Η πίστη στήν επιστήμη

 Αγίου Λουκά Αρχιεπισκόπου Κρημαίας

Επιστήμη και Θρησκεία

 

«Όταν εξετάζουμε τη σύγχρονη επιστήμη όπως αυτή δημιουργήθηκε από επιστήμονες σαν τον Λαμάρκ και τον Δαρβίνο, βλέπουμε την αντίθεση και θα έλεγα την απόλυτη ασυμφωνία που υπάρχει μεταξύ επιστήμης και θρησκείας σε θέματα που αφορούν τα βασικότερα προβλήματα της ύπαρξης και της γνώσης. Γι' αυτό, νους φωτισμένος και λογικός δεν μπορεί να δέχεται ταυτόχρονα και το ένα και το άλλο και πρέπει να επιλέξει μεταξύ θρησκείας και επιστήμης».

Τα λόγια αυτά τα έγραψε 65 χρόνια πριν ένας γνωστός Γερμανός ζωολόγος, θερμός οπαδός του Δαρβίνου, ο Γέκκελ* στο βιβλίο του «Τα μυστικά του κόσμου» που γνώρισε μεγάλη επιτυχία και όπως φαινόταν απέδειξε ότι η πίστη είναι ένας παραλογισμός. Λέει, λοιπόν, ο Γέκκελ ότι κάθε άνθρωπος με φωτισμένη διάνοια πρέπει να διαλέξει μεταξύ επιστήμης και θρησκείας και να ακολουθήσει είτε το ένα είτε το άλλο. Και θεωρεί απαραίτητο να αρνηθούν αυτοί οι άνθρωποι την θρησκεία διότι ένας άνθρωπος λογικός δεν μπορεί να αρνηθεί την επιστήμη.

Πραγματικά αυτό είναι απαραίτητο; Όχι, καθόλου, διότι γνωρίζουμε ότι πολλοί και μεγάλοι επιστήμονες ήταν ταυτόχρονα και πολύ πιστοί άνθρωποι. Τέτοιος ήταν για παράδειγμα ο Πολωνός αστρονόμος Κοπέρνικος που έθεσε το θεμέλιο όλης της σύγχρονης αστρονομίας. Ο Κοπέρνικος δεν ήταν μόνο πιστός αλλά ήταν και κληρικός. Ένας άλλος μεγάλος επιστήμονας, ο Νεύτων, πάντα όταν έλεγε τη λέξη Θεός έβγαζε το καπέλο του. Ήταν πολύ πιστός άνθρωπος. Ένας μεγάλος βακτηριολόγος της εποχής μας και σχεδόν σύγχρονός μας, ο Παστέρ, που έθεσε τις βάσεις της σύγχρονης βακτηριολογίας, όλα τα επιστημονικά του έργα άρχιζε με τη θερμή προσευχή στον Θεό. Πριν 10 χρόνια άφησε αυτή τη ζωή ένας μεγάλος επιστήμονας και συμπατριώτης μας, ο φυσιολόγος Παύλοβ, που ήταν δημιουργός της καινούριας φυσιολογίας του εγκεφάλου. Ήταν και αυτός πολύ πιστός άνθρωπος. Θα τολμούσε, λοιπόν, ο Γέκκελ να πει ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν φωτισμένη διάνοια επειδή πιστεύουν στον Θεό;

Τι συμβαίνει λοιπόν; Γιατί και σήμερα υπάρχουν, και τους γνωρίζω προσωπικά, μερικοί επιστήμονες καθηγητές πανεπιστημίου που είναι πολύ πιστοί άνθρωποι; Γιατί την θρησκεία δεν την αρνούνται όλοι οι επιστήμονες αλλά μόνο ένα μέρος τους που έχουν τρόπο σκέψεως όμοιο μ' αυτόν που έχει ο Γέκκελ;

Γιατί αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν μόνο στην ύλη και αρνούνται τον πνευματικό κόσμο, δεν πιστεύουν στη μετά θάνατον ζωή, δεν δέχονται την αθανασία της ψυχής και βεβαίως δεν δέχονται την ανάσταση των νεκρών. Λένε ότι η επιστήμη τα καταφέρνει όλα, ότι δεν υπάρχει στην φύση μυστικό που η επιστήμη δεν μπορεί να ανακαλύψει. Εμείς τι μπορούμε να απαντήσουμε σ' αυτά;

Θα τους απαντήσουμε το εξής: Έχετε απόλυτο δίκαιο. Δεν μπορούμε να περιορίσουμε την ανθρώπινη διάνοια που ερευνά την φύση. Ξέρουμε ότι σήμερα η επιστήμη γνωρίζει μόνον ένα μέρος απ' αυτά που θα έπρεπε εμείς να ξέρουμε για την φύση. Γνωρίζουμε επίσης ότι οι δυνατότητες της επιστήμης είναι μεγάλες. Σ' αυτό έχουν δίκαιο και δεν το αμφισβητούμε. Τι λοιπόν αμφισβητούμε εμείς; Γιατί δεν αρνούμαστε την θρησκεία όπως το κάνουν αυτοί και δεν την θεωρούμε αντίθετη προς την επιστημονική γνώση;

Μόνο γιατί με όλη την καρδιά μας πιστεύουμε πως υπάρχει ο πνευματικός κόσμος. Είμαστε σίγουροι πως εκτός από τον υλικό κόσμο υπάρχει άπειρος και ασύγκριτα υψηλότερος πνευματικός κόσμος. Πιστεύουμε στην ύπαρξη των πνευματικών όντων που έχουν διάνοια πολύ πιο υψηλή από ότι έχουμε εμείς οι άνθρωποι. Πιστεύουμε, με όλη την καρδιά μας, ότι πάνω απ' αυτό τον πνευματικό και τον υλικό κόσμο υπάρχει Μέγας και Παντοδύναμος Θεός.

Αυτό που εμείς αμφισβητούμε είναι το δικαίωμα της επιστήμης να ερευνά με τις μεθόδους της τον πνευματικό κόσμο. Διότι ο πνευματικός κόσμος δεν ερευνάται με τις μεθόδους που ερευνούμε τον υλικό κόσμο. Οι μέθοδοι αυτές είναι εντελώς ακατάλληλες για να ερευνούμε μ' αυτές τον πνευματικό κόσμο.

Από πού γνωρίζουμε ότι υπάρχει ο πνευματικός κόσμος; Ποιος μας είπε ότι υπάρχει; Αν μας το ρωτήσουν οι άνθρωποι που δεν πιστεύουν στη θεία αποκάλυψη θα τους απαντήσουμε το εξής, «μας το είπε η καρδιά μας». Διότι υπάρχουν δύο τρόποι το να γνωρίσει κανείς κάτι, ο πρώτος είναι αυτός για τον οποίο μιλάει ο Γέκκελ και τον οποίο χρησιμοποιεί η επιστήμη για να γνωρίσει τον υλικό κόσμο. Υπάρχει όμως και ένας άλλος τρόπος που η επιστήμη δεν τον ξέρει και δεν θέλει να τον ξέρει. Είναι η γνώση μέσω καρδιάς. Η καρδιά μας δεν είναι μόνο το κεντρικό όργανο του κυκλοφοριακού συστήματος, είναι και όργανο με το οποίο γνωρίζουμε τον άλλο κόσμο και αποκτάμε την ανώτατη γνώση. Είναι το όργανο που μας δίνει την δυνατότητα να επικοινωνούμε με τον Θεό και τον άνω κόσμο. Σ' αυτό μόνο εμείς διαφωνούμε με την επιστήμη.

Εκτιμώντας τις μεγάλες επιτυχίες και τα κατορθώματα της επιστήμης, καθόλου δεν αμφισβητούμε την μεγάλη της σημασία και δεν περιορίζουμε την επιστημονική γνώση. Εμείς λέμε μόνο στους επιστήμονες, «δεν έχετε εσείς την δυνατότητα με τις μεθόδους σας να ερευνάτε τον πνευματικό κόσμο, εμείς όμως μπορούμε να το κάνουμε με την καρδιά μας».

Υπάρχουν πολλά ανεξήγητα φαινόμενα τα οποία όμως είναι αληθινά (όπως είναι αληθινό κάποιο φυσικό φαινόμενο) και που αφορούν τον πνευματικό κόσμο. Υπάρχουν λοιπόν φαινόμενα, τα οποία η επιστήμη ποτέ δεν θα μπορέσει να τα εξηγήσει γιατί δεν χρησιμοποιεί τις κατάλληλες μεθόδους.

Ας μας εξηγήσει η επιστήμη πως εμφανίστηκαν οι προφητείες για την έλευση του Μεσσία, οι οποίες όλες πραγματοποιήθηκαν. Μπορεί να μας πει πως ο μεγάλος προφήτης Ησαΐας, 700 χρόνια πριν την γέννηση του Χριστού προείπε τα πιο σημαντικά γεγονότα της ζωής Του, και γι΄ αυτό ονομάστηκε ευαγγελιστής της Παλαιάς Διαθήκης; Να μας εξηγήσει την διορατική χάρη που έχουν οι άγιοι και να μας πει με ποιες φυσικές μεθόδους απέκτησαν οι άγιοι αυτή την χάρη και πως μπορούσαν μόλις έβλεπαν έναν άνθρωπο άγνωστο, αμέσως να καταλαβαίνουν την καρδιά του και να διαβάζουν τις σκέψεις του; Έβλεπαν τον άνθρωπο πρώτη φορά και τον καλούσαν με το όνομά του. Χωρίς να περιμένουν από τον επισκέπτη ερώτηση έδιναν απάντηση σ' αυτά που τον προβλημάτιζαν.

Αν μπορούν ας μας το εξηγήσουν αυτό. Ας εξηγήσουν με ποιόν τρόπο προέλεγαν οι άγιοι τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα τα οποία με τον καιρό πραγματοποιούνταν ακριβώς όπως τα είχαν προφητέψει. Να μας εξηγήσουν τις επισκέψεις από τον άλλο κόσμο και τις εμφανίσεις των νεκρών στους ζωντανούς.

Δεν θα μας το εξηγήσουν ποτέ γιατί βρίσκονται μακριά απ' αυτό που είναι η βάση της θρησκείας - από την πίστη. Αν διαβάσετε τα βιβλία εκείνων από τους επιστήμονες που επιχειρούν να ανασκευάσουν τη θρησκεία θα δείτε πόσο επιφανειακά αυτοί βλέπουν τα πράγματα. Δεν καταλαβαίνουν την ουσία της θρησκείας και όμως την κρίνουν. Η κριτική τους δεν αγγίζει την ουσία της πίστεως, την οποία αδυνατούν να καταλάβουν αλλά τους τύπους, τις εκδηλώσεις δηλαδή του θρησκευτικού συναισθήματος. Την ουσία της θρησκείας και της πίστεως δεν την καταλαβαίνουν. Γιατί όμως; Γιατί ο Κύριος Ιησούς Χριστός λέει, «Ουδείς δύναται ελθείν προς με, εάν μη ο πατήρ ο πέμψας με ελκύση αυτόν» (Ιω. 6, 44).

Πρέπει λοιπόν να μας ελκύσει ο επουράνιος Πατέρας, πρέπει η χάρη του Αγίου Πνεύματος να φωτίσει την καρδιά και το νου μας. Να κατοικήσει στην καρδιά και το νου μας, μέσω αυτής της φώτισης, το Άγιο Πνεύμα και πρέπει αυτός που αξιώθηκε να λάβει αυτό το δώρο να αποκτήσει την αγάπη του Χριστού τηρώντας τις εντολές του. Μόνο αυτοί που απέκτησαν το Άγιο Πνεύμα, αυτοί που στην καρδιά τους κατοικεί ο Χριστός μαζί με τον Πατέρα του, γνωρίζουν την ουσία της πίστεως. Οι άλλοι, οι έξω άνθρωποι, δεν την καταλαβαίνουν καθόλου.

Ας ακούσουμε την κριτική κατά του Γέκκελ ενός Γάλλου φιλοσόφου του Μπούτρου. Λέει λοιπόν το εξής ο Μπούτρου, «Η κριτική του Γέκκελ πιο πολύ αφορά τους τύπους παρά την ουσία και τους τύπους τους βλέπει από μια ματιά τόσο υλιστική και τόσο στενή που δεν μπορούν να τους παραδεχτούν ούτε οι άνθρωποι που θρησκεύουν. Έτσι η κριτική της θρησκείας από τον Γέκκελ δεν αναφέρεται ούτε σε μία από τις αρχές που πρεσβεύει η θρησκεία»,

Αυτή λοιπόν είναι η γνώμη μας σχετικά με το βιβλίο του Γέκκελ «Τα μυστικά του κόσμου», το οποίο και μέχρι σήμερα θεωρείται «ευαγγέλιο» για όλους αυτούς που ασκούν κριτική κατά της θρησκείας, που την αρνούνται και την βρίσκουν αντίθετη προς την επιστήμη. Βλέπετε πόσο φτωχά και ανούσια είναι τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν; Μην σκανδαλίζεστε όταν ακούτε αυτά που λένε κατά της θρησκείας, αφού αυτοί που τα λένε δεν καταλαβαίνουν την ουσία της. Εσείς οι απλοί άνθρωποι που δεν έχετε πολλή σχέση με την επιστήμη και δεν γνωρίζετε πολλά από την φιλοσοφία να θυμάστε πάντα την βασικότερη αρχή, την οποία πολύ καλά την γνώριζαν οι πρώτοι χριστιανοί. Αυτοί θεωρούσαν δυστυχισμένο τον άνθρωπο που γνωρίζει όλες τις επιστήμες, δεν γνωρίζει όμως τον Θεό. Και αντίθετα θεωρούσαν μακάριο αυτόν που γνωρίζει τον Θεό, έστω και να μην γνώριζε απολύτως τίποτα από τα ανθρώπινα.

Να φυλάγετε αυτή την αλήθεια σαν το μεγαλύτερο θησαυρό της καρδιάς σας, προχωράτε ευθεία και μην κοιτάζετε δεξιά και αριστερά. Ας μην μας κάνουν, αυτά που ακούμε κατά της θρησκείας, να χάνουμε τον προσανατολισμό μας. Να κρατάμε την πίστη μας που είναι αλήθεια αιώνια και αναμφισβήτητη. Αμήν.

Πηγή: https://www.impantokratoros.gr/421AC1CD.el.aspx

*Σημείωση: στο κείμενο, επειδή είναι μετάφραση από τα ρωσικά, ο Haeckel αναγράφεται ως Γέκκελ. Στα γερμανικά προφέρεται (Χ)έκελ.

Τι είδους πίστη απαιτεί όμως η επιστήμη;

Η πρόοδος και η χρήση της επιστήμης έχουν ως απαραίτητη προϋπόθεση την πίστη στις μεθόδους, στα τεκμηριωμένα δεδομένα και συμπεράσματα της. Η πίστη αυτή είναι απαραίτητη ώστε να μην είναι αναγκαία η επανάληψη πειραμάτων προς επιβεβαίωση των αποδεκτών δεδομένων και συμπερασμάτων. Είναι σαφές, πως αν πριν από κάθε τριγωνομετρικό υπολογισμό έπρεπε να αποδεικνύεται το πυθαγόρειο θεώρημα, τα μαθηματικά δε θα προχωρούσαν και πολύ. Αυτό (το θεώρημα) βέβαια αποδεικνύεται σχετικά εύκολα. Αν πάμε όμως στις μεθόδους και στα δεδομένα της σύγχρονης βιολογίας ή φυσικής τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα. Εκεί όλα βασίζονται στην πίστη-εμπιστοσύνη.

Ας πάρουμε ένα επίκαιρο παράδειγμα. Το τεστ για τον κορωνοϊό. Πως γίνεται αυτό; Με ένα βαμβάκι λαμβάνονται μερικά κύτταρα από τον φάρυγγα. Κατόπιν απομονώνεται το γενετικό υλικό. Αν τα κύτταρα  είναι προσβεβλημένα θα απομονωθεί και γενετικό υλικό του ιού (RNA). Κατόπιν αυτό το RNA του κορωνοϊού μεταγράφεται σε DNA, και με την βοήθεια συγκεκριμένων συνθετικών αλληλουχιών DNA που είναι χαρακτηριστικές για τον ιό αυτό πολλαπλασιάζεται (ένα τμήμα του, με την αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης, PCR) το γενετικό υλικό του ιού και τότε μπορεί να ανιχνευθεί.

Σε όλα αυτά τα στάδια απαιτείται πίστη. Πίστη ότι το βαμβάκι που χρησιμοποιείται είναι καθαρό και δεν είναι ήδη «μολυσμένο», οπότε ότι δείγμα και να πάρεις, θετικό θα βγει. Πίστη ότι τα αντιδραστήρια που χρησιμοποιούνται είναι αυτά που αναγράφεται στα φιαλίδια. Όλα δείχνουν ίδια, άχρωμο διαφανές υγρό, συνήθως. Πίστη πως η αλληλουχία του DNA που χρησιμοποιείται για να πολλαπλασιαστεί το γενετικό υλικό ιού, πολλαπλασιάζει αποκλειστικά και μόνο αυτό. Ανιχνεύει δηλαδή τον κορωνοϊό, και μάλιστα αυτόν τον συγκεκριμένο τύπο, και όχι κάποια παραλλαγή του.

Το ίδιο ισχύει για όλα της επιστήμης και της τεχνολογίας. Είναι η απαίτηση από τότε που υπάρχουν μέτρα και σταθμά. Αν στην συσκευασία της ζάχαρης γράφει  1 κιλό, πιστεύω πως περιέχει πράγματι ένα κιλό και αν το βάλω πάνω στην ζυγαριά στο σπίτι, περιμένω ότι θα δείξει ένα κιλό.

Ο επιστήμονας πιστεύει-εμπιστεύεται τα δεδομένα της επιστήμης, των συναδέλφων του δηλαδή παλιών και σύγχρονων. Γνωρίζει ότι για να προκύψουν τα αποτελέσματα και συμπεράσματα, οι επιστήμονες εργάστηκαν βάσει ορισμένων αρχών και ήθους που η επιστήμη απαιτεί. Ένα βιβλίο-εγκυκλοπαίδεια μικροσκοπικών τεχνικών (Romeis), που εκδόθηκε για πρώτη φορά πριν από περίπου εκατό χρόνια, ξεκινά με τις αρετές που πρέπει να έχει ένας «μικροσκοπιστής» ώστε να είναι σε θέση να κάνει καλή δουλειά. 

Και ο επιστήμονας έχει εδραία την πίστη του στην επιστήμη. Γιατί; Επειδή για να γίνει κανείς επιστήμονας περνά από μια διαδικασία. Είναι σαν μύηση. Όποιος είχε την «ευχαρίστηση» να κάνει διδακτορικό το βίωσε. Δοκιμάζει εκεί κανείς αν όντως ισχύουν ορισμένοι ισχυρισμοί και μέθοδοι, και δοκιμάζεται ταυτόχρονα ο ίδιος. Και αφού βεβαιωθεί πως οι μέθοδοι πράγματι λειτουργούν αξιόπιστα, τότε προχωρά στην έρευνα και ενίοτε στην αναζήτηση του καινούργιου. Μετά την επιβεβαίωση όμως έρχεται η σύντμηση. Δεν διανύεται πια ολόκληρος ο δρόμος προς το αποτέλεσμα. Ακόμα και μέσα στην γλώσσα που χρησιμοποιείται, είναι έντονα παρούσα αυτή η σύντμηση (του δρόμου). Και αυτήν είναι που προσλαμβάνουν οι «λαϊκοί», όπως οι ειδικοί (τουλάχιστον στα γερμανικά: Laie, και αγγλικά: Layperson) αποκαλούν τους μη ειδικούς, σε οποιονδήποτε τομέα.

Ο επιστήμονας λοιπόν, αν θεωρεί πως μόνο ο υλικός κόσμος υπάρχει, πιστεύει στην επιστήμη με τρόπο αυτό. Και εκφράζεται βάσει της πίστης του αυτής για όλα τα πράγματα. Και όπως βλέπουμε στο κείμενο του Αγίου Λουκά, είναι ξεκάθαρη η διάκριση της μιας πίστης από την άλλη.

Το πρόβλημα ξεκινά όταν προσπαθεί κανείς να θεμελιώσει την πίστη, που είναι αοράτων υπόστασις, πάνω στην  επιστήμη. Ας πούμε πάνω στην κβαντική-ατομική φυσική, γιατί υποτίθεται πως έχει ως αντικείμενο έρευνας τα «αόρατα» και άυλα. Τότε καθίσταται κανείς οπαδός της επιστήμης, έχοντας την βεβαιότητα πως μας τα είπε η επιστήμη, άρα είναι έτσι.  Ο οπαδός χρησιμοποιεί την σύντμηση, το αποτέλεσμα, και αγνοεί εντελώς τον δρόμο.

Και ο δρόμος των (θετικών) επιστημών είναι στρωμένος με την αμφιβολία. Αμφισβητούνται τα πάντα. Και αυτό εκφράζεται με την απαραίτητη χρήση της στατιστικής. Δεν υπάρχει καμιά μέτρηση, ούτε καν το ζύγισμα  του κιλού ζάχαρης (εάν είναι να χρησιμοποιηθεί ως επιστημονικό δεδομένο), χωρίς στατιστική. Κάθε μέτρηση εμπεριέχει μια αβεβαιότητα και είναι έγκυρη μόνο εάν παρατίθεται μαζί με την αβεβαιότητα. Ας πούμε, ζυγίσαμε μια ποσότητα ζάχαρης και το αποτέλεσμα ήταν 345±3 γραμμάρια. Το ±3γρ. προκύπτει από το δεδομένο, πως η ζυγαριά ζυγίζει με σφάλμα 1%....

Η στατιστική μας δίνει τα όρια της βεβαιότητας. Κυρίως όταν έχουμε να κάνουμε με πειράματα που περιλαμβάνουν πολλές μετρήσεις και συγκρίσεις αυτών των μετρήσεων. Μας λέει για παράδειγμα, πως μπορούμε να είμαστε κατά 99% (ή 99,9% ή 99,999%... αναλόγως του σχεδιασμού του πειράματος) βέβαιοι, ότι το φάρμακο Α είναι πιο αποτελεσματικό από το Β. Υπάρχει όμως το ενδεχόμενο, 1%, η αποτελεσματικότητα να μην διαφέρει, έστω και αν το πείραμα και η στατιστική ανάλυση συνηγορούν ως προς το αντίθετο. Αυτό το ενδεχόμενο, πως μπορεί να μην είναι έτσι τα πράγματα, είναι πάντα παρόν. Η πίστη της επιστήμης είναι μια πίστη, τα όρια της οποίας προσδιορίζονται από την στατιστική αβεβαιότητα.

Αυτό δεν αναιρεί φυσικά την σύγχρονη επιστήμη, την προσπάθεια και τα επιτεύγματά της. Θα μπορούσε όμως να αναιρέσει την περιφρόνηση που τρέφει η σύγχρονη μας επιστήμη προς τις αρχαιότερες θεωρήσεις. Όταν μιλούν οι φυσικοί για τον Αριστοτέλη, σχεδόν πάντα υποφώσκει ένα μειδίαμα, καθώς δεν πίστευε στην «ύπαρξη του κενού» και οι πεποιθήσεις του περί της κινήσεως των σωμάτων είναι βεβαίως εσφαλμένες. Ενώ οι σημερινές θεμελιώνονται με μια περιορισμένη, αλλά εδραιωμένη στατιστική βεβαιότητα.  

Οι νέες θεωρίες αναιρούν τις παλαιότερες. Ο Γαλιλαίος αναίρεσε τον Αριστοτέλη. Όσα είπε για την πτώση των σωμάτων δεν ισχύουν. Το λάθος του Αριστοτέλη, σύμφωνα με αυτή την οπτική γωνία, είναι πως στηρίχτηκε στην παρατήρηση των φαινομένων στην φύση. Η τροχιά μιας μπάλας ας πούμε, δεν είναι μια τέλεια παραβολή, αλλά φαίνεται πως συνεχίζει να ανεβαίνει μέχρι ενός σημείου και μετά να πέφτει απότομα. Ο Γαλιλαίος τι έκανε; Έδιωξε την φύση, και δημιούργησε τέλειες συνθήκες στο εργαστήριο. Μελέτησε για παράδειγμα την ελεύθερη πτώση με την βοήθεια του κεκλιμένου επιπέδου, για να μειώσει την επιτάχυνση, και να είναι έτσι σε θέση να μετρήσει τους χρόνους… Έπρεπε επίσης να εξαλείψει την τριβή. Για να το κάνει αυτό χρησιμοποίησε μια σφαίρα. Η σφαίρα όμως δεν γλιστράει αλλά γυρίζει Στην περίπτωση αυτή οι εξισώσεις αλλάζουν, αλλά ο Γαλιλαίος το αγνόησε…

Την Φυσική του Γαλιλαίου και του Νεύτωνα, η οποία στα τέλη του 19^ου αιώνα θεωρήθηκε ως το αποκορύφωμα της επιστήμης και του ανθρώπινου πνεύματος, που θα έλυνε όλα τα προβλήματα και θα απαντούσε σε όλα τα ερωτήματα, ήρθε να ανατρέψει η μοντέρνα Φυσική. Και αν μετά την πρώτη ανατροπή (του Αριστοτέλη από τον Γαλιλαίο), η Φυσική βασίστηκε στην βεβαιότητα της ακρίβειας με την οποία προσδιόριζε τα φαινόμενα, η Φυσική η οποία ακολούθησε βασίστηκε στην απροσδιοριστία. Η κβαντική φυσική υπολογίζει πιθανότητες. Η βεβαιότητα έρχεται μόνο εκ των υστέρων. Η βεβαιότητα χαρακτηρίζεται και ως κατάρρευση (της εξίσωσης του Schrödinger). 

Η επιστήμη λοιπόν διαθέτει μια πίστη, οι αρχηγοί της οποίας, όπως και τα «πιστεύω», αλλάζουν. Έχει δόγματα, ορθοδοξία και αιρέσεις (ομοιοπαθητική στην ιατρική ή ο David Bohm στην κβαντική προς το παρόν). Έχει «κλήρο» και λαϊκούς. Μια αιρετική άποψη μπορεί να καταστεί ορθόδοξη (η θεωρία περί τεκτονικών πλακών του Wegener για παράδειγμα). Αν ο σύγχρονος κόσμος και η κοινωνία θεμελιώνονται πάνω στην επιστήμη και οικοδομούνται από τα υλικά της, σύμφωνα με περιρέουσα ατμόσφαιρα, μένει να αναλογιστούμε τι είδους οικοδόμημα είναι αυτό και τι μέλλον έχει.

Πέτρος Χαραλάμπους