τών ίδιων των ιδεών. Η θεωρία των αρχών επομένως, χρειάζεται για μία τελική θεμελίωση η οποία υπερβαίνει την θεωρία των ιδεών και τις περιέχει. Αυτό βεβαίως δέν αποκλείει οι ίδιες οι αρχές να είναι καθολικές και επομένως να έχουν ιδανικό χαρακτήρα! Αυτό λοιπόν εξασφαλίζει έναν πιό υψηλό βαθμό ενότητος στην Πλατωνική φιλοσοφία! Η διαφορά η οποία υφίσταται ανάμεσα στα προφορικά δόγματα και στην έκθεση τών κεντρικών βιβλίων τής Πολιτείας (VI-VIII), η οποία αφήνει να εννοηθεί ένα ανάλογο αποκορύφωμα τού κόσμου τών ιδεών στην ιδέα τού Αγαθού, συνίσταται στο γεγονός ότι στις πρώτες βρίσκεται ένας πιό ακριβής καθορισμός και μία περιραφή τής λειτουργίας του αγαθού σαν ενότης (εν) και σαν μέτρον και επιπλέον στο γεγονός ότι στο Ένα-Αγαθό προκύπτει αντιτιθέμενη μία αντίθετη αρχή της πολλαπλότητος (αρχή του πολλαπλασιασμού και της διαβαθμίσεως) η οποία είναι εξίσου πρωτογενής, δέν είναι όμως ισότιμη και δέν είναι του ίδιου βαθμού.

         
 β) Η πρωτογενής διττότητα τών αρχών (ενότης και πολλαπλότης).

 Ο Πλάτων ξεκινά απο την διττότητα δύο τελικών αρχών, η οποία δέν είναι δυνατόν να επεκταθεί περαιτέρω σαν πρόβλημα! Ο Πλάτων προϋποθέτει λοιπόν ότι η ολότης τού Είναι δέν μπορεί να παραχθεί απο μία μοναδική αρχή, χωρίς να περιπέσει στο παράδοξο του αυτοδιπλασιασμού τού καταγωγικού Ενός. Η μέθοδος τής Πλάτωνικής θεωρίας των αρχών, η οποία εκτός τών άλλων χάθηκε στο μεγαλύτερο μέρος της, όσον αφορά αυτό το σημείο διατηρήθηκε μέχρις τις μέρες μας. Με το επιχείρημα βάσει του οποίου η πολλαπλότης τού Είναι αξιώνει την αποδοχή μίας αντίθετης αρχής απεμακρύνθη με ιδιαίτερο τρόπο, απο το Ένα-Όλον του Παρμενίδη και απο τον Ελεατισμό!

          Η αντίθετη αρχή της πολλαπλότητος δέν είχε συλληφθεί απλώς σαν αντίστροφο, αντίθετο σε σχέση με την ενότητα, δηλαδή σαν ουσία της πολλαπλότητος των όντων, αλλά, μ'έναν τρόπο στενά αντιφατικό, σαν μή-ενότης, δηλαδή σαν αόριστο και άπειρο-και επομένως και σαν διαιρούμενο και μέ απειροστό τρόπο-αρχή και υπόστρωμα κάθε πολλαπλότητος (άπειρον πλήθος). Αυτή η απεραντοσύνη, επί πλέον, κατενοείτο με μία διπλή σημασία : σαν ένα συνεχές με την σημασία τού απείρου μεγέθους (με μοντέρνους όρους >1). Μ'αυτή την καθολική δυαδικότητα κατευθύνσεως τής αορίστου δυάδος τού μέγα-μικρόν και επίσης τού πολύ-ολίγον, ονομαζόμενο και άνισον κ.τ.λ., ο Πλάτων κατ'αρχάς, στόχευσε φανερά σε μία φιλοσοφική θεμελίωση τού μαθηματικού δόγματος  των αναλογιών και των σχέσεων (1:1-2:1-3:1 κ.τ.λ. και αντιστρόφως 1:1 1:2 1:3 κ.τ.λ.) αλλά πέραν αυτού, στόχευσε στην διατύπωση μίας αρχής  γενικής διαβαθμήσεως (μείζον-έλαττον, πλείον-μείον, μάλλον-ήττον κ.τ.λ.). Έτσι λοιπόν ενώ η υφιστάμενη αντίθεση ανάμεσα στην ενότητα και την μή-ενότητα (πολλαπλότητα) είναι τής αντιφάσεως, εκείνη που υφίσταται ανάμεσα στις δύο στιγμές τής κατευθύνσεως, τής απεριόριστης πολλαπλότητος (μείζον-ελάττον), είναι μάλλον τής αντιστροφής. Και πάνω σ'αυτές τις σχέσεις στηρίζονται οι δομές τής Πλατωνικής διαλεκτικής (διαίρεση, σύνοψη, διάκριση των αντιθέτων). Δέν πρόκειται λοιπόν απλώς για μία επανάληψη της σωκρατικής θεωρίας τών αντιθέτων, για παράδειγμα τής θεωρίας των αντιθέτων της πυθαγορικής κοσμογονίας-αλλά για μία επεξεργασία της στην βάση τής διαλεκτικής μεθόδου του Πλάτωνος. Απο το άλλο μέρος οι αρχές και οι σχέσεις τους έρχονται ακόμη πιό πρίν απο το ορισμένο Είναι και απο τους καθορισμούς του τής ταυτότητος και τής διαφοράς, τής ομοιότητος, και τής ανομοιότητος, τής ισότητος και τής ανισότητος. Ακόμη και οι αρχές τής μή-αντιφάσεως και τής τρίτου αποκλείσεως συστήνονται μόνον με την σύσταση τού καθορισμένου Είναι. Επι πλέον αυτές οι αρχές μπορούν να ισχύσουν και οι ίδιες σαν  οι υπέρτατες αρχές (ένα, δυάς) μόνον με την σημασία την πρωτοτυπική και δι' αναλογίας. 

Συνεχίζεται